Hundur að norðan í harðindum

"Lagning sæstrengs til Evrópu er líklega stærsta viðskiptatækifæri, sem Íslendingar hafa fengið" er haft eftir forstjóra Landsvirkjunar (LV), Herði Arnarsyni, í Morgunblaðinu föstudaginn 13. apríl 2012.  Hann virðist ekki viss, svo að nauðsynlegt er að kanna sannleiksgildi þessarar staðhæfingar nokkru nánar.  

Samkvæmt tilvitnaðri grein í Morgunblaðinu miðar LV nú við aflflutning 700 MW 1500 km leið frá strönd Íslands, og að kostnaðurinn muni nema á bilinu 1,5-2,0 milljarðar evra.  Í ljósi tæknilegrar óvissu um þetta verkefni (strengurinn hefur enn ekki verið hannaður, enda nauðsynleg strengtækni enn ekki fyrir hendi) er rétt að miða við hærri töluna eða 335 milljarða kr. 

Í morgunútvarpi Rásar 2 (RÚV), miðvikudaginn 18. apríl 2012, kl. 0735, var fróðlegt viðtal við Dr Unni Stellu Guðmundsdóttur, rafmagnsverkfræðing, sem líklega er mestur sérfræðingur Íslendinga um háspennta aflstrengi.  Hún stjórnar nú um 20 manna teymi í Danmörku, sem skipuleggur færslu loftlína þar í landi í jörð.  Dr Unnur nefndi, að kostnaður þessa sæstrengs mundi líklegast verða á bilinu 300-500 milljarðar kr.  Áætlun Landsvirkjunar er þess vegna í lægri kantinum, eins og vænta mátti.  Sæstrengur af þeirri stærð, sem hér um ræðir fyrir allt að 1200 m dýpi, er fjarri því að vera á teikniborðinu.  Hann er enn aðeins á hugmyndastigi, eins og hann hefur verið í 30 ár.  Dr Unnur lýsti, hvernig sæstrengir á milli Norðurlandanna og meginlandsins eða Bretlands eru notaðir.  Aflflæðið er suður á daginn og norður á nóttunni.  Þegar vindar blása á meginlandinu, er enginn markaður fyrir rafmagn að norðan (innsk. höf.).  Nýtingartími strengsins er þá innan við 4000 klst á ári, sem dæmir slíkt mannvirki algerlega úr leik, fjárhagslega.    

Eftirtaldar forsendur gefur höfundur þessa vefseturs sér:

1. Orkuflutningur um sæstrenginn yrði 4,2 TWh/a (68 % nýting vegna verðsveiflna á markaði, viðgerða og viðhalds.  Í raun er nýtingartími afls frá Íslandi e.t.v. 40 %).  
2. Töp frá mötunarstað inn á stofnkerfi á Íslandi og að innmötunarstað við landtak eru 15 %.  Strengtæknin setur kerfisspennunni skorður, en há spenna gefur minni töp.
3. Rekstrarkostnaður er 10 % af stofnkostnaði.
4. Ávöxtunarkrafa fjármagns er 10 %
5. Gengi 1 USD=127 kr og 1 EUR=167 kr

Þá fæst flutningskostnaður téðrar raforku F:

• F=19,7 kr/kWh = 155 USmill/kWh = 11,8 Ecent/kWh

þar sem 100 Ecent = 1 EUR 

Þetta er um 50 % hærra verð en ráðlegt er að reikna með að fá að meðaltali í heildsölu í Evrópu.  Með öðrum orðum: hin mærða viðskiptahugmynd er glapræði, því að hún þýðir, að stórtap verður á rekstri flutningsmannvirkjanna, þó að ekkert yrði borgað fyrir orkuna frá íslenzkum virkjunum.

Ofangreind fullyrðing Landsvirkjunarmanna um stærsta viðskiptatækifæri Íslendinga eru loftkastalar í hillingum rammvilltra í eyðimörk.

Nú verða gerðar athugasemdir við nokkrar fleiri staðhæfingar, sem hafðar eru eftir forstjóranum í téðri grein undir fyrirsögninni: Sæstrengur er stærsta viðskiptatækifærið".

"Hækkandi raforkuverð í Evrópu og grænir styrkir tengdir 2020 markmiðum ESB, gerðu þá grænu umframorku, sem er á Íslandi, verðmætari".

Um þetta er það að segja, að ekki færri en 10 000 vindmyllur eru nú í Evrópu að uppsettu afli um 40 GW, sem er um tuttugufalt uppsett afl í virkjunum á Íslandi.  Þegar vindur er 10-15 m/s í Evrópu, framleiða þessar vindmyllur á fullu og verðið á raforkumarkaðinum fellur.  ESB bannar langtímasamninga, svo að strengeigandinn verður að laga sig að markaðinum.  Þessi markaður greiðir ekki hærra verð en svo, að greiða yrði stórlega með margrómaðri umframorku frá Íslandi.  Eftir sætu Íslendingar með stórhækkað raforkuverð, hvað sem fagurgala Landsvirkjunarmanna um aðskilnað íslenzka og evrópska markaðarins líður.  Slíkt er út í hött að ímynda sér á Innri markaði EES. 

"Hann lagði áherzlu á, að lagning sæstrengs útiloki ekki frekari sölu til iðnaðar á Íslandi og þar með sköpun fleiri starfa í landinu"

Téð 700 MW jafngilda u.þ.b. helmingi þeirra 10 TWh/a, sem eftir er af hagkvæmum og umhverfisvænum vatnsaflsvirkjunum á Íslandi samkvæmt Rammaáætlun.  700 MW, sem þá eru eftir, er einfaldlega of lítið fyrir stækkun núverandi stóriðju og nýtt álver.  Er e.t.v. ætlunin að ganga freklega á jarðhitanámur Íslands vegna drauma um raforkuútrás frá Íslandi ?  Þannig yrði tjaldað til einnar nætur og til þess hefur Landsvirkjun ekki leyfi.

"Með lagningu strengsins myndi orka, sem annars fer til spillis, vera nýtt til fullnustu.  Það myndi líka opna möguleika á nýtingu vindorku, en landið er vel til þess fallið."

Afgangsorkuna er miklu nær að nýta íslenzkri atvinnustarfsemi til hagsbóta, s.s. í landbúnaði, t.d. í gróðurhúsum, og í fiskimjölsverksmiðjum, sem nú eru kyntar með jarðefnaeldsneyti.  Framleiðsla eldsneytis á farartæki með afgangsorku er líka raunhæfur og hagkvæmur kostur.  Þessi hugdetta um nýtingu orku, sem "annars fer til spillis", er þess vegna gjörsamlega úr lausu lofti gripin. Landsvirkjun ber sem ríkisfyrirtæki að stuðla að nýtingu innlendra orkugjafa í landinu í stað þess að þursast áfram, afnema framboð á ótryggðri orku og gæla við orkuútrás, sem jafngildir fjárglæfrum, svo að vægt sé til orða tekið. 

Líkast til eru fáir sammála þeirri fullyrðingu, að Ísland henti vel fyrir vindmyllur.  Þegar tekið er tillit til allra umhverfisislegra vankanta við vindmyllur, sem fólk erlendis sættir sig við vegna eldsneytissparnaðar, þá verður að segja, að hugmyndin um vindmyllugarða á Íslandi, þar sem nær 100 % raforkunnar er framleidd með tiltölulega umhverfisvænum hætti og mikið af endurnýjanlegum orkulindum er enn óvirkjað, er fáránleg og verður líklega aldrei samþykkt og hundurinn þannig rekinn heim til föðurhúsanna.  Með þessum hundi að norðan verður aldrei hægt að keppa við vindmyllur í Evrópu á markaði í Bretlandi eða á meginlandinu.  Það er ekki heil brú í hugdettunni.  Hvað hefur komið fyrir Landsvirkjun ?  

Þann 13. apríl 2012 birtist í Morgunblaðinu forystugrein með hinu torræða heiti: "Hundur suður í harðindum". Við lestur greinarinnar kom fljótt í ljós, að ekki var um að ræða frásögu af bezta vini mannsins á hrakhólum suður á bóginn í hallæri, heldur var hér með skáldlegum hætti skrifað um "góðkunningja" þjóðarinnar úr verkefnaskrá Landsvirkjunar og fjármálaráðherra, sem fer með öll ráð LV (eitt hlutabréf), sem tekinn er að minna á myndrænar lýsingar Munchausens, baróns, af stórkostlegum ævintýrum hans.  Síðan segir: "Sú raforka, sem héðan mætti selja, er ekki upp í nös á ketti, þegar horft er til orkuþarfar Evrópu."  Þetta er hverju orði sannara, eins og sýnt er með tölulegum samanburði við vindmyllur, sem aðeins eru brot af framleiðslugetunni, hér að ofan, og þess vegna má ganga út frá því sem vísu, að áhugi Evrópumanna á "hundi að norðan" sé mjög orðum aukinn eða "överreklamerat", eins og Svíar segja.  Síðan kemur rúsínan í pylsuendanum hjá leiðarahöfundi:

"Orkutapið og missir afleiddra tekna vegna nýtingar innlendrar orku á heimaslóð setur þennan kost enn á bekk með heyi í harðindum."

Ríkisstjórnin drepur allt athafnalífið í dróma með eitraðri blöndu sinni af framkvæmdafælni undir hinu alræmda slagorði sínu, "látum náttúruna njóta vafans og lýðinn lepja dauðann úr skel" og ríkisauðvaldsstefnu, sem sýgur allan mátt úr fyrirtækjum og launþegum, en býður þeim aðeins upp á rudda, sem útigangshross mundu fúlsa við í harðindum. 

Hér skal spá því, að ríkisstjórn sú, sem mynduð verður, vonandi á skömmum tíma, þó að vönduð verði, eftir komandi Alþingiskosningar, muni, sem fulltrúi eigendanna (landsmanna), senda stjórn Landsvirkjunar lista um nýja forgangsröðun, þar sem nýting hefðbundinna orkulinda innanlands í samræmi við óbrenglaða Rammaáætlun verður efst á dagskrá, en íslenzkum don Kíkótum látið eftir að berjast við sínar vindmyllur og hunda suður, hvar sem þeir svo kjósa, enda kjörorðið að létta af harðindum af mannavöldum, sem núverandi ríkisstjórn er ábyrg fyrir.  Hér skal hafa hugfast, að virða verður niðurstöðu Rammaáætlunar um varúðarreglu við virkjun jarðgufunnar, sem snýst um, að þar eigi sér stað námuvinnsla.  Þar af leiðandi er bruðl að vinna hana með 10 % nýtni einvörðungu til raforkuframleiðslu.  Hitaveita eða hitakær efnaferli og gjarna að lokum böðun ferðamanna þarf að eiga sér stað samhliða, svo að þessi námuvinnsla verði verjanleg.    

  

 

 

 

Athugasemdir

[Árni Gunnarsson, 19.4.2012 kl. 10:47]

Og hafðu þökk fyrir!

[Sigurður Alfreð Herlufsen, 19.4.2012 kl. 11:15]

Þetta er aldeilis grein - mikill gagnsókn!

Þú átt skilið mikið hrós fyrir framgöngu þína, en lærður á þessu sviði.

Takk fyrir.

[Sigurður Alfreð Herlufsen, 19.4.2012 kl. 11:16]

Gerði mistök, á að vera "enda lærður á þessu sviði"

[Bjarni Jónsson, 19.4.2012 kl. 13:46]

Gleðilegt sumar og þakka ykkur fyrir umsagnirnar.  Í Morgunblaðinu í dag, sumardaginn fyrsta, er frétt undir fyrirsögninni:"Greenstone gafst upp á Íslandi".  Þar er haft eftir Sveini Óskari Sigurðssyni, fyrrverandi talsmanni Greenstone um ríkisstjórn Íslands:"Hún var óviljug að vinna með félaginu í að fá viðskiptavin þess til að byggja gagnaver við Blönduós." Hann tilgreinir einnig sem ástæðu þess, að ekkert varð úr fjárfestingum Greenstone og félaga í gagnaveri við Blönduós "væntingar Landsvirkjunar um að hækka raforkuverð umfram það, sem viðskiptavinurinn gat fengið á eigin heimamarkaði ... ".  Þessi frásögn sýnir í hnotskurn, að Landsvirkjun er á kolrangri braut, hún verðleggur sig út af markaðinum, og bæði ríkisstjórnin og Landsvirkjun fæla fjárfesta frá landinu með framkomu sinni.  Í ljósi brýnnar þarfar landsins fyrir erlendar fjárfestingar er þessi framkoma forkastanleg og hana verður að brjóta á bak aftur til að auka atvinnuframboð í landinu og gjaldeyrisöflun.

Með sumarkveðju /

[Sigurjón Jónsson, 19.4.2012 kl. 14:51]

Takk fyrir þetta innlegg.

Það er álíka skynsamlegt að leggja hund til Evrópu og láta hann gelta saman fé þar eins og ef bóndi selur fjárhundinn sinn á næsta bæ og þarf svo sjálfur að hlaupa einn til að safna sínu fé. Rafmagnshundar og fjárhundar eru sama eðlis þeir eru okkar tæki til að smala saman fé, því öflugri hunda sem við höfum því betra.

gleðilegt sumar

[Ragnar Gunnlaugsson, 19.4.2012 kl. 19:56]

Hef ekki getað skilið það að hagstæðara sé að flytja orkuna út,heldur en hún skapi hér öflugt atvinnulíf.