Hagsmunavernd

AlžingishśsHverjir eru meginhagsmunir ķslenzkrar alžżšu ? 

  • aš geta bśiš aš sķnu ķ góšu öryggi ķ frjįlsu landi 
  • aš ķ landinu sé mikil (yfir 80 % af vinnufęrum) atvinnužįtttaka og lķtiš (minna en 3% af launžegum) atvinnuleysi
  • hįr kaupmįttur og rįšstöfunartekjur, ž.e. sambęrilegur viš žaš bezta, sem gerist į Noršurlöndunum

Ķsland er stórt land m.v. mannfjölda, ž.e. ašeins um 3,1 ķb/km2. Žetta er einn af kostum bśsetu į Ķslandi aš margra mati, en jafngildir hęrri samfélagslegum kostnaši en annars stašar, žó aš land sé vissulega ódżrara fyrir vikiš.  Landiš er fjarri alfaraleiš, sem einnig er kostur aš sumra mati, en hękkar óneitanlega veršlag ķ landinu, eins og fįmenniš sjįlft.  Į móti žessum kostnašaraukum kemur t.d. gnótt endurnżjanlegra orkulinda og žar af leišandi lįgur orkukostnašur.  Til žess aš gęta hagsmuna almennings, sem taldir eru upp aš ofan, og samtķmis aš standa undir tiltölulega hįum bśsetukostnaši ķ landinu, er ašeins ein leiš: aš atvinnugreinar landsins sżni hęrri framleišni en vķšast hvar žekkist og aš aušlindir landsins séu nżttar, eins og sjįlfbęrni og afturkręfni leyfir.  Žetta hefur eftirfarandi ķ för meš sér:

  1. Orku-og išnašarmįl:   Žaš ber aš setja vatnsaflsvirkjanir į oddinn samkvęmt hinni raunverulegu Rammaįętlun, en ekki afbökun Svandķsar Svavarsdóttur į miklu og faglegu starfi undir stjórn Sveinbjörns Björnssonar, fyrrverandi hįskólarektors.  Žaš er įhugi hjį erlendum stórfyrirtękjum fyrir fjįrfestingum hérlendis, t.d. ķ įlgeiranum.  Borgaraleg rķkisstjórn mun vafalaust, eftir nęstu Alžingiskosningar, kynna hugsanlegum kaupendum raforku gjörbreytt višhorf ķslenzkra stjórnvalda um eflingu ķslenzks atvinnulķfs meš uppbyggingu išnašar ķ landinu, sem žarf mikla raforku.  Veršur žar heilbrigš skynsemi leidd til öndvegis, en sérvizkulegum og hugdettum sérvitringa kastaš fyrir róša, enda gjörsamlega framfarahamlandi og žar meš įvķsun į stöšnun atvinnulķfs og lakari lķfskjör.  Samkvęmt óbrenglašri Rammaįętlun mį enn virkja og framleiša um 10 TWh/a af vatnsorku įn žess aš ganga į veršmęt nįttśrufyrirbęri.  Žetta er nóg fyrir eitt nżtt stórt įlver og višbętur annars orkukręfs išnašar.  Žaš hlżtur ennfremur aš verša settur kraftur ķ aš framleiša metanól og etanól śr repju og öšru til blöndunar ķ jaršefnaeldneyti og sem hreint eldsneyti į farartęki og fiskiskipaflotann.  Til žess žarf varmaorku og žar kemur jaršgufan til sögunnar sem kjörinn orkugjafi og hrįefnisgjafi ķ slķka framleišslu.  Meš jaršvarmanżtingu til eldsneytisframleišslu fęst višunandi nżting į jaršgufunįmunni og gjaldeyrissparnašur gęti numiš 50 miö. kr į įri.  Tafastefna rķkisstjórnarinnar į žessu sviši er hamlandi fyrir višreisn lands og žjóšar.
  2. Sjįvarśtvegsmįl:  Stórhęttulegt einkenni į stjórnmįlamönnum, sem hallir eru undir forręšishyggju, er, aš žeir telja sig vita betur en atvinnulķfiš, hvernig reka ber fyrirtęki, og hvernig hagkvęmast er fyrir žjóšfélagiš aš haga leikreglum ķ athafnalķfinu.  Algengasta meinloka žessara "besserwissera" eša beturvita, sbr menningarvita, er aš taka markašsöflin śr sambandi ķ sótthitakenndri tilraunastarfsemi ķ nafni "sanngjarnrar dreifingar į aušlindaarši (aušlindarentu)". Slagorš er gert aš undirstöšu ašfarar aš sjįvarśtveginum og nišurrifi atvinnuöryggis og launatekna fjölda fólks įsamt rżrnandi tekjum til hins opinbera.  Žvķ fer vķšs fjarri, aš stjórnarflokkar og Hreyfing hafi hugsaš žetta mįl af višunandi ķhygli og žekkingu né reiknaš dęmiš til enda.  Meš nżja frumvarpinu um stjórnun fiskveiša er veriš aš saga ķ sundur greinina, sem žjóšin situr į.  Lżšskrumiš endurspeglast ķ eftirfarandi slagorši: "Žjóšinni tryggšur réttmętur aršur af aušlindum sjįvar".  Um žetta eiga viš fleyg orš Sir Winston Churchills, foringja ķhaldsmanna Bretlands į örlagastundu: "Socialism is about equal sharing of misery" eša "Jafnašarstefnan snżst um jafna śtdeilingu eymdar".  Hverju er almenningur ķ žessu landi bęttari meš žjóšnżtingu aflamarksins og ofurskattlagningu į sjįvarśtvegsfyrirtękin ?  Eigiš fé fyrirtękjanna hverfur, framlegšin hverfur nįnast alveg, svo aš engin geta veršur til fjįrfestinga, launagreišslugeta snarminnkar, atvinnuöryggi minnkar, og tekjuskattur til rķkisins nįnast hverfur.  Eftir standa tķmabundnar tekjur af veišileyfagjaldi, sem vinstri stjórnin mun nżta ķ gęluverkefni svo lengi sem į nefinu stendur.  Žessi fįrįnleiki er tortķmingarįrįtta vinstri manna gagnvart veršmętasköpun ķ atvinnulķfinu.  Hśn hefur alls stašar gefist ömurlega, og žaš er hreinręktuš heimska aš halda lengra inn į žessa braut.  Aušvelt er sżna fram į žaš reikningslega, aš žjóšhagslega veršur af žessu tjón, sem fęra mun hreinar tekjur landsmanna umtalsvert nišur.  Žaš er veriš aš undirbśa mikinn veršmętabruna ķ nafni ofangreinds slagoršs. Žessi įrįtta vinstri manna hefur haldiš sjįvarśtveginum ķ spennitreyju óvissunnar allt kjörtķmabil nśverandi Alžingis.  Žetta brölt stjórnmįlamanna meš undirstöšuatvinnuveg landsmanna į eftir aš koma heiftarlega nišur į lķfskjörum ķ landinu, ef žeir nį fram ętlunarverki sķnu aš afnema afnotarétt śtgeršarmanna į aflahlutdeild įsamt frjįlsum framsalsrétti og vešsetningarrétti.  Žaš er margsannaš, aš frjįls markašur tryggir hįmarksaršsemi af aušlindum, og fyrirtęki į frjįlsum markaši greiša hęrri laun og hęrri opinber gjöld en fyrirtęki ķ spennitreyju opinberra afskipta.  Ef sjįvarśtvegurinn fęr ekki friš fyrir barnalegri tilraunastarfsemi um leigu afnotaréttar og sérskattlagningu, sem nefnd er žvķ vitlausa nafni aušlindagjald, en er sérskattlagning į fyrirtęki ķ haršri alžjóšlegri samkeppni, svo vitlaust, sem žaš nś er, žį missir hann stöšu sķna til aš standa  uppi ķ hįrinu į nišurgreiddum samkeppniašilum į erlendum mörkušum.  Žessi žjóšnżting er žjóšhęttuleg og gegn henni veršur barizt meš öllum tiltękum rįšum, ekki sķzt ķ dómssölum.  Žaš er ekki hęgt aš saka höfund žessa pistils um aš vera handhafa téšs afnotaréttar, en hann telur einsżnt, aš žjóšhagsleg hagkvęmni sjįvarśtvegs muni hrapa meš fyrirhugušu glapręšislegu inngripi stjórnvalda, sem Alžingi hefur nś til umfjöllunar.  Žaš er kominn tķmi til ķ žessu landi aš lķta raunsętt į rekstrarmįl og aršsemi fyrirtękja.  Hagsmunir launžega, rķkissjóšs, sveitarsjóša og alls almennings eru hįšir sterkum og vel reknum fyrirtękjum.  Sameignarstefna rķkisstjórnarinnar drepur nišur samkeppnihęfni sjįvarśtvegs, alžjóšlega markašsstöšu hans, launagreišslugetu og greišslugetu ķ sameiginlega sjóši landsmanna. Hér mį bęta viš, aš sjómannasamtökin eru gegn veišigjaldinu, eins og höfundur žessa pistils.  Hann er jafnframt žeirrar skošunar, eins og žau, aš gögn um veršlagningu fiskjar eigi aš vera ašgengileg og sannreynanleg af endurskošendum og fulltrśum sjómanna, og e.t.v. eru žau žaš nś ķ flestum tilvikum, enda er t.d. hętta į, aš ella verši misbrestur į samningsbundnum launagreišslum til sjómanna. 
  3. Peningamįlastefnan: Til aš fyrirtękin ķ landinu og žjóšlķf allt žrķfist, veršur fullt frelsi aš rķkja į peningamarkašinum.  Nśverandi stjórnvöldum vex mjög ķ augum aš afnema gjaldeyrishöftin.  Ferill vinstri stjórna Ķslandi er meš žeim hętti, aš žvķ mį gera skóna, aš vinstri mönnum sé ekki svo leitt sem žeir lįta aš višhalda höftum og treysta žau ķ sessi.  Mį ķ žvķ sambandi benda į feril žeirra į sķšasta haftatķmabili, 1930-1960, sem stóš lengur į Ķslandi en ķ nokkru öšru lżšręšisrķki.  Notušu stjórnmįlamenn ķ valdaašstöšu sér purkunarlaust žetta kerfi til aš hygla vinum og vandamönnum og žeim fyrirtękjum, sem žeim voru žóknanleg.  Var svo kölluš höfšatöluregla illręmdust, en hśn var til žess fallin aš efla kaupfélögin į kostnaš kaupmanna, žvķ aš fyrirtękin fengu śthlutašan gjaldeyri ķ réttu hlutfalli viš félagsmenn ķ samvinnufélaginu eša fjölskyldustęrš kaupmanns.  Mį gera rįš fyrir, aš spilling sé žegar tekin aš grafa um sig vegna gjaldeyrishaftanna, og menn farnir aš aušgast į gengismismuni hérlendis og erlendis.  Vinstri menn fara hins vegar undan ķ flęmingi, žegar afnįm haftanna ber į góma, og eru žį jafnrįšalausir og gagnvart öllum öšrum opinberum višfangsefnum, sem žeir hafa spreytt sig į. Til aš stemma stigu viš śtstreymi fjįr, sem lęstist hér inni viš Hruniš, žarf aš setja löggjöf um hįmark śtstreymis Jöklabréfa o.ž.h. į įri, žannig aš eigendurnir geti fariš utan meš féš į 10 įrum, ef žeir kęra sig um žaš, en gjaldeyrisvišskipti almennings og fjįrmagnsflęši į vegum fyrirtękja, innlendra og erlendra, verši gefin frjįls.  Fyrst žarf žó aš undirbśa miklar erlendar fjįrfestingar ķ landinu til eflingar krónunni.  Rķkisstjórnin er ófęr um aš móta peningamįlastefnu, sem tryggir stöšugleika til langframa, en ętlar žó inn ķ ESB og taka upp evru.  Žetta er algerlega ósamrżmanlegt.  Hjį vesalings vinstri stjórninni rekur sig hvaš į annars horn.  Stöšugleiki peningamįlanna er grundvöllur aš öflugu hagkerfi og kjarabótum almennings.  Žaš er hįrrétt hjį verkalżšshreyfingunni, ASĶ, og annaš er ķbśum žessa lands ekki bjóšandi, enda tęki og tól fyrir hendi til aš framkvęma žetta meš almennilegum meirihluta į Alžingi. 

