17. maí (

Til hamingju, Norðmenn, með þjóðhátíðardaginn ("nasjonaldagen").

Nú hafa Danir, Norðmenn og Svíar enn einu sinnu hjálpað okkur í kröggum.  Mér er enn í minni rík samkennd Norðmanna með Íslendingum, þegar ég var við nám við Tækniháskólann í Þrándheimi 1972-1974.  Í janúar 1973 tók að gjósa á Heimaey, og þá réttu þessar sömu þjóðir, ekki sízt Norðmenn, og margar aðrar, okkur hjálparhönd í neyð.  Norðurlandaþjóðirnar hafa margoft sýnt okkur vinarþel í verki, og við gleymum ekki slíku, heldur munum kappkosta að endurgjalda greiðana.  Við skulum hafa í huga, að vinur er sá, er til vamms segir, og spyrja má, hvort fjármálum landsins væri svo komið nú sem reyndin er, ef tekið hefði verið mark á gagnrýni á íslenzka fjármálakerfið m.a. frá Norðurlöndunum.  Skal þá láta framsetningu þessarar gagnrýni í nokkrum tilvikum liggja á milli hluta.  Við eigum að taka gætni norðurlandaþjóðanna og kerfisbundin vinnubrögð með langtímamarkmið í huga okkur til fyrirmyndar.

Síðustu tíðindi af styrkingu gjaldeyrisvaraforða Seðlabanka Íslands eru í raun af gagnkvæmu tryggingakerfi norrænu seðlabankanna fjögurra, sem bera ábyrgð á eigin mynt þjóða sinna.  Finnar búa sem kunnugt er við evru.  Þetta er ánægjuleg og sjálfsögð samtrygging þessara seðlabanka, sem fýla grön og sýna spákaupmönnum vígtennurnar með þessum hætti.  

Norrænu myntirnar þrjár, DKK, NOK og SEK, eru sterkar um þessar mundir.  Meginástæða þess er sú, að viðskiptajöfnuður þeirra er jákvæður.  Það, sem okkur Íslendinga vantar, eru meiri gjaldeyristekjur, aukinn útflutningur.  Við eigum að fara að dæmi Norðmanna, sem framleiða yfir eina milljón tonna af áli og flytja megnið af því út.  Norsk vatnsorka er undirstaða þessa útflutningsiðnaðar.  Hið sama getum við gert, og aukin ferðamennska fer vel saman við virkjanir og þar með bætt aðgengi að svæðum, sem áður voru ekki í vegasambandi.   Jafnvægi kemst ekki á íslenzkt efnahagslíf á meðan viðskiptajöfnuður Íslands er neikvæður. 

Hvers vegna halda menn, að Danir og Svíar hafi í þjóðaratkvæðagreiðslum kosið að halda í sínar krónur í stað þess að taka upp evru ?  Ætli hluti af skýringunni sé ekki sú skoðun, að evran gæti orðið efnahag þeirra fjötur um fót ?  Ástæður þess eru hinar sömu og hinir gætnari menn í afstöðunni til Evrópusambandsins, ESB, hafa margrakið hérlendis. 

Þegar ég kom fyrst til Noregs, í ágúst 1972, stóð þar yfir ein hatrammasta kosningabarátta, sem ég hef upplifað.  Þar var tekizt á um "Ja til EF" eða "Nej til EF".  Bræður börðust á banaspjótum, og Nei menn höfðu sigur.  Þessi barátta tók mjög á Norðmenn, sem að öðru jöfnu eru samheldin þjóð.  Meirihluti Stórþingsins norska var fylgjandi aðild, og norska samninganefndin undir stjórn Jens Evensen, hafði náð samningum.  Málið var lagt fyrir þjóðina, og hún hafnaði samningunum.  Um tveimur áratugum síðar var þessi atburðarás endurtekin í Noregi. ´

Á Íslandi háttar nú þannig til, að á Alþingi er ekki meirihluti fyrir slíku fullveldisframsali, sem er forsenda þess að hefja samningaviðræður um fulla aðild Íslands að ESB.  Framkvæmd þjóðaratkvæðagreiðslu um það, hvort hefja eigi viðræður, er svo flókin í framkvæmd, að hún yrði nánast marklaus.  Ástæðan er sú, að það er ekki hægt að varpa fram svo opinni spurningu í þjóðaratkvæðagreiðslu.  Það verður að skilyrða spurninguna með einhverjum hætti, t.d. með því að geta um lágmarksmarkmið samningaviðræðna.  Niðurstaðan verður t.d. algerlega háð því, hvaða samningsmarkmið eru sett um sjálfstæða auðlindastjórnun og aðildargjald.  Flestir eru hins vegar sammála um að halda þjóðaratkvæðagreiðslu um niðurstöður aðildarviðræðna, eins og gert var í Noregi.

Það er nokkuð fyrirsjáanlegt, hver niðurstaða aðildarviðræðna verður.  Þá ályktun má draga af skýrslu Evrópunefndar undir formennsku Björns Bjarnasonar, dóms-og kirkjumálaráðherra.  Ef spurningin um fulla aðild Íslands að ESB einhvern tíma kemst á lokastig þjóðaratkvæðagreiðslu, er það spá mín, að háð verði grimmúðlegri og harðdrægari stjórnmálaleg barátta á Íslandi en núverandi kynslóðir hafa upplifað og jafna megi til kosninganna um "Uppkastið" árið 1908.