Veršmęti nįttśruaušlinda

Enn er ašeins innheimt afnotagjald af mišunum viš Ķsland af öllum nįttśruaušlindunum.  Ašferšarfręšin viš žaš er of flókin og afturvirk, og nišurstašan er rekstri margra śtgerša žungbęr, af žvķ aš afnotagjald fyrir ašgang aš mišunum getur skoriš vęna sneiš af framlegš fyrirtękjanna. 

Žessi skattheimta er óréttlįt, af žvķ aš hśn mismunar atvinnugreinum. Afkoma śtgeršanna getur snarbreytzt į einu įri, og žess vegna er ótękt aš miša afnotagjald viš afkomuna fyrir 2-3 įrum.  Žar aš auki eru engar hömlur į žvķ, hversu stóran hluta framlegšar fyrirtękjanna rķkiš haldleggur meš afnotagjaldi mišanna.  Setja ętti žak viš afnotagjald allra nįttśruaušlinda viš t.d. 6,0 % af framlegš, og sé afkoma śtgeršar svo lakleg, aš framlegšin nįi ekki 20 % af söluandvirši aflans, žį ętti aš fella afnotagjaldiš nišur į žvķ įri, enda borgar śtgeršin aš öšru leyti opinber gjöld aš jöfnu viš önnur fyrirtęki, nema tryggingagjaldiš er óvenjuhįtt į śtgerširnar, og er brżnt aš samręma žaš, um leiš žaš veršur almennt lękkaš. 

Hvers vegna bżšur rķkiš ekki fram samręmingu (lękkun) į tryggingagjaldinu sem lokahnykk ķ sįttaferli, er e.t.v. feli ķ sér dagpeningagreišslur og hefšbundna skattamešferš žeirra į móti įsamt ofangreindu žaki į veišigjöldin ?  

Žaš hefur dregizt śr hömlu aš jafna ašstöšu fyrirtękja ķ landinu, sem hafa ašgang aš nįttśruaušlindum ķ almenningum, žjóšlendum eša ķ annars konar opinberri umsjį eša eigu.  Sś stašreynd hefur rataš alla leiš į borš ESA. Žann 20. aprķl 2016 kvaš eftirlitsnefnd EFTA, ESA,upp śrskurš žess efnis, aš rķkisstjórninni bęri aš eiga frumkvęši aš lögfestingu ašferšarfręši viš aš meta veršmęti orkulinda ķ nįttśrunni ķ opinberri eigu eša umsjį, sem nżttar eru til raforkuvinnslu, ķ žeim tilvikum, sem markašsverš hefur ekki žegar myndazt; žessi ašferšarfręši skal vera markašstengd, ž.e.a.s. rafmagnsframleišendur skulu borga markašsverš fyrir afnot nįttśruaušlinda, ž.e. vatnsréttinda, jaršgufuréttinda og vindréttinda. Ef hafstraumar, haföldur eša sjįvarföll verša nżtt ķ framtķšinni, mun hiš sama gilda um žessar orkulindir.  Fyrir ólķkar orkulindir er naušsynlegt aš žróa heildstęša ašferšarfręši viš veršmętamatiš. 

Jafnframt ber rķkisstjórninni aš sjį til žess meš lagafrumvarpi, samkvęmt téšum śrskurši, aš öll orkuvinnslufyrirtęki greiši "markašsverš" fyrir vatnsréttindi, jaršgufuréttindi eša vindréttindi. Žetta į lķka viš um gildandi orkusamninga, žar til žeir renna śt, en ekki afturvirkt.  Žaš žarf žess vegna aš drķfa ķ žessu.  Spurningin er: hvernig ?

Žaš eru dęmi um afnotagjald vatnsréttinda ķ landinu fyrir smįvirkjanir. Žar viršist yfirleitt mišaš viš įkvešinn hundrašshluta af sölutekjum virkjunar. Ķ mörgum tilvikum stęrri virkjana er orkuveršiš žó óžekkt.  Žaš er tilgreint ķ orkusamningi, sem leynd hvķlir yfir, og žaš tengist einhverri annarri breytu, t.d. afuršaverši orkukaupandans eša vķsitölu neyzluveršs ķ Bandarķkjunum, BNA, af žvķ aš umsamiš raforkuverš er yfirleitt ķ bandarķkjadölum, BNA. 