Žaš er ljóst, aš nśverandi rķkisstjórn gerir allt žveröfugt viš žaš, sem gagnast mį hag almennings ķ žessu landi.  Žetta er öfugmęlarķkisstjórn meš hagsmuni almennings į vörunum, en öll hennar verk eru til žess eins fallin aš śtdeila eymdinni jafnt į mešal fólks, eins og ķhaldsmašurinn og leištogi Stóra-Bretlands į ögurstundu hafši į orši um jafnašarmenn. 

Į hinn bóginn er fyrir hendi góš žekking į žvķ, hvaša ašferšir duga bezt til aš bęta kjör alls almennings meš varanlegum hętti, og hefur žaš aš nokkru veriš rakiš hér.  Ašeins borgaralegu stjórnmįlaflokkarnir eru lķklegir til aš nżta sér žau tęki og tól meš įkvöršunum į Alžingi.

                       h_my_pictures_falkinn


Sušurganga

Hér įšur fyrr voru žaš einatt nefndar sušurgöngur, er menn og konur į borš viš Sturlu Sighvatsson og Gušrķši Žorbjarnardóttur héldu ķ yfirbótargöngu til Rómar, nafla Evrópu į sinni tķš.  Hvaš sem leiš trśarlegri išrun, er menn voru žį leiddir fyrir dyr sjö höfuškirkna ķ Róm og hśšstrżktir, eins og raunin var į um Sturlu, žį er hitt nęsta vķst, aš feršir žessar reyndu mjög į atgervi fólks, en uršu žeim til žroska, sem sluppu heilir į hśfi.

Allt öšru mįli gegnir um sušurgöngur žęr, sem nś tķškast til nafla ESB, Brüssel.  Sį undirfuršulugi stjórnmįlaflokkur, er kallar sig Samfylkingu, en er ķ raun sértrśarsöfnušur, hefur meš sértrśarlegum trśarįkafa tekizt į hendur žaš pķlagrķmshlutverk aš leiša ķslenzku žjóšina inn ķ himnarķki sitt,  Evrópusambandiš, ESB.  Er meiri glóra ķ žvķ en ķ öšru trśarofstęki ?  Žaš er įstęša til aš kryfja žaš.  Hvaš žarf aš vera fyrir hendi til aš žessi leišangur geti talizt ešlilegur ?

  1. 'I landinu žarf aš vera tryggur meirihluti fyrir žvķ aš halda ķ svo afdrifarķka ferš.  Engin rķkisstjórn nokkurs stašar hefur lagt upp ķ slķka ferš įn žess aš vera einhuga um aš ętla sér alla leiš.  Hvergi, nema hérlendis, hefur žeirri fįrįnlegu hugmynd skotiš upp kollinum, aš sękja um ašild aš rķkjasambandinu, ESB, til žess aš komast aš žvķ, hvernig kaupin gerast į eyrinni.  Allir, nema sértrśarsauširnir į Ķslandi, sem hafa tekiš žį trś, aš žeir geti kastaš öllum syndum sķnum aftur fyrir sig meš žvķ aš gangast undir jaršarmen ESB, hafa fyrirfram gert upp hug sinn į grundvelli hagsmunamats fyrir sitt land um, aš žeir telji ašild aš ESB žjóna hagsmunum sķnum bezt.  
  2. Vandaš hagsmunamat aš hįlfu stjórnvalda žarf aš fara fram, og nišurstaša žess žarf aš vera sś, aš land og žjóš verši betur sett til framtķšar litiš innan ESB en utan įšur en umsókn er send.  Ašild er engin skyndilausn.  Ašildarumsókn er langtķmastefnumörkun.  Engin slķk rannsókn fór fram, svo aš vitaš sé, aš hįlfu žeirra stjórnvalda, sem knśšu Alžingi til aš samžykkja umsókn 16. jślķ 2009.  Hins vegar fór slķk rannsókn fram fyrir 5-7 įrum og lauk meš śtgįfu vęnnar og fróšlegrar skżrslu nefndar, sem starfaši į breišum grundvelli, einnig ķ stjórnmįlalegu tilliti, og gefin var śt ķ marz įriš 2007.  Forystu fyrir žeirri nefnd hafši Björn Bjarnason, žįverandi rįšherra. Meginįlyktunin, sem draga mįtti af skżrslunni, var sś, aš ašild aš ESB žjónaši ekki hagsmunum Ķslands og EES-samningurinn gegndi enn hlutverki sķnu og hann mętti žróa aš breyttum ašstęšum.
  3. Löggjafinn, Alžingi, žarf aš hafa sannfęringu fyrir réttmęti žess gjörnings fyrir umbjóšendur sķna aš sękja um ašild, žó aš ekki sé nś krafizt aukins meirihluta žar.  Žessari kröfu hefur aldrei veriš fullnęgt, nema sķšur sé.  Allmargir žingmenn, sem samžykktu aš heimila umsókn, lżstu žvķ meš skżrum hętti, jafnvel örlagažrungnum, aš žeir samžykktu heimildina ķ blóra viš sannfęringu sķna um, hvort réttmętt vęri aš ganga inn.  Žannig hófst žessi óheillaganga meš Stjórnarskrįarbroti, žvķ aš žingmenn skulu viš atkvęšagreišslur fylgja samvizku sinni og engu öšru samkvęmt Stjórnarskrį.  Aš öllum lķkindum mundi umsóknin falla um sjįlfa sig, ef borin vęri nś upp til atkvęša žingsįlyktunartillaga um aš stöšva ašildarferliš.  Hvers vegna ķ ósköpunum kemur slķk tillaga ekki fram, žegar žess er gętt, aš ašildarferliš stórskašar žjóšina, kostar stórfé og tķma stjórnkerfis rķkis og hagsmunaašila og mun valda žjóšinni vandręšum ķ samskiptum viš Evrópužjóširnar, žegar ašildarvišręšurnar steyta į skeri, sem žęr reyndar sennilega hafa žegar gert, žó aš žvķ sé haldiš leyndu ?

