Hugleiðingar Bjarna Jónssonar

Jóhannes Loftsson, verkfræðingur, stakk á nokkrum kýlum, sem kalla má þjóðfélagsmeinsemdir, í merkri grein í Morgunblaðinu 20. september 2024.  Það má velta fyrir sér, hvers vegna vitleysa og augljós fíflagangur virðast orðin svo algeng í þjóðfélaginu núna.  Líklegt er, að gæði stjórnunar verkefna og stefnumótunar haldist í hendur við gæði skólakerfisins.  Það einkennist nú um stundir af metnaðarleysi og einhvers konar útþynningu á raunverulegri menntun, eins og ömurlegur árangur 15 ára nemenda á samræmdum prófum OECD, s.k. PISA-prófum, gefur til kynna.  Það er ekkert gamanmál eða einkamál barnamálaráðherra, að menntunarstig grunnskólans hefur hrapað á nokkrum áratugum, þótt keyrt hafi um þverbak, eftir að Katrín Jakobsdóttir, menntamálaráðherra 2009-2013, læsti klónum í ágæta námsskrá frá 1999 og gaf út aðra, sem einkennist af metnaðarleysi. 

Téð gagnrýnigrein Jóhannesar bar yfirskriftina:

"Þjóð á rangri leið".

Hún hófst þannig:

"Það er eitthvað skrítið í gangi í íslenzkum stjórnmálum. Tökum umhverfisstefnuna sem dæmi.  Eftir að hafa barizt sérstaklega fyrir því að bæta kolefniskvótaviðskiptakerfi ESB inn í EES-samninginn, eru íslenzk yfirvöld nú allt í einu hissa á, að Ísland sé eyja í miðju Atlantshafi og því eina þjóðin, sem borgar slíkan skatt fyrir flug yfir Atlantshafið, og sú þjóð, sem borgar mest fyrir skipaflutninga. Þetta frumkvæði hefur stórskaðað samkeppnishæfni landsins og lífskjör almennings." 

Téð kerfi ESB er til að beina stórflutningum til járnbrautalesta, sem búrókratar hafa fundið út, að sé með minnst sótspor.  Þetta er þó hæpið, þegar vistvæn raforka er aðeins um þriðjungur heildarraforkunotkunar og þegar allur ferill flutningatækjanna er krufinn til mergjar. Að láta þetta gilda um eyjarskeggja lengst norður í ballarhafi er óréttlátt, því að þeir eiga enga valkosti aðra en flugvélar og skip.  Íslenzkir embættismenn og stjórnmálamenn, sem um þetta véluðu, annaðhvort sváfu á verðinum eða eru liðleskjur, þegar standa þarf fast í lappirnar, til að verjast ósanngirni eða hagsmunaátroðslu. 

"Í "land og líf"-stefnu yfirvalda á að breyta 13 % af ræktarlandi (156 km2) í mýrar og 12 % (150 km2) í skóga. Þó að þetta hljómi mikið, eru áhrif skógræktarinnar ekki nema rétt á pari við þá útblástursminnkun, sem ein 10 MW vatnsaflsvirkjun á Íslandi býr til með því að flytja álframleiðslu frá kolaorku-Kína til hreinorku-Íslands.  En í stað þess að líta slíkt jákvæðum augum, hefur hér ríkt virkjanastopp síðustu 2 áratugi, og nú er komin orkukreppa.  Stórir 100 MW virkjanakostir voru settir á bið í 2 áratugi (Hvammsvirkjun) eða friðaðir í pólitískum skollaleik (Norðlingaölduveita).  Það má ekki einu sinni tengja orkuframleiðslu milli landshluta, og allt að ígildi 200 MW frá Kárahnjúkavirkjun sóað, því [að] notandinn fær ekki orkuna. 

Skyndilega eiga vindmyllur að leysa allt.  Þær snúast þó ekki í logni og þurfa helzt að vera staðsettar við hlið vatnsorkuvers (sem yfirvöld hata) til að forðast risafjárfestingu í dreifikerfi og varaafli.  Fyrir vikið er hætt við, að rafmagnsreikningur allra rjúki upp, þegar borga þarf brúsann." 

Þetta er þörf ádrepa. Það er engin glóra í því að moka ofan í skurði til að endurskapa mýrar, sem undir hælinn er lagt, hvort draga úr losun koltvíildis, eða hvort meint minnkun verði viðurkennd alþjóðlega.  13 % af ræktarlandi er tífalt það, sem verjandi er að leggja undir þessa vafasömu hugdettu. 

Að taka ræktarland undir skógrækt í stórum stíl orkar líka tvímælis.  Skógrækt ætti að vera þáttur í landgræðslu, að koma upp skjólbeltum og að skapa störf við hirðingu og nýtingu skóganna. 

