Ársfundur og sæstrengur

Það fer nú að verða að bera í bakkafullan lækinn að skrifa meira um brezk-íslenzkan sæstreng, sem virðist verða sífellt óraunhæfari hugmynd við nánari skoðun og miðað við þróun orkumála hérlendis og erlendis.

Til þess liggja aðallega 4 ástæður:

1. Ef miðað er við hagkvæmari strenginn af þeim tveimur, sem hafa verið í umræðunni upp á síðkastið, þ.e. streng til Skotlands með flutningsgetu 1200 MW, er talið (The Economist 17. - 23. janúar 2015), að hann mundi kosta, með endamannvirkjum og nauðsynlegum háspennulínum á Íslandi, um USD 6,0 milljarða. Þarna eru nýjar virkjanir á Íslandi undanskildar, enda yrði fjármögnun sæstrengs og endabúnaðar hans sjálfstætt verkefni óháð virkjanaframkvæmdum.  Téð fjárfestingarupphæð að viðbættum rekstrarkostnaði allra flutningsmannvirkjanna varpast yfir í flutningskostnað raforku um mannvirkin 125 USD/MWh. Markaðsverð raforku á Englandi um þessar mundir er tæplega 70 USD/MWh. Verð, sem brezka ríkið greiðir um þessar mundir fyrir endurnýjanlega orku á uppboðsmarkaði jafngildir 118 USD/MWh-170 USD/MWh eftir tegundum orkulinda. Brezka ríkið greiðir 92,5 GBP/MWh eða um 140 USD/MWh fyrir orku frá nýjasta kjarnorkuveri Bretlands, og þetta er talið vera hámark fáanlegs verðs fyrir endurnýjanlega orku um sæstreng frá Íslandi.  Mismunurinn, P=140-125=15 USD/MWh, er verðið, sem orkuseljandinn á Íslandi fengi í sinn hlut.  Verðið er innan við 40 % af kostnaðarverði slíkrar raforku.
2. Forstjóri Landsvirkjunar, Hörður Arnarson, HA,hefur fegrað myndina um of til að verkefnið líti fýsilegra út.  Hann hefur skrifað um þetta fjölmargar blaðagreinar og sagði t.d. í viðtali við Fréttablaðið - Markaðinn þann 6. maí 2015: "...að gert sé ráð fyrir, að 35 % - 40 % af þeirri orku, sem yrði flutt út um sæstreng væri umframorka, sem yrði annars ekki nýtt; svo kæmi til önnur orka, eins og vindorka eða jarðvarmi.  Að auki þyrfti að koma til orka frá hefðbundnum virkjunum, sem gæti orðið þriðjungur af orkunni.  Það myndi því þurfa að koma til fleiri virkjana, ef sæstrengur yrði lagður."   Ef gert er ráð fyrir, að um sé að ræða 1200 MW mannvirki með 6000 klst/a nýtingartíma, þá verður árleg orkuþörf inn á slíkt mannvirki 7200 GWh. HA ætlar þá að fá Ev=7200 x 0,375 = 2700 GWh/a meira út úr núverandi fallvatnsvirkjunum vegna sæstrengstengingarinnar. Ekki verður betur séð en hér sé fleipur á ferðinni, sem ekki er hægt að láta óátalið.  Það er því ekki kyn, þó að keraldið leki, og áformum um sæstreng sé haldið til streitu fram í rauðan dauðann, en þá því miður á hæpnum forsendum.                                      Höfundur þessa pistils, BJo, hefur rannsakað, hversu mikil ónýtt fallorka hefur verið í miðlunarlónunum undanfarin 19 ár, tímabilið 1996-2014. Þessi gögn eru t.d. finnanleg í Ársskýrslu Landsvirkjunar 2014. Reyndist "ónýtt geta" vera á bilinu - 6 % (skortur árið 1999) til 19 % (árið 1996)og að meðaltali aðeins 7,4 %. Ef bætt er við þetta fallorkunni, sem tapast á yfirfalli síðsumars, þegar lónin eru full, en álagið undir meðalálagi, má í mesta lagi teygja þetta hlutfall upp í 10 % af miðlaðri orku, sem um þessar mundir er um 14000 GWh/a af raforku, svo að svo kölluð "ónýtt geta vatnsorkukerfisins" er að hámarki 1400 GWh/a miðað við miðlunargetu 2014.    Að nýta alla þessa orku er þó ekki útlátalaust, heldur gengur á rekstraröryggið og útheimtir, að hlutfallslega enn stærri hluti vél- og rafbúnaðar sé í rekstri samtímis en talið hefur verið eðlilegt til þessa, þar sem svo nefnd (n-1) regla hefur verið við lýði (stærsta eining kerfisins getur fallið úr rekstri án truflunar hjá notendum). Með þessari auknu nýtingu vatnsaflsvirkjana er teflt á tæpasta vað með rekstraröryggi raforkukerfisins, því að slíkt kemur óhjákvæmilega niður á viðhaldi búnaðar. Þá fylgir því of mikil áhætta að tæma lónin á hverju ári og reiða sig þar með á orku um sæstreng frá Skotlandi, sem getur bilað og verið úr rekstri í allt að hálft ár.                                               Mun raunhæfara er að reikna með, að hægt sé að nýta 7 % meira að jafnaði af miðlunargetunni með tilkomu sæstrengs en nú er gert, og nemur það  þá tæplega 1000 GWh/a.                                      Eins og fram kom að ofan, heldur HA því á lofti, að sæstrengurinn muni gera kleift að ná meiri orku út úr núverandi vatnsmiðlunum með núverandi vél- og rafbúnaði á bilinu 2520 GWh/a - 2880 GWh/a, og er miðgildið 2700 GWh/a.  Þetta er sú vannýtta orka, sem HA kveður vera til ráðstöfunar, en hún virðist vera næstum þrefalt of há, og nemur mismunurinn 1700 GWh/a, sem hann verður þá að framleiða í nýjum virkjunum u.þ.b. ferföldum kostnaði. Í þessu felst fegrun málstaðarins. Í Noregi þarf ekkert að virkja fyrir sæstrengina vegna vél- og rafbúnaðar, sem er aðeins nýttur í mestu kuldum, en á Íslandi þarf að virkja 86 % af orkunni inn á strenginn.                                          Í stað þess, að 35 % - 40 % af orkuþörf inn á sæstrenginn komi frá núverandi vatnsaflavirkjunum með aukinni nýtingu þeirra, sem óhjákvæmilega hefur í för með sér aukna hættu á tímabundnum orkuskorti og þar með minni orkugæðum vegna aukins álags á búnað, fást e.t.v. 14 % (þ.e. 1000 GWh/a, 1000/7200) eða 37 % af því, sem Landsvirkjun lætur sig dreyma um.  Þetta hefur áhrif á virkjanafjárfestingar vegna strengsins og á kostnað raforkunnar, þ.e. lágmarksverð, sem verður að fást Skotlandsmegin fyrir orkuna. Orkuvinnslukostnaður Landsvirkjunar inn á sæstrenginn verður í raun um 25 % meiri fyrir vikið. Hún þarf að virkja 6200 GWh/a fyrir sæstrenginn.  Það er tæplega 50 % aukning á núverandi orkuvinnslu hennar. Hvar ætlar hún að virkja alla þessa orku ?                          Það er kapítuli út af fyrir sig og með öllu óskiljanlegt, að Landsvirkjun skuli gefa það út, að hún hyggist nota jarðgufuvirkjanir og vindrafstöðvar til að framleiða inn á sæstrenginn. Það er aðeins rúmlega 10 % nýtni í jarðgufuvirkjunum við framleiðslu rafmagns og áhöld um, hvort ferlið er sjálfbært, þ.e. hvort endurnýjun á gufuforðanum á virkjuðu háhitasvæði á sér stað án rýrnunar. Sé farið geist í nýtingu jarðhitasvæðis, er líklegt, að dragi niður í því, af því að innstreymi sé minna en útstreymi.  Það er þess vegna sérlega ámælisvert að ætla að selja raforku frá slíkum virkjunum inn á sæstreng, því að enginn markaður er þá fyrir afgangsvarmann á formi hitaveituvatns, sem nemur um 40 % af heildarorkunni, sem upp kemur.       Vitleysan er svo kórónuð með því að nefna vindmyllur í þessu sambandi, en vinnslukostnaður slíkra er vart undir 90 USD/MWh hérlendis og er um 120 USD/MWh (79 GBP/MWh) á Englandi um þessar mundir. Kostnaðarmunurinn er aðallega vegna meints hærri nýtingartíma vindmylla á Íslandi vegna hærri meðalvindhraða. Sæstrengurinn væri einmitt að keppa við enskar vindmyllur og arðsemi orkusölunnar fyrirfram vonlaus, ef vindmyllur eiga að vera eitthvað meira en varaskeifa í þessu dæmi. Af hverju kemur Don Kíkóti upp í hugann við þennan samanburð ?
3. Orkuvinnslukostnaður endurnýjanlegu orkulindanna vinds og sólar hefur meira en helmingazt á undanförnum 5 árum á Vesturlöndum og er enn á hraðri niðurleið.  Verðhnigullinn kom brezkum yfirvöldum þægilega á óvart í vetur, þegar þau óskuðu tilboða um endurnýjanlega orku frá 5 endurnýjanlegum orkugjöfum. Sem dæmi fengu þau orku frá sólarhlöðum á 42 % af því verði, sem þau voru tilbúin að greiða eða á aðeins 75 USD/MWh, og frá vindorkuverum á landi á 83 % af tilkynntu hámarksverði eða á 118 USD/MWh (79 GBP/MWh).  Í þessu útboði keyptu orkuyfirvöldin 2139 MW, þar af 1162 MW frá vindorkuverum úti fyrir ströndinni, sem eru í miklum vexti og þróun, og 748 MW frá vindorkuverum á landi. Með því að taka tilboði í þessu útboði skuldbundu yfirvöld sig til að greiða orkubjóðendunum mismun boðins verðs og markaðsverðs, sem um þessar mundir er talið vera jafngildi 67 USD/MWh (45 GBP/MWh). Bara í þessu eina útboði keyptu yfirvöldin tvöfalt meira afl en í boði verður um 1200 MW Íslandsstreng með 10 % töpum, og vegið umsamið meðalverð frá lægstbjóðendum var 98 GBP/MWh eða um 146 USD/MWh á genginu 1 GBP=1,49 USD, sem gilti á þeim tíma, er upplýsingar um þetta komu fram í marz 2015. Landsvirkjun er með öðrum orðum að keppa við verð um 140 USD/MWh, sem gæti lækkað um 5 % - 10 % á ári. Að lýsa þessu viðskiptaumhverfi sem gulli og grænum skógum fyrir Landsvirkjun lyktar af annkannalegri sölu snákaolíu.                      Flutningskostnaður raforku frá Íslandi er um 125 USD/MWh, svo að í ár fengi Landsvirkjun u.þ.b. P=140-125=15 USD/MWh, sem er innan við 40 % af kostnaðarverði Landsvirkjunar, m.v. að 14 % (1000 GWh/a) orku inn á strenginn komi frá núverandi vatnsaflsvirkjunum á 10 USD/MWh og 86 % (6200 GWh/a) komi frá nýjum virkjunum á jaðarverðinu 43 USD/MWh, sem Landsvirkjun boðar, að sé viðmiðunarverð sitt núna.                                         "Sorry, gamli gráni", viðskiptahugmyndin gengur ekki upp, og hún verður verri með hverju árinu, sem líður, vegna tækniframfara við þróun endurnýjanlegrar orkuvinnslu.
4. Virkjanaþörf Landsvirkjunar vegna 1200 MW sæstrengs er 6200 GWh/a.  Allir núverandi fallvatnsvirkjanakostir hennar, sjá að neðan, nema aðeins um 5770 GWh/a.  Það verður á brattann að sækja fyrir hana að fá þá alla samþykkta, og það væri skynsamlegt af talsmönnum hennar að leggja af blekkingariðju um að fylla skarðið með jarðgufu og vindi.  Málpípur sæstrengsins skulda landsmönnum vitrænar skýringar á því, hvaðan orkan inn á sæstrenginn á að koma. Sú málefnastaða sýnir í hnotskurn, hversu vanreifað málið er, og að það á í raun veru ekkert erindi út fyrir fundarherbergi Landsvirkjunar við Háaleitisbraut.                 Þó að 5770 GWh/a stæðu Landsvirkjun til reiðu, þá er hún búin eða virðist ætla að skuldbinda sig til að selja kísilverunum þremur, United Silicon, Thorsil og Silicor, 2500 GWh/a, sem hún á eftir að virkja fyrir. Hugsanlega ætlar Landsvirkjun að virkja jarðgufu og vind fyrir þau að einhverju leyti, en það er óhagkvæmt, eins og áður var drepið á, og ekki má gleyma árlegri aukningu hjá almenningsveitunum. Eftir standa þá aðeins um 3270 GWh/a fyrir sæstreng, sem þarf hins vegar 6200 GWh/a.  Það vantar u.þ.b. 3000 GWh/a af raforku fyrir sæstrenginn, nema fitjað verði upp á nýjum virkjanakostum á borð við Arnardalsvirkjun í Jökulsá á Fjöllum, sem er hagkvæmur og stór virkjanakostur og mundi leysa vandann, 600 MISK/TWh/a, 4000 TWh/a, með minnst umhverfisáhrif á orkueiningu samkvæmt Rammaáætlun 2.  Orkuskortur hamlar algerlega þessu sæstrengsverkefni Landsvirkjunar.  Það er gjörsamlega fótalaust, svo að ekki sé nú sagt glórulaust. 

Forstjóri Landsvirkjunar sagði í téðu blaðaviðtali, að allt að 40 % orku inn á sæstrenginn gæti komið frá núverandi virkjunum. Hann ætlar sem sagt að toga sig upp á hárinu í anda Munchausens. Þetta háa hlutfall nær engri átt, ef litið er til sögunnar, því að hún gefur til kynna, að vatnsmiðlanir séu að jafnaði vel nýttar eða um 93 % af fullri getu, svo að þetta hlutfall hans er tæplega þrefalt raunhæft gildi, sem er 14 %, en með 40 % geta menn með ábyrgðarlausum hætti reiknað sig niður á lægra kostnaðarverð raforku inn á strenginn og minni virkjunarþörf.  Vel að merkja er engin virkjunarþörf fyrir sæstrengi í Noregi, því að þar er uppsett afl 70 % meira en meðalálag í landinu og miðlunargeta að auki ríkuleg.  Það er þess vegna kjánalegt að vísa til Noregs sem fyrirmyndar fyrir Ísland varðandi aflsæstrengi til útlanda. Raforkukerfi landanna tveggja eru ósambærileg m.t.t. til hagkvæmni þess að tengja þau öðrum kerfum um aflsæstreng. Það er kominn tími til, að áhugamenn um slík verkefni hugleiði betur grundvöll viðskiptahugmyndarinnar.

