Ofurstrætó leysir ekki vanda umferðar

Borgarlína Dags B. Eggertssonar er umferðartæknilegt viðundur.  Slík heimskupör geta aðeins þrifizt í pólitísku umhverfi. Aðeins fordómafullir pólitíkusar geta tekið alvarlega hugmynd um að staðsetja ofurstrætó fyrir miðju núverandi akbrauta, trufla þar með bílaumferðina gríðarlega á framkvæmdatímanum og minnka afkastagetu núverandi akbrauta bifreiða umtalsvert. 

Það eru samt sáralitlar líkur á, að ofurstrætó (borgarlína) muni fækka bílum í umferðinni í slíkum mæli, að tafir í umferðinni minnki. Þetta hefur virtur og reyndur íslenzkur umferðarverkfræðingur sýnt fram á. Þar með er ver farið en heima setið.  Valin hefur verið úrelt tossalausn, sem mun hægja enn á umferðinni vegna þess, að hún þrengir að bílunum, og þeim mun sáralítið fækka í umferðinni með tilkomu ofurstrætó. 

Hugmyndin er afleit, og önnur lausn fyrir almenningssamgöngur hefur komið fram hjá sama umferðarverkfræðingi og áður var vitnað til.  Hún er mun ódýrari í hönnun og framkvæmd, truflar umferðina mun minna á framkvæmdatíma og þrengir ekki að almennri bílaumferð, þegar hún er komin í gagnið.  Þar er um að ræða viðbótar akrein hægra megin fyrir núverandi strætó og í sumum tilvikum fyrir almenna umferð einnig. 

 Fjármála- og efnahagsráðherra hefur sagt, að endurskoða verði samning ríkisins og sveitarfélaganna á höfuðborgarsvæðinu um mannvirkjagerð til að draga stórlega úr töfum og að auka öryggið.  Við endurskoðunina þarf líka að geirnegla, hver á að reka strætó eða ofurstrætó.  Sveitarfélögin vilja koma klafanum yfir á ríkissjóð, en það er ekki hlutverk hans að reka almenningssamgöngur.  Nú munu framlög sveitarfélaganna til rekstrar vagna, sem oftast ganga tómir eða nærri því, nema um 8 mrdISK/ár.  Ætli megi ekki margfalda þá upphæð með gríska fastanum pí(hlutfall ummáls og þvermáls hrings) til að fá út árlegan hallarekstur af ofurstrætó að taknu tilliti til árlegs kostnaðar af endurnýjun vagnanna ?

  Við endurskoðunina þarf að koma verkfræðilegri hugsun að og slá út af borðinu hugaróra núverandi borgarstjóra um, að ofurstrætó taki við svo stórum hluta þeirra, sem með fjölskyldubílum fara nú, að umferðarteppur lagist.  Þetta er eintóm óskhyggja, borin von.  

Það er ekki nóg með, að verkfræðileg þekking á umferðarmálum fái ekki að njóta sín við tæknilegt fyrirkomulag samgöngusáttmálans, heldur virðist verkefnastjórnunarþekking, sem m.a. spannar stranga aðferðarfræði við gerð kostnaðaráætlana, vera algerlega hliðarsett.  Kostnaðaráætlun "Betri samgangna" á mörgum verkþáttum virðist þurfa að margfalda með pí til að nálgast raunveruleikann.  Það er mun stærri leiðréttingarstuðull en yfirleitt sést hjá Vegagerðinni.  Hin tæknilega og fjárhagslega hlið "Betri samgangna" er í molum.  Þetta risaverkefni er í skötulíki.  Yfir það þarf að setja stjórn með fólki með raunhæfa þekkingu á sviði verkfræði og verkefnastjórnunar, en ekki einhverjar einskís nýtar silkihúfur úr pólitíkinni.

Fossvogsbrúin er kafli út af fyrir sig, þar sem sérvizkan hefur tröllriðið fávizku á sviði verkefnastjórnunar.  Fyrst ákváðu arkitektar og pólitíkusar að hafa hana úr ryðfríu stáli, einvörðungu vegna útlitsins, og hún átti ekki að vera fyrir bílaumferð ?  Hvers vegna í ósköpunum ekki ?  Nú á hún að verða úr annars konar stáli vegna kostnaðar.  Hvers vegna ekki að fá brúarverkfræðingum Vegagerðarinnar það verkefni að hanna almennilega brú fyrir alls konar samgöngutæki og gangandi (hlaupandi) og láta þá ráða efnisvali út frá heildarkostnaði (fjárfestingu og viðhaldi), en ekki smekk einhverra spjátrunga ?  

Í forystugrein Morgunblaðsins var ekki skafið utan af hneykslanlegu káki fúskara, sem vilja troða ofurstrætó inn á höfuðborgarsvæðið, "af því bara", um leið og troðið verður illilega á þeim, sem kjósa fjölskyldubílinn til sinna ferða, og þegar upp verður staðið munu "allir" sitja í súpunni með handónýtt og rándýrt tæknilega mjög illa ígrundað samgöngukerfi.  Forystugreinin bar fyrirsögnina:  

"Ruglið um borgarlínu":

"Staðreyndin er sú, að hörðustu fylgismenn borgarlínunnar, þeir sem vinna að þéttingu byggðar í Reykjavík af nánast trúarlegri sannfæringu, plötuðu borgarlínuna inn á ríkisvaldið og aðra með því að setja þetta allt í einn pakka, en þvælast fyrir sjálfsögðum framkvæmdum að öðrum kosti.  Með ólíkindum er, hvernig aðrir láta plata sig, og nú, þegar komið er í ljós, svo skýrt að enginn getur neitað því, að forsendur eru ekki fyrir því að halda áfram vegna vanmats í upphafi, er byrjað að tala um, að allan tímann hafi verið vitað, að áætlanirnar hafi verið óraunsæjar, sem aldrei var reyndar upplýst um, og að nú þurfi að taka fleiri ár í að framkvæma borgarlínuruglið, sem í því samhengi er kallað samgöngusáttmáli til að rugla umræðuna."

Hvernig "Betri samgöngur" standa að þarfagreiningu, forhönnun og gerð kostnaðaráætlana, vitnar um, að þar á bæ valda menn ekki því verkefni, að búa til samgönguinnviði fyrir höfuðborgarsvæðið til framtíðar.  Það er niðurnjörvað í kringum "þéttingu byggðar".  Þar fer mikið púður í að búa til mjög óvistvæn lífsskilyrði, þar sem ekkert blasir við út um gluggann annað en veggurinn á næsta húsi. 

Það er mjög ógáfulegt að leggja úrelta tækni til grundvallar samgöngukerfinu alla þessa öld jafnvel.  Sjá menn ekki, að þróunin er í allt aðra átt en að ofurstrætó ? Nefna má rafknúnar skutlur, rafmagnsreiðhjól, deilibíla og sjálfkeyrandi bíla, svo að ekki séu nefndar litlar, rafknúnar þyrlur, sem eru í þróun.  Mun viturlegra er að skipuleggja sveigjanlega innviði með nýjum akreinum, göngu- og hjólastígum, mislægum gatnamótum, fækkun ljósastýrðra gatnamóta, og undirgöngum fyrir gangandi og hjólandi í stað þess, að ein hræða á leið yfir umferðaræð valdi nú allt of langri töf, jafnvel um háannatímann.  

"Til að bæta enn í ruglinginn er þetta svo sett í samhengi við samgöngumál almennt á landinu, rétt eins og sjálfsagðar samgöngubætur á höfuðborgarsvæðinu eða annars staðar á landinu hafi eitthvað með borgarlínu að gera, og að slíkum framfaramálum sé ógnað, sætti fólk sig ekki við borgarlínuruglið."

Téð borgarlína hefur verið hulin moðreyk allan tímann, enginn veit hvaðan hún kom, eða hvert hún fer.  Ómerkilegur blekkingaleikur hefur einkennt þessa draumóra allan tímann, enda finnst engin alvarleg þarfagreining fyrir þessar hugmyndir.  Kostnaðarhugmyndir eru í skötulíki, þannig að augljóslega ráða hér skýjaglópar og viðvaningar ferðinni án nokkurrar þekkingar á nútímalegri, kerfisbundinni verkefnastjórnun, sem bráðnauðsynleg er fyrir risaverkefni, ef ekki á að lenda með þau úti í fúafeni.

"Það á ekki að gera einfalda hluti flókna.  Borgarlínan yrði allt of dýr, líklega mrdISK 200-300, þegar upp yrði staðið, og á þá eftir að reikna inn rekstrartapið, og hver á að greiða það ?  Þegar við bætist, að borgarlínan leysir enga umferðarhnúta og gæti jafnvel aukið við þá með þrengingum gatna, er nauðsynlegt að taka afstöðu til hennar sérstaklega, hafna henni, en vinna að samgöngubótum."

Morgunblaðið á heiður skilinn fyrir að taka svo skýra og skelegga afstöðu gegn því tæknilega og fjárhagslega glapræði, sem borgarlínan (ofurstrætó) er.  Stærsti gallinn við þá samgönguhugmynd er einmitt sá, sem leiðarahöfundurinn nefnir, að ofurstrætó mun ekki greiða úr núverandi og komandi umferðarhnútum, eins og skýjaglóparnir, forkólfar hans, fullyrða út í loftið.  Þar með er tæknileg forsenda hennar brostin, og fjárhagshliðin er fúafen, sem viðkomandi sveitarfélög hafa ekki efni á og talsmaður ríkissjóðs, fjármála- og efnahagsráðherra, hefur tilkynnt, að ekki komi til greina að velta yfir á hann, enda yrðu þau feiknaútgjöld einvörðungu afleiðing pólitískra mistaka jafnaðarmanna og tilhneigingar þeirra til að bruðla með skattfé almennings.   

 

Engin spurn eftir brambolti Svandísar með sjávarútveginn

Það er gömul saga og ný, að stjórnlyndir stjórnmálamenn verja tíma sínum í gæluverkefni sín án tillits til gagnsemi vinnu þeirra fyrir þjóðarhag eða eftirspurn.  Er fólkið við sjávarsíðuna, sem hefur beinna hagsmuna að gæta af velgengni sjávarútvegsins, að biðja um kák út í loftið af hálfu ríkisins, eins og matvælaráðherrann, Svandís Svavarsdóttir, hefur nú boðað ?  Hvað eiga svona óvönduð og algerlega óþörf vinnubrögð gagnvart atvinnugrein í bullandi samkeppni á erlendum mörkuðum að þýða ?  Er til of mikils mælzt, að sósialistinn láti hreinlega sjávarútveginn í friði, eins og er meginboðskapur þess 40 manna hóps, sem ráðherrann fékk til að ráðleggja sér breytingar breytinganna vegna.  Enn sýnir Svandís Svavarsdóttir af sér afleita stjórnsýslu, sem undirstrikar, að hún er ófær um að gegna ráðherrastörfum, svo að gagnist landi og lýð.

Þingmenn eru margir hverjir nægilega vel jarðtengdir og með "fulle fem" til að láta ekki bjóða sér svona "trakteringar", sem Svandís býður upp á.  Um þetta vitnar frétt Ólafs E. Jóhannssonar í Morgunblaðinu 31. ágúst 2023 undir fyrirsögninni:

"Uppfyllir markmið um sjálfbærar veiðar".

Hún hófst þannig:

""Ég lít þannig á, að allt pólitískt samráð sé eftir, og fyrir mitt leyti set ég alla fyrirvara við hugmyndir um grundvallarbreytingar á fiskveiðistjórnunarkerfinu, sem ekki samrýmast því, sem fram kemur í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarflokkanna", segir Teitur Björn Einarsson, alþingismaður Sjálfstæðisflokksins, sem sæti á í atvinnuveganefnd Alþingis.

Leitað var eftir viðbrögðum Teits Björns við tillögum Svandísar Svavarsdóttur, matvælaráðherra, sem kynntar voru á þriðjudag um hækkun veiðigjalda í sjávarútvegi, uppboð á 5,3 % aflaheimilda ríkisins, þ.e. byggðakvóta, sem og að stokka þann hluta kerfisins upp, o.fl."

Sjávarútvegurinn gengur vel, borgar hlutfallslega  meira en aðrir atvinnuvegir í sameiginlegan sjóð landsmanna, er kjölfesta landsbyggðarinnar og stendur sig vel í sjálfbærnimálum, þótt nothæfa tækni vanti enn til að umbylta orkumálum hans.

Við þessar aðstæður er engin glóra í því, að fúskari í ríkisstjórn setji fram tillögur um þennan atvinnuveg einvörðungu til að fullnægja pólitískum duttlungum sínum.  Þeir tímar eru löngu liðnir á Íslandi, að ráðherrar geti leikið sér að vild með þessa atvinnugrein, af því að hún var oft á heljarþröminni.  Engin greining liggur að baki því, að þjóðhagslega hagkvæmt sé að hækka enn háa skattheimtu, og ekkert samráð hefur verið haft við sveitarfélögin um breytingar á byggðakvóta og strandveiðum.  Að venju er málatilbúnaður matvælaráðherra ömurlega óvandaður. 

""Það fyrsta, sem við í þingflokki Sjálfstæðisflokksins munum gera, er að bera saman þessar hugmyndir við það, sem fram kemur í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar. Mér sýnist á kynningunni á þessum hugmyndum, að ýmislegt þar rúmist mjög illa innan marka sáttmálans", segir Teitur Björn.

Í stjórnarsáttmálanum er kveðið á um, að gerður verði samanburður á íslenzka fiskveiðistjórnunarkerfinu og öðrum fiskveiðistjórnunarkerfum með það fyrir augum að meta samkeppnishæfni íslenzks sjávarútvegs. Þetta er grundvallaratriði í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarflokkanna.  Þetta þurfum við sjálfstæðismenn að gaumgæfa mjög vel", segir Teitur Björn og bendir á, að í kynningu ráðherrans sé ýmislegt, sem passi ekki við niðurstöður og tillögur, sem fram komu hjá hinum 4 verkefnahópum, sem stóðu að Auðlindinni okkar og tillögur ráðherrans sagðar byggja á."