Stærsta meinlokan í þjóðfélaginu um þessar mundir er andstaðan við nýjar virkjanir, þótt þær séu umhverfisvænstu fjárfestingar, sem í boði eru á Íslandi vegna náttúru landsins.  Hér er átt við hinar hefðbundnu virkjanir. 

Andstæðingar nýrra vatnsafls- og jarðgufuvirkjana hafa gripið þau falsrök algerlega úr lausu lofti, að enginn orkuskortur sé í landinu.  Nýlega heyrðist í Vikulokunum á Gufunni frá einum þingmanni, sem að vísu er á þingi fyrir pírata, sem eru hreinir ratar í málflutningi sínum, að ekki skipti máli fyrir þjóðarbúið, hvort lokað væri einu álveri með öllu því tekjutapi og kostnaði, sem því fylgir, því að það væri líka dýrt að virkja.  Sá aumkvunarverði maður, sem þarna átti í hlut, skilur ekki muninn á fjárfestingu og rekstrarkostnaði.  Þegar fólk af þessu "kalíberi" slæðist inn á Alþingi, er ekki von á góðu.  Það leiðinlega er, að margt þekkingarsnautt og dómgreindarlaust fólk telur sig vel í stakkinn búið til að hafa vit fyrir öðrum og setja lýðnum lög. 

Nýlega lagði forstjóri Landsvirkjunar, Hörður Arnarson, orð í belg út af því, að honum þótti of mikið gert úr orkuskortinum.  Það er furðuhjal hjá þessum forstjóra, sem hefur ekki getað orðið við neinum umtalsverðum óskum um forgangsorku í a.m.k. hálfan áratug nú.  Rökstuðningur hans lýsti ekki djúpri þekkingu á sögu afgangsorkunnar ("secondary energy"), sem nú kallast ótryggð orka.  Það var alls ekki reiknað með, að þyrfti að skerða hana til kaupenda á hverju ári, heldur var reiknað með vatnsskorti í lónum í u.þ.b. 3 árum af 30.  Ef þarf að skerða nokkur ár í röð, minnka skerðingarheimildir Landsvirkjunar á hverju ári eftir fyrsta ár skerðingarlotu.  Nú um stundir fyllist Þórislón ekki ár eftir ár vegna mikils álags, sem á kerfinu er.  Sem betur fer fylltist Hálslón á þessu hausti, en lítil flutningsgeta Byggðalínu hamlar orkuflutningum á milli landshluta, eins og Jóhannes Loftsson drepur á. Forstjóri Landsvirkjunar setti sig á háan hest og ætlaði að áminna "krakkana", m.a. hjá Landsneti, en datt strax af baki. 

"Hitaveitureikningurinn gæti farið sömu leið, því [að] samkvæmt fjárhagsspá OR 2024-2028 á að fjárfesta fyrir mrdISK 68 í kolefniskvótasprotaverkefni, þar sem mengun er dælt niður í jörðina.  Varhugavert er, að opinber fyrirtæki standi í slíkri áhættufjárfestingu, því [að] þá er almenningur ábyrgur, og hitaveitureikningurinn mun hækka, ef tilraunin misferst og allt tapast."

Það er hægt að taka heils hugar undir þetta með Jóhannesi Loftssyni, því að verkefnið, sem um ræðir, er afar varhugaverð viðskiptahugmynd og felst í að dæla uppleystu koltvíildi, bæði erlendu og innlendu, niður í jörðina.  Ferlið er orku- og vatnsfrekt, og undir hælinn verður lagt, hvaða verð þarf að greiða fyrir koltvíildið, því að einangrað er það verðmæt vara, t.d. til að hraða vexti í gróðurhúsum og sem hráefni í s.k. rafeldsneyti, sem koma á í stað jarðefnaeldsneytis og unnið er úr vetni og koltvíildi með rafmagni.  Það er fífldirfska að leggja almannafé undir af þessu tilefni, og ætti stjórn OR, þar sem Samfylkingin lengi hefur ráðið miklu, að hætta við þessi áhættusömu áform.  Þetta er langt fyrir utan það, sem OR er ætlað að fást við. 

Forstjóri Landsvirkjunar lagði líka orð í belg um rafeldsneytið.  Hann taldi, að erlendis yrði rafeldsneyti framleitt með rafmagni á verði, sem Íslendingar gætu ekki keppt við.  Það er með ólíkindum og sýnir einvörðungu, að búið er að spenna raforkuverð til iðnaðarverkefna allt of hátt hér, og hann á mesta sök á því.  Þá taldi hann markaðinn hér vera of lítinn fyrir þessa framleiðslu.  Það er harla ólíklegt, ef vinnuvélar, skip og flugvélar eru teknar með í reikninginn. Landsnet hefur í orkuspá sinni reiknað með raforkuþörf fyrir rafeldsneytisframleiðslu hérlendis. Hörður Arnarson er ekki beint uppörvandi og genginn í björg með afturhaldinu, sem viðurkennir engan orkuskort á Íslandi. 

"Það er að fjara undan frelsinu. Rétttrúnaðurinn hefur tekið yfir stjórnmálin, og sýndarmennska gervilausna er látin draga athyglina frá raunverulegu vandamálunum.  Slíkur veruleikaflótti gengur þó aldrei til lengdar, og á síðustu 2 áratugum hafa vandamálin hrannazt upp og skert lífsgæði okkar til frambúðar.  En vont getur lengi versnað, og hnignunin mun því halda áfram, og nýtt lífsgæðahrun blasir við.  Eina leiðin út er,  að þjóðin finni aftur jarðtenginguna, sem var áður en ábyrgðarlausu stjórnmálin tóku yfir."  

Þetta virðist vera dómsdagsspádómur, en Jóhannes hefur greint stöðuna nú rétt.  Stjórnmálin eru látbragðsleikur, þar sem hæfileikarýrt fólk án leiðtogahæfni er allt of áberandi, og metnaður fyrir hönd þjóðarinnar, sem kynti gömlu foringjana, er vart nema svipur hjá sjón.  Menntakerfið getur ekki framleitt afburðafólk, þegar allt er steypt í mót lítillar getu og metnaðarleysis. 

"Íslenzk yfirvöld eiga ekki að borga skatta til útlanda.  Íslenzk yfirvöld eiga ekki að búa til orkuskort.  Íslenzk yfirvöld eru ekki sprotafjárfestar, og rafbílavæðing er ekkert nema rándýr, gagnslaus dyggðaflöggun.  Umferðarvandi verður ekki leystur með draumórum, og fara þarf aftur í hagkvæmar, raunhæfar lausnir, eins og t.d. mislæg gatnamót.  Það leysir heldur enginn húsnæðisvanda með því að byggja bara dýrt fyrir borgarlínu, sem enginn tímir að borga fyrir.  

Er ekki kominn tími á að fá aftur ábyrgð í stjórnmál á Íslandi ?  Gerum Ísland ábyrgt aftur."

Það er grundvallaratriði að koma böndum á vöxt opinbera báknsins, því að innan þess eru sterkir kraftar til fjölgunar starfsfólks og nýrra viðfangsefna (lögmál Murphys).  Við getum vel verið án sumra þeirra og önnur væru betur komin hjá einkageiranum, því að opinber rekstur og góð og skilvirk þjónusta fara einfaldlega ekki saman.  Um það vitna mýmörg dæmi og koma mörg hver fram í fréttum hverrar viku. 

Þá þarf meðferð opinbers fjár að batna stórlega, og er þar s.k. samgöngusáttmáli hrópandi dæmi.  Sérvizkuhópar á vinstri vængnum hafa náð allt of miklum áhrifum m.v. fylgi í þjóðfélaginu, og má þar nefna bílaandstæðinga, sem móta afspyrnu þröngsýna, dýra og óhagkvæma stefnu Reykjavíkurborgar í umferðarmálum og virkjanaandstæðinga, sem samkvæmt nýlegri skoðanakönnun njóta stuðnings 3 % þjóðarinnar. Haldið er dauðahaldi í vonlaust og niðurdrepandi kennslufyrirkomulag skóla án aðgreiningar, sem engum nemendum hentar, og hælisleitendalöggjöfin og framkvæmd hennar hefur valdið miklu meiri kostnaði og vandræðum innanlands en þetta litla samfélag getur afborið.  

Hvergi á Vesturlöndum hefur grunnskólanum hrakað meira en á Íslandi, ef marka má PISA-niðurstöður.  Samt skellir kennaraforystan og menntamálayfirvöld skollaeyrum, og engin viðleitni er sjáanleg til úrbóta.  Af PISA-niðurstöðum er þó ljóst, að versnandi árangur grunnskólanema er þó vandamál víðar en hér, og kann einhvers konar tízkubylgju um breytta og slakari kennsluhætti að vera um að kenna.

Í leiðara The Economist um menntamál, 13. júlí 2024, mátti m.a. lesa þetta í þýðingu ritara (ekki gervigreindar):

Það er vel þekkt, að C-19 faraldurinn truflaði skólastarfið mjög.  Á tímabilinu 2018-2022 tafðist meðaltáningur í ríku löndunum um u.þ.b. 6 mánuði m.v. áætlaða framvindu í lestri og um 9 mánuði í stærðfræði samkvæmt OECD. Það, sem er á vitorði færri, er, að vandinn hófst löngu fyrir C-19.  Dæmigerður nemandi í OECD-landi stóð jafnaldra sínum 15 árum fyrr ekki á sporði í lestri og reikningi, þegar C-19 hófst.

Í Bandaríkjunum sýna próf til margra ára í stærðfræði og lestri, að árangur náði hámarki snemma á 2. áratugi 21. aldarinnar.  Síðan þá hefur meðalárangur þar annaðhvort staðið í stað eða honum hefur hrakað. Í Finnlandi, Frakklandi, Þýzkalandi og Hollandi o.fl. löndum sýna alþjóðleg próf, að árangri hefur lengi hrakað.  Hvað hefur farið úrskeiðis ? 

Ytri áföll hafa haft áhrif.  Margir hafa viljað flytja til Bretlands, og þeir tala fæstir ensku.  Farsímar trufla nemendur, svo að þeir lesa ekki heima.  C-19 faraldurinn setti allt á annan endann.  Margar héraðsstjórnir lokuðu skólum of lengi, hvattar af stéttarfélögum kennara, og börn glutruðu niður vananum að læra. Mætingar á mörgum stöðum eru lakari en fyrir C-19.  Bekkjardeildir hafa orðið hávaðasamari. 

Engu að síður bera menntayfirvöld mikla sök á stöðnuninni.  Í Bandaríkjunum t.d. voru umbætur í skólum einu sinni sameiginlegt málefni beggja stóru stjórnmálaflokkanna. Núna er hægrið heltekið af menningarstríðs málflutningi, en margir vinstra megin stunda, það sem George W. Bush nefndi "hið mjúka ofstæki lítilla væntinga" og halda því fram, að skólastofurnar séu með slagsíðu í átt að minnihlutahópum og að það sé ómögulegt og siðlaust að gera sömu kröfur til allra nemenda.  Aðrir vilja heimavinnu og próf léttari eða sleppt vegna geðheilsu nemenda. 

Tízkuhugsun er andstaða festunnar.  Ein kenning er um það, að gervigreind muni gera hefðbundinn lærdóm minna gagnlegan, svo að skólar ættu að leggja áherzlu á "að leysa viðfangsefni", "gagnrýna hugsun" og nemendur, sem gengur vel að vinna í teymi.  Á grundvelli þessa hafa lönd tekið upp námsskrár, sem einblína á óljósa "þekkingu" og gera lítið úr staðreyndalærdómi sem gamaldags.  Nokkrir, m.a. Skotar, hafa séð nemendum hraka í reikningi sem afleiðingu.  Þeim, sem staðið hafa gegn þessari nýtízku, s.s. Englendingum, hefur gengið betur.

Stjórnvöld ættu að einbeita sér að grundvallar atriðunum.  Þau ættu að verja ströng próf, vinna gegn einkunnabólgu og skapa svigrúm fyrir einkaskóla til að auka valfrelsi.  Þau ættu að greiða kennurum samkeppnihæf laun til að geta ráðið góða kennara og reka slaka kennara, þótt það stríði gegn vilja stéttarfélaga.  Þetta þarf ekki að hækka kostnað, því að fámennar bekkjardeildir eru minna mikilvægar en foreldrar ímynda sér.  Færri og betri kennarar geta náð betri árangri en margir slakir kennarar.  Japanskir nemendur slá bandarískum jafnöldrum sínum við á prófum, þótt meðalskólastofan í grunnskóla í Japan sé með 10 fleiri borð en sambærileg í Bandaríkjunum. 

Annað verkefni er að safna saman og dreifa upplýsingum um, hvers konar kennslustundir gagnast bezt - verkefni, sem margar skólastjórnir hunza.  Stéttarfélög kunna að láta sér lynda, að litið sé á góða kennslu sem of dularfulla til að mæla, en börn líða fyrir það.  Skólakerfi á heimsmælikvarða, eins og í Singapúr, eru með stöðugar tilraunir í þessum efnum, misheppnast fljótt og halda áfram.  Önnur halda áfram með það, sem ekki virkar. 

Mikið er undir.  Í ríkum löndum fækkar starfsfólki, þegar meðalaldur þjóðar hækkar.  Framleiðni verður að vaxa til að viðhalda lífskjörum.  Þörf verður á vel þjálfum hugum til að fást við ný erfið viðfangsefni af viti, frá ójöfnuði til loftslagsbreytinga.  H.G. Wells, smásagnahöfundur og framtíðarspámaður, skrifaði, að saga mannkyns væri "kapphlaup á milli menntunar og hruns".  Það er kapphlaup, sem mannkynið hefur ekki ráð á að tapa.  Þetta var leiðari úr The Economist.

Að gera lítið úr vandanum, sem íslenzki grunnskólinn stendur frammi fyrir, eru grundvallar mistök yfirvalda menntamála á Íslandi og að setjast á sundurgreindar upplýsingar um PISA-prófin er uppgjöf.  Með óbreyttri stefnu menntamálaráðuneytisins bregðast íslenzk yfirvöld æskunni og gera sig sek um vanrækslu, sem mun óhjákvæmilega leiða til hnignunar á flestum sviðum samfélagsins, minni framleiðniaukningar en nauðsynleg er, og lakari lífsgæða. 

Ef Ísland tæki ekki þátt í PISA-prófum OECD, væri hörmuleg frammistaða íslenzka grunnskólans við menntun grunnskólabarna ekki á almennu vitorði.  Dauðyflisháttur menntamálaforystunnar gagnvart niðurstöðum PISA er hins vegar yfirþyrmandi, því að hún hreinlega stingur hausnum í sandinn og lætur eins og Ísland geti vel við unað að vera með grunnskóla í ruslflokki, hvað þekkingarmiðlun varðar á alþjóðlegan mælikvarða. Gæðum samfélagsins mun þá hraka, og þeim er þegar tekið að hraka.  Það verður dýrkeypt að láta menn komast upp með alls konar fúsk.  Eitt dæmið er Samgöngusáttmálinn.  Sýnt hefur verið fram á, að útreikningar hans hvíla ekki á réttum forsendum og almennilegt verkefnisstjórnunarskipulag er ekki fyrir hendi hjá "Betri samgöngum".  Sú ökuferð mun þess vegna óhjákvæmilega lenda úti í skurði. 

Morgunblaðið hefur ekki látið deigan síga við gagnrýni sína á þá, sem ábyrgðina bera á leikskólum, grunnskóla og framhaldsskólum. Forystugrein blaðsins 4. september 2024 bar lýsandi ástandi vitni, ástandi, sem lýsir alvarlegri þjóðfélagsmeinsemd, en er með algerum ólíkindum árið 2024:

"Menntamál í ólestri"

og undirfyrirsögnin lýsti örvæntingu ritstjórnarinnar með stöðu, sem er samfélagsógn: "Tómlæti stjórnvalda um uppfræðslu grunnskólabarna er óþolandi".

"Morgunblaðið hefur að undanförnu fjallað mikið um menntamál og þá fyrst og fremst málefni grunnskólans.  Þar hefur námsárangri hrakað ár frá ári í nær aldarfjórðung, og reglulegum viðvörunum þar um hefur annaðhvort ekki verið sinnt eða með augljóslega röngum aðferðum. Með hverjum deginum hafa svo birzt verri fréttir, nú síðast, að læsi barna hraki stöðugt og að hluti barna þekki ekki einu sinni stafrófið í lok 1. bekkjar."

Þögn kennara og kennaraforystunnar um þessa uggvænlegu þróun veldur ugg.  Kennaraforystan gerir lítið úr gagnsemi samræmdra prófa, en þau geta þó verið afar gagnleg fyrir nemendur og kennara og foreldra.  Kennaraforystan virðist ekki vilja sjá neinn samanburð á milli skóla, og það torveldar auðvitað umbætur á náminu.  Hún virðist neita því, að draga megi lærdóma af PISA, en hangir á, að íslenzkum nemendum líði tiltölulega vel í skóla.  Metnaðarleysið keyrir um þverbak.

"Ekki er þó unnt að bera við fjársvelti, en kennurum og öðru starfsliði hefur á þessum tíma fjölgað mun örar en nemendum.  Sérstaklega er þó kvartað undan því, að stjórnvöld hafa afnumið nær allar samræmdar mælingar á námsgetunni, en vilja hafa leynd um þær mælingar á frammistöðu nemenda og skóla, sem þó fara fram undir merkjum PISA og OECD."

Það er óvitaháttur af stjórnvöldum að gera sig sek um þetta, því að þar með taka þau sitt aðalstjórn- og eftirlitstæki með skólastarfinu og fleygja því út í hafsauga.  Það er ekki kyn, þótt keraldið leki.  Kenneraforystan er metnaðarlaus fyrir hönd nemendanna og vill hafa skólana á sjálfstýringu, þar sem þekkingarlegur árangur þeirra er aukaatriði, og menntamálaráðuneytið er gagnslaust í mótunar- og eftirlitshlutverki sínu, enda er íslenzki grunnskólinn ekki nema svipur hjá sjón frá því, sem áður var.  Katrín Jakobsdóttir, menntamálaráðherra 2009-2013, kippti stoðunum undan honum með metnaðarlausri og skaðlegri námskrá.  

"Aftur á móti hefur tómlæti menntamálaráðherra vakið nokkra furðu; grunnskólarnir hafa tekið til starfa á ný, en ekkert bólar á viðbrögðum.  Eða jú, í gær kvaðst ráðherrann reikna með því, að senn yrði sent út fundarboð fyrir stóran vinnufund."

Þessi ráðherra er hugmyndasnauður og villuráfandi sauður, sem sýnir ekki einu sinni viðleitni til að snúa málum til betri vegar innan grunnskólans, enda skilur hann ekki, hvar skórinn kreppir. 