Engar af žremur grundvallarforsendum umsóknar eru uppfylltar.  Žvķ mį reyndar bęta viš, aš óšagot Samfylkingarinnar er óskiljanlegt ķ ljósi žess, aš hśn stendur langt til vinstri viš gildandi efnahagsstefnu ESB, sem er stefna markašsbśskapar.  Samfylkingin er į móti markašsbśskap a.m.k. ķ ašalatvinnuvegi landsmanna.  Hér er um flausturslega įkvöršun um ferš įn fyrirheits aš ręša.  Sértrśarsöfnušurinn tilbišur goš, sem ekki hręrist ķ neinum takti viš söfnušinn.  

Fyrir löngu er komiš į daginn, aš vinstri gręnir sigldu undir fölsku flaggi ķ Alžingiskosningunum ķ aprķl 2009.  Enginn meš óbrenglaša heyrn og sjón gat skiliš neinn frambjóšanda žeirra til žings žannig žį, aš žeir mundu strax eftir kosningar vilja hefja samningavišręšur um ašild Ķslands aš ESB.  Hér eru į feršinni mestu kosningasvik ķ sögu landsins.  Žaš žarf ekki sagnfręšing til aš įtta sig į žvķ. Aldrei hefur nokkur stjórnmįlaflokkur snśiš svo skyndilega og algerlega viš blašinu eftir Alžingiskosningar og Vinstri hreyfingin gręnt framboš.  Hśn snerist į punktinum 180° og snżr enn žannig.  Fyrir vikiš hefur hśn nś ekki meira traust kjósenda og annarra stjórnmįlaflokka en alkinn, sem bišur um sjśss og segist sķšan munu hętta.  Vinstri hreyfingunni gręnu framboši er ekki hęgt aš treysta fyrir horn.  Forystan er samvizkulaus og traškar į kjósendum sķnum valdanna vegna. 

Žetta framferši er eins ólżšręšislegt og hugsazt getur.  Žaš er ekki hęgt aš śtiloka, aš slķka vį kunni aš bera aš höndum, aš stjórnmįlaflokkur telji sig knśinn til aš söšla um eftir kosningar.  Ekkert slķkt įtti viš ķ žessu tilviki. Sé söšlaš um, ber viškomandi stjórnarflokki aš kalla fram Alžingiskosningar hiš fyrsta til aš fį stašfestan stušning viš gjöršir sķnar eša falla ella.  Žetta hefur Vinstri hreyfingin gręnt framboš ekki gert.  Til žess skortir hana bęši lżšręšistryggš og hugrekki.  Hśn mun uppskera sem hśn hefur sįš til. 

Žvert į móti.  Hśn hefur hangiš į völdunum eins og hundur į roši žrįtt fyrir upplausn ķ eigin žingflokki, m.a. vegna ESB-mįlsins.  Vinstri gręnir gefa lżšręšinu langt nef, og žingręšiš į heldur ekki upp į pallboršiš, sbr Bśsįhaldabyltinguna.  Vinstri gręnir brutust til valda meš ofbeldi og haga sér eins og bolsévikar ķ Rśsslandi 1917-1920.  Svķkja į bįša bóga og reka stjórnmįlaandstęšinga sķna rżtingi. Žeir munu fį aš finna til tevatnsins, og er óžarfi aš sżta žaš.  Fariš hefur fé betra. Aš žeim veršur landhreinsun.

Gulrótin fyrir inngöngu Ķslands ķ ESB įtti eftir Hruniš aš verša evran.  Žessi gulrót leit bżsna girnilega śt ķ augum allmargra į sinni tķš, en įriš 2010 tók hśn aš fölna, og įriš 2011 fór hśn aš morkna og er nś į fyrsta įrsfjóršungi 2012 oršin óęt aš mati žeirra, sem bżšst annaš. Undantekning er žó téšur sértrśarsöfnušur. Veldur žvķ Grikklandsfįriš 2011-2012, sem kann aš enda meš bandalagi Grikkja og Rśssa į Eyjahafi.  Yrši žaš hrikalegur bjśgverpill fyrir Brüssel.   

Framtķš evrunnar er enn órįšin, en óttalegum barningi mį bśast viš frį slķkum bastarši.  Ešli hennar er žannig, aš hśn hentar ašeins sterkustu hagkerfunum, sem nota hana, einkum og sér ķ lagi žżzka hagkerfinu.  Hśn hentar ekki einu sinni franska hagkerfinu, sem žó er nįlęgt žvķ aš ganga ķ takti viš žżzka hagkerfiš, en žoliš og krafturinn er mun minni.  Opinber rekstur og mišstżring er og hlutfallslega mun meiri ķ Frakklandi en ķ Žżzkalandi og hagkerfi Frakklands žess vegna veikara. Franska hagkerfiš mį lśta ķ gras undan žvķ žżzka, og lķklegast er, aš sušur-evrópsku hagkerfin taki kollsteypu.  Žau eiga sér ekki višreisnar von undir evru.  Falli Ķtalķa, fellur evran.  Hvaš tekur žį viš ?

Ķslenzki forsętisrįšherrann, svo kallašur smali, į ekki sinn lķka um vķša veröld.  Hśn reyndist žjóšinni ekki happafengur, heldur slys. Hśn er sś eina ķ sinni stöšu, sem gerir lķtiš śr mynt eigin žjóšar og kvešur hana ekki vera į vetur setjandi.  Žetta sjónarmiš er reist į vanžekkingu į ešli mynta.  Gengi myntar er męlikvarši į styrk og vęntingar til žess hagkerfis, sem notar hana.  Hśn lagar sig aš hagkerfinu.  Hśn bjargaši landsmönnum frį hruni śtflutningsatvinnuveganna eftir Hrun fjįrmįlakerfisins.  Ef önnur mynt er, koma veikleikar hagkerfisins fram öšru vķsi, ž.e. meš stöšnun, jafnvel samdrętti, miklu atvinnuleysi og enn meiri skuldasöfnun en ella. 

Margir žeirra, sem vilja gefast upp į sjįlfstęšri hagstjórn hérlendis, telja, aš krónan verši landsmönnum fjötur um fót um ókomna tķš.  Žaš er of snemmt aš fullyrša žaš, žvķ aš öguš og samręmd hagstjórn peningamįla og rķkisfjįrmįla hefur aldrei veriš višhöfš į Ķslandi.  Žaš er hins vegar nś nęg žekking til aš višhafa slķka hagstjórn.  Vilji er allt, sem žarf.  Jón Danķelsson, prófessor viš London School of Economics, telur brżnt aš afnema gjaldeyrishöftin sem fyrst og telur, aš žaš sé raunhęft ķ framkvęmd į 3 mįnušum.  Hér skal taka undir žaš og minna į pennstrik Dr Ludwigs Erhards um 1953 ķ Vestur-Žżzkalandi.  Žetta er žó ašeins rįšlegt, aš tryggt hafi veriš mikiš og sjįlfbęrt flęši erlends fjįrmagns til landsins į formi fjįrfestinga.  

Ķ tķmaritinu Žjóšmįlum, į Alžingi og ķ stofnunum Sjįlfstęšisflokksins, hafa sjįlfstęšismenn lagt į rįšin um, hvernig nį megi stöšugleika ķ hagkerfinu.  Meš hina miklu framleišslugetu Ķslands į mann er unnt aš nį slķkum stöšugleika og honum veršur aš nį, hvaš sem žaš kostar, hvort sem stefnt er aš nżrri mynt eša ekki.  Žaš er mikill misskilningur aš halda, aš myntbreyting sé ašferš til aš nį stöšugleika.  Um žetta eru żmis dęmi.  Myntbreyting getur komiš, eftir aš bśiš er aš nį stöšugleika, ekki į undan. 

Ef skipt yrši um mynt įn žess fyrst aš nį naušsynlegum stöšugleika, eins og t.d. skilgreindur var ķ Maastricht ķ Hollandi um 1992 sem undanfari aš evrunni, žį veršur sušur-evrópskt įstand ķ hagkerfinu, hagkerfiš veršur ósjįlfbęrt, ž.e. žaš nęr sér alls ekki į strik, žaš lendir ķ vķtahring samdrįttar og nišurskuršar innviša samfélagsins.  Žetta įstand mun valda samfélagslegum óróleika, verkföllum, óeiršum og aš lokum veršur žjóšargjaldžrot og višjar hinnar framandi myntar veršar slitnar meš lįtum.  Žaš er ekki flókiš aš gera upp hug sinn um, hvert skal halda, ef menn lįta ekki flękjufętur villa sér sżn.  Flękjufętur sértrśarsafnaša eru óvęnlegir til leišsagnar og forystu.          