Ef allt er með felldu í þingflokki sjálfstæðismanna, mun hann blása fúski og blekkingum matvælaráðherra út af borðinu.  Að baki hugmynda ráðherrans liggur engin heildstæð þekking á málefnum sjávarútvegsins né greiningarvinna um það, er verða mætti til að auka þjóðhagslega hagkvæmni sjávarútvegsins.  Harðari skattheimta dregur óhjákvæmilega úr samkeppnishæfni hans, því að þá minnkar fjárhagslegt bolmagn hans til fjárfestinga, nýsköpunar og arðgreiðslna, en minni arðgreiðslugeta hans en annarra dregur úr áhuga fjárfesta á honum, og þar með mun fjármagnskostnaður hans vaxa, sem hvorki er fólki við sjávarsíðuna né opinberum sjóðum gagnlegt.  

Ekkert sveitarfélag eða hagsmunaaðilar hafa óskað eftir uppboði á byggðakvóta, enda vandséð, að slíkur auðvaldsgjörningur megi gagnast byggðum landsins. 

Hugmyndir matvælaráðherra eru ættaðar úr hliðarveruleika hennar, eru illa ígrundaðar og án nokkurs jarðsambands. Hún ætti að hætta að grauta í því, sem hún hefur engan skilning á.   

Óbrúklegur ráðherra

Haft er eftir Jóni Gunnarssyni, Alþingismanni, að vinstri grænir hafi heimtað, að hann yrði settur af  sem dómsmálaráðherra.  Það er með ólíkindum, því að frá myndun ríkisstjórnarinnar var ljóst, að hann mundi hafa sætaskipti við  fyrsta þingmann Suðurlands, en sagan varpar ljósi á yfirganginn í þessu flokksskrípi, sem vonandi dettur út af Alþingi í næstu þingkosningum.  Sagan minnir á lætin í vinstri grænum út af Sigríði Andersen, sem kunni til verka.  Bæði unnu þau Sigríður og Jón landsmönnum gagn í ráðherraembætti, en hið sama verður ekki sagt um hina vinstri grænu Svandísi Svavarsdóttur, sem fremur hvert axarskaptið öðru verra í ráðherraembætti og á það fyllilega skilið að fá á sig vantrauststillögu á haustþinginu. 

Nú hefur hún heimilað hvalveiðar f.o.m. 01.09.2023, og þá kom í ljós, að hvalveiðibann hennar yfir bezta tíma sumarsins var alger óþarfi, því að leyfishafinn var tilbúinn í vor með þær úrbætur, sem farið var fram á í reglugerð 31.08.2023.  Þetta fullyrðir formaður verkalýðsfélags Akraness, sem er málið skylt vegna um 100 starfsmanna í hvalnum, sem eru skjólstæðingar hans. Hvað á svona fíflagangur ráðherra að þýða ? 

Hann hefur valdið stórtjóni, bæði fyrirtækinu og starfsmönnum þess, sem ráðið höfðu sig á þessa vertíð, en þeir, sem vildu, voru reyndar á launaskrá fyrirtækisins í allt sumar.  Fíflagangur ráðherrans var ólögmætur og hefur bakað ríkissjóði talsverða skaðabótaskyldu.  Ráðherrann neitar að horfast í augu við mistök sín og er svo forstokkuð, að hún fullyrti á Egilsstöðum 31. ágúst 2023, að ráðstafanir hennar í þessu máli væru lögmætar, hún hefði viðhaft góða stjórnsýslu og verk hennar væru fagleg. Þetta er alger öfugmælavísa, og Umboðsmaður Alþingis mun væntanlega taka undir það.  Alþingi getur ekki liðið aðra eins valdníðslu ráðherra og þessa, og þess vegna er nauðsynlegt, að þar verði lögð fram vantrauststillaga af þessu tilefni. 

Nú hefur téð Svandís enn traðkað í salatinu og boðað tillögur um sjávarútveginn, sem eru ekki reistar á tillögu starfshópa, sem hún skipaði með ærnum tilkostnaði sér til ráðgjafar um málefni sjávarútvegs.  Hún skrökvar því, að í fjárlagaáætlun hafi verið reiknað með hækkun skattheimtu ríkisins af sjávarútveginum.  Þar var nefnilega vísað til ofangreindrar vinnu starfshópanna, en þeir lögðu enga breytingu til að þessu leyti. Þá er í skýrslu þeirra varað við s.k. uppboðsleið, en ráðherrann vill bjóða upp byggðakvótann.  Það er bókstaflega ekki heil brú í þessum ráðherra. 

Morgunblaðið gerði áform ráðherrans í sjávarútvegsmálum að umtalsefni í forystugrein 31. ágúst 2023 undir fyrirsögninni:

"Enginn sáttahugur í matvælaráðherra".

Það er eingöngu niðurrifshugur í þessum dæmalausa ráðherra, enda hundsaði hún aðalfyrirmælin í stjórnarsáttmálanum um sjávarútveginn, sem var að láta rannsaka þjóðhagslega hagkvæmni sjávarútvegsins og bera hana saman við önnur lönd.  Ef hún hefði farið að þessum fyrirmælum, hefði nefnilega komið í ljós, að allir tilburðir til breytinga á meginkerfi sjávarútvegsins væru skemmdarverk gegn þjóðarhag. Ráðherrann velur þann kost að beita ómerkilegum öfundar- og nöldursmálflutningi sósíalista gegn grunnatvinnuvegi, sem hámarkar virði auðlindarinnar og er kjölfestan í þróttmiklu efnahagslífi víða með ströndum fram.

"Máli sínu til stuðnings benti Svandís á vantraust almennings til sjávarútvegsins, og að óskir væru uppi um "sanngjarnari" skiptingu afraksturs auðlindarinnar og kvaðst vilja, að "almenningur fengi sýnilegri hlutdeild í afkomu við nýtingu sjávarauðlindarinnar" án þess þó, að almenningur fengi sýnilega hlutdeild í þeirri hugsjón ráðherrans eða útfærslu hennar.  

Um þetta getur ráðherrann borið, enda fáir, sem meira hafa alið á vantrausti í garð greinarinnar. 

Óvíst er þó, að af breytingum Svandísar verði, því [að] erfitt er að ímynda sér, að víðtæk samstaða náist um tillögurnar í ríkisstjórnarflokkunum."

Það er óboðlegur málflutningur ráðherra, sem kasta verður út í hafsauga, að illt umtal þessa óhæfa ráðherra og fleira fólks, sem rær á gruggug mið, hafi náð að snúa almenningsálitinu á þeirra sveif.  Þetta eru ekki nokkur einustu rök fyrir einhvers konar umbyltingu á sjávarútvegi eða hækkun á sérskattheimtu á hann, sem hvergi annars staðar fyrirfinnst.  Þessi skattheimta var nýlega einfölduð og nemur nú 1/3 af hagnaði fyrirtækjanna, sem í öllu samhengi er mjög há sérskattheimta. Það er rangt hjá ráðherranum, að almenn óánægja sé með, að þessi skattheimta sé of lág og þarfnist hækkunar. Það er hins vegar dæmigert fyrir niðurrifsöfl á borð við sósíalista að ala á sundurþykkju og öfund til að réttlæta skemmdarverk á því, sem vel gengur í þjóðfélaginu.  Ráðherrann hefur maðkað mjöl í pokahorninu og er algerlega ótrúverðugur í öllu, sem hún tekur sér fyrir hendur. 

"Í sérfræðiskýrslu um "Auðlindina okkar" [ekki stjórnmálamannanna, heldur fólksins, sem sækir sjóinn og þeirra, sem fjárfest hafa í búnaði og öðru til að nýta þessa auðlind undir vísindalegri stjórn veiðanna - innsk. BJo] kom fátt á óvart.  Niðurstöður voru helztar þær, að kvótakerfið hefði reynzt farsælt fyrir auðlindina, sjávarútveginn og þjóðarhag; að pólitískar sérlausnir til hliðar við það hefðu ekki gefið góða raun; og hugmyndir um innköllun og uppboð á aflaheimildum væru varhugaverðar. 

Samt vill ráðherrann bæði hækka veiðigjald og gera tilraunir með uppboð aflaheimilda, þó [að] hvorugt sé lagt til í skýrslunni.  Ekki kemur því á óvart, að Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) efi, að Svandís hafi nokkurn tímann ætlað að hlíta þeim niðurstöðum skýrslunnar, sem ekki væru í samræmi við pólitískar skoðanir hennar.  Það er í stíl við aðra stjórnsýslu hennar."

 Þessi ráðherraómynd, sem montar sig af faglegum vinnubrögðum, þegar hún hlaup hrottalega á sig, eftir að hafa tekið mark á skýrslu, sem ekki var ætluð matvælaráðuneytinu, heldur Matvælastofnun, og frestað upphafi hvalveiða fram á haustið, hóaði saman fjölda manns til að ráðleggja henni uppstokkun á fiskveiðistjórnunarkerfinu.  Þegar skýrsla þessa stóra hóps féll ekki í kramið hjá ráðherranum, dró hún fram gamalt góss úr hliðarveruleika vinstri pólitíkurinnar á Íslandi og þóttist geta smíðað úr því nýja stefnu fyrir sjávarútveginn.  Hvað í ósköpunum á svona leikaraskapur ríkisvaldsins að þýða ?  Ráðherrann hefur ekki hundsvit á því, sem hún ætlar að móta sjálf stefnu fyrir, og hún hefur þverskallazt við að leggja aðalatriði málsins til grundvallar, sem er þjóðhagslega hagkvæmnin.

Hver er að biðja þennan ráðherra um að skipta sér af sjávarútveginum ?  Það eru engin fyrirmæli um það með þessum hætti í stjórnarsáttmálanum. Þessi ráðherranefna hagar sér eins og fíll í postulínsbúð.  Burt með hana úr stjórnarráðinu.     

    

 

 

Dragbítur framfara

Stjórnmálaflokkur með vitlausa og/eða sérvizkulega stefnu í flestum málum séð af sjónarhóli almannahagsmuna, sem komizt hefur til valda, getur valdið viðkomandi þjóð stórtjóni, eins og dæmin sanna.  Einn slíkur er Vinstri hreyfingin grænt framboð - VG.  Hann hélt flokksráðsfund helgina 26.-27. ágúst 2023, og Sjálfstæðisflokkurinn fyrri daginn.  Hjá honum var eftirfarandi ályktað um orkumálin samkkvæmt frétt Morgunblaðsins, 28.08.2023, undir svartri fyrirsögn:

"Flokkarnir á öndverðum meiði".

"Á flokksráðsfundi Sjálfstæðisflokksins var ályktað, að "tafarlaust" þyrfti að stórauka framleiðslu grænnar orku [svo ! Átt er við rafmagn úr grænni frumorku - innsk. BJo] - loftslaginu, samfélaginu og atvinnulífinu til hagsbóta."

Á þessu er margoft búið að klifa, enda augljós almenn sannindi, en samt láta framkvæmdir, sem gert gætu gæfumuninn, á sér standa, og er meðferðin á virkjunarleyfi fyrir Hvammsvirkjun sárgrætilegust. Til að rjúfa kyrrstöðuna hefur nú orkufélagaið Títan verið stofnað um orkulindir Ölfuss.  Allt slíkt er fagnaðarefni.

Á meðan þessi óstjórn orkumálanna varir, vofir orkuskortur yfir iðnaði og öðrum notendum ótryggðrar orku, og eru framleiðsluáætlanir og fjárhagsafkoma þessara fyrirtækja háð góðum vatnsárum en ekki miðlungsgóðum, eins og löngum hefur verið. Þá veldur aflskortur því, að ekki er hægt að gera neina nýja samninga um raforkusölu. Þetta dregur úr hagvexti og er ein af ástæðum dræmra hagvaxtarhorfa á næstu árum, sem takmarkar mjög svigrúm fyrirtækjanna til að samþykkja launahækkanir í næstu kjarasamningum, sem innistæða er fyrir og fóðri þar með ekki verðbólguna. 

"Þetta er í raun þvert á það, sem flokksráðsfundur VG ályktaði um. Þar var ályktað, að koma þyrfti í veg fyrir svo kallaða orkusóun.  Flokksráðið vísar þar til rafmyntagraftrar, og að stjórnvöld þurfi að meta orkuþörf landsins áður en ráðizt er í frekari virkjanaframkvæmdir með "tilheyrandi og meiri háttar óafturkræfum skemmdum á einstakri náttúru landsins".

Í sömu ályktun er einnig lagt til, að við lok samningstíma orkusölusamninga til stórnotenda, stóriðju eins og álvera, verði kannaðir kostir þess að endurnýja ekki samninga við þau fyrirtæki.  Flokksráð segir, að sú orka geti frekar verið notuð við orkuskipti og til heimila."

Þessar gömlu lummur vinstri grænna eru endurómur  fráleitrar afturhaldshugmyndafræði Landverndar.  Ekki er hægt að hugsa sér augljósara dæmi um, hversu sumt stjórnmálafólk er gjörsamlega án sambands við raunveruleikann og lifir í sínum eigin hliðarveruleika.  Stjórnmálaflokkar slíks fólks eru gjörsamlega gagnslausir, gera ekkert annað en að þvælast fyrir framförum og rífa niður, það sem vel er gert og til framfara horfir. Þetta fólk var sumt á móti Búrfellsvirkjun á sinni tíð eða er af sama sauðahúsi og þeir, sem þar voru þversum. 

Það er ábyrgðarhluti af hálfu stjórnarflokks að varpa fram svo illa ígrunduðum tillögum, sem bera vott um yfirþyrmandi þröngsýni og mundu skaða hagsmuni almennings, ef eftir þeim væri farið.

Íslenzku orkufyrirtækin hafa sum hver sótzt eftir að fá gagnaver í viðskipti.  Nú vilja vinstri grænir fara að fylgjast með því, hvernig gagnaverin nota orkuna, sem þau kaupa.  Það er barnaleg og fráleit afstaða.  Seljanda orkunnar varðar aðeins um, að notkunin sé lögmæt, annað ekki. Í samhengi orkuskortsins er þessi notkun lítil og fráleitt að tala um orkusóun í þessu sambandi.  Meiri orkusóun fór fram á flokksráðsfundi vinstri grænna, því að þar fór greinilega ekkert það fram, sem nokkur heilvita maður mundi vilja kaupa. 

Þá kom alveg dæmigerður tafarleikur frá vinstri grænum.  Þeir vilja, að nú geri stjórnvöld skýrslu um orkuþörf landsins.  Það jafngildir að fara í geitarhús að leita ullar, því að stjórnvöld hafa ekki þá þekkingu, sem til þarf.  Sérfræðingar um orkumál hafa skrifað skýrslur um þessi mál, og nú síðast kom skýrsla frá ríkisfyrirtækinu Landsneti, sem engin ástæða er til að bera brigður á, þótt vinstri grænn formaður utanríkismálanefndar hafi gert það og vilji fá líffræðinga að verkinu með verkfræðingunum.  Af hverju ekki dýralækna eða stjórnmálafræðinga ?  Tekur bullið, sem rennur upp úr vinstri grænum, aldrei enda ?  Það, sem hangir á spýtunni hjá siðspilltum vinstri grænum, er að koma sínu úrtölufólki að við að semja nýja skýrslu um málið með sínum hliðarveruleika.