Síðan má lesa út úr viðtalinu, að forstjórinn ætli að láta jarðgufuvirkjanir og vindrafstöðvar framleiða 30 % orkunnar inn á strenginn eða 2200 GWh/a.  Við þennan lestur detta blekbónda allar dauðar lýs úr höfði. Með jarðgufu eru nú framleiddar um 5300 GWh/a á Íslandi.  Ef jarðgufan á t.d. að framleiða 1500 GWh/a inn á strenginn, þá er um að ræða 28 % aukningu á vinnslu, sem áhöld eru um, að sé sjálfbær, ef farið er of geist í sakirnar, eins og nauðsyn krefur fyrir stórnotanda á borð við enska raforkukerfið.  Þá eru umhverfismál jarðgufuvirkjana enn ekki að fullu leyst. Frá umhverfisverndarsjónarmiði er ábyrgðarleysi að ætla að framleiða raforku með jarðgufu inn á sæstreng og hæpið, að niðurgreiðslur fáist frá brezka ríkinu á sjálfbærri orkuvinnslu með því móti.

Setjum svo, að 700 GWh/a eigi að koma frá vindorku.  Þetta jafngildir uppsettu afli um 200 MW, sem gæti komið frá 70 vindmyllum, því að framleiðendur munu ekki treysta sér til að selja stærri vindmyllur en 3,0 MW til Íslands vegna vindafarsins hér.  Þessum vindmyllum mætti koma fyrir á Hafinu á milli Búrfells og Sultartanga, en það er fjárhagslega fráleit hugmynd að láta vindmyllur á Íslandi keppa við vindmyllur á Englandi um sölu inn á Englandsmarkað. Í orðræðunni ganga menn býsna langt í óraunhæfum fullyrðingum í því skyni að fylla upp í gapið, sem blasir við fyrir orkuöflunina.  Skáldskapur hreppur þó skammt í þessum efnum á opinberum vettvangi.  

Þá segir forstjórinn í tilvitnuðu viðtali, að um þriðjungur orkunnar inn á sæstrenginn þurfi að koma frá "hefðbundnum" virkjunum.  Með útilokunaraðferðinni má gefa sér, að hann eigi þarna við nýjar vatnsaflsvirkjanir með orkuvinnslugetuna 4000 GWh/a, sem er þá 56 % af heild, en ekki 33 % vegna ofmats hans á ónýttri orku virkjana í rekstri. Samkvæmt Ársskýrslu Landsvirkjunar 2014 eru virkjunarkostir hennar á vatnsafli 12 talsins, og alls er vinnslugeta þeirra 5772 GWh/a.  Þannig þarf sæstrengssamningur 69 % af öllum vatnsaflvirkjunarkostum Landsvirkjunar hið minnsta, ef hún skyldi virkja jarðgufu og vind með, og eftir verða þá aðeins 1770 GWh/a eða um 250 MW, væntanlega dýrasti hlutinn, eftir handa íslenzkum iðnaði og öðrum.  Væntanlega frýs fyrr í helvíti en þetta verði leyft. 

Þessir 12 virkjanakostir vatnsorku, sem kynntir eru til sögunnar að hálfu Landsvirkjunar, hafa ekki allir hlotið blessun "Verkefnisstjórnar Rammaáætlunar 3" sem slíkir.  Hlutverk þess fyrirbrigðis í stjórnkerfinu á einvörðungu að vera að leggja frummat á hagkvæmni og verndunargildi og raða virkjunarkostum upp eftir hagkvæmni og umhverfisraski.  Síðan tekur við langt og strangt  ferli umhverfismats, forhönnunar og kostnaðarmats og landskipulags áður en ákveðið er að virkja og verkhanna. 

Upphlaup stjórnarandstöðu á Alþingi yfir því, að meirihlutinn í Atvinnuveganefnd þingsins óskaði eftir að draga fleiri virkjanakosti fram í dagsljósið en afturhaldsstjórn Samfylkingar og Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs kaus að hafa á boðstólum til frekari rannsókna er afar þröngsýn og ólýðræðisleg.  Meðferð fyrri ríkisstjórnar á tillögum verkefnisstjórnar 2. áfanga "Rammaáætlunar" var til skammar og einkenndist af pólitískum hrossakaupum í stað þess að fylgja ráðum sérfræðinganna og leyfa frekari rannsóknir á fleiri valkostum.  Rannsóknir á þessu sviði hljóta alltaf að vera til bóta, og því fleiri kostir, þeim mun betra.

Nú stefnir í orkuskort á landinu vegna þess, að Búðarhálsvirkjun er eina nýja virkjunin undanfarin 5 ár hjá Landsvirkjun, sem tekin hefur verið í gagnið.  Megnið af orkunni þaðan var seld til Rio Tinto Alcan í Straumsvík, og virkjuð jarðhitasvæði, t.d. á Hellisheiði, hafa gefið eftir (skortur á viðhaldsholum).  Um þessa tilbúnu alvarlegu skortstöðu talar Hörður Arnarson um í tilvitnuðu viðtali á eftirfarandi hátt:

"Við erum að sjá mun meiri eftirspurn en við höfum séð áður.  Það er að gerast í fyrsta skipti núna, að eftirspurnin er meiri en framboðið.  Og það er komið til að vera að okkar mati."

Þetta er skrýtin staða, og hér virðist Landsvirkjun leika sér að eldinum í von um að fá hærra orkuverð með skortstöðu, sem hún er ekki saklaus af að hafa skapað sjálf, þó að Alþingi verði að gefa virkjanaleyfi og viðkomandi sveitarfélag síðan framkvæmdaleyfi. Landsvirkjun virkjar nú við Þeistareyki, 2x45 MW jarðvarmavirkjun, eftir orkusölusamning við kísilmálmframleiðandann PCC, en það er brýnt, að hún fari að virkja vegna sólarkísilframleiðandans Silicor, United Silicon og Thorsil auk gagnavera, því að þessar 3 tilgreindu verksmiðjur munu þurfa meira en 2500 GWh/a.

Til samanburðar var heildarorkuvinnsla Landsvirkjunar árið 2014 12807 GWh, svo að um er að ræða fyrirsjáanlega aukna orkuvinnsluþörf fyrirtækisins um a.m.k. 20 %, sem ekki er enn séð, hvernig Landsvirkjun ætlar að mæta.                    Á næstunni hljóta þá einhverjir af eftirtöldum virkjanakostum Landsvirkjunar á vatnsorku að koma til framkvæmda:

• Virkjun          Áætluð orkuvinnslugeta í GWh/a
• Bjallavirkjun í Tungnaá       (h7, u?)    340
• Blönduveita/Blanda            (h?,u5)     194
• Holtavirkjun/Neðri Þjórsá)    (h4,u7)     415
• Hólmsárvirkjun                (vantar)    480
• Hvammsvirkjun/Neðri Þjórsá    (h3,u2)     665
• Norðlingaölduveita            (vantar)    605
• Skatastaðavirkjun B Skagafirði(h6,u8)    1090
• Skrokkölduvirkjun/Kaldakvísl  (h?,u6)     345
• Stóra Laxá                    (vantar)    180
• Stækkun Búrfells              (vantar)    208
• Tungnaárlón                   (vantar)    270
• Urriðafossvirkjun/Neðri Þjórsá(h1,u4)     980
• Alls vatnsaflsvirkjunarkostir LV: 5772 GWh/a

Skýringar:

Verkefnisstjórn 2. áfanga Rammaáætlunar raðaði virkjunarkostum niður eftir hagkvæmni, þ.e. orkustofnkostnaði í MISK/TWh/a, og vísa hn í svigum til þeirrar röðunar.  Urriðafossvirkjun reyndist þar fjárhagslega langhagkvæmust,h1, með kostnaðinn 400 MISK/TWh/a, en af metnum kostum hér að ofan er Bjallavirkjun fjárhagslega óhagkvæmust, h7, með orkustofnkostnað 1350 ISK/TWh/a.  Þess má geta, að Búðarhálsvirkjun, sem er yngst virkjana Landsvirkjunar í rekstri, var enn óhagkvæmari samkvæmt sama mati, sem hljóðaði upp á 1450 MISK/TWh/a.

Verkefnisstjórn 2. áfanga Rammaáætlunar raðaði virkjunarkostum einnig eftir umhverfisáhrifum á orkueiningu, un, þar sem lægsta talan merkir minnst umhverfisáhrif á virkjaða orkueiningu.  Þar kom Arnardalsvirkjun í Jökulsá á Fjöllum bezt út, u1, með 3,08 U/TWh/a, og Búðarhálsvirkjun lenti sem u3 með 3,76 U/TWh/a.

Þar sem vantar mat, hefur verkefnisstjórn 2. áfanga ekki metið virkjunarkostinn.

Landsvirkjun þarf að virkja a.m.k. 2500 GWh/a fram til 2020 fyrir þá samninga, sem hafa verið gerðir eða eru í augsýn. Það gæti hún t.d. gert með því að velja þegar virkjuð rennslissvæði, þ.e. Þjórsá/Tungnaá án Urriðadoss ásamt Blöndu og fengið út úr því 2700 GWh/a, þannig að 200 GWh/a séu fyrir aukningu almennrar notkunar, sem er þó knappt.      

Tíminn er knappur til að hefja nýjar virkjanaframkvæmdir, ef Landsvirkjun ætlar ekki að glata viðskiptatækifærum vegna sofandaháttar eða annars verra. Það stefnir í stórfelldan orkuskort, og sú er skýringin á því, að Atvinnuveganefnd Alþingis hefur tekið frumkvæði um fjölgun virkjunarkosta verkefnisstjórnar 3. áfanga Rammaáætlunar.  Afturhaldið á þingi hefur tekið það óstinnt upp, hagar sér þess vegna eins og kjánar í hringavitleysu um fundarsköp eða fundarstjórn forseta og kemur þar með fram af blygðunarlausu ábyrgðarleysi gagnvart þeim orkuskorti, sem allt stefnir í núna og mun verða almenningi sársaukafullur og hagkerfinu og þar með kjörum almennings dýrkeypt. 

Sannar núverandi stjórnarandstaða enn og aftur, að hún hikar ekki við að fórna hagsmunum almennings fyrir stjórnmálalega refskák sína.  Þegar harðna mun á dalnum, verður hún þó heimaskítsmát, því að þingmenn stjórnarandstöðunnar eru engir bógar til að standa undir tjóni, sem rekja má til andstöðu þeirra við meiri orkuöflun.