Haustmyrkur

Grátbrosleikur var sviðsettur á fjölum Hótels Hilton Reykjavik Nordica miðvikudaginn 21. nóvember 2012 og kallaður Haustfundur Landsvirkjunar.  Aðalleikarinn fellur augljóslega illa að hlutverkinu, því að hann, og stjórn þessa ríkisfyrirtækis, sem Alþingi kýs til, er búinn að breyta þjóðþrifafyrirtæki í einhvers konar tilraunaverksmiðju furðuhugmynda.  Ef þær yrðu að veruleika, yrði íslenzk orka spákaupmennsku af versta tagi að bráð, og allir mundu lepja dauðann úr skel í kjölfarið, því að viðskiptahugmyndin ber dauðann í sér (getur ekki gengið upp). 

Þetta villuljós í haustmyrkrinu má ráða af athöfnum og athafnaleysi fyrirtækisins ásamt þverstæðukenndum fullyrðingum aðalleikarans, forstjóra þessa fyrrum sómafyrirtækis.  Verða nú tekin nokkur dæmi:

Hann þykist hafa í burðarliðnum orkusölusamninga við 4 fyrirtæki upp á alls 50 MW  og "það er því ljóst, að full innistæða er fyrir verðstefnu Landsvirkjunar", en samt þola þessir samningar ekki dagsljósið.  Hér skal véfengja það þar til hann sannar fullyrðingu sína um, að verðstefna Landsvirkjunar standist.  Sannleikurinn er sá, að þessi forstjóri hefur engan nýjan orkusölusamning gert, ef frá er talinn samningurinn við RTA ISAL, sem var í burðarliðnum, þegar Hörður kom til Landsvirkjunar.  Fyrirtæki hafa flúið Hörð og fengið hagstæðari samninga í Bandaríkjunum (BNA), þegar öll kurl komu til grafar.  50 MW er léleg eftirtekja, hvernig sem á hana er litið.  

Samningar verða að vera báðum í hag, svo að takast megi.  Orkukostnaðurinn er aðeins hluti af heildardæmi fjárfestanna.  Ýmiss konar óhagræði fylgir því að fjárfesta á Íslandi, og þess vegna mun Hörður aldrei ná neinum alvörusamningum, nema hann bjóði hagstæðari kjör en keppinautarnir, þ.m.t. í BNA.  Núna fer orkuverð lækkandi í BNA og á heimsmarkaði vegna skammtímaáhrifa kreppunnar og vegna langtíma áhrifa aukins framboðs á gasi.  Þetta gas er unnið með nýrri tækni, sem Kaninn hefur þróað og kallast "fracking" eða sundrun setlaga á nokkurra km dýpi með vatni undir háum þrýstingi.  Eldsneytisgas þetta mun endast áratugum saman og líklega brúa bilið yfir að endanlegri lausn á orkuvanda heimsins, beizlun samrunaorkunnar, "fusion energy".  Þá eru tvö vetnisatóm þvinguð til að mynda helíumatóm og losa við það gríðarlega varmaorku úr læðingi, sem nýta má til rafmagnsframleiðslu. 

Aðalleikarinn í grátbrosleiknum heldur því fram, að Evrópa sé í fremstu röð við þróun á sjálfbærri orkuvinnslu.  Hvað er til í því ?  Ekkert.  Á undanförnum árum hefur losun Evrópu á gróðurhúsalofttegundum út í andrúmsloftið aukizt vegna lokunar kjarnorkuvera og opnunar nýrra kolaorkuvera.  Evrópumönnum miðar ekki spönn frá rassi, eru eins og færilýs á tjöruspæni, á meðan Norður-Ameríkumenn draga úr losun sinni á koltvíildi, aðallega með því að leysa kolakynt raforkuver sín af hólmi með gaskyntum orkuverum, oft með fjarvarmaveitum og þar með góðri orkunýtni.

Nýjasti grínþáttur Landsvirkjunar heitir Vindmyllugarður.  Hvernig nokkrum gat dottið í hug að setja svo forljót mannvirki upp í "ósnortnum víðernum" íslenzkrar náttúru algerlega að þarflausu og með peningaaustri, er hulin ráðgáta.  Reynsla af rekstri vindmylla er góðra gjalda verð, en hún mun hvorki nýtast Landsvirkjun né almenningi, sem á fyrirtækið. Þetta er hins vegar ein sviðsmynd grátbrosleiks vinstri meirihlutans í stjórn Landsvirkjunar. 

Hörður Arnarson gaf þann 26.11.2012 upp kostnað við eina 900 kW vindmyllu, en Landsvirkjun setur nú upp tvær slíkar nálægt Búrfellsvirkjun, MEUR 1,0.  Líklega á þá eftir að bæta við innlendum kostnaði, en honum verður þá sleppt hér.  Með 10 ára afskriftatíma þessara gripa, að meðaltali fullri nýtingu 30 % ársins, rekstrarkostnaði 20 % af erlenda kostnaðinum og ávöxtunarkröfu 7 %, fæst kostnaðarverð raforkunnar frá þessum gripum 24 kr/kWh eða 188 mill/kWh.  Hér er um að ræða áttfaldan jaðarkostnað í íslenzka raforkukerfinu.  Lesendur skulu hafa í huga, að til að koma þessari vindmylluorku um flutningskerfi og dreifikerfi raforku til notenda þarf viðbótar fjárfestingar, sem nema a.m.k. 6 kr/kWh, svo að kostnaðarverðið verður þá 30 kr/kWh.  Þetta er gæluverkefni, sem vissulega kemst á spjöld sögunnar, en fáir munu vilja láta bendla sig við sóun opinberra fjármuna af þessu tagi.  Framferði af þessu tagi verður ríkisfyrirtæki ekki liðið lengi úr þessu.  Því verður ekki trúað, að Sjálfstæðisflokkurinn muni skrifa upp á vitleysu af þessu tagi.     

Þegar þessi forstjóri Landsvirkjunar kemur svo fram fyrir myndavélarnar og lýsir því yfir glottandi, að von hans standi til þess, að orkuverð á Íslandi hækki og kostnaðarverð vindmylla lækki, svo að verðin nái saman einn góðan veðurdag, þá verður manni öllum lokið.  Fyrir hverja er þessi maður að vinna ?  Er þessum manni sjálfrátt ?  Hvenær verður komið nóg af vitleysunni ?  Þarf ekki að taka þetta vandamál til umræðu á Alþingi ?  Stjórn Landsvirkjunar og þar með þessi forstjóri starfar í skjóli meirihluta Alþingis.   

 "... ásamt því að kanna möguleika á lagningu sæstrengs til Bretlands sem styður við allar meginstoðir stefnu Landsvirkjunar og myndi draga verulega úr áhættu í íslenskri orkuvinnslu. "          

Þessi torkennilegi texti er hafður eftir Herði Arnarsyni á téðum haustmyrkursfundi.  Hann kveður kostnað sæstrengs á milli Íslands og Bretlands vera á bilinu 250-300 milljarðar kr.  Það er af og frá, ef reiknað er með heildarkostnaði verkefnisins, þ.e. strengnum sjálfum og lagningu hans ásamt afriðils- og áriðilsmannvirkjum við báða enda hans og línulögn að lendingarstað.  Að auki kemur svo virkjunarkostnaðurinn sjálfur, en hann er ekki umræðuefnið hér.

Samkvæmt upplýsingum, sem höfundur hefur aflað sér frá Íslendingi, sem stjórnar jarðstrengjavæðingu Danmerkur, en Danir undirbúa nú að færa flutningslínur sínar í jörðu, yrði þessi kostnaður aldrei undir 500 milljörðum kr fyrir um 1000 MW og 1200 km sæstreng. Skekkja forstjóra Landsvirkjunar nemur 100 % og kemur ekki öllum á óvart.

Á téðum haustmyrkursfundi  var hann spurður af fréttamanni um það, hvað Íslendingar þyrftu að virkja mikið fyrir þennan sæstreng.  Svarið var svona 100-200 MW.  Armur ritari þessa pistils varð svo hissa að heyra þetta svar, að hann missti neðri kjálkann niður á bringu, en náði honum samt upp aftur við ritun þessa pistils.

Hvað þýðir þetta eiginlega ?  Það getur aðeins þýtt þrennt.  Í fyrsta lagi, að núverandi hugmyndir um sæstreng snúist um fyrirbrigði, sem er miklu minna en upphaflega var ráð fyrir gert, en það mundi toppa vitleysuna frá fjárhagslegu sjónarmiði.

Í öðru lagi, að í landinu sé fyrir hendi reiðuafl, öllum að óvörum, er nemi yfir 500 MW.  Sá, sem hefði virkjað þetta, væri farinn á hausinn núna vegna hárra fjárfestinga án tekna.

Í þriðja lagi, að téður forstjóri hafi enga tilfinningu fyrir þeim stóru stærðum, sem hann er að véla um núna, enda vanari mW.  Hver skýringanna þriggja er líklegust ?  "Som den observante læser umiddelbart ser ......  ."

Það er reyndar óþarfi að eyða miklu púðri á dagdrauma Landsvirkjunar um sæstreng til útlanda.  Enginn fjárfestir mun verða tilleiðanlegur að leggja fé í svo áhættusamt ævintýri, enda er algerlega borin von, að slíkur geti nokkru sinni borið sig, hvað þá verið þjóðhagslega hagkvæmur.  Að flytja utan vinnu með raforku um sæstreng verður eðlilega aldrei samþykkt á Íslandi.  Ný ríkisstjórn mun koma Landsvirkjun í skilning um það, og þá verður þessi heimskulega ráðstöfun fjár ríkisfyrirtækisins skrínlögð, endir bundinn á gæluverkefni, en fé fyrirtækisins ráðstafað til knýjandi rannsókna og hagkvæmra fjárfestinga.  Kanski verði líka dregið úr sjálfsupphafningu á annarra kostnað ásamt sjálfshóli. 

Að virkja til að stofna til gjaldeyrisskapandi vinnu á Íslandi verður samþykt á næsta Alþingi, og þá varður sú mikla sérfræðingavinna, Rammaáætlun, sem núverandi ráðherrar hafa svívirt, reist úr öskustó og gefið vægi, sem henni ber.  Þá verður Landsvirkjun jafnframt kennt, hvað eftirfarandi markmið hennar merkir: "Markmið Landsvirkjunar er að skila sem mestum arði af orkuvinnslunni til þjóðarinnar".

Núverandi forystusauðir Landsvirkjunar hafa rangtúlkað ofangreint "markmið" hennar fullkomlega.  Þeir vilja hækka hér orkuverð upp úr öllu valdi til fólks og fyrirtækja.  Þar sem Landsvirkjun er ríkisfyrirtæki, er þetta rétt ein skattlagningin, sem jafngildir lífskjararýrnun almennings.  Samkeppnihæfni fyrirtækjanna rýkur þá út í veður og vind, mörg munu komast á vonarvöl og önnur flytjast úr landi.  Síðan munu stjórnmálamenn útdeila ölmusum á báða bóga, fengnum úr sjóðum Landsvirkjunar.  Þetta er viðbjóðsleg atvinnustefna, sem ræna mun margan mann og konu vinnu, en skapa örfáum vinnu hjá Landsvirkjun og nokkrum hjá ríkinu.  Þessi sýn fellur einkar vel að hugarheimi vinstri manna, sem því miður varðandi athafnalífið einkennist af þröngsýni, fordómum og þekkingarleysi á því, sem gagnlegt má telja þjóðarbúinu.

Athafnalífinu og þar með almannahagsmunum gagnast það bezt að halda orkuverði í landinu lágu til styrktar afkomu heimilanna, til að styrkja samkeppnihæfni fyrirtækja og til að laða að erlenda fjárfesta til atvinnubyggingar.  Þetta hefur verið og mun verða stefna Sjálfstæðisflokksins, sem í þessum efnum sem öllum öðrum er á öndverðum meiði við stefnu vinstri flokkanna, Samfylkingar og Vinstri hreyfingar græns framboðs.  

Sjálfstæðismenn hafa gagnrýnt vinstri menn fyrir slagorð þeirra um, að náttúran skuli njóta vafans.  Spurningin er hins vegar vafa hvers ?  Ef um er að ræða vísindalegan vafa, eru sjálfstæðismenn tilbúnir til að hlusta, en ef um er að ræða vafa lýðskrumara og/eða loddara, verður ekki lengur hlustað á slíkt.  Dæmi um fyrra atriðið er Bjarnarflag, og dæmi um seinna atriðið er Neðri-Þjórsá.

Landsvirkjun virðist fara fram með offorsi við Mývatn.  Þar heyr Landvernd varnarbaráttu fyrir íbúana, sem búa í fáeinna km fjarlægð frá borholunum.  Vetnissúlfíð, H2S, mun að óbreyttu eyðileggja loftgæði íbúa og ferðamanna við Mývatn.  Það er gjörsamlega óafsakanlegt í ljósi þess, að mikil loftgæði eru einn helzti kostur þess að búa á Íslandi. 

Ef styrkur H2S í andrúmslofti verður meira en 1 % ársins, hann stefnir nú í 15 %, yfir 50 míkró g í Nm3, sem eru alþjóðleg heilsuverndarmörk, þá ber að stöðva allar framkvæmdir, sem til slíks geta leitt, strax, og skipa verkfræðingum viðkomandi fyrirtækis að finna þær lausnir, sem duga.  Fyrr verði hvorki veitt framkvæmdaleyfi né starfræksluleyfi, hvað sem hinu lögformlega umhverfismati líður.  Ríkir almannahagsmunir og heilsa íbúanna eru í húfi.  Það er til stórskammar, ef Landsvirkjun ætlar að gösslast áfram fyrirhyggjulaust þarna með svipuðum hætti og OR á Hellisheiði. 

Það er ástæða til að efast um, að niðurdæling dugi í þann gljúpa jarðveg, sem þarna er fyrir hendi.  Þarna er vísindalegur efi, og þar á velferð fólks og náttúru að njóta vafans.  

Enginn sambærilegur vafi er uppi á teninginum við Neðri-Þjórsá.  Þurrka á burt skítug skóför Svandísar Svavarsdóttur, fylgisvana sérvitrings og ofstækisþingmanns úr Reykjavík, á Rammaáætlun, hefja þegar samningaviðræður um orkusölu frá Neðri-Þjórsá og virkja þar í kjölfarið í þágu almannahagsmuna.  Þar er ekki eftir neinu að bíða.