Landsnet komst að því, að með aukningu raforkuþarfar vegna hagvaxtar og fólksfjölgunar ásamt fullum orkuskiptum þyrfti að tvöfalda raforkunotkunina til 2050 og fyrr næðist nettó koltvíildislosun ekki niður í 0 frá íslenzkri starfsemi, hvað sem innantómu gaspri stjórnmálamanna um 2040 liði.  Montstefnumið vinstri grænna o.fl. voru með öðrum orðum jörðuð þarna. M.a. út af því sífra þau núna, en það hlaut að koma að því, að draumórar hliðarveruleikans yrðu jarðaðir. 

Fullyrðingavaðall um óafturkræfar, meiri háttar skemmdir á náttúru landsins af völdum virkjana eiga sér enga stoð í raunheimum, en eru ættaðar úr sjúklegu hugskoti í hliðarveruleika vinstri grænna.  Af svipuðum slóðum er sífrið um að loka álverum.  Þessi málflutningur er eitt af því ábyrgðarlausasta í íslenzkri orkumálaumræðu.  Þarna er verið að biðja um að kanna kosti þess að svipta þúsundir manna lífsviðurværi sínu og skera á útflutningstekjur landsins með þeim afleiðingum, að ISK mundi hríðfalla um leið og snaraðist á meri viðskiptajafnaðarins og tekjustofna viðkomandi sveitarfélaga og ríkissjóðs.  Er til of mikils mælzt, að þeir sósíalistar og jafnaðarmenn, sem svona eru innréttaðir, þegi fremur og haldi sínum viðbjóðshugmyndum hjá sér ?  Hvaða erindi á fíflagangur af þessu tagi inn í þjóðmálaumræðuna ?

 

 

  

 

Flett ofan af vindorkusamningi

Vindorkufélög eru ekki aðeins farin að bera víurnar í bændur og aðra landeigendur, heldur þegar farnir að gera samninga við þá. Frosti Sigurjónsson, hagfræðingur, hefur flett ofan af einum þeirra án þess þó að nafngreina samningsaðila. Þessi samningur er illur forboði um það, sem koma skal við beizlun vindorkunnar hérlendis.  Sú beizlun er allsendis ótímabær á Íslandi, á meðan landsmenn eiga enn nóg af óvirkjuðum kostum vatnsafls og jarðgufu. 

Ástæður þess, að þessi afstaða er tekin, eru einkum 3:

1) Inngrip í íslenzka náttúru á orkueiningu (MWh) eru  einni stærðargráðu meiri í ferkm talið en inngripin vegna hefðbundinna íslenzkra virkjana, og lýtin í náttúrunni, hávaðinn og mengunin eru óþolandi mikil fyrir flesta þá, sem nærri koma. 

2) Framleiðslukostnaður rafmagns með vindi er hár og vindknúnir rafalar, sem eru tengdir íslenzka raforkukerfinu, munu vafalaust valda hækkun á rafmagnsverði til almennings, a.m.k. ef hér verður innleitt markaðskerfi fyrir raforku að forskrift ESB-löggjafar, sem hefur verið leidd í íslenzk lög vegna aðildar landsins að EES-samninginum frá 1994. 

3) Raforkuvinnsla með vindorku er tilviljanakennd og slitrótt.  Ef markaðurinn leyfir, verður vindorkuverum leyft að framleiða, eins og þau geta, en vatnshverflar reglaðir á móti, sem aftur mun draga úr nýtni vatnsorkuveranna, sem þar koma við sögu.  Mun áreiðanlegra og þjóðhagslega hagkvæmara er að halda áfram að virkja jarðgufu og vatnsafl, en samleikur þeirra í raforkukerfinu hefur þróazt með jákvæðum hætti út frá áreiðanleika orkuafhendingar og kjörnýtni á frumorkunni.  

Samkvæmt Frosta fær leigutakinn 15 ár til rannsókna, leyfisöflunar og undirbúnings framkvæmda á hluta af landi landeiganda og fær óskoraðan rétt til framlengingar um 5 ár.  Landeigandinn fær fastar leigutekjur á meðan á rannsóknum og undirbúningi stendur.  Ársleigan er 170 ISK/ha fyrstu 5 árin og tvöföldun eftir 5 ár og aftur eftir 10 ár. Þetta leigugjald er smánarlega lágt, þegar tekið er tillit til þess ágangs, sem vænta má af hendi leigutakans við slóðagerð og við að reisa vindorkuver í tilraunaskyni. Einnig má taka mið af væntum tekjum af viðkomandi landi með öðrum hætti en orkuvinnslu, t.d. með skógrækt og sölu koltvíildiskvóta með bindingu koltvíildis.  Frosti tekur mið af Bandaríkjunum, þar sem ársleigugjaldið jafngildir 1200 ISK/ha að hans sögn.  Það er of lágt m.v. tekjur, sem hafa má nú orðið af sölu losunarheimilda koltvíildis.  2000 ISK/ha virðist vera lágmarks leiguverð á ári, ef hægt er að koma skógrækt við á landinu. 

Þá er komið að þóknuninni fyrir að fá að umbylta landinu fyrir vegi, skurði og undirstöður burðarsúlna vindknúnu rafalanna.  Leigugjaldið ætti að standa áfram, árlega verðbættar 2000 ISK/ha, og að auki ætti að koma framleiðslugjald, sem þarf að vera 3 % af söluandvirði raforkunnar, til að geta keppt við annars konar not af landinu, t.d. skógrækt til að binda koltvíildi og selja það á markaði. 

Frosti skrifar í téðri Bændablaðsgrein, "að landeigandi fái 1,5 % af brúttóverði seldrar orku, sem að 10 árum liðnum hækkar í 2,0 %".  Hann ber þetta saman við  framleiðslugjald af vindorkuverum til landeigenda á Bretlandi, sem sé 5 %-6 % af andvirði orkusölunnar.  Hér verður að hafa í huga, að jarðaverð er mun hærra á Bretlandi en á Íslandi og að í sumum tilvikum er um ágætis landbúnaðarland að ræða, sem fer undir vindorkuver á Bretlandi. 

Eftir langan samningsgildistíma, 15-20 ár, fyrir undirbúning að framleiðslu tekur við 60 ára samningstími fyrir raforkuframleiðsluna.  Í ljósi þess, að tæknilegur afskriftatími mannvirkjanna er um 25 ár, nema undirstaðanna, sem geta endst í öld, og að fjárhagslegur afskriftatími er enn skemmri, er samningstíminn 60 ár óeðlilega langur. Hann ætti að vera 20 ár með gagnkvæmum endurskoðunarákvæðum að 15 árum liðnum. Leigutakinn ætlar sér greinilega að endurnýja búnaðinn og halda áfram rekstri.  Þá eru komnar nýjar rekstrarforsendur, og þar af leiðandi þarf endurskoðunarákvæði í samninginn, sem opni á nýjan samning að 15 árum liðnum frá upphafi rekstrartímabils, og verði nýr samningur að hafa náðst áður en hinn rennur út eftir 20 ára rekstrartíma. 

Þá þarf að semja um geymslufé til að standa straum af hreinsun lands við lok rekstrartíma og að koma landinu í sem upprunalegast horf í samráði við landeiganda, eftir að rekstrartíma lýkur. Í sjóðinn gætu runnið um 2 % af árlegum sölutekjum vindorkuversins. Sjóður þessi verður að vera óaðfararhæfur (við gjaldþrot) og gæti verið í vörzlu viðkomandi sveitarfélags. 

Grundvallaratriði fyrir landeigendur, sem vilja fórna landi sínu undir vindorkuver, er að gera sér grein fyrir verðmætunum, og hvaða kjör standa "vindorkuspekúlöntum" til boða erlendis.  Yfirvöld verða að taka tillit til hagsmuna allra annarra, sem málið snertir, við útgáfu framkvæmdaleyfis og virkjunarleyfis.   

 

Binda verður enda á kukl og fúsk matvælaráðherra

Matvælaráðherra er í pólitískri herferð gegn núverandi markaðskerfi í sjávarútvegi og ætlar að festa klær ríkisvaldsins á þessum grunnatvinnuvegi landsins, þótt enginn skilningur eða þekking sé fyrir hendi hjá hinu opinbera um rekstur og eignarhald útgerða. Ráðherrann beitir nú kafbátahernaði til að draga dul á ólögmætar aðferðir sínar við leit að upplýsingum um "stjórnunar- og eignatengsl" í sjávarútvegi, sem hún ætlar að nota til að koma höggi á atvinnugreinina.  Sannleikurinn er sá, að ráðuneytið beitir fyrir sig Samkeppniseftirlitinu (SKE) með sínum víðtæku rannsóknarheimildum í nafni varðstöðu um samkeppni með ólögmætum hætti, og forstjóri SKE hefur látið þennan ósvífna og óvandaða ráðherra draga sig ofan í svað óheilinda og blekkinga.  Fyrir þessar sakir eru bæði brottræk, og hefur áður farið fé betra.

Andrea Sigurðardóttir á Morgunblaðinu hefur gert þessu máli rækileg skil í Morgunblaðinu í frétt í blaðinu 19. ágúst 2023 undir fyrirsögninni, "Frumkvæðið var ráðuneytisins", og í Baksviðsfrétt 22. ágúst 2023 undir fyrirsögninni, "Aðilar að samþykki án samþykkis". Ritstjórar Morgunblaðsins hafa síðan lagt út af þessari vönduðu vinnu blaðamannsins og dregið sínar ályktanir í einarðri og vel rökstuddri forystugrein 25. ágúst 2023, þar sem ráðherrann og handbendi hennar, forstjóri SKE, eru fundin sek um svo alvarlegan trúnaðarbrest gagnvart Alþingi og fólkinu í landinu, að hollast er fyrir þau að taka pokann sinn.  Siðferðisvitund hvorugs þeirra er þó með þeim hætti, að þau muni nokkru sinni taka það upp hjá sjálfum sér.  Nú er spurning, hvort sjálfhreinsigeta stjórnkerfisins er næg til að losa sig við þessi skemmdu epli, eða er valdhrokinn slíkur og spillt hugarfar slíkt, að stjórnmálamanni og embættismanni leyfist að blekkja þing og þjóð með samanteknum ráðum ? Það væri einsdæmi í hinum þróaða, vestræna heimi.

Téð forystugrein bar skuggalega fyrirsögn, enda er málið ískyggilegt:

"Undirferli í æðstu stjórnsýslu".

Þar gat þetta að líta:

"Það er grafalvarlegt mál, að sjálfstæð eftirlitsstofnun hins opinbera fari svo gersamlega út af sporinu, en það er þó ekki síður undirferlið - um stórt og smátt, gagnvart bæði Alþingi og almenningi - sem mestar áhyggjur vekur. 

Markmiðið með athuguninni kemur skýrt fram í 1. grein samningsins: "Á grunni stjórnarsáttmála og annarra áherzlna matvælaráðherra vinnur matvælaráðuneytið nú að heildarstefnumótun í sjávarútvegi undir yfirskriftinni Auðlindin okkar.  Liður í því starfi er kortlagning stjórnunar- og eignatengsla í sjávarútvegi."

Þessi stefnumótunarrembingur matvælaráðherra um málefni sjávarútvegsins er algerlega óþarfur og beinlínis hlálegur, því að íslenzkur sjávarútvegur gengur ágætlega og þarf enga aðstoð ríkisvaldsins við að segja sér stöðuna og hvert stefna skal, því að hjá ráðuneytum og ríkisstofnunum ríkir algert þekkingarleysi á þörfum og viðfangsefnum sjávarútvegsins.  Stefnumörkun sósíalistans Svandísar Svarsdóttur fyrir sjávarútveg verður óskapnaður og afturhvarf til fortíðar, þegar pólitískir kjánar höfðu ráð sjávarútvegsins í hendi sér.  Bezta hugsanlega útkoman úr brölti Svandísar verður gjörsamlega gagnslaust plagg, montplagg í anda mótaðrar heilbrigðisstefnu ráðherrans.  Þessi stefnumótunarárátta ráðherrans Svandísar er afleiðing sjúklegrar og fáránlegrar forræðishyggju hennar.  Þetta sama fyrirbrigði með áætlanagerð og framleiðslufyrirskipanir ráðuneytanna gekk af Ráðstjórnarríkjunum dauðum. Engum heilvita manni dettur lengur í hug, að nokkurt minnsta vit geti lengur verið í því að láta ráðuneyti segja atvinnulífinu fyrir verkum. Svandís Svavarsdóttir er gjörsamlega óhæfur stjórnandi og stefnumótandi, nema e.t.v. fyrir sitt eigið heimili.  

 "Í 2. gr. samningsins segir svo, að með þessum fjárhagslega fyrirvara "hefur Samkeppniseftirlitið í samstarfi við Fiskistofu, Skattinn og Seðlabanka Íslands ákveðið að ráðast í athugun á stjórnunar- og eignatengslum í sjávarútvegi."

Í kynningu samningsins tveimur vikum síðar var skautað framhjá því og sagt, að stefnt yrði að samstarfi í þá veru.  Eftirgrennslan Morgunblaðsins og upplýsingabeiðnir hafa leitt í ljós, að samningurinn var fals að þessu leyti, umræddar stofnanir áttu hvorki frumkvæði að né voru þær aðilar að samningnum.  Seðlabankinn hefur svarið það allt af sér, Skatturinn hefur enn ekki svarað fyrirspurnum rúmum mánuði síðar, en Fiskistofa vísar á ráðuneytið um svör við fyrirspurnum og hefur ekki orðið við beiðni blaðsins um gögn málsins."

Í seinni tíma sögu lýðveldisins eru ekki dæmi um annað eins svínarí í æðstu stjórnsýslu landsins, þar sem ráðherra og forstjóri ríkisstofnunar leggja á ráðin um fádæma óheilindi og beinar lygar. Þessa starfsemi verður að stöðva.  Hún er grútmorkin og ekki til nokkurs nýt.  Það verður að refsa forstjóra SKE með því að leysa hann frá störfum, því að hann er uppvís að þýlyndi við ofstækisfullan ráðherra og að ósannindum út á við, og verði ráðherra ekki leystur frá störfum líka, verður a.m.k. að stöðva það, að hún beiti stofnunum ríkisins fyrir sinn pólitíska vagn með fjárframlögum frá ráðuneytinu.  Þetta er misbeiting á pólitísku valdi.  

"Vinnugögn og samskipti benda öll til þess, að frumkvæðið hafi legið hjá matvælaráðherra.  Það er ekki fyrr en á seinni stigum, sem farið er að ræða um frumkvæði SKE, en um það segir Páll Gunnar, að með því sé verið að verja "trúverðugleika ráðuneytisins", svo [að] yfirvarpið verður öllum ljóst.  

Eru þá alls órædd brögðin varðandi fjárheimildirnar, þar sem matvælaráðherra og Samkeppniseftirlit sniðganga fjárveitingarvald Alþingis. 

Vélar Svandísar koma ekki alls kostar á óvart; hún hefur áður orðið ber að ólögmætri og vondri stjórnsýslu.  Það sást nýverið af fyrirvaralausu hvalveiðibanni hennar, hæstaréttardómi yfir henni sem umhverfisráðherra árið 2011, og aftur fékk hún dóm, þá sem heilbrigðisráðherra, árið 2021 fyrir frelsisskerðingar, brot á meðalhófi, stjórnarskrá og mannréttindasáttmálum."

Það liggur skítaslóðin eftir Svandísi Svavarsdóttur í ráðherrastóli. Það sýnir óstýrilæti og dómgreindarleysi hennar að geta alls ekki haldið sig innan valdmarka neins þeirra ráðherraembætta, sem hún hefur gegnt.  Nú er nóg komið.  Eðlilegt væri, að vantraust kæmi fram á hana á Alþingi, úr því að formaður vinstri-grænna er ófær um að losa ríkisstjórnina við hana. Sýnir það vel morknun og siðleysi Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs að gera ekki meiri kröfur til ráðherra sinna en raun ber vitni um. Vonandi eru kjósendur VG ekki sömu gerðar að samþykkja hvaða óhæfu sem er í stjórnsýslunni og sjá, að VG á ekkert erindi við nútímann. 

Morgunblaðið hefur rökstudda afstöðu í þessu máli:

 "Ráðherra, sem segir þinginu ósatt, verður að láta af embætti.  Embættismaður, sem verður uppvís að rangfærslum, hlýtur að hugleiða stöðu sína alvarlega.  Ella verður einhver annar að gera það fyrir hann."   

SKE væri nær að vinna að hagsmunum íslenzkra neytenda en að eltast við atvinnugrein, sem selur 95 % af afurðum sínum á erlendum mörkuðum í samkeppni við risafyrirtæki á íslenzkan mælikvarða.  

Orkumálastjóri og hlýindin

Í stað þess að greina lesendum Morgunblaðsins frá stöðu og horfum raforkumálanna, og hvaða úrræða væri helzt að grípa til í úrbótaskyni, þá lagðist Orkumálastjóri í svartnætti loftslagskirkjunnar í grein sinni 18.08.2023.  Hún gat þess, að júní 2023 hefði verið sá hlýjasti, síðan hitastigsskráningar hófust, og hún kennir koltvíildisstyrk lofthjúpsins um það.  Þá má spyrja hana, hvernig standi á því, að meðalhitiastig á jörðunni hefur verið hærra en núna, svo að munar nokkrum °C, þótt koltvíildisstyrkur andrúmsloftsins hafi þá verið mun lægri en nú er samkvæmt rannsóknum.  Er ekki rétt að reyna að átta sig aðeins á eðlisfræðinni, þætti H20 og CO2, og áhrifum El Nino-straumsins, sem flytur gríðarlega varmaorku og er sterkur um þessar mundir, áður en farið er að velta vöngum um heimsendi vegna koltvíildisstyrks í andrúmslofti ?

Téð Grein Orkumálastjóra bar firnalanga fyrirsögn, en ekki að sama skapi hnitmiðaða:

"Átta ár frá Parísarsamkomulagi - loftslagsmálin, stóra samhengið og tækifæri Íslands.

Hún hófst þannig:

"Fréttir af flóðum, aurskriðum, skógareldum og öðrum afleiðingum hækkandi hita á jörðinni hafa borizt frá öllum heimshornum í sumar, en júní í ár var heitasti mánuður, sem mælzt hefur á jörðinni.  Átta ár eru liðin frá því, að Parísarsamkomulagið var undirritað, sem fól í sér yfirlýsingu ríkja um, að þau myndu gera allt, sem í þeirra valdi stæði til að draga úr losun lofttegunda til að halda hækkun á hitastigi innan við 1,5°C."

Þarna leggst Orkumálastjóri á árar loftslagskirkjunnar og fer að stunda hreinræktaðan hræðsluáróður.  Það er ómálefnalegt að benda á hátt meðalhitastig í júní 2023 án þess að drepa á El Nino hafstrauminn, sem var afar mikill áhrifavaldur á veðurfar í sumar. Það er sleggjudómur að fullyrða, að skógereldar stafi af hlýnun jarðar.  Í mörgum tilvikum er um íkveikju að ræða, eins og frétt frá Grikklandi 25.08.2023 ber með sér, og tjónið er tilfinnanlegra en oft áður, af því að byggðin hefur teygzt að skógunum.  Þessi Orkumálastjóri rökstyður mál sitt sínu verr en áður hefur tíðkazt hjá þessu embætti. 

Hafði téð Parísarsamkomulag einhver áhrif ?  Losun gróðurhúsalofttegunda (Orkumálastjóri verður að gá að því, að ekki eru allar lofttegundir gróðurhúsalofttegundir !)  á heimsvísu hefur aukizt síðan 2015, og miklir losunarvaldar virðast alls ekki hafa tekið þennan gerning í desember 2015 alvarlega.  Þar með er loku skotið fyrir nokkurn árangur, sem um munar, enda hefur útblástur gróðurhúsalofttegunda aukizt frá 2015.  Í þessu verkefni pólitíkusanna er allt unnið með öfugum klónum, mikið talað, en lítið gert til bóta, enda er hver afleikurinn leikinn af öðrum. 

Að ætla sér að leysa jarðefnaeldsneyti af hólmi í raforkugeiranum með vindknúnum rafölum og sólarhlöðum er tæknilega eins fráleitt og hugsazt getur.  Umtalsverður árangur víðast erlendis er útilokaður án beizlunar kjarnorkunnar.  

Á Íslandi var fyrir löngu farin allt önnur leið.  Hér virkjuðu menn af miklu viti og framsýni vatnsföll og jarðhita til að leysa jarðefnaeldsneytið að miklu leyti af hólmi, enda er nú svo komið, að það stendur aðeins undir rúmlega 15 % af heildarorkunotkun þjóðarinnar.  Víða erlendis er þetta hlutfall nálægt 75 %.  Það er þess vegna hið versta níð, að landsmönnum skuli hafa verið gert að greiða að jafnvirði allt að MISK 400 fyrir heimskulega markmiðssetningu á síðasta áratug til Evrópusambandsins, sem ekki gat náðst hér, nema hægja á hjólum atvinnulífsins og skapa hér atvinnuleysi.  Vill villta vinstrið það, eða meinar það ekkert með öllu loftslagsprumpinu ? 

"Tragikómískt" er að sjá loftslagsráðherrann bísperrtan gorta af, að landið skulu ekki hafa þurft að greiða skussunum hærri upphæð, eins og Umhverfisstofnun var sennilega búin að áætla (MISK 800) og rataði inn í fjárlögin. Það er meinloka að láta Ísland taka þátt í þessu ETS-kerfi (Emission Trade System), sem er fyrir lönd á allt öðrum stað á jörðunni en við og á allt öðru róli.  Stórundarleg markmiðasetning íslenzkra stjórnvalda á þessum áratug og skortur á tæknilausnum fyrir skip og flugvélar mun valda gríðarlegum refsiskatti til ESB við uppgjör þessa áratugar.  Pólitískir vinglar hafa vélað um þessi mál innanlands og á erlendum vettvangi með þeim afleiðingum, að búið er að flækja þjóðina í skuldbindingar um að draga úr losun, sem ekki er hægt að standa við, nema hægja á öllum hjólum atvinnulífsins.  Það er aftur á móti sérvitringaviðhorf, sem stór meirihluti þjóðarinnar fellir sig ekki við, og sízt af öllu verkalýðshreyfingin né ábyrgðaraðilar ríkissjóðs, sveitarfélaga og lífeyrissjóða. 

"Þó að uppbygging endurnýjanlegrar orkuvinnslu sé lykilatriði fyrir orkuskiptin, er hægt að ná miklum árangri með því að nýta betur þá orku, sem við eigum nú þegar, með bættri orkunýtni. 

Alþjóða orkumálastofnunin hefur bent á, að hægt sé að ná sem nemur 40 % af markmiðum Parísarsáttmálans, er tengist losun frá orku, með þeim hætti."

  Hætt er við, að Orkumálastjóri sé hér algerlega úti á þekju.  Þótt hún telji orkuskipti brýn, tók það Orkustofnun þrefaldan eðlilegan tíma að fjalla um umsókn Landsvirkjunar um virkjunarleyfi fyrir Hvammsvirkjun.  Ef á að taka Orkumálastjóra alvarlega, verða að fara saman orð og gerðir. 

Þar sem jarðefnaeldsneyti er notað við raforkuvinnslu, er orkunýtnin léleg eða e.t.v. 40 %, ef ekki er um samtvinnun við hitaveitu að ræða, en með slíkri samtvinnun má tvöfalda nýtnina.  Líklega er Alþjóða orkumálastofnunin að vekja athygli á þessari lélegu orkunýtni, sem æskilegt er að komast frá.  Það á hins vegar alls ekki við á Íslandi, þar sem vatnsorkuverin eru rekin með um 90 % heildarnýtni.  Það er hægt að sækja fáein % þar með nýjum búnaði í stað gamals, en það borgar sig aðeins, ef endurnýjunarþörf er komin upp vegna slits hverfla og öldrunar einangrunar.

Á Íslandi eru vissulega varmaorkuver, en þau eru gjörólík flestum erlendum varmaorkuverum, því að þau eru knúin jarðgufu, og þau helztu eru einnig tengd hitaveitu, sem hækkar nýtni þeirra upp í ákjósanlega stærð.

Einnig er hægt að draga úr töpum í flutningskerfinu um fáein %, og það gerist um leið og spennuhækkað er vegna aukinnar flutningsþarfar. 

Orkunýtni á Íslandi batnar með innleiðingu rafgeymaknúinna bíla, og sú þróun er í gangi, en hún batnar ekki við að knýja farartæki með vetni vegna mikilla orkutapa, sem því er samfara. 

 

Hvert er Orkumálastjóri að fara með þessu klisjukennda mali sínu um nauðsyn þess að bæta orkunýtni á Íslandi ?  Orkumálastjóri verður að temja sér að tala skýrt og að vel athuguðu máli, eins og fyrirrennarar hennar hafa gert.  

Að lokum skrifaði Orkumálastjóri:

"Þrátt fyrir fjölbreyttar orkuauðlindir verður Ísland aldrei rafhlaða til að knýja alla raforkuþörf heimsins; það má sjá í heildarsamhengi mála.  [Furðulegt orðalag um einfalt reikningsdæmi - innsk. BJo.]  

Stærsta tækifæri okkar er einfaldlega að styðja við jákvæða þróun annars staðar, með því að flytja út okkar þekkingu um leið og við vinnum að því að klára orkuskiptin hér í takti við áherzlur stjórnvalda.

Þannig á Ísland möguleika á að vera fyrsta ríkið, sem sýnir, að hægt sé að reka heilt samfélag með grænni orku, og verða þar með dæmið, sem heimurinn þarf.  

Slík niðurstaða skapar Íslandi sérstöðu og fjölbreytt sóknarfæri á sviði viðskipta, utanríkis- og umhverfismála.  Spyrja má: ef Ísland getur það ekki, hver getur það þá ?"

Þetta er fullkomlega gagnslaust froðusnakk og draumórar einir án nokkurrar jarðtengingar.  Verkfræðingar Landsnets hafa bæði næga jarðtengingu og einurð til að reikna út á grundvelli líklegustu framvindu framboðs og eftirspurnar rafmagns á Íslandi, að ekki standi steinn yfir steini í tilkynningum stjórnmálamanna og embættismanna (markmið eru þetta ekki fyrir 5 aura) um stöðu á losun koltvíildis frá athöfnum Íslendinga árin 2030 og 2040. Kolefnishlutleysi náist fyrst árið 2050, en það er sá tími, sem ýmsar aðrar þjóðir á vesturhveli jarðar ætla sér.  Rándýrar montyfirlýsingar stjórnmálamanna í þessum skrýtnu málum eru alveg út í loftið og lýsa ábyrgðarleysi þeirra vel. 

Verkfræðingar Landsnets hafa komizt að þeirri niðurstöðu, að tvöfalda þurfi raforkuvinnslu landsins frá árinu 2023, sem merkir, að virkja þarf með einum eða öðrum hætti 20 TWh/ár, til að Íslendingar verði sjálfum sér nógir með orku.  Með svipaðri framvindu og hér hefur verið í virkjanamálum frá gangsetningu Búðarhálsvirkjunar 2013 verður þessum áfanga náð á síðasta fjórðungi þessarar aldar, og gætu Íslendingar þá hæglega rekið lestina.

Til að forða meiri háttar umhverfisslysi, sem hlytist af uppsetningu risastórra súlna undir óskilvirka, vindknúna rafala í íslenzkri náttúru, þarf að stokka Rammaáætlun upp og færa vatnsaflsverkefni og jarðgufuverkefni úr biðflokki og yfir í nýtingarflokk (framkvæmdaflokk).  Ef snefill af umhverfisverndartilfinningu leynist í dyggðaskrautfjöðrum stjórnmála- og þrýstihópa ýmissa, ætti slík uppstokkun að ganga hljóðalítið fyrir sig. Ætlar loftslagsráðherrann að gera Íslendinga að Júmbóum orkuskiptanna vegna algers framtaksleysis í virkjanamálum ?  Hvað ætlar Orkustofnun að taka sér langan tíma í þetta skiptið til að sýna fram á, að vatnalög ESB/EES séu ekki brotin með núverandi áformum um tilhögun Hvammsvirkjunar.  Stundum er eins og stjórnsýslan sé stungin líkþorni, þegar hæst á að hóa.