   Žróun EES-samningsins     

                              


Veršmętasköpun

Eftir 5 įr hinna glötušu tękifęra verša Ķslendingar aš snśa sér af alvöru frį naflaskošun og fortķšarhyggju og aš veršmętasköpun og stefnumörkun til framtķšar.  

Afturförin er reyndar miklu meiri en nemur stöšnun sķšan įriš 2008.  Hagkerfiš er svo illa leikiš, aš žaš er nś aš raunvirši į svipušu róli og žaš var įriš 2000 samkvęmt Proust vķsitölu, sem birtist ķ The Economist 25. febrśar 2012.  Žar kemur fram, aš męlt hefur veriš, hversu hagkerfum 12 rķkja hefur hrakaš, og er röšin eftirfarandi:

  1. Grikkland er į sama staš og įriš 1999
  2. Ķsland er į sama staš og 2000
  3. Bandarķkin eru į sama staš og 2002
  4. Portśgal įriš 2002
  5. Lettland įrsiš 2002
  6. Ķrland įriš 2003
  7. Ungverjaland įriš 2003
  8. Bretland įriš 2004
  9. Spįnn įriš 2004
  10. Ķtalķa įriš 2005
  11. Frakkland įriš 2006
  12. Žżzkaland stendur bezt, en er žó į sama staš og 2009

Aš ķslenzka hagkerfinu skuli hafa hrakaš um 12 įr og engu hagkerfi öšru en Grikklandi skuli hafa hrakaš meir, sżnir, hversu hrikalega illa stjórnvöld į Ķslandi frį Hruni hafa haldiš į spilunum.  Skżringarnar blasa viš.  Fjįrfestingar eru ķ sögulegu lįgmarki, alger stöšnun rķkir, hagkerfiš getur ekki bśiš til fleiri störf, og į žessu eiga stjórnvöld landsins, sem kennd eru viš Skjaldborg, fullkomna sök.

Prófessor Ragnar Įrnason hefur kynnt til sögunnar nišurstöšu sķna um framlag įlišnašarins til vergrar landsframleišslu, VLF, Ķslands nś um stundir.  Žar er um aš ręša u.ž.b. ISK 90 milljarša eša um 6,5 % af VLF, žegar męlt var. 

Śtflutningsveršmętin eru miklu meiri eša um ISK 240 milljaršar.  Viršisaukinn er žess vegna tęplega 40 %, eins og įlišnašurinn sjįlfur hefur lengi haldiš į lofti.

Sé tekiš tillit til įrsverka ķ greinum, sem ekki starfa beint fyrir įlišnašinn, heldur žjónusta žį, sem hafa lķfsvišurvęri sitt af honum, er vęgt įętlašur margföldunarstušull įrsverka 3,0, ž.e. m.v. 2000 įrsverk ķ įlišnaši, eru 6000 įrsverk ķ landinu vegna tilvistar įlišnašarins.  Žannig mį halda žvķ fram, aš 30 žśs manns ķ landinu hafi lķfsvišurvęri sitt af įlišnaši eša tęp 10 %.

Ķ raun er žessi tala hęrri, žvķ aš įlišnašurinn stendur fyrir miklum fjįrfestingarlotum ķ verksmišjum, virkjunum og innvišum samfélagsins.  Ein slķk lota stendur nś yfir ķ Straumsvķk hjį Rio Tinto Alcan, og hafa žessar fjįrfestingar bjargaš byggingarišnaši og tęknigreinum į höfušborgarsvęšinu frį algerri lįdeyšu og komiš ķ veg fyrir enn meiri atgervisflótta en raun ber vitni um.

Framleišslugeta įlveranna į Ķslandi mun brįtt slaga upp ķ 900 žśsund tonn į įri og raforkunotkun um 13 TWh/a.  Samkvęmt óbrenglašri Rammaįętlun er hęgurinn į aš tvöfalda žessa framleišslu og nota um 25 TWh/a ķ įlvinnslu, og er žį annaš eins eftir til annarra nota.  Til žess aš svo megi verša žarf hins vegar aš vinna af heilindum aš orkumįlum landsins ķ staš žess dęmalausa pukurs, togstreytu, baktjaldamakks og furšufatasżninga, sem afturhaldssinnar stunda nś meš loddarskap ķ staš žess aš leyfa faglegri nišurstöšu vinnuhópa um Rammaįętlun aš njóta sķn.

Afturhaldiš ķ landinu hefur ķ raun tekiš Rammaįętlun ķ gķslingu og žar meš tafiš stórframkvęmdir ķ landinu um a.m.k. 2 įr.  Hvaš žżšir slķkt ķ žjóšhagslegu tapi fyrir landsmenn ?  Taka mį dęmi af Nešri-Žjórsį, sem afturhaldiš vill ekki virkja, žó aš hśn fįi hęstu einkunn ķ Rammaįętlun fyrir hagkvęmni og lķtil umhverfisįhrif.  Nżjasta fyrirtektin er meint minnkuš netaveiši į laxi.  Endanlegar mótvęgisašgeršir ķ žeim efnum hafa žó ekki veriš kynntar enn til sögunnar. 

Uppsett afl virkjana Nešri-Žjórsįr er įętlaš 265 MW og įętla mį įrlega vinnslugetu 1800 GWh.  Meš slķkri orku mį auka śtflutningsveršmęti landsins um ISK 45 milljarša į įri, sem eykur landsframleišslu um 1 %.  Ef afturhaldssinnum tekst aš hefta žessar framkvęmdir, veršur um aš ręša tap landsframleišslu eftir 20 įr um 352 milljarša eša um ISK 1 milljón į hvert mannsbarn ķ landinu.  Hafa Ķslendingar efni į aš bśa viš slķkt afturhalds stjórnarfar ?  Svariš er skżrt og skorinort, NEI.  Viš höfum ekki efni į afturhaldi.  Ef allt veršur drepiš ķ dróma hér, žį endar žaš meš hrikalegum atgervisflótta og aš eignir landsmanna verša aš lokum teknar upp ķ erlendar skuldir.

Sannleikurinn er sį, aš žaš eru sķšustu forvöš aš snśa vörn ķ sókn og taka aftur til viš tekjuaukningu žjóšarbśsins meš stórfelldum fjįrfestingum.  Ķ Morgunblašinu 10. marz 2012 var sagt frį žvķ, aš "Mikiš reiptog (ętti sér staš) į bak viš tjöldin" į milli rķkisstjórnarflokkanna um Rammaįętlun.  Žeir vanvirša žį miklu faglegu vinnu, sem žar hefur fariš fram, og reyna aš afbaka hana meš gildishlašinni žingsįlyktun meš mikilli vinstri slagsķšu.  Žessi vinnubrögš sżna ķ hnotskurn andstöšu žessara stjórnmįlaafla viš framžróun atvinnulķfs ķ landinu.  Slķkt gerir žessa flokka algerlega óstjórntęka, enda vinna žeir beinlķnis gegn hagsmunum almennings ķ landinu.  Ķ téšri Morgunblašsgrein kom eftirfarandi fram: 

"Žegar hefur veriš variš geysimiklu fé ķ aš rannsaka żmsa orkunżtingarkosti, sem sķšan hafa veriš settir ķ bišflokk eša jafnvel verndarflokk."

Žaš er furšulegt af rįšherrunum aš setja sig į svo hįan hest aš breyta forgangsröšun Rammaįętlunar į stjórnmįlalegum forsendum.  Slķk vinnubrögš halda ekki mįli og verša höfš aš engu strax og tękifęri gefst til aš lokinni myndun borgaralegrar rķkisstjórnar aš afloknum nęstu Alžingiskosningum.

Žessi bellibrögš lķtilsigldra stjórnmįlamanna meš lķfskjör landsmanna eru žeim mun alvarlegri, žar sem yfir 12 žśsund landsmenn eru nś į atvinnuleysisskrį, og um 30 žśsund įrsverk hafa tapazt, žegar brottfluttir eru meš taldir og stytting vinnutķma reiknuš meš.  Į sama tķma er stjórnmįlalegum gęluverkefnum hampaš, žó aš žau jafngildi hreinni sóun į skattfé.  Žar mį nefna vandręšabarniš Stjórnlagarįš og umsóknina um ašild aš ESB, sem rekiš hefur upp į sker, žó ekki blindsker, žvķ aš žessi pattstaša var fyrirsjįanleg frį upphafi.  Ķ boši er ekkert annaš en ESB, allur pakkinn, meš višeigandi afsali hagsmuna fullvalda strandrķkis, sem sambandrķki eša rķkjasamband ķ Evrópu į fallanda fęti getur aldrei bętt upp.

Eitt hiš augljósasta, sem rķkisstjórnin gat lįtiš ógert, var aš žvęlast fyrir nżjum vatnsaflsvirkjunum og frekari uppbyggingu stórišju ķ landinu.  Rķkisstjórnin valdi hins vegar kost afturhaldsins aš hindra framžróun žessara greina meš žvķ aš taka Rammaįętlun sem gķsl.  Hvers į almenningur ķ landinu aš gjalda ?

Žį kemur forstjóri Landsvirkjunar enn fram į sjónarsvišiš meš sęstrenginn sinn.  Er hann aš tślka stefnu rķkisstjórnarinnar ?  Er allt ķ lagi aš virkja, ef orkan er seld śr landi įn žess aš skapa störf hérlendis ? 

Sjįvarśtvegurinn leggur mest til vergrar landsframleišslu, VLF.  Hrašfara aukning fiskeldis hefur eflt samkeppnina į alžjóšlegum fiskmörkušum.  Žetta hefur valdiš žvķ, aš raunverš sjįvarafurša į heimsmarkaši hefur ekki hękkaš undanfarin 20 įr žrįtt fyrir stóraukna eftirspurn aš mati Ragnars Įrnasonar, prófessors, ķ grein ķ Morgunblašinu 7. marz 2012.

Til allrar hamingju varš bylting ķ skipulagi fiskveiša Ķslendinga į įrabilinu 1980-1991, sem bjargaši sjįvarśtveginum og žar meš efnahag landsmanna frį hruni vegna minnkandi fiskigengdar į Ķslandsmišum og ofangreindrar haršnandi samkeppni į heimsmörkušunum.  Markašskerfiš, sem innleitt var ķ sjįvarśtvegi, knśši fram brįšnaušsynlega hagręšingu į formi fękkunar skipa og śtgeršarfyrirtękja, og jafnframt leiddi markašsvęšingin til bęttrar aflanżtni og gęšaaukningar.  Žetta var sįrsaukafullt fyrir marga, en til hagsbóta fyrir heildina. Žróuš var sérhęfš framleišsla hįgęšasjįvarvöru fyrir kröfuharša hįveršsmarkaši.  Žetta er skólabókardęmi um framleišniaukningu, sem markašsvęšing į įkvešinni starfsemi kallar fram.  Prófessor Ragnar Įrnason segir ennfremur ķ téšri grein:

"Mjög mikiš af hinni miklu framleišniaukningu ķ ķslenskum sjįvarśtvegi sķšustu įratugina er vegna aukinna gęša sjįvarfangs, snjallari vinnslu og öflugra markašsstarfs. Žetta hefur oršiš til žess, aš raunverš ķslensks sjįvarvöruśtflutnings hefur vaxiš mjög mikiš, žrįtt fyrir aš heimsmarkašsverš sjįvarafurša hafi ekki hękkaš.  Žannig hefur sjįvarśtveginum tekist aš halda įfram aš vera helsti aflvaki hagvaxtar og vaxandi velmegunar ķ landinu." 

Sjįvarśtvegurinn er lifandi dęmi um sigur markašsskipulagsins yfir forręšishyggju stjórnmįlamanna, ef nefna mį mikil afskipti stjórnmįlamanna įšur fyrr af mįlefnum sjįvarśtvegsins žvķ nafni.  Afskipti stjórnmįlamanna af mįlefnum sjįvarśtvegsins hafa fariš vaxandi ķ tķš Skjaldborgarinnar viš Lękjargötu, en öll hafa žau afskipti veriš į eina lund.  Žau hafa dregiš śr hagkvęmni veišanna og minnkaš gęši vörunnar į borši neytenda.  Prófessorinn heldur įfram:

"Nżlegar athuganir benda til žess, aš įriš 2010 hafi yfir 20 meiri hįttar fiskveišižjóšir tekiš upp aflamarkskerfi og allt aš 25 % heimsaflans veriš veidd undir slķku stjórnkerfi fiskveiša. .... Į sama tķma og žessi žróun į sér staš, eru ķslensk stjórnvöld kerfisbundiš aš veikja samkeppnisstöšu ķslensks sjįvarśtvegs.  Ef svo heldur fram sem horfir, mun samkeppnisstaša hans į alžjóšlegum fiskmörkušum verša mun lakari en helsu keppinautanna." 

Hér eru įhrifamikil varnašarorš höfš ķ frammi.  Skjaldborgin skirrist ekki viš aš tęta nišur vel heppnašan undirstöšuatvinnuveg landsmanna, af žvķ aš hann sannar įrangur markašshagkerfisins.  Ķ stašinn į aš koma óskapnašur, višundur misheppnašra stjórnmįlamanna, sem ekki geta hugsaš heila hugsun til enda, en ganga enn ķ žeirri dulinni, aš žeirra hlutverk sé aš skilgreina sanngirni ķ atvinnuhįttum og žröngva sérvizku sinni upp į landsmenn, hvaš sem tautar og raular.  Žessi axarsköpt į aš fremja, žó aš markašsvędd fiskveišistjórnun sé aš ryšja sér til rśms um allan heim, af žvķ aš hśn hefur sannaš sig.  Heimaalningar og višvaningar eru oft verri og hęttulegri en beturvitar (besserwisserar) andskotans. 

Žarna kristallast hinn mikli misskilningur Skjaldborgarinnar, sem gengur allt aftur til Karls Marx, aš ósanngirni sé fólgin ķ velgengni einkarekinna fyrirtękja, hvort sem žau eru stór eša smį.  Sannleikurinn er sį, aš velmegun almennings, žķn og mķn, er algerlega hįš velgengni žessara fyrirtękja, žašan koma öll veršmęti samfélagsins, og markašsfyrirkomulagiš hefur fyrir löngu sannaš yfirburši sķna ķ žessa veru gagnvart samvinnufélögum eša opinberum rekstri.    

  

      Opinber hlutdeild aš VLF 1998-2007Kostnašur viš eftirlitsstofnanir 2004-2008    

              

 

               

 

             

 


Fótaskortur į vegum dyggšarinnar

Eftir höfšinu dansa limirnir.  Aldrei frį innleišingu Heimastjórnar į Ķslandi įriš 1904 hefur stjórnsżslan ķ landinu einkennzt af jafnmikilli lįgkśru og nś um stundir.  Undir verndarvęng vinstri stjórnar tröllrķšur sišspillingin hśsum sem aldrei fyrr.  Hvar er sišbótin, sem lofaš var ?  Sišblindum er um megn aš innleiša sišbót.  Sišleysi vinstri manna viš völd keyrir svo um žverbak, aš žaš grefur undan trausti almennings ķ garš hornsteina samfélagsins, og er žį mikiš sagt.

Ljóst er, aš raunverulegrar sišbótar er žörf.  Žaš veršur aš gera miklu meiri kröfur til stjórna og stjórnenda en nś er gert, gera žessa ašila įbyrga, ž.e. aš standa og falla meš gjöršum sķnum.  Frammistašan er einfaldlega of bįgborin, enda heldur forystan ekki mįli.  Žaš veršur aš efla innra eftirlit opinberra stofnana, svo aš starfsmenn žeirra, hįir sem lįgir, fylgi verklagsreglum ķ hvķvetna.  Ytra eftirlitiš, Rķkisendurskošun, veršur aš efla mjög, svo aš stofnunum og stjórnsżslunni ķ heild verši veitt raunverulegt ašhald.  Straumlķnulaga veršur allar opinberar stofnanir samhliša sparnaši ķ opinberum rekstri, svo aš framleišniaukning verši hjį hinu opinbera ekki sķšur en ķ einkageiranum.  Žetta hefur reyndar veriš aš nokkru gert ķ heilbrigšisgeiranum, en ašferšarfręšin aš vķsu veriš röng, svo aš bišrašir hafa lengzt og žjónustan versnaš.  Žar ętti aš virkja markašsöflin, en slķkt er tabś hjį villta vinstrinu.   

Fjįrmįlaeftirlitiš var gagnrżnt haršlega fyrir lélega frammistöšu viš aš hindra allt žaš misferli og sóšaskap, sem įtti sér staš ķ fjįrmįlageiranum į įrunum fyrir Hrun.  Eftir Hrun var skipt um stjórn og forstjóra og lofaš bót og betrun.  Nżja fólkiš var žóknanlegt vinstri stjórninni, en allt kom fyrir ekki.