"Hér duga augljóslega engin vettlingatök. Hér ræðir um uppsafnaðan og vanræktan vanda grunnskólans, sem kallar á grundvallarendurskoðun hans.  En það er merkilegt, að í þeirri umræðu, sem þó hefur átt sér stað, hefur lítið borið á spurningum um ýmsa grunnþætti, s.s. skipan grunnskólans, námskrá, aðferðir eða annað af því taginu. 

Var til heilla að færa grunnskólann til sveitarfélaga ?  Var hringlið með námskrána til bóta ?  Gætu nýjar, en óreyndar kennsluaðferðir, eins og "byrjendalæsi", hafa valdið einhverju um vandræðin ?" 

Núna eru viðhöfð einskær vettlingatök, og menntamálaráðuneytið er ófært um að veita leiðsögn um "grundvallarendurskoðun" á grunnskólanum.  Þótt ætlunin með færslu grunnskólans frá ríki til sveitarfélaga kunni að hafa verið að ýta undir fjölbreytileika, hefur lítið verið um samninga við einkafyrirtæki um að taka að sér kennsluna í verktöku fyrir sveitarfélögin með eða án aukakostnaðar fyrir foreldra.  Það þarf að koma á heilbrigðri samkeppni á milli skóla, og þá er frumskilyrði að hafa raunveruleg samræmd próf og niðurstaða þeirra niður á bekkjardeildir (ekki nemendur) ásamt PISA-niðurstöðum verði gerðar opinberar.  Um þetta þarf að kveða á um í lögum, því að menntamálaráðuneytið hefur tekið sér vald til að hindra þetta, og kennaraforystan er þversum í málinu, en á meðan "grundvallarendurskoðun" með nýrri lagasetningu og nýrri alvöru námskrá er ekki gerð, mun allt hjakka í sama farinu og Ísland jafnvel lenda á botninum í PISA. Það yrði mesta þjóðaráfall frá hruni fjármálakerfisins 2008. 

Hvers vegna er gagntillögu reynds íslenzks  samgönguverkfræðings um "létta hliðsetta borgarlínu", sem útheimtir mun minni fjárfestingar og veldur miklu minni tafakostnaði á framkvæmdatíma en miðjusetta borgarlínan, sópað út af borðinu sem ótækri eða ógildri, jafnvel af hinum ágæta stjórnanda, bæjarstjóranum í Kópavogi.  Það olli vonbrigðum, því að vissulega er um raunhæfan valkost að ræða. Þegar  takmarkað fé er til ráðstöfunar í mörg verkefni, eru ýmsar viðurkenndar leiðir farnar til að forgangsraða fénu, ef pólitísk hentistefna ræður ekki ferðinni eða aðrar hundakúnstir. Ein er t.d. að forgangsraða eftir arðsemi framkvæmda, og ef um umferðarmannvirki er að ræða, er að sjálfsögðu reiknaður með áætlaður kostnaður af slysum fyrir og eftir framkvæmd. Þetta er ekki hægt að gera fyrir borgarlínuna, því að arðsemi hennar hefur ekki verið reiknuð, en að líkindum verður stórtap af henni, og þess vegna er ótímabært að ráðstafa fé til hennar.  Henni er þess vegna pakkað inn í umbúðir, sem heita "Samgöngusáttmáli, og smyglað þannig inn á framkvæmdaáætlun.  Þetta er verk Samfylkingar og pírata, enda óeðlileg vinnubrögð. Þörf fyrir borgarlínu gæti komið síðar á þessari öld, og þá er hægt að setja hana á braut yfir öðrum mannvirkjum eða neðan jarðar.  Núverandi hugmyndafræði borgarlínu er úrelt og sogar til sín fjármagn, en ekki farþega. 

Morgunblaðið lætur ekki sjónhverfingar ósvífinna  stjórnmálamanna villa sér sín.  Þar birtist skörp forystugrein 22.08.2024 undir fyrirsögninni:

    "Borgin blekkt".

Hún hófst þannig:

"Yfirgengilega orlofssugan, Dagur B., formaður borgarráðs, virðist enn halda á lofti hinu óskiljanlega verkefni sínu um "borgarlínu", og snýtir það fyrirbæri óendanlegum fjármunum úr nösum fjármálaráðherrans, og virðist þá engu skipta, hver það er, sem situr í fjármálaráðherrastóli það augnablikið.

Á borgarstjóratíð sinni lofaði "orlofssugu óhemjan" því margoft og reglubundið og helzt svona 3 mánuðum fyrir hverjar kosningar, að einmitt það kjörtímabil, sem senn færi nú í hönd, myndi borgin í allri sinni góðsemi og takmarkalausri framsýni leggja Miklubrautina loks í stokk, á meðan borgin yrði jafnframt á fleygiferð um leið að leggja "borgarlínuna", sem myndi þó í bezta falli flytja svo sem 4 % þeirra, sem fara þyrftu um borgina.  Og þá byndu borgaryfirvöld vonir við, að fullkomlega væri búið að eyðileggja alla bifreiðaumferð í borginni og trylla almenna borgara með himinháum gjöldum frá hverju horni til horns og margt benti til, að þeim myndi einnig takast í sömu andrá að setja borgarsjóð Reykjavíkur á höfuðið, eins og meirihlutinn hefði lengi stefnt að."

Loforðaflaumur stjórnmálamanna um samgöngur á höfuðborgarsvæðinu einkennist af litlu viti, engri framsýni og stórkarlalegum loftköstulum um hundruða milljarða ISK verkefni á sama tíma og Samfylkingin hefur tekið út af aðalskipulagi borgarinnar mannvirki, sem með tiltölulega litlum kostnaði mundu greiða mjög úr umferðarteppum í borginni á fljótvirkan hátt, ekki sízt, ef samhliða yrði fjölgað akreinum efir hentugleikum.  Hér er átt við mislæg gatnamót.  Óvitarnir sóa fjármunum í að fækka akreinum og vilja grafa göng og leggja vegstokka.  Að skipuleggja umferðarkerfið er ekki á færi skammsýnna og sveimhuga stjórnmálamanna, sem ekki kunna með fé að fara, heldur er þetta eðlilegt viðfangsefni sérfræðinga í umferðarfræðum. Hvers vegna að mennta umferðarverkfræðinga, ef þekking þeirra er sniðgengin, en amatörar látnir um stefnumörkun ? Úr þekkingaráttinni hafa komið ágætar tillögur, sem kosta aðeins brot af draumórum stjórnmálamanna.  Ef ekki verður farið að greiða úr umferðarvandanum á höfuðborgarsvæðinu með arðsömustu  fjárfestingunum þegar í stað, blasir við umferðartæknilegt og fjárhagslegt skipbrot í boði Samfylkingarinnar. 

"Þegar upp komst um strákinn Dag B., og hvernig hann hefði hagað sér, er hann saug ólöglegar orlofsgreiðslur til sín og sinna upp úr botnlausum borgarsjóði, sem hann hafði gert gjaldþrota, þá svaraði hann, eins og aðeins sá einn getur, sem kann ekki að skammast sín.  Hann sagði, að þessar ótrúlegu orlofsgreiðslur til sín hefðu komið "algjörlega sjálfvirkt", eins og þegar menn vinna hæsta vinning í lottóinu.  En það er reyndar einnig þekkt úr lottóinu, að þegar aðeins einn fær risavinninginn, getur hann orðið stór, eins og í orlofstilviki Dags B. Eggertssonar." 

  Téður Dagur hefur fyrir löngu sýnt og sannað, að þar fer algerlega ábyrgðarlaus stjórnmálamaður.  Hann hefur reynzt vera ótrúlega dýr á fóðrum, en skaðlegust hefur "borgarlínan" hans reynzt, því að hún er látin móta skipulagsmál borgarinnar með lóðum á dýrum þéttingarreitum, og nágrannasveitarfélögin hafa undirgengizt helsi, sem felst í banni við að brjóta nýtt land til byggðar utan ákveðinna marka.  Þau verða að brjótast undan þessu helsi, en skipulag "borgarlínunnar" ætti að verða banabiti Samfylkingarinnar.  

Landsmenn hafa gáttaðir fylgzt með sjálftöku fyrrverandi borgarstjóra Samfylkingarinnar, Dags B. Eggertssonar, á MISK 10 orlofsgreiðslu 10 ár aftur í tímann, sem mun vera einsdæmi á Íslandi fyrr og síðar, enda téður Dagur engum líkur.  Hann gegndi á tímabilinu æðstu stöðu Reykjavíkurborgar.  Hver hélt þá utan um orlofstöku hans ?  Enginn veitti honum heimild til að fara í orlof, og enginn hefur hafnað orlofsbeiðni hans.  Menn í slíkum stöðum leyfa sér ekki slíkt framferði að safna upp orlofi og senda síðan reikning 10 ár aftur í tímann fyrir orlofi, sem ekkert eftirlit var með, hvort var tekið eður ei.  Hér er á ferðinni ótrúleg peningagræðgi og siðleysi.  

Slíku fólki er í engu treystandi, allra sízt fyrir opinberum fjármunum.  Vitað var, að óreiða hefur ríkt í fjármálum Reykjavíkur í stjórnartíð þessa manns, svo að borgin nýtur ekki lengur lánstrausts.  Nú stefnir í, að sá stjórnmálaflokkur, sem þessi óreiðupési hefur boðið sig fram til almannaþjónustu fyrir, Samfylkingin, muni jafnvel leika aðalhlutverkið við næstu stjórnarmyndun, og téður Dagur þá jafnvel sitja á þingi fyrir flokkinn.  Þess vegna vekur þögn formanns þessa flokks, Kristrúnar Frostadóttur, alveg sérstaka athygli, því að með þögn sinni um þetta hneykslismál er hún að leggja blessun sína yfir sukk og svínarí í umgengni við opinbert fé.  Bankadrottningin þáði stórfé sem bónus frá bankanum, sem hún starfaði hjá, þótt óljóst sé fyrir hvað, og taldi þetta fram til skatts með þeim hætti, sem skattayfirvöld sættu sig ekki við.  Fjárhagslegu siðgæði virðist svo ábótavant í forystu Samfylkingar, að flokkinum sé ekki treystandi fyrir horn.

Morgunblaðið gerði þessum borgarstjórablús allgóð skil.  Forystugrein blaðsins 19. ágúst 2024 bar yfirskriftina:

"Viðskilnaður fyrrverandi borgarstjóra-Er sjálftakan ásættanleg að mati Samfylkingar ?"

"Þegar Morgunblaðið grennslaðist fyrir um, hvernig þessum málum væri háttað hjá helztu sveitarfélögum öðrum og hjá ríkinu, kom í ljós, eins og við var að búast, að orlofsuppgjör Dags. B. Eggertssonar er algert einsdæmi. 

Uppgjörið við fyrrverandi borgarstjóra og raunar einnig aðstoðarmann hans vegna borgarstjóraskiptanna er sérkennilegt af fleiri ástæðum.  Þegar samið var um nýtt meirihlutasamstarf, lá fyrir, hvenær þáverandi borgarstjóri myndi hætta.  Það kom engum á óvart, og þess vegna hefði fyrrverandi borgarstjóri tæplega þurft á starfslokagreiðslum að halda vegna mismunar á launum borgarstjóra og launum formanns borgarráðs.  Þá hefði hann einnig getað tekið orlofsdagana sína, hefði hann talið, að hann ætti þá 10 ár aftur í tímann.

Hið sama gildir um aðstoðarmann fyrrverandi borgarstjóra, Diljá Ragnarsdóttur, áður kosningastjóra Samfylkingarinnar. Diljá var ráðin sem aðstoðarmaður ári áður en Dagur átti að hætta, en safnaði á þeim tíma réttindum, sem við starfslok námu á 8. milljón ISK vegna biðlauna og ótekins orlofs.  Með biðlaunum Dags eru greiðslur til borgarstjóra og aðstoðarmanns hans, sem aðeins hafði starfað í ár, hátt á 3. tug milljóna ISK vegna borgarstjóraskiptanna.  Má það teljast með miklum ólíkindum." 

Þessi frásögn varpar ljósi á það, hvernig Samfylkingin hleður gjörsamlega óverðskuldað skattfé almennings undir hlöðukálfa sína.  Tekur framferðið út yfir allan þjófabálk, enda siðlaust og að margra mati löglaust. Fyrrverandi borgarstjóri átti engin biðlaun að fá, því að hann gekk beint í starf formanns borgarráðs.  Ósvífnin og græðgin ríða hér ekki við einteyming, og það á líka við um hinn hlöðukálfinn í þessari sögu.  Hún var ráðin til tilgreinds stutts tíma sem aðstoðarmaður borgarstjóra.  Til hvers í ósköpunum, úr því að hann notaði þá ekki tækifærið til orlofstöku ?  Umsamin biðlaun hennar og orlofsinnistæða til greiðslu eru úr öllu hófi fram ?  Samfylkingarforkólfum er ekki treystandi fyrir horn, þegar kemur að opinberum fjármunum.  Samfylkingin er rotinn stjórnmálaflokkur.  Það hefur formaður flokksins staðfest með þögn sinni.

 "Samfylkingin hlýtur að þurfa að greina frá því, hvort þessi viðskilnaður er ásættanlegur og þar með, hvort þetta er það, sem vænta má, nái flokkurinn stjórnartaumunum í landsstjórninni í næstu kosningum.  Þetta er sérstaklega brýnt í ljósi þess, að skoðanakannanir mæla flokkinn nú stærstan, og líkur standa til, að formaður hans muni leitast eftir að leiða landssjórnina að kosningum loknum.  Almenningur á rétt á að vita, hvaða vinnubrögð Samfylkingin telur ásættanleg."

Almenningur hefur þegar fengið svar við þessari áleitnu spurningu, því að með þögninni hefur formaður Samfylkingar gefið hlöðukálfum sínum til kynna, að flokkurinn agnúist ekki út í sjálftöku úr opinberum sjóðum, enda verði "allir skattstofnar nýttir til fulls".