Eitt er þó kýrskýrt

Skrýtnasta þjóðaratkvæðagreiðsla Íslandssögunnar er um garð gengin.  Hún fór fram laugardaginn 20. október 2012.  Spurningarnar, sem ríkisstjórnin og meirihluti Alþingis lögðu fyrir þjóðina, voru óboðlegar með öllu.  Spurningarnar voru svo óljóst og illa orðaðar, að niðurstöðurnar urðu ómarktækar.  Við þessu var að sjálfsögðu búið að vara, sbr vefgreinina, Af gallagripum", á þessu vefsetri.  

Hvað merkir t.d. að samþykkja að leggja tillögur Stjórnlagaráðs til grundvallar frumvarpi að nýrri stjórnarskrá ?  Í daglegu tali skynjum við, hvað átt er við með þessu loðna orðalagi, en í atkvæðagreiðslu, sem kostar yfir 200 milljónir kr fyrir utan tíma allra kjósendanna, þar er spurningin algerlega ótæk.  Merkir já við þessu, að gera megi efnislegar breytingar á allt að 10 atriðum af þessum 114, sem í hugverki Stjórnlagaráðs standa, eða breytingar á allt öðrum fjölda !?  

Það verður að búa krystaltær hugsun á bak við spurningar í þjóðaratkvæðagreiðslu, þannig að kjósandinn taki af skarið með svarinu, sem hann veitir á atkvæðaseðli sínum.  Þessa tæru hugsun vantar reyndar líka alveg í ritsmíð Stjórnlagaráðs, enda hafa virtir lögfræðingar, Lögmannafélag Íslands o.fl., gert mjög alvarlegar athugasemdir við drögin.  Lögfræðilega halda drögin vart vatni.  Þá eru þessi drög eins og bíll án vélar.  Gagnslaus og ekkert nema kostnaðurinn.  Bæði téð þjóðaratkvæðagreiðsla og drög Stjórnlagaráðs eru víti til varnaðar.

Hvað er þá orðið kýrskýrt eftir þessa atkvæðagreiðslu ?  Svarið er, að atkvæðagreiðslan leiddi það í ljós, að breytingar á Lýðveldisstjórnarskránni eru ekki forgangsmál fyrir þjóðina í huga meirihluta kjósenda, sem töldu þetta mál ekki vera þess virði, eins og allt var í pottinn búið, að ómaka sig á kjörstað.  Samt höfðu fjölmargir málsmetandi menn hvatt atkvæðisbært fólk til að mæta á kjörstað. 

Niðurstaðan varð sú, að aðeins um 1/3 hluti atkvæðisbærs fólks samþykkti að einhverju leyti drög Stjórnlagaráðs.  Þetta er í algerri mótsögn við síbylju Jóhönnu Sigurðardóttur og áróður leiðigjarnra og sjálfhverfra Stjórnlagaráðsmanna o.fl. um, að endurskoðun Stjórnarskráarinnar sé þjóðarkrafa, krafa þjóðarinnar !  Slíkar fullyrðingar voru allan tímann algerlega úr lausu lofti gripnar.  Þvert á móti setur þjóðin berlega endurskoðun Stjórnarskráarinnar mjög aftarlega í forgangsröð verkefna, sem hún vill, að stjórnmálamenn hennar inni af hendi, og skyldi engan undra. 

Af þessari niðurstöðu má hiklaust draga þá ályktun, að 2/3 hlutar þjóðarinnar séu algerlega andvígir því að kasta Lýðveldisstjórnarskránni, sem tæplega 96 % fólks á kjöskrá samþykkti árið 1944, fyrir róða og taka upp eitthvert annað plagg í staðinn.  Hraðferð í þá átt núna er fruntaháttur gagnvart lýðræðinu, sem er fullkomlega óverjanleg og verður að mæta af fullri hörku á öllum vígstöðvum.    

Þar sem um Stjórnarskrá lýðveldisins þarf að ríkja sæmileg sátt, þ.e. aukinn meirihluta ætti að þurfa til breytinga, þó að svo sé ekki hér, þarf að koma til móts við þennan þriðjung þjóðarinnar, sem vill breytingar á Stjórnarskránni.  Sáttaleiðin er að taka fyrir afmarkaða þætti Lýðveldisstjórnarskráarinnar og endurskoða þá.  Þetta ætti að hefja á þeim stutta tíma, sem lifir af þessu þingi, með það að markmiði að halda áfram í áfangaferð á næsta þingi.  Einboðið er að byrja þar á Stjórnarskránni, sem ágreiningur hefur verið mestur um túlkunina, en það er líklega um valdsvið forseta lýðveldisins.  Gæta verður þá að því, að setja inn ákvæði um aðkomu minnihluta þings og ákveðins hluta atkvæðisbærra manna við framköllun og þátttöku í þjóðaratkvæðagreiðslu um lagasetningu Alþingis, ef taka á s.k. synjunarvald af forseta.  Þá væri og æskilegt, að stofna til Stjórnlagadómstóls, þannig að forseti fái frestandi synjunarvald til að vísa lagasetningu til úrskurðar Stjórnlagadómstóls.  Ræða þarf jafnframt kosti og galla þess að stofna Landsyfirrétt, sem yrði millidómsstig, jafnframt því, sem Hæstaréttardómurum yrði fækkað úr 12 í 7 og mundu starfa í einni deild.  

      

 

 

Athugasemdir

[Ólafur Örn Jónsson, 23.10.2012 kl. 08:46]

Bjarni þú ert nú ekki samkvæmur sjálfum þér í þessum pistli sem talsmaður einstaklingsfrelsis til orðs og æðis. Þjóðaratkvæðagreiðsla eins og þessi er náttúrulega partur af beinu lýðræði og er leiðbeining fyrir þingið sem á að sjálfsögðu að taka fullt tillit til skipanna meirihluta þjóðarinnar.

Varðandi skýrleika spurninganna þá er ég sérstaklega ánægður með hve vel þjóðin skildi spurningarnar og svaraði af þroska.

Nú þegar stefnt er í "beint lýðræði" ættu menn að fara að gera sér grein fyrir að svona virkar beint lýðræði sumir ákveða að fylgja meirihlutanum og sitja heima það er afstaða sem þeir taka og á að virða.

[Kolbrún Hilmars, 23.10.2012 kl. 20:22]

Undirrituð er sammála Bjarna, það á ekki að bjóða kjósendum uppá uppkast að stjórnarskrá í þjóðaratkvæðagreiðslu. 

Skýrleiki spurninganna vafðist fyrir mörgum.   Sjálf þekki ég nokkra einstaklinga sem nýttu  kosningaréttinn sinn en botnuðu ekkert í boðskapnum og völdu ýmist að krossa JÁ eða NEI við allt.  Vildu samt taka þátt - fyndið  hvað Þjóðkirkjan græddi á svona atkvæðum...

[Bjarni Jónsson, 23.10.2012 kl. 21:07]

Sæl verið þið, bæði hér að ofan;

Því miður var þetta gjörsamlega misheppnuð þjóðaratkvæðagreiðsla vegna þess, hversu mjög var kastað höndum til spurninganna.  Ég vil þjóðaratkvæðagreiðslur, sem taka af skarið um málin.  Í þessu tilviki hafði ríkisstjórnin og meirihluti Alþingis kjósendur að fíflum.  Óvönduð kosning er móðgun við kjósendur.  Fyrir vikið er um 250 milljóna kr almenn atkvæðagreiðsla ákaflega gagnslítil eða jafnvel verri en engin.  Ég skal taka dæmi af 6. spurningunni, af því að hún er til umræðu í athugasemdunum hér að ofan.  Ég get upplýst, að ég svaraði þessari spurningu játandi.  Mitt já er hins vegar skilyrt, en ég hafði engin tök á að koma skilyrðunum á framfæri.  Ef t.d. Alþingi velur eitthvert lágmarkshlutfall atkvæðisbærra, sem þarf til að kalla fram atkvæðagreiðslu um lagasetningu Alþingis, lægra en 15 %, þá er ég á móti.  Ennfremur er ég andvígur tillögum Stjórnlagaráðs um að útiloka fjárlög og erlenda samninga.  Öll lög á þjóðin að fá að samþykkja eða hafna, ef nægur fjöldi fer fram á það.  Það á líka að tryggja minnihlutanum á Alþingi rétt til þess, t.d. 45 % þingmanna.  Hver einasta spurning í þessari þjóðaratkvæðagreiðslu var meingölluð að því leyti, að teygja má og toga svarið endalaust.  Undantekning var 5. spurning um vægi atkvæða.  Já þar þýddi atkvæðavægi 1:1, en nei getur þýtt hvaða hlutfall sem er.  Ef spurt hefði verið: vilt þú fylgja reglum ÖSE um mesta misvægi atkvæða 1:1,15, hefði ég svarað já þarna. 

Með góðri kveðju /  

[Ólafur Örn Jónsson, 24.10.2012 kl. 05:39]

Þakka gott andsvar Bjarni en ég er alls ekki sammála þar sem mér fannst allar spurningarnar skýra sig sjálfar og ef menn höfðu lesið stjórnarskrár drögi var ekkert flokið við þessar spurnignar.

Tökum sem dæmi aðra spurninguna og viðbrögð kjósenda sem eru afgerandi. Hvernig á þingið að bregðast við svo afgerandi áliti þjóðarinnar (ekki minnast á þátttöku)?

 Þjóðin er eigandi sjávarauðlindarinnar sem núna er EINOKUÐ af fámennum hóp landeyða sem lítið hafa komið að sjósókn og fiskveiðum á sama tíma og reynslu boltar um allt land fá ekki að róa?

[Bjarni Jónsson, 24.10.2012 kl. 21:01]

Sæll, Ólafur Örn;

Hvað er þjóðareign ?  Hugtakið hefur enga eignarréttarlega merkingu.  Þess vegna var það túlkunaratriði hvers kjósanda, hvernig hann kaus að skilja þessa spurningu.  Allir vita þó til hvers refirnir voru skornir.  Þú nefnir "sjávarauðlindina" hér að ofan og kemur þar með þá afhjúpandi uppgötvun, að hún sé "EINOKUÐ af fámennum hópi landeyða, sem lítið hafa komið að sjósókn og fiskveiðum .... ." Eftir þessa niðurstöðu þína undrar mig ekki á því, að þér hafi fundizt "allar spurningarnar skýra sig sjálfar".  Þér er væntanlega kunnugt um það, að téðar "landeyður" stjórna nú einhverjum bezt rekna sjávarútvegi í heimi, með hæstu framleiðni og mestu gæði m.v. verðin, sem "þær" fá á mörkuðunum.  Það á enginn fiskinn í sjónum, enda syndir hann inn og út úr landhelginni.  Fiskimiðin eru almenningur, sem kvótaeigendur hafa eignazt rétt á að nýta undir vísindalegri stjórnun hins opinbera.  Það er viðurkennd staðreynd, að þetta fiskveiðistjórnunarfyrirkomulag tryggir beztu umgengni og nýtingu auðlindarinnar, sem þekkist á jörðu hér.  Með því með loddarahætti að kasta rýrð á nýtingarrétt kvótahafanna er verið að grafa undan þjóðarhag.  Þetta fullyrði ég, og á ég þó ekki kvóta né eru bein hagsmunatengsl á milli mín og kvótaeigenda.  "Reynsluboltar um allt land fá ekki að róa" er kindug fullyrðing hjá þér í ljósi allra þeirrar handstýringar á kostnað markaðskerfisins, sem búið er að koma upp, s.s. strandveiða, byggðakvóta, línuívilnunar o.fl.  Það á að reka sjávarútveginn með hámörkun þjóðartekna að markmiði, en ekki hámörkun þess fjölda, sem vinnur við að draga sömu bein úr sjó. 

Með kveðju /