Fjįrmįlaeftirlitiš er nś rśiš trausti og ber aš leggja žaš nišur.  Starfsemi žess, sem naušsynleg er lögum samkvęmt, ber aš flytja ķ Sešlabanka Ķslands.  Žar stjórnar nś um stundir skjólstęšingur vinstri stjórnarinnar, umturnašur Trotzky-isti, sem tók viš af norskum krata, sem Samfylkingin fékk aš lįni hjį systurflokki sķnum, Arbeiderpartiet, og geymdi į hóteli ķ Reykjavķk į mešan Jóhanna Siguršardóttir af fordęmalausu ofstęki flęmdi Davķš Oddsson burt śr stóli sešlabankastjóra.  Gekk hśn žar ķ skrokk į velgjöršarmanni sķnum, sem jafnan hélt yfir henni hlķfiskildi į mešan hśn sat ķ rķkisstjórn hans.  Sjaldan launar kįlfur ofeldi.

Davķš og hans mönnum ķ Sešlabankanum hafši žó tekizt meš haršfylgi aš halda landinu į floti eftir Hruniš.  Hér hefši hęglega getaš skapazt neyšarįstand, ef greišslumišlun hefši stöšvazt og višskipti viš śtlönd lagzt af.  Žaš var afrek aš koma ķ veg fyrir žęr hörmungar, sem voru handan hornsins.  Žessa sögu į vafalaust eftir aš skrį ķtarlega. 

Annar mašur, sem bjargaši landinu frį žjóšargjaldžroti, er ofsóttur af žessari sömu Jóhönnu Siguršardóttur.  Žessi mašur er Geir Hilmar Haarde, sem meš framlagningu frumvarps um Neyšarlögin kom ķ veg fyrir allsherjar eignaupptöku į Ķslandi.  Er nema von, aš sameignarsinnar séu frošufellandi af illsku og hatri ķ hans garš og sęki nś aš honum fyrir Landsdómi ?  Jóhönnu Siguršardóttur gafst ķ viku 9/2012 kostur į leišrétta rangindin, sem žessi mašur er beittur meš žvķ aš leiša hann fyrir Landsdóm fyrir sumpart hlįlegar sakargiftir, žegar orsakir og umfang Hrunsins eru hafšar ķ huga. 

Žvķ mišur er nś oršiš óhjįkvęmilegt fyrir sjįlfstęšismenn eftir nęstu Alžingiskosningar aš kanna vilja Alžingis til žess aš lįta Jóhönnu Siguršardóttur, nśverandi forsętisrįšherra, bergja hinn beizka bikar, sem hśn meš undirferli og flįręši hefur oršiš völd aš, aš fyrrverandi forsętisrįšherra mį nś bergja ķ botn, einn į bįti.

Téšur skjólstęšingur hennar ķ Svörtuloftum, sešlabankastjórinn, stendur nś ķ mįlaferlum viš bankann śt af launakjörum sķnum.  Žetta er fįheyrt, en sżnir eitt meš öšru innręti og sišblindu vinstri manna.  Žeir virka į sišgęšisvitundina eins og termķtar į timburhśs.  Jóhanna lét semja viš žennan mann um laun viš rįšninguna, en kannast ekki viš žaš eftir į, žegar laun hans voru lękkuš samkvęmt reglu um, aš enginn rķkisstarfsmašur mętti hafa hęrri laun en hśn.  Hvķlķkur kommśnismi.  Hugleysi og sišleysi ķ fašmlögum.  Gegnsęiš glitrar į ķ fjarveru žess.  

Borgaralegu flokkarnir verša aš gjörbylta Sešlabankanum eftir nęstu Alžingiskosningar.  Bankinn veršur ķ lykilhlutverki viš aš tryggja hér hiš gullna jafnvęgi hagvaxtar og veršlagsstöšugleika.  Žetta mundi einnig eiga viš, žó aš tekin hefši veriš įkvöršun um myntbreytingu, t.d. upptöku Kanadadollars.  Slķkt krefst vandašs undirbśnings.  

Sešlabankinn veršur meš lagasetningu aš fį öll žau śrręši, sem naušsynleg eru til aš nį settu stöšugleikamarki.  Žaš veršur aš leita eftir beztu žekkingu ķ žessum efnum, innanlands sem utan.  Bankinn mun ekki geta žetta einn.  Rķkisvaldiš veršur aš kunna sér hóf, greiša nišur skuldir sķnar, eins og hagkerfiš žolir, og setja sér ramma um vöxt rķkisśtgjalda į hverju įri, er nemi 50 % - 90 % af mešalhagvexti nęstu 5 įra į undan, nema neyš śtheimti meiri aukningu samkvęmt sérlögum.

Žaš er töluveršur įhugi ķ landinu į upptöku erlends gjaldmišils ķ staš ķslenzku krónunnar.  Įhuginn į upptöku evru fer žó mjög dvķnandi, og skyldi engan undra.  Grikkland er žar vķti til varnašar, žar sem grķska hagkerfiš rķs alls ekki undir tiltölulega sterkri mynt eins og evrunni.  Svipaš er įstatt meš Portśgali.  Įvöxtunarkrafan į portśgölskum rķkisskuldabréfum er nś 17 % į įri.  Slķka vexti ręšur ekkert rķki viš til lengdar.  Žaš stefnir  ķ greišslužrot Portśgala af mörgum įstęšum, en evran er samnefnari žeirra allra.  Veikum hagkerfum er um megn aš nį sér strik meš gjaldmišil, sem tekur miš af mun öflugra hagkerfi.    

Evran og haršneskjan ("austerity") frį Brüssel hindrar hagvöxt.  Įriš 2011 varš 3 % samdrįttur VLF ķ Portśgal, og į įrabilinu 2000-2010 varš aš mešaltali ašeins 0,2 % hagvöxtur žar į įri.  Atvinnulķfiš er žar į algerum villigötum. Starfsmannaaukning hefur einvöršungu veriš ķ opinbera geiranum og verndušum žjónustugeirum, en framleišslugreinar hafa oršiš undir ķ samkeppninni gagnvart Austur-Evrópu og Kķna.  Menntaš fólk gengur atvinnulaust ekki sķšur en ašrir.  Fjöldi lögfręšinga ķ starfi jókst žó um 48 % į įšurnefndum įratugi.  Atvinnuleysi er žar 15 % og stefnir hęrra.  Žetta er hlutskipti jašarrķkja, hverra hagkerfi er ekki ķ neinum takti viš hagkerfi Žżzkalands.

Nś er nokkur įhugi hérlendis į Kanadadollar.  Žaš er rétt aš kryfja žann kost til mergjar af fęrustu hagspekingum landsins.  Žaš er mikilvęgt aš sjį fyrir helztu afleišingar af upptöku Kanadadollars, CAD.  Žaš er full įstęša til aš eyša nokkru pśšri ķ vandaša įhęttugreiningu.  Žaš mį ķ upphafi spyrja sig, hvers vegna Kanadamenn séu meš eigin gjaldmišil, en ekki USD.  Utanrķkisvišskipti žeirra eru aš yfir 90 % viš BNA (Bandarķki Noršur-Amerķku).  Sennilegasta skżringin er af tvennum toga:

  • Kanadamönnum hafi žótt of mikill munur į hagsveiflunni ķ BNA og ķ Kanada.  Žetta hefur sannazt į sķšustu įrum, žegar kanadadollar hefur oršiš veršmeiri og sterkari en bandarķkjadollar, en žessu var öfugt fariš hér į įrum įšur.
  • Kanadamenn, sem eru tiltölulega fįmenn žjóš, hafa sennilega óttazt aš missa tögl og hagldir į eigin mįlum, ķ atvinnumįlum, aušlindamįlum og fjįrmįlum og renna žannig hreinlega inn ķ BNA, ef žeir tękju upp USD.

 Varšandi ķslenzka hagkerfiš gildir nįkvęmlega sama um upptöku CAD og EUR.  Hagkerfiš veršur aš hafa burši til aš bera hinn sterka gjaldmišil.  Viš förum śr öskunni ķ eldinn, ef hér veršur meiri veršbólga en ķ Kanada, svo aš śtflutningsgreinarnar verša ekki lengur samkeppnihęfar.  Žį mun verša kreppa hér, atvinnuleysi og atgervisflótti, og ofan ķ kaupiš fjįrmagnsflótti.  Žessi rįšstöfun er žess vegna ekki fortakslaust fyrirheitna landiš ķ peningalegum efnum.  Viš komumst aldrei hjį žvķ aš lśta höršum lögmįlum, sem heilbrigt hagkerfi śtheimtir, hvaša mynt, sem notuš er.

Žaš geta veriš żmsir kostir viš CAD.  Lķkur į veršstöšugleika innanlands aukast.  Fjįrfestingar munu vaxa.  Ekki veršur žörf į gjaldeyrisvarasjóši og draga mį verulega śr umsvifum Sešlabankans.  

Ef žessi tilraun misheppnast af einhverjum įstęšum, žį ętti śtgönguleišin śr žessu myntsamstarfi aš verša greišfęrari en śt śr evrusamstarfinu, žar sem viš vęrum žó ekki ķ rķkjasambandi viš Kanada.  Ķ žessum efnum er nóg aš benda į Grikkland, en Grikkir engjast nś sundur og saman, žvķ aš hagkerfi žeirra nęr aldrei naušsynlegum vexti ķ spennitreyju evrunnar.  Ef žeir nį ekki samkomulagi viš lįnadrottna sķna į frjįlsum markaši um afskriftir 50 % lįnanna, žį mun Grikkland lenda ķ greišslužroti sķšar ķ žessum mįnuši og hrökkva fyrst rķkja śt śr evrusamstarfinu.

Afleišingar slķks greišslufalls er žjóšargjaldžrot Grikkja, trśnašarbrestur ķ garš evrunnar og ESB og žar af leišandi 900 milljarša evru fjįrmögnun veikra rķkja evrunnar.  Afleišingar žessa yrši Kreppan mikla į 21. öldinni.  Žegar lagt er upp ķ leišangur į röngum forsendum og aldrei reiknaš meš mótlęti, žį mun sį leišangur lenda fyrr en seinna ķ ógöngum og lķklega leysast upp į endanum.  Ķ upphafi skyldi endirinn skoša.              

    Grķmsson & Micklethwait-23022012

      Evrópa og umhverfi utan śr geimnum

  

  

 

 

       


Afleišingar atvinnufjandsemi

Stöšnun rķkir ķ athafnalķfi landsmanna, ef frį eru taldar talsveršar framkvęmdir Rio Tinto Alcan (RTA) ķ Straumsvķk og framkvęmdir viš Bśšarhįlsvirkjun, sem reist er til aš fullnusta nżjan orkusamning į milli Landsvirkjunar og RTA.  Žvķ mišur hillir ekki undir nęstu framkvęmdir į žessu sviši. 

Ef allt vęri meš felldu, vęru framkvęmdir viš įlveriš ķ Helguvķk nś žegar komnar aš nżju af staš og virkjanaframkvęmdir vegna žessa notanda.  E.t.v. hefur ógęfa žessa verkefnis veriš of mikil įherzla į jaršgufuvirkjun til orkuöflunar.  Nóg er hins vegar af vatnsorku ķ landinu, en aušvitaš žarf žį aš flytja orkuna lengri leiš ķ sumum tilvikum.  Öflugt atvinnulķf į Sušurnesjum śtheimtir öfluga flutningslķnu žangaš og er óskandi, aš įgreiningur um flutningslķnuna standi ekki žróun fjölbreytilegs athafnalķfs Sušurnesja fyrir žrifum.

Hins vegar er alveg ljóst, aš bögglingurinn meš Rammaįętlun um nżtingu og verndun orkulinda, sem nś žegar hefur dregizt um of śr hömlu, er tekinn aš hamla žróun athafnalķfs ķ landinu.  Žessi bögglingur vinstri manna viš völd tefur uppbyggingu athafnalķfsins og magnar fjįrhagsvanda almennings.  Stušningur viš fjįrhag heimilanna žarf aš vera ķ 5 lišum:

  1. Fjįrfestingar ķ fyrirtękjum til śtflutningsišnašar.    Žar undir falla virkjanir, žvķ aš tekjur žeirra af raforkusölu til śtflutningsišnašar eru ķ bandarķkjadölum.  Gjaldeyristekjur gefa hįmarks margfeldisįhrif į hagkerfiš.  Aukiš innstreymi gjaldeyris er til žess falliš aš styrkja krónuna, sem bętir stöšugleikann, og gerir kleift aš hraša greišslu erlendra skulda, sem minnkar vaxtaśtgjöld hins opinbera og rennir stošum undir hękkaš lįnshęfismat.  Fjįrfestingar draga śr atvinnuleysi ķ brįš og lengd, sem lagar stöšu rķkissjóšs.  Stórtękar fjįrfestingar efla tęknižekkinguna ķ landinu og skjóta žannig stošum undir innviši žjóšfélagsins. Fjįrfestingar, sem nema a.m.k. 20 % af landsframleišslu, VLF, eru traust undirstaša öflugs hagvaxtar, 3 % - 6 % į įri, sem, įsamt framleišniaukningu, gefur von um varanlegar kjarabętur almenningi til handa.  Slķkar kjarabętur įsamt, skattaķvilnunum, er raunhęfasta ašstoš viš fjįrhagslega ašžrengdar fjölskyldur, sem völ er į.  
  2. Vinstri hreyfingin gręnt framboš og Samfylking ķ Stjórnarrįšinu eru nś aš framkvęma löngu yfirlżsta stefnu sķna um aš žrengja aš notkun einkabķlsins meš mjög hįum stofnkostnaši, mjög hįu varahlutaverši og afar hįu eldsneytisverši.  Allt of lķtil endurnżjun į sér žess vegna staš į bķlaflota landsmanna, og mešalaldur hans aš verša ķskyggilega hįr m.v. öryggi og hagkvęmni.  Vinstri menn og nytsamir sakleysingjar gjamma enn um, aš eldsneytisverš sé lęgra hérlendis en sums stašar erlendis.  Žeir setja žessi mįl žį ekki ķ rétt samhengi.  Hérlendis eru engar jįrnbrautarlestir og almenningssamgöngur vanžróašar, enda fer ašeins um 5 % fólksflutninga fram žannig.  Erlendis er žetta hlutfall margfalt hęrra, ž.e. ķ öšrum löndum gefst fólki val, og eldsneytisveršiš hefur žess vegna ekki jafnhrikalega neikvęš įhrif į pyngju almennings og fyrirtękja og hérlendis.  Žaš er žess vegna rétt athugaš hjį žingmönnum Sjįlfstęšisflokksins, aš lękkun eldsneytisveršs nišur ķ 200 kr/l er ešlileg samfélagsleg rįšstöfun og til žess fallin aš örva atvinnulķfiš.  Miša mętti viš veršlag ķ įrsbyrjun 2012 og leyfa veršinu aš hękka m.v. hękkun vķsitölu frį žeim tķmapunkti og žar til hagvöxtur ķ landinu er oršinn a.m.k. 4 % yfir 2 įr ķ senn.   Žetta mundi hafa góš įhrif į hag flestra fjölskyldna ķ landinu og allra fyrirtękja og žar meš örva hagvöxt.  Ķslendingar eiga tęknilega möguleika į framleišslu eldsneytis, sem dugir öllum bķlaflotanum, sem lķklega borgar sig, ef verš hrįolķutunnu er yfir USD 100, en žaš er nś um 115 USD/tu.  Žetta veršur gjaldeyrissparandi og dregur śr koltvķildislosun og żmissi annarri loftmengun. Slķk žróun yrši žjóšhagslega hagkvęm. 
  3. Sjįvarśtveginum er haldiš ķ spennitreyju af stjórnarflokkunum.  Hótanir vofa yfir um žjóšnżtingu, svo aš ritaš sé tępitungulaust.  Viš slķkar ašstęšur er of įhęttusamt aš fjįrfesta.  Samt er svo komiš, aš į nęstu 10 įrum žyrfti aš endurnżja um 80 % af atvinnutękjum sjįvarśtvegsins, ef vel ętti aš vera.  Endilega žarf aš stefna aš žvķ, aš žessar fjįrfestingar nżtist sem bezt ķslenzkum tęknimönnum og išnaši.  Žó aš śtvegurinn sé mjög skuldsettur nśna, m.a. vegna kvótakaupa, er ekki ólķklegt, aš hann gęti fjįrfest fyrir 30 mia. kr į įri nęstu įrin.  Slķkt yrši landinu grķšarleg lyftistöng.  Til žess aš gera žetta žarf sjįvarśtvegurinn friš fyrir stjórnvöldum, bęši varšandi eignarhald aflaheimilda og sérskattlagningu, s.s. veišileyfagjald, sem er uppfinning andskotans til aš draga kraftinn śr atvinnugrein, sem stendur ķ haršri alžjóšlegri samkeppni į matvęlamörkušum heimsins.  Sjįvarśtvegur greišir feiknin öll til samfélagsins meš hafnargjöldum, fasteignaskatti og tekjuskatti.  Hann greišir og hęrri laun aš jafnaši en almennt gerist.  Allir mundu hagnast į žvķ, aš śtvegurinn setti fé ķ stórfellda repjuręktun og olķuvinnslu śr henni, sem nżtzt gęti flotanum og almenningi.  Til aš auka hlut almennings enn meir ķ velgengni sjįvarśtvegs mętti veita fólki forkaupsrétt aš hlutabréfum ķ fyrirtękjum, sem aflaš hafa sér fiskveišikvóta, sem nemur yfir 5 % heildarkvótans. 
  4. Veršbętur stušla aš hęrri veršbólgu.  Ķ um 30 įr hafa veriš veršbętur į fjįrskuldbindingar, en ekki į laun.  Žetta hefur eflt sparnaš ķ landinu, sbr lķfeyrissjóšina.  Hann mundi hins vegar verša enn meiri eftir afnįm vķsitölutengingar lįna, ef samtķmis tekst aš kveša veršbólguna ķ kśtinn og skapa jįkvęša raunvexti.  Žį verša lįnin ekki žaš kverkatak į hag fjölskyldna, sem nś er.  Til aš kveša veršbólguna nišur veršur aš vinna bug į hallarekstri rķkissjóšs strax og skapa ašstęšur, sem hęgt styrkja krónuna.  Snöggt afnįm gjaldeyrishafta mun stinga į kżli, hreinsa gröft śr sįri og skapa ašstęšur fyrir gróanda, ž.e. aukiš innstreymi gjaldeyris, sem er naušsynlegt.  Viš žurfum aš taka upp žżzka hagstjórn, halda vexti rķkissjóšs vel innan hagvaxtarmarka, halda launahękkunum innan marka framleišniaukningar og efla išnašinn meš įherzlu į menntun išnašarfólks og tęknimanna.  Hefja verkmenningu til öndvegis, eins og Žjóšverjar gera, en lįta spįkaupmennsku og frošuhagkerfi lönd og leiš.
  5. Menn į borš viš Žorstein Pįlsson telja leišina til aš nį öllum žessum fögru markmišum liggja til Evrópusambandsins, ESB.  Žess vegna var sótt um ašild aš ESB 16. jślķ 2009, žegar Ķslendingar stóšu mjög höllum fęti vegna Hrunsins.  Bjartsżnir ESB-sinnar spįšu Ķslandi inni žar ķ hlżju Berlaymont žegar įriš 2011.  Žaš var mikil glįmskyggni. Hvaša lęrdóma mį draga viš athugun į žróuninni innan ESB sķšan sótt var um ašildina ?  ESB er nś aš žróa meš sér nżja sameiginlega sjįvarśtvegsstefnu.  Frétzt hefur, aš hśn muni verša reist į kvótakerfi meš 15 įra nżtingarrétti.  Augljóslega er svo nefnd fyrningarleiš Samfylkingar ašlögun aš žessari stefnu.  Žį veršur hluti aflaheimildanna innkallašur į hverju įri, žjóšnżttur meš Salami-ašferšinni, til uppbošs eša endurśthlutunar til 15 įra.  Er įstęša til aš halda, aš žetta fyrirkomulag muni auka afrakstur sjįvarśtvegsins ?  Nei, žaš standa engin rök til žess, af žvķ aš eignarréttur veišihlutdeildarinnar hvetur til betri umgengni viš aušlindina, meiri fjįrfestinga og langtķmahagsmunir eru žį settir ķ öndvegi ķ staš skammtķmasjónarmiša.  Hvaša įlyktanir mį draga af óförum jašarlanda ESB, Grikklands, Portśgals og Ķrlands.  Innanrķksrįšherra Žżzkalands hefur svaraš žvķ.  Eina leišin fyrir Grikkina er aš losa sig śt śr evrusamstarfinu, segir hann.  Žetta blasir viš.  Til aš Grikkir rétti śr kśtnum veršur aš myndast hagvöxtur ķ grķkska hagkerfinu. Į įrinu 2011 varš žar 7 % samdrįttur, og hefur hagkerfiš dregizt saman um lķklega 15 % - 20 % frį 2007.  Žetta er voveiflegt, enda er millistétt Grikklands aš verša fįtęktinni aš brįš.  Um 30 % Grikkja eru nś undir skilgreindum fįtęktarmörkum.  Öllum žessum ósköpum hefur evran valdiš.  Portśgalir eru lķklega gjaldžrota lķka, eins og Grikkir ķ raun.  Eitt bjargar Ķrum nś.  Miklar fjįrfestingar erlendra fyrirtękja, sem žeir hafa lašaš til sķn meš ašeins um 12 % tekjuskatti į fyrirtęki.  Žetta er leišin śt śr ógöngunum.  Burt frį sósķalisma andskotans.  Žaš į aš fjįrfesta sig śt śr kreppunni.  Nišurskuršur žarf aš vera meš aš žvķ marki, sem eykur alžjóšlega samkeppnihęfni, en vöxt veršur aš tryggja.  Žetta er lęrdómurinn.  Tryggjum viš žetta meš inngöngu ķ ESB ?  Ekkert bendir til žess.  Žvert į móti.  Ķ kurteisiskyni viš framkvęmdastjórn og leištogarįš ESB og ķ sparnašarskyni fyrir ķslenzka skattgreišendur ber aš stöšva ašildarferliš nś žegar.  Segja į viš ESB.: - Žróunin innan ESB hefur oršiš allt önnur en bśast mįtti viš, žegar Alžingi samžykkti ašildarumsókn.  Žess vegna treystum viš okkur ekki til aš halda ferlinu įfram įn žess aš spyrja žjóšina beint, hvort hśn vilji fį aš sjį samning viš ESB. - Alžingi skuldbindi sig til aš hlķta vilja žjóšarinnar ķ žessu efni.  Žetta verša talin ešlileg og lżšręšisleg višbrögš lķtillar žjóšar ķ vandasamri stöšu.

Žaš fer lįgt į opinberum vettvangi į Ķslandi, aš erlendis er fiskveišistjórnunarkerfi Ķslendinga tališ mešal hinna bezt heppnušu ķ heimi.  Žann 25.02.2012 var fjallaš ķ vikuritinu The Economist um sjįvarśtveg ķ greininni, "How to stop fishermen fishing".  Byrjaš er į aš minnast į sśrnun hafsins, sem rekja mį til hlżnunar andrśmsloftsins og aukins koltvķildis žar.  Žį er minnzt į ofveišina, sem ašeins hefur tekizt aš hamla gegn meš kvótakerfi.  Fiskveišistjórnunarkerfi ESB er żtir undir ofveiši.  Tęknižróunin hefur aukiš afköstin viš veišarnar grķšarlega.  Sumir fiskistofnar hafa minnkaš um 90 %, og tjóniš af žessum völdum er tališ nema um 50 miö USD į įri samkvęmt Alžjóšabankanum.

Žar sem fiskimišin eru almenningur, en ekki ķ einkaeign kvótaeigenda, žar rķkir skammtķmasjónarmiš viš veišarnar og hjaršhegšun rįnyrkjunnar, sem reist er į sjónarmišinu, aš stundum viš ekki ofveiši, žį muni ašrir verša tilžess.  

"Į flestum mišum mundu sjómenn auka tekjur sķnar meš žvķ aš koma böndum į nżtinguna, og žaš ętti aš vera unnt aš byggja inn hvata ķ kerfiš til slķks. Bezta leišin er aš veita žeim langtķmaréttindi til nżtingar  veišihlutdeildar. Ķ žróušum fiskveišistjórnunarkerfum, eins og į Ķslandi, Nżja-Sjįlandi og ķ Bandarķkjunum, hefur žetta žróazt yfir ķ framseljanlega, vešsetjanlega hlutdeild ķ veišiheimildum.  Žróunarrķkjum, žar sem réttarfariš er brokkgengt, viršist ganga betur, žegar hópréttindum til fiskveiša į įkvešnu svęši er śthlutaš til samvinnufélags eša žorpsśtgeršar.  Grunnurinn er sį sami: fiskimenn, sem finnst žeir vera eigendur, eru lķklegri til aš ganga um aušlindina meš įbyrgum hętti en hinir, sem valsa ķ almenninginum.  Nż tölfręšileg rannsókn bendir til, aš śtgeršir meš eignarrétt į veišuhlutdeild eru yfirleitt meš heilbrigšari rekstur."

Žannig er žaš nišurstaša höfundar žessarar greinar ķ hinu virta tķmariti, aš einkaeignarréttarfyrirkomulagiš į veišihlutdeildum stušli aš sjįlfbęrum veišum, en annars konar fyrirkomulag leiši til rįnyrkju.  Žaš kemur lķka fram ķ greininni, aš žessi leiš sé stjórnmįlalega grżtt, žvķ aš sjómennskan hafi veriš rekin įfram į veišiešlinu og fęšusöfnun; taparar verši til viš śthlutun eša višskipti meš aflahlutdeildir og öfund skapist.  Allt kemur žetta heim og saman hérlendis.  Ašalatrišiš er, aš fiskveišar snśast ekki lengur um aš draga bein śr sjó, heldur um aš fullnęgja žörfum višskiptavinar į höršum samkeppnimarkaši į réttum tķma.  Aš žvķ leyti er enginn munur į nśtķmaśtgerš og išnašarfyrirtęki, sem aflar sér hrįefna meš vinnslu śr eigin nįmu.

Ķslenzka hagkerfinu rķšur į, aš sjįvarśtvegur lśti vķsindalegri samfélagslegri stjórn į aušlindanżtingunni, eins og fęst meš įkvöršun rįšuneytis į heildarafla į hverri tegund į hverjum mišum į hverjum tķma į grundvelli veiširįšgjafar Hafrannsóknarstofnunar, og nżtingin lśti sķšan markašslögmįlum į grundvelli einkaeignarréttar į veišihlutdeild (kvóta).

           


Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband