Landsvirkjun ríður ekki feitum hesti frá Nord Pool

Á árunum 2010-2011 birti Landsvirkjun spá sína um raforkuverð næstu tvo áratugina.  Sú var mjög bjartsýn og er löngu komin í vaskinn, en Landsvirkjun hefur samt alveg láðst að laga verðlagsstefnu sína að raunveruleikanum.  Árið 2016 endursömdu Norðurál og Landsvirkjun um raforkuviðskipti, og gildir nýi samningurinn tímabilið 01.11.2019 til jafnlengdar 2023.

Tekur raforkuverð samningsins mið af verðþróun á orkumarkaði Norð-Vestur Evrópu, þ.e. á hinum Norðurlöndunum, í Eystrasaltsríkjunum, Þýzkalandi, Benelúx, Frakklandi og Bretlandi.  Mánaðarlegt meðalverð í EUR/MWh það, sem af er 2020, er 24 í janúar, 14 í febrúar og 9 í marz.  Um þessar mundir er það í kringum 5 EUR/MWh. Meðaltal 1. ársfjórðungs 2020 er tæplega 16 EUR/MWh (=2,5 ISK/kWh = 17 USD/MWh).   Komið hefur fram, að verðið til ISAL í Straumsvík er um 35 USD/MWh að viðbættum flutningskostnaði. Nord Pool er ekki hálfdrættingur á við verð Landsvirkjunar til ISAL, enda er raforkukostnaður fyrirtækisins að gera út af við það, eins og fram kemur í nýbirtri Ársskýrslu ISAL 2019. Þá var botninn þó ekki gjörsamlega dottinn úr álmarkaðinum, eins og núna (nálgast 1400 USD/t Al).  Það hefur orðið verðhrun á Nord Pool síðan 2016, er nýr raforkusamningur var gerður á milli Landsvirkjunar og Norðuráls, og glámskyggni og einþykkni stjórnenda Landsvirkjunar varðandi þróun orkuverðs í heiminum valdið fyrirtækinu umtalsverðu fjárhagstjóni. 

Viðskiptablaðið gerði þessi viðskiptalegu mistök Landsvirkjunar að umræðuefni 27. febrúar 2020 undir fyrirsögninni:

"Landsvirkjun verði af milljörðum":

"Verð á Nord Pool raforkumarkaðnum er í sögulegri lægð.  Það kann að hafa í för með sér, að Landsvirkjun verði af umtalsverðum tekjum vegna tengingar raforkuverðs við markaðinn."

Síðan þetta var skrifað hefur verðið enn lækkað vegna COVID-19 og vegna hruns olíuverðs um meira en helming.  Það er ekkert sem bendir til varanlega hás orkuverðs á alþjóðlegum mörkuðum á þessum áratugi, þótt samtök olíuframleiðsluríkja (OPEC) rembist eins og rjúpan við staurinn (reyndar í öfuga átt núna), og hagkerfi Evrópusambandsins, sem boðar hátt orkuverð til að hvetja til fjárfestinga í dýrum virkjunum endurnýjanlegrar orku, ræður ekki við mun hærra orkuverð til lengdar en aðrir heimshlutar búa við. Lömun hagkerfis heimsins af völdum SARS-COV-2 virkar enn fremur til að halda orkuverði lágu næstu árin.  Landsvirkjun lítur út eins og eintrjáningur í þessu umhverfi.   

 "Raforkuverð á norræna raforkumarkaðnum Nord Pool hefur verið sögulega lágt síðustu daga.  Verðið féll um 50 % í upphafi ársins m.v. í byrjun nóvember, þegar nýr raforkusamningur tók gildi milli Norðuráls og Landsvirkjunar.  Verðið í samningnum er beintengt verðinu á Nord Pool raforkumarkaðnum. Því kann Landsvirkjun að verða fyrir milljarða tekjutapi á þessu ári m.v. verðið í upphafi nóvember.

Í uppgjöri Century Aluminium, móðurfélags Norðuráls á Grundartanga, kemur fram, að raforkuverðið hafi fallið frá því fyrir áramót úr um 40 USD/MWh í um 20 USD/MWh  ."

Þarna er verið að segja frá stórfelldum stjórnunarlegum mistökum á viðskiptasviðinu af hálfu Landsvirkjunar.  Forstjóri hennar og stjórn hafa bitið í sig algerlega úrelt viðhorf á sviði orkuverðlagningar í heiminum.  Þau virðast ekki enn skilja þá þróun, sem stjórnar orkuverðlagi, og hafa þess vegna gert afleit mistök fyrir hönd eiganda fyrirtækisins, íslenzka ríkisins, við gerð nýs orkusamnings við NÁ. 

Hjá Landsvirkjun er allt of rík tilhneiging til spákaupmennsku.  Þarna hefði verið skynsamlegra að draga inn fleiri vísitölur, og þá hefði verðið ekki helmingazt á nokkrum vikum.  Það er t.d. óvitlaust að hafa nokkrar álverðsvísitölur og nokkrar orkuverðsvísitölur til hliðsjónar, en það er hreinn barnaskapur að leggja aðeins Nord Pool-vísitölu til grundvallar. Auðvitað þarf að setja gólf, svo að raforkuverð geti ekki farið undir framleiðslukostnað raforkunnar, svo að hagnaður verði þrátt fyrir allt af raforkusölunni. 

"Þegar skrifað var undir samninginn milli Landsvirkjunar og Norðuráls árið 2016, sagði Morgunblaðið frá því, að hækkun raforkuverðs með samningnum gæti skilað nærri tveimur 2 mrdISK/ár í viðbótartekjum.  M.v. verðfallið frá því í nóvember [2019] mætti áætla, að tekjur, sem Landsvirkjun kann að verða af m.v. óbreytt raforkuverð, nemi 3-4 mrdISK/ár.  Samkvæmt upplýsingum frá Landsvirkjun metur fyrirtækið það sem svo, að ólíklegt sé, að lækkunin vari til lengri tíma."  [Undirstr. BJo.] 

Þetta sýnir, hversu skakkan og dýrkeyptan pól forysta Landsvirkjunar hefur tekið í hæðina, og það sárgrætilega er, að hún lemur enn hausnum við steininn og botnar ekkert í, hvað er að gerast í kringum hana. Landsvirkjun hefur með frumhlaupi sínu náð að lækka raforkuverðið til Norðuráls niður úr öllu valdi, þótt viðskiptavinurinn hafi alls ekki farið fram á lækkun.  Stjórn fyrirtækisins hlýtur að láta þann, sem þetta gerir og bað um samþykki hennar, sæta ábyrgð á gerðum sínum.  Hvenær verður mælirinn fullur af axarsköptum Landsvirkjunar, svo að eigandinn neyðist til að grípa í taumana ?