Žaš er ósanngjarnt aš taka ekki tillit til rekstrarkostnašar viš aš breyta fallorku vatnsins ķ rafmagn, og žess vegna er ešlilegra aš leggja framlegš nżrrar virkjunar af sama tagi meš sams konar višskiptavini til grundvallar įlagningu afnotagjalds vatnsréttinda. 

Žaš hafa gengiš dómsmįl į milli Landsvirkjunar og sveitarfélaganna, sem eiga hagsmuni af žvķ, hvernig veršmętamati vatnsréttinda fyrir Fljótsdalsvirkjun er hįttaš.  Hęstiréttur śrskuršaši ķ október 2015, aš sveitarfélög, sem hafa virkjašar įr ķ sķnu landi og aršgęf vatnsréttindi, geti óskaš eftir žvķ viš Žjóšskrį Ķslands, aš hśn meti vatnsréttindin til fasteignamats.  Žar meš opnast möguleiki fyrir sveitarfélögin aš leggja fasteignaskatt į fyrirtękin, sem fénżta žessi vatnsréttindi. 

Deilur į milli hagsmunaašila hafa einnig risiš um ķ hvaša fasteignaflokk ętti aš skrį vatnsréttindin.  Yfirfasteignamatsnefnd kvaš upp śrskurš sinn um žetta 15. desember 2016.  Fasteignaskatt vegna vatnsréttinda kęrenda ķ Fljótsdalshreppi skal įkvarša samkvęmt a. liš 3. mgr. 3. gr. laga nr 4/1995 um tekjustofna sveitarfélaga jafnt innan sem utan žjóšlendu. 

Įkvęšiš tilgreinir skattheimtu allt aš 0,5 % af fasteignamati meš 25 % višbót viš sérstakar ašstęšur.  Sveitarfélagiš hafši krafizt heimildar til skattheimtu samkvęmt c. liš laganna, sem heimilar žrefalt hęrri skattheimtu, en śrskuršurinn ętti aš vera vel višunandi fyrir bįša ašila. 

Žaš er hins vegar veršmętamatinu sjįlfu, sem er enn žį įbótavant.  Ķ įgśst 2007 komst matsnefnd aš žeirri nišurstöšu, aš veršmęti vatnsréttinda, sem nżtt eru ķ žįgu Fljótsdalsvirkjunar, skuli vera miaISK 1,54. Žetta er ašeins 1,0 % af upphęšinni, sem ašferšarfręši blekbónda, sem hér er kynnt til sögunnar, leišir til. Krafa vatnsréttarhafa hljóšaši hins vegar upp į rśmlega miaISK 25, svo aš žar er einnig ginnungagap į milli, sem sżnir, aš žaš brįšvantar heildstęša ašferšarfręši viš veršmętamat vatnsréttinda.  Uppgefin višmišun handhafa vatnsréttindanna var lķka śt ķ hött, žar sem hśn viršist hafa veriš mešalverš seldrar orku ķ landinu viš stöšvarvegg įriš 2006, sem var gefiš į bilinu 2,07 kr/kWh-2,18 kr/kWh, sem m.v. gengi į mišju įri 2006, USD/ISK = 67,5, svarar til 31,4 USD/MWh (bandarķkjadala į megawattstund). 

Mešalsöluverš raforku ķ landinu į įkvešnu įri kemur  hins vegar žessu mįli ekki viš.  Žaš, sem er rökrétt aš leggja til grundvallar veršmętamati įkvešinna vatnsréttinda, er "kostnašarverš" raforku frį sambęrilegri virkjun meš sambęrilegt įlag og meš venjulega įvöxtunarkröfu slķkra fjįrfestinga, hér 7,0 %/įr, venjulegan afskriftatķma slķkra mannvirkja, 40 įr, og hefšbundinn rekstrarkostnaš slķkra virkjana, hér 1,0 %/įr af stofnkostnaši. Nota mętti uppfęršan stofnkostnaš virkjunar, sem ķ hlut į.  

Sķšan skal nśvirša įrlega framlegš slķkrar virkjunar yfir samningstķmabil orkusölunnar, t.d. 25 įr, og fįst žį reiknuš veršmęti vatnsréttindanna.  Ķ tilviki Fljótsdalsvirkjunar er nišurstaša blekbónda MUSD 1329 = miaISK 153 (USD/ISK=115), sem er 6-falt veršmętamat sveitarfélaganna Fljótsdalshrepps og Fljótsdalshérašs, sem eru hagsmunaašilar įsamt Landsvirkjun. 

Įrlegur fasteignaskattur til viškomandi sveitarsjóša:  FS=153 miaISK x 0,005=765 MISK, og er ešlilegt, aš sveitarfélögin skipti honum į milli sķn ķ hlutfalli viš landareignir m.v. hįmarks ummįl mišlunarlóns og lengd įrfarvegar, sem virkjaš vatn fer um ķ viškomandi sveitarfélagi. 

FS er ķviš hęrri en fęst samkvęmt tķškašri markašsašferš um smįvirkjanir, en žį ber aš hafa ķ huga, aš orkuveršiš frį Fljótsdalsvirkjun er ķ lęgri kantinum um žessar mundir vegna lįgs įlveršs. 

Veršur žessi skattheimta ķžyngjandi fyrir Landsvirkjun ?  FS mun nema um 5,8 % af įrlegri framlegš virkjunarinnar.  Sé litiš til afnotagjalda sjįvarśtvegsins af veišiheimildunum, žį hafa žau undanfarin įr išulega numiš tvöföldu žessu hlutfalli af framlegš śtgeršanna eša yfir 10 %, sem er sannarlega ķžyngjandi og skekkir (veikir) samkeppnisstöšu sjįvarśtvegsins verulega.  Sś skattheimta af fyrirtękjum, sem nżta rennandi vatn til raforkuvinnslu, sem hér er lögš til, jafnar ašstöšu fyrirtękja ķ landinu, sem nżta nįttśruaušlindir, og žaš er vissulega gętt mešalhófs.  Til aš tryggja žetta mešalhóf ętti aš setja hįmark 6,0 % af framlegš fyrirtękja ķ afnotagjald af aušlindum nįttśrunnar. 

Žaš er grundvallaratriši, aš allar greinar orkuvinnslunnar njóti jafnręšis gagnvart skattheimtu, og sama mį segja um allar greinar, sem nżta nįttśruaušlindir.  Žar er feršažjónustan ekki undan skilin.  Af žessum įstęšum er naušsynlegt aš žróa samręmda og almenna ašferšarfręši viš veršmętamat aušlinda, ef markašurinn hefur ekki nś žegar myndaš verš į žeim.

Ķ nęstu vefgrein veršur fjallaš um veršmętamat jaršgufuréttinda og vindréttinda.

Bśšarhįls śr lofti 10.07.2012

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Valdimar Samśelsson

Góš grein og mįlefni. Žetta minnir mig į einn erlendan mektarmann og vķsindamann sem benti landsmönnum aušęfin sem felast ķ grasinu sem er ónżtt um allan lendur. Ég man žegar ég var ķ sveit ķ Žinginu fyrir svona 50 įrum en fór oft ķ göngur eftir žaš. Žaš sem mašur sį var allt grasiš sem var óétiš į haustin upp ķ į heišunum.

Ég man sérstaklega eftir žvķ aš mikiš var nagaš svona 50 metra frį heišargiršingum en žetta einmitt notušu menn gegn sauškindinni og sögšu aš hśn vęri aš naga allar heišar upp.

Veršum viš ekki aš taka aušlindagjald fyrir notkun į graslöndum eša gresjum. Vona ekki.  

Valdimar Samśelsson, 8.2.2017 kl. 09:49

2 Smįmynd: Bjarni Jónsson

Sęll, Valdimar;

Ķslenzkur landbśnašur er djįsn landsins fyrir sakir heilnęmis matvaranna, sem frį honum kemur. Sem betur fer er heilnęmi sjįvarafurša hérlendis lķka ķ fremstu röš.  Žetta er grundvallaratriši fyrir lķfsgęšin ķ landinu, sem aldrei er nęgilega ķ hįvegum haft.  Frį fornu fari hefur veriš ķtala į nżtingu almenninga til heiša.  Allir bęndur eiga rétt į nżtingu samkvęmt žessari ķtölu hverrar jaršar, svo aš žarna eru varla nokkrar samkeppnishömlur, og enginn, sem heldur žvķ fram, aš žar sé aušlindarentu aš finna. 

Tķmarnir breytast.  Įšur žótti vannżting į landi ekki til fyrirmyndar.  Nś segja menn, aš grasvöxturinn bindi koltvķildi śr andrśmsloftinu, en skilar ekki sinan žvķ til baka og myndar jafnvel enn sterkari gróšurhśsalofttegund, metan, viš rotnun ?

Bjarni Jónsson, 8.2.2017 kl. 10:35

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband