Handverkiš til öndvegis

Žann 14. įgśst 2013 birtist ķ Morgunblašinu vištal Įslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur viš Įrsęl Gušmundsson, skólameistara Išnskólans ķ Hafnarfirši.  Sjónarmiš skólameistarans eru allrar athygli verš; žau eru aš sumu leyti nżstįrleg, og skólakerfiš žarf einmitt į róttękum breytingum aš halda til aš žaš nżtist žegnunum betur viš aš fįst viš framtķšina en fortķšina.  Skilvirkt skólakerfi er skilyrši fyrir farsęlli žróun žjóšfélagsins, framlegšaraukningu og hagvexti.  Hagvöxtur er naušsynlegur til aš allir geti fundiš kröftum sķnum višnįm ķ žessu žjóšfélagi meš višunandi umbun og neyšist ekki til aš bśa allan sinn starfsaldur į erlendri grundu.  Hagvöxtur er lķka naušsynlegur til aš koma fjįrhag hins opinbera į réttan kjöl, en hann er viš žaš aš sökkva ķ skuldafen.

Lķklega mį nżta opinberar fjįrveitingar til menntamįla mun betur en nś er gert.  Kostnašarsamanburšur viš śtlönd getur žó veriš villandi varšandi grunnskólastigiš vegna dreifšrar bśsetu ķ stóru landi m.v. ķbśafjölda.  Žó eru hagręšingartękifęri falin ķ lengingu skólaįrs og fękkun skólaįra.  

Hlutverk opinbera menntakerfisins į aš vera aš finna og žróa styrk hvers einstaklings til hagsbóta fyrir samfélagiš ķ heild, en alls ekki aš steypa alla ķ sama mót meš ęrnum samfélagskostnaši.  Markmišiš į jafnframt aš vera aš gera žetta į svipušum tķma og meš svipušum tilkostnaši og ķ öšrum rķkjum OECD. 

Žvķ mišur stenzt ķslenzka menntakerfiš ekki öšrum slķkum snśning samkvęmt alžjóšlegum samanburši.  Žess vegna er róttękra breytinga žörf, sem Illuga Gunnarssyni er treystandi til aš leiša, enda į hann ęttir til byltingarsinna aš rekja, jafnvel heimsbyltingarsinna.  Hver veit, nema honum takist aš blįsa ķ glęšurnar. Allar reyndust byltingarhugmyndir įa hans žó į sandi reistar og hugarórar einir.  Illugi žarf aš verša föšurbetrungur, enda eru byltingarhugmyndir téšs Įrsęls  annarrar ęttar; žęr eru gagnlegar einstaklingum og samfélagi, og žęr eru raunhęfar.  Žęr eru ekkert kaffihśsajapl, jaml og fušur "listamanna" og listasnobbara, aš kaffihśsum žó allsendis ólöstušum.     

"Viš erum meš sama framhaldsskólakerfi og žegar viš rįkum sveitasķmana",

sagši Įrsęll ķ žessu vištali.  Svakalegt, ef satt er, en sżnir afturhaldssemi menntakerfisins ķ hnotskurn, og ekki bętti śr skįk aš fį įlf śt śr hól ķ stól menntamįlarįšherra 2009-2013, sem ekki tók į neinu grundvallarmįli. 

Höfundur žessa pistils notaši sveitasķma sķšast įriš 1963, žegar hann lauk ferli sķnum sem vinnumašur ķ Vatnsdal ķ Austur-Hśnavatnssżslu hjį afa sķnum og ömmu, nżfermdur, og sķšan er hįlf öld lišin.  Höfundur er ekki ķ fęrum til aš bera brigšur į fullyršingu Įrsęls, žó aš ótrśleg sé, en žó aš deilt verši meš tveimur ķ yršinguna, fęst stöšnun ķ aldarfjóršung, og jafnvel žaš er óešlilega langt og eiginlega óskiljanlega langt stöšnunartķmabil, sem sżnir naušsyn róttękra ašgerša.  Rįš Įrsęls til śrbóta er m.a.:

"Hękka žarf grunnlaun kennara og auka vald skólastjórnenda hvers skóla til aš žróa sig; skólarnir eru svo ólķkir, aš žeir verša aš fį vald til aš žróa sig sjįlfir."

Hęgt er aš taka hér undir hvert orš, og žaš merkilega er, aš hér er um nįkvęmlega sömu lżsingu aš ręša og į vanda sjśkrakerfisins, ef ķ staš "kennara" er sett "lękna" og ķ staš "skólastjórnenda" er sett "spķtalastjórnenda".  Meš öšrum oršum er hér um aš ręša vanda opinberrar stjórnsżslu, mišstżringarinnar, sem alls stašar ber daušann ķ sér. 

Skólastjórinn žarf aš hafa fjįrhagslegt svigrśm til aš umbuna kennurum fyrir góšan įrangur meš nemendur, sem męldur er meš einkunnum.  Žaš er vel žekkt, hversu misjöfnum įrangri kennarar nį, og slķkt į aušvitaš viš um allar stéttir.  Ef rįšuneytiš lętur af mišstżringarįrįttu sinni, og hér veršur Illugi aš berjast viš bśrókratana, į framhaldsskólunum, gefur žeim lausan tauminn, heimilar frjįlst eignarhald og skólagjöld, žį munu 1000 blóm blómstra, og ekki mun standa į įrangri. 

Allt var žetta eitur ķ beinum sameignarsinnans skrżtna, sem sat į stóli mennta- og menningarmįlarįšherra hallęrisstjórnarinnar 2009-2013.  Žį įtti aš steypa alla skóla ķ sama mót, rķkismót Vinstri hreyfingarinnar gręns frambošs, og Katrķn Jakobsdóttir mįtti aldrei heyra minnzt į frjįlsa samkeppni.  Katrķn žessi er afturhaldiš holdi klętt, smjašrandi fyrir "skapandi greinum" og hugvķsindum, en sveltandi raungreinarnar og allt, sem ķ askana veršur samt lįtiš og gagnast mętti atvinnulķfi og hagvexti ķ landinu.  Katrķn žessi hefur sennilega aldrei dżft hendinni ķ kalt vatn; hśn er hinn dęmigerši "sófakommi".  Talsmenn "skapandi greina" grenja nś undan minni framlögum frį rķkinu en žeir įttu von į frį vinstri stjórninni.  Telja žeir meira koma śt en sett er inn.  Af hverju leita žeir žį ekki fremur į nįšir bankastjóranna en skattgreišendanna ?

Įrsęll, sem hefur margfalt vit į skólamįlum į viš téšan fyrrverandi rįšherra sérvizku og "lista", sem ekki reišir nś vitiš ķ žverpokum, en er meira gefin fyrir lżšskrum og utan aš lęršar slagoršakenndar žulur, er ķ raun og veru aš boša samkeppni į milli skóla til aš hvetja žį til dįša.

Įrsęll er mešmęltur styttingu framhaldsskólanįms, eins og nśverandi menntamįlarįšherra, og kvešur styttingu ekki munu koma nišur į gęšum nįmsins, ef almanaksįriš veršur nżtt betur til kennslu.  "Nemendur geta aušveldlega tekiš meira nįm į žremur įrum en žeir gera į fjórum įrum nśna.  Žetta er bara slugs", segir skólameistarinn.  Svona eiga sżslumenn aš vera. 

Sķšan kemur Įrsęll aš mikilvęgu atriši til aš draga śr allt of miklu brottfalli śr nišurnjörvušum grunnskólanum: "Viš žurfum aš hętta aš lįta alla klįra grunnskóla į sama tķma; fólk ętti aš geta rįšiš sķnum hraša ķ efstu bekkjum grunnskólanna".   Aš losa um mišstżringu grunnskólans, ž.e. nišurnjörvun hans, og laga hann aš mismunandi žörfum, įhugasvišum og styrkleikum nemenda į gelgjuskeiši, er vęnleg leiš til aš draga śr hręšilegu brottfalli, sem mikil ógęfa getur fylgt, og hefur ķ för meš sér žjóšfélagslega sóun hęfileika.  Hvaš gerši fyrrverandi menntamįlarįšherra til aš draga śr téšu brottfalli ?  Žaš jókst umtalsvert ķ rįšherratķš hennar.

Žį gagnrżnir skólameistari Išnskólans ķ Hafnarfirši, aš ekki sé meira af sżnilegu išnnįmi ķ grunnskólanum, og er hęgt aš taka heils hugar undir žaš, aš kynning į išnnįmi ķ grunnskólanum er ķ skötulķki og yfirstjórn menntamįla til hįšungar įriš 2013.  Žaš veršur aš beina fleiri nemendum į verknįmsbrautir.  Bśrókratar hafa ófullnęgjandi skilning į žessu, hafandi enga reynslu af athafnalķfinu, margir hverjir, og hér veršur Illugi Gunnarsson aš grķpa ķ taumana, hafandi migiš ķ saltan sjó, og gera róttękar breytingar ķ anda Įrsęls, skólameistara, og formanns félags skólameistara. 

Žetta fįlęti ķ garš verknįms kemur einnig nišur į spurn eftir tękninįmi, en atvinnulķfiš brįšvantar fleiri išnašarmenn, išnfręšinga, tęknifręšinga og verkfręšinga.  Žaš er hins vegar offramleišsla į stjórnmįlafręšingum, kynjafręšingum, félagsfręšingum og fólki ķ flestum greinum hins s.k. hśmanistķska geira, sem framleišir sérfręšinga mestmegnis fyrir opinbera geirann, žar sem viršisaukinn er nęsta takmarkašur, svo aš ekki sé nś dżpra tekiš ķ įrinni. 

Nś žarf aš fękka starfsfólki ķ opinbera geiranum, žvķ aš hann tekur allt, a.m.k. 10 %, of stóran skerf af žjóšarkökunni, til aš jafnvęgi nįist ķ fjįrhag hins opinbera til langs tķma litiš og hagvöxtur verši žokkalegur. Rangar įherzlur ķ skólakerfinu draga śr beinharšri samfélagslegri aršsemi menntakerfisins, žó aš hér skuli sķzt andmęla persónulegri gagnsemi allrar menntunar, sem undir nafni stendur.    

Ķ öšru vištali viš Įrsęl Gušmundsson, skólameistara Išnskólans ķ Hafnarfirši, 14.08.2013, ØHandverkiš ķ hįvegum haft", kemur eftirfarandi merka nżjung fram:

"Ķ haust erum viš aš fara af staš meš tilraunakeyrslu į nżrri stśdentsprófsbraut, sem byggist aš stórum hluta į įföngum śr išnnįminu.  Žaš mun gera nemendum kleift aš nżta sķna išnmenntun til žess aš ljśka stśdentsprófi.  Žį eru nemendur aš loknu nįmi aš komast inn ķ hįskólana, sem tęknimenntašir stśdentar.  Žetta er nokkuš, sem hefur vantaš sįrlega, og viš höfum veriš aš hanna žessa braut, m.a. meš styrk frį rįšuneytinu, og förum af staš meš hana ķ haust meš žaš fyrir augum aš sękja um hana formlega fyrir skólaįriš 2014-2015." 

Hér er um róttęka breytingu aš ręša, sem felur ķ sér aš brjóta nišur mśra į milli bóknįms og verknįms.  Er óskandi, aš Illugi taki žessari merku nżbreytni fagnandi, žvķ aš hśn fjölgar valkostum nemenda.  Ašgeršin er til žess fallin aš auka ašsókn aš verknįmsbrautum, sem er atvinnulķfinu naušsyn.  Lķtill vafi er į žvķ, aš vķšsżnn menntamįlarįšherra į borš viš Illuga Gunnarsson mun styšja žessa tilraun meš rįšum og dįš, eins fljótt og hann getur, og gera rįšstafanir til aš festa hana ķ sessi. 

Fęst ungmenni eru ķ fęrum til žess viš lok grunnskólanįmsins aš taka mešvitaša og rökstudda įkvöršun um framtķšar atvinnubraut sķna.  Margir taka žess vegna žann kost aš velja bóknįmsbraut, af žvķ aš žeir halda, meš réttu eša röngu, aš slķkt val veiti žeim meira valfrelsi, žegar fram ķ sękir.  Nś er žessari hindrun fyrir vali į verknįmi rutt śr vegi, žökk sé Įrsęli og samstarfsmönnum hans.

Menntamįlarįšherra ętti aš lįta kné fylgja kviši og beina stęrri hluta heildarfjįrveitinga til verknįms og tękninįms.  Slķkt veršur ķ askana lįtiš, en įhöld eru um hitt, margt hvert.  Nżtt hśsnęši, nż tęki og fleiri kennarar viš verklega kennslu frį grunnskóla til hįskóla, mun strax auka įhuga nemenda į aš leggja fyrir sig verknįm, sem fljótt mun auka verkmenningu ķ landinu, sem mun bęta hönnun, sem brįša naušsyn ber til, og bęta verklag, afköst og gęši, en öllu žessu er vķša sįrlega įbótavant, og sums stašar rķkir hreint sleifarlag.  Allt veršur žetta hagvaxtarhvetjandi, žį framkvęmt er.

Įrsęll bżšur verkfręšinemum til sķn ķ verkžjįlfun, sem er til fyrirmyndar.  Įrsęll lżsir alvarlegu sjśkdómseinkenni, sem strax veršur aš rįša bót į af alvöru menntamįlamįlarįšherra, į borš viš Illuga Gunnarsson, meš eftirfarandi hętti: 

ØMargir nemar, sem koma inn ķ verkfręšina, hafa aldrei komiš inn į verkstęši į ęvinni, og žarna fį žeir aš lęra af mjög reyndum kennurum og eru alveg himinlifandi meš reynsluna."

Viš svo bśiš mį ekki stands, ef téš menntun į aš vera annaš en fśsk. Viš hönnun er brįšnaušsynlegt fyrir góšan įrangur, aš hönnušurinn sé ķ stakkinn bśinn til aš setja sig ķ spor žess, sem vinna į eftir hönnuninni, og sömuleišis žess, sem višhalda į žvķ, sem veriš er aš hanna.  Į žessu er mikill misbrestur, og žaš, sem haft er raušletraš hér aš ofan eftir skólameistaranum, fer langt meš aš skżra orsakir vandans, sem veldur miklum aukakostnaši į öllum stigum verka og rekstrar einnig.

  Kolrangar įherzlur hafa veriš ķ menntakerfinu, žannig aš žeir, sem įttu aš hafa mest vit į, hafa reynzt bżsna gloppóttir og ekki ķ neinum fęrum til aš veita affarasęla forystu.  Illugi Gunnarsson er hins vegar engin gufa og getur bętt śr žessu meš eflingu verknįms og nišurbroti mśra. 

Hann žarf lķka aš bśa ķ haginn fyrir minna brottfall śr skóla.  Hann mun ekki breyta hormónaflęšinu, enda ekki rįšinn til žess, en meš žvķ aš stytta grunnskólann um eitt įr ķ efri endann og bśa til grunndeild verknįms og grunndeild bóknįms ķ tveimur efstu bekkjunum meš leyfilegu flęši žar į milli, mun Illuga takast aš draga śr žeirri sóun mannaušs, sem fór mjög vaxandi undir stjórn hinnar veruleikafirrtu Katrķnar Jakobsdóttur.

Katrķn Jakobsdóttir, formašur Vinstri hreyfingarinnar gręns frambošs, hefur sżnt žaš meš oršum sżnum og gjöršum, aš hśn er śti aš aka sem stjórnmįlamašur.  Aldrei var brottfall meira śr skólum landsins en undir hennar stjórn į mennta- og menningarmįlarįšuneytinu.  Samt jók hśn einsleitnina og mišstżringuna stöšugt ķ anda stjórnmįlahreyfingar sinnar og magnaši vandann.  Žar meš herti hśn kverkatak rįšuneytisins į skólunum.

Markmiš vinstri manna meš žįtttöku sinni ķ stjórnmįlum er aš koma sjįlfum sér ķ valdaašstöšu til aš geta trošiš ófélegum kreddum sķnum ofan ķ kok fólksins ķ landinu.  Ķ žeim efnum helgar tilgangurinn mešališ.  Žess vegna voru dżr heit um varšstöšu gagnvart ESB svikin til aš komast ķ rķkisstjórn.  Žess vegna voru gefin įbyrgšarlaus fyrirheit fyrir kosningarnar 27. aprķl 2013 um alls konar dżrar framkvęmdir įn žess aš fjarmagna žęr, og žį blasir ekkert annaš viš en lįntökur.

  Komandi kynslóšum er sem sagt sendur reikningurinn af kommunum.  Žetta strśtshįttarlag veršur aš stöšva, žvķ aš fjįrmagnskostnašur er algerlega aš rķša rķkisbśskapinum į slig.  Dęmi um žetta er Hśs ķslenzkra fręša.  Svo ęskilegt sem žaš er fyrir žjóšina aš eignast slķka byggingu, žį er žaš ekki hęgt nś og veršur ekki į nęstunni vegna peningaleysis.  Samt lét téš Katrķn grafa grunn hśssins, s.k. Katrķnarholu, sem nś žjónar rannsóknum og kennslu ķ jaršfręši og veršur vęntanlega ekki nżtt til annars į žessu kjörtķmabili.  Holan er minnisvarši um óraunsęi, loddarahįtt og lżšskrum Katrķnar Jakobsdóttur. 

  Sęmundur į selnum                                            

        

  

 

 

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband