Orkuparadís

Þjóðir heims búa við afar misjafnan kost í orkumálum, og nægir í því sambandi að bera saman Danmörku og Ísland.  Eitthvað mun vera um olíu og gas í danskri lögsögu, en eina sjálfbæra orkuvinnslan þar í landi er með vindrafstöðvum og sólarhlöðum.

Áður fyrr fór megnið af raforkuvinnslunni fram í olíukyntum raforkuverum.  Eftir olíukreppuna 1973 var orkuverunum af kostnaðarástæðum breytt í kolakynt orkuver, og til að draga úr losun CO2/MWh er nú verið að auka hlut gaskyntra orkuvera auk vindrafstöðva.

Á Íslandi er orkumálunum allt öðru vísi varið.  Um 1930 var Reykjavík að miklu leyti kynt með kolum, og sýna ljósmyndir af höfuðstaðnum hann hulinn reyk- og sótmekki frá ófullkomum kolabruna á þessum tíma. Þá riðu Reykvíkingar á vaðið og hófu að bora eftir heitu vatni og dæla því upp í miðlunargeyma á Öskjuhlíð, þaðan sem það var leitt í öll hús höfuðstaðarins, og hann varð fyrir vikið hreinasta borg Evrópu, og þótt víðar væri leitað, þó að síðar hafi heldur sigið á ógæfuhliðina vegna mikillar fartækjaumferðar og gasmengunar frá gufuorkuveri á Hellisheiði.  Þessi mengun stendur til bóta, því að rafknúnum bifreiðum mun fjölga og virkjunarfyrirtækin eru að ráða bót á mengunarvandanum. 

Ísland býr ekki yfir mjög miklum náttúrulegum orkulindum í samanburði við ýmsar þjóðir Evrópu, t.d. Norðmenn, sem geta framleitt ferfalt meiri raforku en Íslendingar, þegar allir virkjanakostir hafa verið nýttir, þar sem nýtingargildið er talið meira en verndargildið.  Hins vegar eru meiri sjálfbærar virkjanlegar orkulindir á hvern mann á Íslandi en í öðrum löndum Evrópu, og Ísland er eitt af auðugustu ríkjum heims, reiknað í nýtanlegri sjálfbærri orku á mann.

Orkunotkun Íslendinga skiptist þannig árið 2013:

• Jarðhiti:     170,7 PJ eða 68 % ;29 % af raforkuvinnslu 
• Vatnsorka:  46,3  PJ eða 18 %; 71 % af raforkuvinnslu
• Olía:           30,4  PJ eða 12 %
• Kol:              4,0  PJ eða   2 %

Ísland er eitt örfárra landa í heiminum, þar sem öll raforkuvinnslan á sér stað með sjálfbærum hætti, og okkur verður ekki skotaskuld úr að útrýma oíunotkun með rafmagni, þegar tæknin mun leyfa það, en fregnir berast nú af þróun álrafgeyma, sem henta munu fartækjum vel, því að hlutfallið kWh/kg er tiltölulega hátt og langdrægni á milli endurhleðslna mun vera um 1000 km. 

Sjálfbæru orkulindir Íslands, sem mest kveður að við raforkuvinnslu, fallvötn og jarðgufa, eru samkeppnihæfar við orkulindir annarra landa með því að nýta þær hér innanlands og flytja afurðirnar utan með skipum, en þær geta ekki keppt við gasorkuver og kjarnorkuver, ef orkan er flutt beint utan með sæstreng.

Fyrrverandi prófessor við Verkfræðideild Háskóla Íslands og síðar Orkumálastjóri, Jakob Björnsson, rafmagnsverkfræðingur, þreyttist ekki á að rita fræðandi greinar í Morgunblaðið um það, að bezta framlag Íslendinga til varnar upphitunar andrúmsloftsins vegna koltvíildislosunar eldsneytiskyntra raforkuvera væri að laða orkukræfan iðnað til landsins.  Þetta hefur tekizt sæmilega.

Víkur nú sögunni til Þýzkalands.  Jolanta Zalpyté frá Litháen hefur samið Meistaraprófsritgerð um "Breytingastjórnun á heimsvísu" eða "Global Change Management" við Eberswalde háskóla sjálfbærrar þróunar í Þýzkalandi, þar sem hún starfar sem sérfræðingur í endurnýjanlegri orku, hagvexti og þróun sjálfbærrar orku m.m..  Jolanta hefur komið auga á styrk Íslands á þessu sviði, og landið uppfyllir öll skilyrði þess að vera flokkað sem orkuparadís, sem með samstarfi við alþjóðleg fyrirtæki getur lagt sitt að mörkum til að draga úr eldsneytisbrennslu og mengun í heiminum.  Jolanta hefur veitt góðfúslegt leyfi til birtingar úrdráttar hér úr téðri ritgerð.  Fyrst fá lesendur smjörþefinn af ritgerðinni með örstuttri þýðingu á íslenzku:

"Þrátt fyrir gnótt endurnýjanlegrar orku verður stjórnmálalegur stöðugleiki að vera fyrir hendi í viðkomandi landi, svo að unnt sé að flokka það sem "orkuparadís".  Til að laða til sín fjárfestingar verða ríki að vera stjórnmálalega stöðug (það er ekki nauðsynlegt fyrir "mengunarparadísir").  Ísland, sem tekið er sem dæmi um land, sem uppfyllir skilyrði um "orkuparadís", sannaði, að stjórnmálalegur stöðugleiki er lykilatriði fyrir hagþróunina.  Árið 2008 varð Ísland fyrsta fórnarlamb hinnar alþjóðlegu fjármálakreppu.  Þrír meginbankar landsins féllu.  Ísland varð fyrst þróaðra ríkja til að sækja um aðstoð Alþjóða gjaldeyrissjóðsins á síðustu 30 árum (Jón Daníelsson, 2013).  Landið hjarnaði fljótlega við.  Réttar stjórnvaldsákvarðanir framkölluðu hagvöxt, og Ísland er nú víða þekkt og dáð fyrir að nota árangursrík meðul við að fást við fjárhagskeppuna."     

  Mynd af höfundi ritgerðarinnar er hér til hægri.  Ritgerðarúrdrátturinn kemur betur fram og með öllum myndum í fylgiskjalinu neðst. 

 

 

 

   

 

„ENERGY HAVENS“: TOWARDS A SUSTAINABLE ECONOMIC FUTUREA study based on the example of Iceland Jolanta ŽalpytÄ—Master Study Program Global Change ManagementFaculty of Forest and Environment, Eberswalde University for Sustainable Development There are many concerns on how to enhance environmental policies through participating in the international market with opened borders. For many years already a strong cooperation with countries with lower environmental regulations developed between the United States of America and some Western European countries. This development has brought forward a raise of standards in environmental policies across the world but a big gap still prevails in the regulations between developed and developing countries. Some environmental economists claim that trade flows across countries with different environmental regulations may create the “pollution haven” effect and a “race to the bottom” in environmental standards. The term “pollution havens” is used when pollution intensive manufacturing is relocated from developed to developing countries where environmental regulations are assumed to be less stringent (Nahman & Antrobus, 2005). Globalization and international cross-border cooperation also play a vital role for international tax regimes. Different fiscal policies in one country influence the economic situation in others, even countries located far away. Companies and individual persons use the possibility of increased capital mobility and choose locations where the tax burden is lower. These locations are called “tax havens”. Similar to “pollution havens”, “tax havens” can create a “race to the bottom” in the collective tax base. The similarity of this terminology raises the question what makes a country a haven. Since the globalised market is being challenged by an increasing demand for energy and the energy supply is becoming one of the main cost factors in the production process for many industries, the research analysed a new definition of the term “energy havens”. The term “energy havens” describes countries which have a big potential of renewable energy creation that can be provided to “power-hungry” consumers/energy-intensive enterprises. This is the aspect which differentiates them from the previously mentioned “pollution havens” because the use of traditional energy sources to offer industries a cheap energy supply would result in the “pollution haven” effect. The exploitation of renewable energy sources has to be feasible and ecologically desirable in order not to cause harm to nature and "pollute" the environment. The main target groups of this master thesis are energy-intensive industries and the academic audience whose interest is the future energy market condition. The research conducted focuses on electricity, with production cost as the main factor.Electricity produced from fossil fuels is not favorable due to the unsecure conditions for future energy markets (import from politically unstable regions) as well as certain risks and impacts on the environment (e.g. oil spills, health risks from fossil fuel burning). Mainly, the origin of resources is from undesirable regions (such as the desert in Saudi Arabia) where the energy infrastructure can provide many challenges. Also, exploitation areas are changing over time. This kind of energy source does not attract many investments because it cannot promise a secure and infinite energy supply for the future. Conversely, renewable energy can help to decouple the correlation between the increasing energy demand and the negative impact on climate and nature.The leading example of an “energy haven” generating electricity from renewable energy is Iceland. The country can provide more electricity than required by all of its residents, businesses and industries. There are already many foreign companies investing in Iceland and relocating their facilities there. As Figure 1 shows, a steep rise in energy intensity since 2005 is due to an increased amount of energy-intensive companies migrating to the country (Nordic Energy Research, 2013).

Figure 1. Energy intensity in major economies 1990-2011

Source: Nordic Energy Research (2013).Interviews with foreign companies in Iceland were chosen as a method of receiving first-hand information about the decisions on the location. Figure 2 presents the outcome of a qualitative analysis of the questionnaires. This shows why Iceland was chosen as a leading “energy haven”.

Figure 2. Industry perspectives on Iceland as a priority location

Note: the figure was prepared by the author based on data collected from the interviewed companies. Potential “energy havens”Table 1 shows the similarities and differences of two country groups considered “havens”. The criteria explain how “havens” distinguish themselves from other countries. The set of criterions is used as a primary tool to determine “energy havens”. The identified criteria in the right column illustrate the necessary conditions for a country to become an “energy haven”. Iceland was chosen as a country which best fulfills the listed criteria.

Criteria	“Pollution havens”	“Tax havens”	“Energy havens”
Pre-existing condition	International cooperation		International cooperation
Resources	No necessary physical resources		Abundance of renewable energy
Policy	Lower environmental standards	Lower tax rates	Lower energy costs
Conditions	Lack of data availability and publicity		Promotion of environmentally-friendly production possibilities
Incentive for companies	Lax or non-enforced environmental regulations	Lenient requirements for establishing new business entities	Long-term contracts for a stable and cheap energy supply
Requirements	Low political control of production facilities	Political stability and security of financial assets	Political stability, good infrastructure and business-friendly environment
Advantages for companies	More savings due to lower pollution abatement costs	More savings due to a lower tax burden	More savings due to lower energy costs
Results	Higher FDI inflows		Higher FDI inflows
Effect on other countries	Enforcement of lower environmental standards	Enforcement of lower tax rates	Enforcement of lower energy costs
Limits	International agreements		Energy exports

Table 1. Criteria for a country to become a “haven”

Note: the table is prepared by the author. The criteria set for “energy havens” is determined by the author based on the example of Iceland (partly from the empirical results of the questionnaire) using the analogies of “tax and pollution havens”. Positive aspects are indicated in green, negative aspects are indicated in red, and aspects which cannot be assigned according to the author were left uncoloured.Despite an abundance of renewable energy another important factor categorising a country as an “energy haven” is political stability. In order to attract investments countries have to be politically stable (not in the case of “pollution havens”). Iceland, taken as an example for satisfying the listed criteria for “energy havens”, proved that political stability is a key factor determining a country’s development. In 2008, Iceland was the first country to suffer casualties on account of the Global Financial Crisis. All three banks of the country collapsed. Iceland was the first developed country requesting assistance from the International Monetary Fund in the last 30 years (Danielsson, 2013). But the country quickly recovered. Correct policy decisions nurtured economic growth and Iceland is now widely discussed and renowned for applying successful techniques in dealing with the financial crisis.This research identified nine countries around the globe which can be considered “energy havens”, Iceland being the leading candidate (others being Norway, New Zealand, Canada, Sweden, Bhutan, French Guiana, Costa Rica and Latvia). The selection of countries was based on five different criteria: the share of renewable energy in their electricity generation, the Corruption Perceptions Index, the Political Risk Index, the Global Peace Index and the Human Development Index. These criterions and their individual estimated value demonstrated the potential for sustainable energy development in each country, as well as necessary improvements which need to be undertaken in order to become an “energy haven”. The study also found 3 “energy haven” jurisdictions: Facebook, Inc. in Luleå (Sweden), Ford Liard in Northwest Territories (Canada) and Google, Inc. in Hamina (Finland). Figure 3 marks the locations of “energy havens” and “energy haven” jurisdictions on a world map.

Figure 3. “Energy havens” and “energy haven” jurisdictions

 Policy incentives supporting the existence of “energy havens”One criterion listed in Table 1 implies that the potential existence of “energy havens” may incline other countries to reduce their energy (electricity) prices. Germany is a good example when looking for a proof of the existence of “energy havens”. Germany’s competitiveness is being threatened by increasing energy costs. This is a result of the so called “Energiewende”, a transition towards a low-carbon energy economy while giving out subsidies for renewable energy (Folkerts-Landau, 2013). It is correct that this transition can potentially guarantee a long-term competitive solution for Germany, but in the meantime the cost of electricity has noticeably risen. Due to an increase of electricity prices Germany’s popularity as a production location for industries could decrease in the future. To prevent this from happening, energy-intensive enterprises are exempt from the Renewable Energy Sources Act  levy and pay significantly less for electricity. This is one of the ways that Germany is trying to prevent its energy-intensive companies from moving to “energy havens”.A different approach than Germany with its nuclear power phase-out is taken by Finland, which has created a competitive electricity market for energy-intensive ventures allowing them to continue building nuclear power plants. Compared to the electricity gained from fossil fuels, the costs of nuclear power are predictable. It remains to be seen whether or not this promising strategy implemented in Finland yields any results for furthering sustainable economic growth since power prices remain relatively low and the level of emissions is comparably lower than when using other conventional energy sources (coal, oil, gas, etc.). Finland was not classified as an “energy haven” in this thesis since nuclear power is widely believed to be non-renewable. The disposal of atomic waste and its implications are still considered a great potential burden for future generations. It is difficult to estimate costs which can occur even thousands of years after its initial use. The latent security threat is another problem especially in times of global terrorism.  Key limitations of the studyThe term “haven” refers to a location which provides an attractive investment climate and gives incentive to locate your activities there. The possibility to export energy from an “energy haven” would partially eliminate the given definition. But this is currently a criterion which is not very feasible yet. A good example of a failure to export energy is the “Desertec” project. An interconnector marine cable for power transmission situated at the bottom of the ocean between Iceland, the United Kingdom (UK) and mainland Europe is planned. This is a long-term project because the production and installation of this cable and other related tasks must be very carefully planned out. If the project is approved it is expected to be completed by 2020 at the earliest (Landsvirkjun, 2013). This thesis promotes the idea that industries could move to “energy havens” if electricity were a main production cost factor for them. When electricity becomes a good that can easily be shipped anywhere, there will be no more “energy havens” like the ones described earlier but “energy production havens” would develop instead. References1.       Nahman, Anton; Antrobus, Geoff (2005): Trade and the environmental Kuznets curve: is Southern Africa a pollution haven? In South African Journal of Economics 73 (4), pp. 803–814. Available online at http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1813-6982.2005.00055.x/pdf, checked on 2/18/2013.2.       Nordic Energy Research (2013): Increasingly energy efficient economies. Nordic Energy Research. Available online at http://www.nordicenergy.org/thenordicway/topic/energy-systems-2/, updated on 4/12/2013, checked on 5/22/2013.3.       Danielsson, Jon (2013): Iceland’s post-Crisis economy: A myth or a miracle? Available online at http://www.voxeu.org/article/iceland-s-post-crisis-economy-myth-or-miracle, checked on 8/11/2013.4.       Folkerts-Landau, David (2013): Energiewende 2.0 - don't risk competitiveness. Deutsche Bank. Available online at https://www.dbresearch.com/PROD/DBR_INTERNET_EN-PROD/PROD0000000000324468/Energiewende+2_0+-+don't+risk+competitiveness.PDF, updated on 11/26/2013, checked on 3/21/2014.5.       Landsvirkjun (2013): Submarine cable to Europe. Landsvirkjun. Available online at http://www.landsvirkjun.com/ResearchDevelopment/Research/SubmarineCabletoEurope/, checked on 5/13/2013. This publication is based on the master thesis written by Jolanta ŽalpytÄ—. Jolanta ŽalpytÄ— has a bachelor degree in Economics (Vytautas Magnus University, Lithuania) and recently completed her M. Sc. degree in Global Change Management (Eberswalde University for Sustainable Development, Germany). Born in Lithuania and currently based in Germany, she specialises in renewable energy, economic growth, sustainable energy development and others. 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• "Energy Havens": Towards Sustainable Economic Future

Fjarar nú undan sæstrengssinnum

Það er stórmál, þegar stjórnendur eins mikilvægasta fyrirtækis landsins söðla um frá auðlindanýtingu í þágu innlendra heimila og fyrirtækja og orkusölu innanlands til beins útflutnings á auðlindinni án virðisaukandi úrvinnslu á Íslandi.  Vond er aðferðarfræðin, og fulltrúi eigendanna, Alþingi, virðist ekki enn hafa markað sína stefnu, en vera með Iðnaðarráðuneytið í upplýsingaöflun um ýmsar hliðar sæstrengsmálsins.  Samt virðist hið virðulega fyrirtæki, sem átt er við, ætlast nú strax, og helzt í fyrra, til milligöngu stjórnvalda við að fiska í gruggugu vatni niðurgreiðslna og styrkja frá brezka ríkinu, eins og vikið verður að í lokin.  Allt er þetta óboðlegt íslenzku þjóðinni að mati pistilhöfundar, því að fjölmörg hagkvæm viðfangsefni er hægt að finna innanlands fyrir raforkuna án nokkurrar eða afar takmarkaðrar aðkomu hins opinbera. 

Það gerir málið enn alvarlegra, að fyrirtækið, sem hér á í hlut, Landsvirkjun, er alfarið í eigu ríkisins og er með ríkisábyrgð á sínum fjárhagslegu skuldbindingum.  Ríkisábyrgð á spákaupmennsku, sem kalla verður viðskipti af þessu tagi með rafmagn á milli landa, kemur ekki til greina.

Forstjóri þessa fyrirtækis, Hörður Arnarson, hefur að vísu lýst því yfir, að fyrirtæki hans muni ekki taka þátt í fjárfestingum vegna þess, sem hér um ræðir, þ.e. aflstrengs á milli Íslands og Skotlands, en þessi fullyrðing hans dugar skammt, eins og ýmislegt annað úr þeirri átt. 

Í fyrsta lagi hefur hann ekkert umboð til að fullyrða til eða frá um fjárfestingar Landsvirkjunar vegna þessa sæstrengs.  Það umboð er alfarið í höndum stjórnar fyrirtækisins, og ef eigandi þess ákveður slíkt, þá mun fyrirtækið taka þátt í þessum fjárglæfrum.

Í öðru lagi mun þurfa umfangsmikil flutningsmannvirki til að flytja 700-800 MW rafafl að landtökustað sæstrengsins.  Þangað þarf eina 400 kV línu eða tvær 220 kV línur.  Það mun falla í hlut Landsnets að reisa og reka þessi flutningsmannvirki, og þar er Landsvirkjun meirihluta eigandi.

Í þriðja lagi mun þurfa umtalsverðar fjárfestingar í virkjunum til að unnt verði að flytja utan orku, sem dugi til að standa undir ávöxtunarkröfu flutningsmannvirkjanna.  Ef á að fá viðunandi nýtingu á flutningsgetu mannvirkjanna, þ.e.a.s. 6000 rekstrarstundir á ári, þá þarf að bæta við 3100 GWh/a af orkuvinnslugetu við þær 1100 GWh/a, sem eru tiltækar í núverandi kerfi hið mesta, í góðum vatnsárum. Til þess þarf 500 MW uppsett afl m.v. 6000 klst nýtingartíma sæstrengsmannvirkjanna á ári, þ.e. 700 MW flutningsgeta er þá nýtt í 6000 klst á ári að jafnaði.  Til þess þarf ekki minni fjárfestingu en 150 milljarða kr, og eru þá flutningsmannvirkin til strandar ótalin, en fjárfestingarþörf Landsnets þeirra vegna gæti numið um 50 milljörðum kr, og er þá heildar fjárfestingarþörfin innanlands um 200 milljarðar kr fyrir utan endamannvirkin, áriðil og afriðil, auk strengsins sjálfs.

Er ekki nóg komið af blaðrinu um, að lítið sem ekkert þurfi að fjárfesta í virkjunum vegna sæstrengsins.  Það er satt að segja óburðug naglasúpa fyrir eigendur Landsvirkjunar, íslenzku þjóðina. Það er með ólíkindum, að forstjóri Landsvirkjunar skuli geta komið fram fyrir alþjóð og lýst því blákalt yfir, að fyrirtæki hans þurfi ekkert að fjárfesta vegna sæstrengs.  Sá málflutningur er jafnábyrgðarlaus og málflutningur hans á dögum vinstri stjórnarinnar, sálugu, um, að Landsvirkjun stæði hvorki til boða að framlengja lán sín né taka ný lán, nema íslenzka þjóðin ábyrgðist Icesave-kvaðir Breta og Hollendinga.  Hvað gekk manninum til þá með fullyrðingaflauminum, og hvað gengur honum til nú ?

Í leiðara Morgunblaðsins, "Neðansjávar vindmyllur næst ?", þann 17. október 2014, tók blaðið afstöðu gegn sæstrengsórunum, og er það mikið fagnaðarefni, því að þá minnka líkur á, að sæstrengssinnar hafi bolmagn til að þvinga fram ákvörðun, sem er slæm fyrir afkomu almennings, slæm fyrir atvinnulífið og slæm fyrir hagkerfi landsins, því að hún mun leiða til hærra orkuverðs fyrir heimili og fyrirtæki, og nægir að benda til Noregs í þeim efnum.  Tal um niðurgreiðslur á orkuverði innanlands er út í hött, og mundi slíkt ráðslag nánast örugglega lenda fyrir dómstóli sem mismununarmál þegna EES.  

Um stjórnunarhætti Harðar Arnarsonar hefur ágætur leiðarahöfundurinn þetta að skrifa:

"Á síðasta kjörtímabili gekk Landsvirkjun lengra í þjónkun sinni við stjórnvöld en áður hefur gerst.  Það var ekki aðeins, að fyrirtækið gerði aldrei nokkurn ágreining við stöðnunarstefnu fyrrverandi ríkisstjórnar í málefnum, sem snertu fyrirtækið.  Forystumenn þess gengu miklu lengra en það.  Þeir gerðu tortryggilega stefnu þeirra, sem áður höfðu komið að uppbyggingu Landsvirkjunar með glæsibrag og gert hana að því stórveldi, sem hún er í dag.  Gengið var lengra.  Látið var undan þrýstingi stjórnvalda og tekið þátt í því að magna upp hræðsluáróður um þau ósköp, sem myndu gerast, leyfði þjóðin ekki þeim Jóhönnu og Steingrími að troða Icesave-samningunum ofan í kokið á sér.  Var sú framkoma með ólíkindum."   

Að svo búnu gerir leiðarahöfundurinn vindmylluáhuga forkólfa Landsvirkjunar, ekki sízt forstjórans, að umræðuefni og þykir firn mikil, að þeir vilji "útbía landslagið" með háum vindmyllusúlum, sem séu "neyðarbrauð þjóða, sem búa við slaka kosti í raforkumálum". 

Höfundur þessa pistils hefur reiknað út vinnslukostnað tilraunamyllanna við Hafið, og er hann tæplega 90 USD/MWh, sem er meira en þrefaldur kostnaður raforku frá næstu vatnsaflsvirkjun. 

Nú er alveg ljóst, að Landsvirkjun getur sparað vatn í miðlunarlónum með því að reisa og reka vindmyllur, en hvers vegna í ósköpunum að velja til þess einn dýrasta kostinn, sem völ er á ?  Það er þess vegna hægt að taka heils hugar undir gagnrýni Morgunblaðsins á fyrirætlun Landsvirkjunar um "vindmyllulund" á Hafinu um leið og henni er bent á ódýrasta kostinn, sem er stækkun miðlunarlóna, eða nýjar vatnsaflsvirkjanir og jafvel jarðgufuvirkjanir.  Í lok téðrar forystugreinar ritar höfundur leiðarans þetta um sæstrengsverkefni Landsvirkjunar:

"Ákafi fyrirtækisins við að vinna við svokallað "sæstrengsverkefni" er eiginlega enn skrítnari, þótt þar fylgi hvorki hávaðamengun né fugladráp.  Það mál er kynnt í óskiljanlegum sefjunarstíl , sem er þessu mikla fyrirtæki ekki sæmandi.  

Það er ágætt, að Landsvirkjun hefur ekki klínt sér pólitískt með sama hætti utan í núverandi ríkisstjórn eins og hina síðustu.   En óneitanlega er skrítið, að hún sé enn föst þar." 

Til sefjunarkenndrar kynningar má telja kynningu í Viðskipta Mogganum 16. október 2014 á nýrri skýrslu ENTSO-E, samtaka stofnkerfiseigenda í samtengdu raforkukerfi Evrópu, en á forsíðunni gaf að líta eitthvert mesta ranghermi, peningalegs eðlis, sem sézt hefur eftir Hrun.  Þar stóð:

"65 milljarða ábati af sæstreng".

ENTSO-E leggur ekkert mat á arðsemi sæstrengsins fyrir eiganda strengsins, heldur er um að ræða einhvers konar samlegðar áhrif þess fyrir allt raforkukerfi Evrópu að fá þessa viðbótar tengingu.  Sá, sem stóð fyrir þessum villandi uppslætti Harðar Ægissonar, blaðamanns, var Björgvin Skúli Sigurðsson, framkvæmdastjóri markaðs- og viðskiptaþróunarsviðs Landsvirkjunar. 

Hann lætur sig dreyma um stórfelldan brezkan ríkisstyrk til sæstrengsverkefnisins, íslenzka, og er alveg makalaust að reisa jafnstóra viðskiptahugmynd og þessa á stuðningskerfi brezku ríkisstjórnarinnar við innlendan iðnað og byggðir Bretlands, þ.e.a.s.:

"65 % af kostnaði við framkvæmdir og tryggja raforkuverð, sem samsvarar 150 USD/MWh til 35 ára.  Sams konar stuðningskerfi er fyrir hendi fyrir vindorkugarða, og þar fer raforkuverðið upp í allt að 200 dali".  (Samkvæmt gögnum LV um kostnað vegna tilraunamyllanna tveggja fékk höfundur út vinnslukostnað 90 USD/MWh, sem er ekki hálfdrættingur á við brezka kostnaðinn, enda eru vindmyllurnar þar í mörgum tilvikum úti fyrir landi (off-shore).)

Það er ógæfuleg hugmynd að reisa þetta verkefni á ríkisaðstoð, og það er ólíklegt, að brezk stjórnvöld hafi nokkurn áhuga á jafnóhagkvæmu fyrirbrigði og sæstreng frá Íslandi, sem getur aðeins flutt sáralitla orku á þeirra mælikvarða, nema framleiðsla á búnaðinum falli að miklu leyti í hlut brezks iðnaðar. 

Brezk stjórnvöld hafa hins vegar aðra valkosti.  Búið er að ákveða 2 nýja sæstrengi frá Noregi til Englands með mun meiri flutningsgetu en strengurinn frá Íslandi á að anna, og þessir strengir eru mun ódýrari vegna styttri vegalengdar og grunnsævis.

Samt er Björgvin Skúli ekki úrkula vonar:

"Það, sem liggur fyrir núna, er að hefja viðræður við bresk stjórnvöld um, hvort þau hafi áhuga á slíkum sæstreng.  Ef svo er, sem margt bendir til, þá hver aðkoma þeirra yrði - einkum hvort Bretar séu reiðubúnir að taka stóran hluta þeirrar fjárhagslegu áhættu, sem fylgir slíku verkefni." 

Með þessum orðum skýtur Björgvin Skúli sig í fótinn og viðurkennir, að sæstrengsverkefnið geti ekki borið sig fjárhagslega og að einkaframtakið muni engan áhuga hafa á þessu verkefni án ríkisstuðnings. 

Það er niðurlægjandi fyrir Íslendinga að vita af því, að stærsta orkufyrirtæki landsins, ríkisfyrirtækið Landsvirkjun, skuli ganga með betlistaf í hendi frammi fyrir stjórnmálamönnum í White Hall eða Westminster í Lundúnum og biðji brezk stjórnvöld um að greiða fyrir því, að íslenzk orka geti streymt beint til Bretlands til að búa til verðmæti þar í stað þess að verða nýtt á Íslandi án niðurgreiðslna að hálfu hins opinbera.  Þessa smán verður ríkisstjórn og/eða Alþingi að stöðva þegar í stað. 

Þegar Atvinnuveganefnd Alþingis fól Iðnaðarráðuneytinu að rannsaka ýmsar afleiðingar þess fyrir Íslendinga að tengja raforkukerfi landsins við erlent raforkukerfi, hefur sá möguleiki varla verið ræddur, að fjárhagslegt skilyrði verkefnisins yrði gríðarlegur erlendur opinber stuðningur. 

Á þessu vefsetri hefur verið látin í ljós undrun yfir því, að iðnaðar- og viðskiptaráðherra skuli láta ráðuneyti sitt vinna að alls konar athugunum tengdum sæstreng, sem taldar voru upp.  Það er ljúflega hægt að draga í land með þessa gagnrýni, því að vitaskuld ber ráðuneytinu skylda til að fylgja fyrirmælum Alþingis.  Það verður hins vegar að fara fram á það, að Atvinnuveganefnd ræði þessi mál í ljósi nýjustu upplýsinga og losi þá vonandi ráðuneytið um sinn undan téðum skyldum þangað til horfur í orkumálum Evrópu skýrast betur, en þau eru nú mjög í brennidepli vegna hreðjataks rússneska björnsins á gasflutningum til flestra landa Evrópusambandsins og dólgslegrar framkomu við Úkraínumenn.       

  

 

 

        

  

 

 

  

Sæstrengssóttin á undanhaldi

Eljusamir riddarar í baráttu fyrir fánýtri viðskiptahugmynd um raforkuviðskipti á milli Íslands og Bretlands um sæstreng frá suð-austurströnd Íslands til norðurstrandar Skotlands hafa enn ekki lagt niður vopnin, þó að öll rök hnigi í þá átt, að um tálsýn, eins og í kastilíönsku sögunni af don Kíkóta, sé að ræða.  Mörgum þykir málið afar annarlegt.

Þessir valinkunnu riddarar annarlegra hagsmuna hafa raunar farið illa að ráði sínu í baráttu sinni fyrir slæmum málstað, svo að erfitt er að henda reiður á þjóðhagslegu gildi slíkrar tengingar við Bretland.  Þeir hafa engin rök fært fram opinberlega fyrir málstað sínum, sem nokkur alvöru fjárfestir gæti tekið minnsta mark á.  Þvert á móti svífa þeir skýjum ofar með fullyrðingaflaumi um gríðarlegan auð, sem af slíkum viðskiptum gæti leitt.  Augljóslega er þessi fjárfesting gríðarlega áhættusöm, nema ríkisábyrgð eigi rétt einu sinni að bregða á króann.  Fordæmi eru fyrir því, eins og síðar verður getið, að flutningsfyrirtæki, sem samkvæmt ESB-tilskipun eru einokunarfyrirtæki, oft að miklu leyti í opinberri eigu, á borð við Landsnet á Íslandi, eigi og reki slíkar millilandatengingar. 

Samt er búið að reka téða vindmylluriddara út í kaðlana með því að reikna fyrir þá með hefðbundnum núvirðisreikningum, hvert orkuverðið þyrfti að vera, svo að einhver von væri um arð af slíkri fjárfestingu.  Flutningskostnaðurinn, 140 USD/MWh, að viðbættum jaðarkostnaði vatnsorkuvera á Íslandi, um 25 USD/MWh, alls 165 USD/MWh, er mun hærri en nokkur von er til að unnt sé að gera langtíma viðskiptasamning um við Breta.  Samningur um viðskipti út afskriftarrtíma strengsins, um 20 ár, er forsenda fyrir því, að lánveitendur fáist til að veita fé til sæstrengs.  Þegar botn fæst ekki í röksemdafærslu, er talað um, að einhvers staðar liggi fiskur undir steini, og það á vissulega við í þessu tilviki.  Spákaupmenn og fylgifiskar þeirra, þeir, sem vilja breyta íslenzkum orkulindum í farveg fyrir gróðabrall í stað þess að nota þær til atvinnusköpunar innanlands og til að efla samkeppnihæfni atvinnuvega á Íslandi og eðlilega verðmætasköpun með huga og hönd, standa að baki áróðrinum fyrir raforkutengingu við útlönd. 

Í sumarhefti tímaritsins Þjóðmála gerði einn riddara Landsvirkjunar gagnsókn úr þröngri stöðu og varpaði þar fram nýrri hugmynd í tilraun til að klæða keisarann í föt, en búið var að benda á, að hann væri aðeins í hýjalíni.  Hugmynd riddarans hugumstóra var að flytja brezka raforku, sem aðeins að 10 % er unnin með sjálfbærum hætti, til Íslands,t.d. til að framleiða með henni ál á nóttunni, en setja svo hverfla, rafala og spenna í vatnsaflsvirkjunum á Íslandi á full afköst á daginn þann tíma, sem brezk orkuvinnslufyrirtæki ættu fullt í fangi við að anna hámarks aflþörf Bretlands.

Þessi hugmynd riddara nýstárleikans stendur tæknilega og viðskiptalega á brauðfótum, og tók höfundur þessa pistils að sér að sýna fram á það í andmælagrein í hausthefti tímaritsins Þjóðmála.  Segja má, að hugmyndafræði riddarans lúti að því að senda orku frá Bretlandi um 1200 km leið og upp í miðlunarlón á Íslandi á lágálagstíma á Bretlandi og senda hana til baka 1200 km leið á háálagstíma Bretlands.  Hugmyndin er þá sú, að miðlunarþörf úr lónum breytist ekki við þetta, en augljóslega þarf að auka við afkastagetu vatnsaflsvirkjananna til að þetta sé mögulegt.  Meginhluti kostnaðar við virkjanirnar er einmitt fólginn í þessum þætti, svo að það er út í hött að halda því fram, að lítið sem ekkert þurfi að fjárfesta í virkjunum á Íslandi til að raungera þessa hugmynd.  Það er stórfurðulegt, að svo fjarstæðukenndur málflutningur skuli hafður í frammi að hálfu ríkisfyrirtækis á Íslandi.  Skúli Jóhannsson, verkfræðingur, hefur einnig bent á þennan alvarlega veikleika í málflutningi Landsvirkjunar, eins og vikið verður að síðar í þessari vefgrein.  Gagnrýnin kemur þess vegna úr tveimur innbyrðis óháðum áttum. 

 Eins og áður segir er kostnaðurinn, að meðreiknuðum afltöpum, um 140 USD/MWh aðra leið, svo að kostnaður þessa tiltækis verður þá 280 USD/MWh, að viðbættu orkuverði á Bretlandi á lágálagstíma, sem ekki er þó undir 50 USD/MWh, hvað sem síðar verður, svo að fást verða a.m.k. 330 USD/MWh fyrir þessa reglunarorku á Bretlandi.  Það er af og frá, að nokkur von sé til þess á næstu árum.  Í téðri Þjóðmálagrein haustheftisins er að auki bent á, hversu tæknilega vanhugsuð þessi hugmynd er.

Bretum mun standa til boða að kaupa jarðgas frá Bandaríkjamönnum á vökvaformi, s.k. LNG, (Liquefied Natural Gas) á vökvaformi á lægra verði en núverandi gasverði, aðallega frá Gazprom, nemur í Evrópu, og Bretar ætla að auki út í gasvinnslu með lóðréttum og láréttum borholum og þrýstivinnslu jarðgass úr jarðlögum gegnum þessar borholur, sem á ensku gengur undir heitinu "Fracking". 

Þá er á Bretlandi verið að dusta rykið af þróun kjarnorkuvera, sem framleiða rafmagn í gufuhverflum, sem knúnir eru af hita frá Þóríum kjarnakljúfi, sem er mun ódýrari, öruggari og skilur eftir minna af geislavirkum úrgangi en úraníum-kljúfurinn.  Allt bendir þess vegna til raunlækkunar raforkuverðs á næstu árum og áratugum á Bretlandi vegna tækniþróunar orkugeirans, enda ber athafnalífið ekki heildsöluverð á raforku yfir 80 USD/MWh án þess að eitthvað láti undan, t.d. framboð atvinnutækifæra.  Evrópa verður ósamkeppnihæf við Bandaríkin með tvöfalt hærra heildsöluverð á rafmagni en þar tíðkast. 

Riddarar sæstrengsskýjaborganna hafa verið fámálir um tæknilega þætti sæstrengsins, gerð strengs og endamannvirkja, rekstrarspennu, fjölda leiðara, ætlaða bilanatíðni og viðgerðartíma, o.s.frv.  Sumir sæstrengseigendur spara sér annan leiðarann og nota sjóinn til að leiða strauminn aðra leiðina.  Slíkt er stórhættulegt öllu lífi í grennd landtökustaðanna. 

Gríðarleg endamannvirki þarf við ströndina og línumannvirki þangað.  Ef bilun kemur upp í einhverjum hluta þessara flóknu flutningsmannvirkja, sem reikna má með a.m.k. einu sinni á ári, og flutningur stendur þá sem hæst, þá verða ægilegar spennu-, afl- og tíðnisveiflur í hinu litla íslenzka stofnkerfi, sem geta leitt til myrkvunar stórs hluta Íslands.  Þetta er hægt að reikna í hermilíkönum.  Riddararnir hafa skautað léttilega yfir þennan alvarlega annmarka, en vaðið út í fenið með dollaraglýju í augum.  Þetta er óafsakanleg strútshegðun að hálfu Landsvirkjunar og ótrúlega ófagmannlega að verki verið. 

Strengbrúður héldu fund í Hörpu þriðjudaginn 9. september 2014.  Var hann (auðvitað) á vegum Verðbréfadeildar Íslandsbanka, og var sá um "arðsemi orkuútflutnings".  Var hann þó aðeins að litlu leyti um orkuútflutning frá Íslandi, heldur snerist fundurinn aðallega um orkuútflutning frá Noregi, enda var gestur fundarins Ola Borten Moe, fyrrverandi olíu- og orkumálaráðherra Noregs.

Þann 7. október 2014 gerði Skúli Jóhannsson, verkfræðingur, þennan fund að viðfangsefni greinar sinnar í Morgunblaðinu, "Arðsemi orkuútflutnings".

Skúli hefur sýnt fram á, að samsetning vatnsorkukerfa Íslands og Noregs sé gjörólík, og þar af leiðandi sé út í hött að bera saman sæstrengstengingar við raforkukerfi þessara landa.  Hann hefur reiknað út, að aflgeta virkjana í Noregi sé fimmföld á við aflgetu virkjana á Íslandi sem hlutfall af grunnafli í hvoru landi, þ.e. forgangsafli.  

Ástæðan fyrir þessu er ólík álagssamsetning í þessum tveimur löndum.  Á Íslandi er um 80 % af álaginu stóriðjuálag, en hlutfallslega um helmingi minna í Noregi. Aðeins um 5 % húsnæðis á Íslandi er hitað upp með með rafmagnsofnum, en í Noregi er líklega um 90 % upphitaðs húsnæðis hitað með rafmagnsofnum.  Í hitunarálaginu eru dægursveiflur og árstíðasveiflur, og  kerfið þarf að anna toppunum.  Þá getur verið hagstætt fyrir virkjanaeigendur að fylla upp í dældir álagsins til að bæta nýtingu mannvirkjanna, ef þeir eiga til þess orku í miðlunarlónunum.  Strengbrúðurnar á Íslandi virðast ekki hafa áttað sig á því, að kennistærðir íslenzka raforkukerfisins eru með þeim hætti, að það er ekki eftir neinu að slægjast með sæstrengstengingu, hvað nýtnina varðar.  Þetta liggur þó í augum uppi fyrir þá, sem málið gaumgæfa.     

Því miður leggur núverandi iðnaðarráðherra nafn sitt við skýjaglópahátt strengbrúðanna, en er þó vonandi ekki strengjabrúða, þó að hún hafi sett téðan fund og haldið því fram í setningarávarpi, að téður sæstrengur "væri orðinn tæknilega raunhæfur og jafnframt hagkvæmur".  Hvaðan í ósköpunum hefur iðnaðarráðuneytið þessa speki ?  Hefur það undir höndum óbirt gögn, sem gefa ráðherranum svigrúm til að slá fram digurbarkalegri fullyrðingu á borð við þessa ?  Á það skal bera brigður þar til annað sannast, og er annars ástæðulaust fyrir ráðuneytið að lúra á þeim gögnum.  Á að trúa því, að iðnaðarráðuneytið gleypi áróður strengbrúðanna hráan og geri að sínum ? Something is rotten in the State of Danemark."

Það var ótrúlegt, að téður norskur ráðherra ræddi um umhverfisverndarsinna sem "bófa í hlekkjum" (gangs in chains).  Á Íslandi tíðkast ekki slíkur málflutningur.  Fólk á fullan rétt á þeirri skoðun, að nóg sé komið af virkjunum, tengivirkjum og línum.  Höfundur þessa pistils gerir greinarmun á mannvirkjum eftir hlutverki þeirra.  Orkumannvirki, sem reist eru til eflingar innviða og atvinnustarfsemi í landinu, styður hann, ef notagildið er metið meira en verndargildið, að beztu manna yfirsýn, en mannvirki fyrirtækja, sem annaðhvort hafa litla þjóðhagslega hagkvæmni eða styrkja ekki innviði athafnalífsins, þarf að skoða með Argusaraugum áður en slík eru samþykkt.  Dæmi um þetta eru viðskipti með raforku um sæstreng til útlanda, sem aðeins geta leitt til verulegrar hækkunar á raforku á Íslandi og verri samkeppnistöðu fyrirtækja á Íslandi en ella.  Slíkt framferði er ekkert annað en spákaupmennska með orkuna, sem getur haft alvarlega fjárhagslega kollsteypu í för með sér í svipuðum dúr og bankahrunið haustið 2008, og ber þess vegna að berjast gegn með kjafti og klóm.  Þá gætu myndazt kynleg bandalög undir forskriftinni: óvinur óvinar þíns er vinur þinn. 

Eðli "hráefnisútflutnings" af þessu tagi er að gera hina ríku enn ríkari, en þeir, sem hafa ofan í sig með striti hugar og/eða handar, þeir bera skarðan hlut frá borði.  Meðaltekjur í þjóðfélaginu hækka við þetta, en miðtekjurnar ekki.  Miðtekjur eru tekjur, þar sem jafnmargir á atvinnualdri eru neðan við og ofan við.  Viðskipti af þessu tagi ýta með öðrum orðum óverðskuldað undir vaxandi tekjuskiptingu, sem endað getur með mikilli þjóðfélagsspennu, eins og Bandaríkjamenn eru að upplifa núna.  Meðaltekjur hafa þar vaxið, en miðstéttin verður ekki vör við það, af því að miðtekjurnar hafa ekki vaxið.  Þó að sæstrengur á milli Íslands og Skotlands yrði arðsamur, sem hann hefur enga möguleika á að verða vegna lítils orkuflutnings, mikillar vegalengdar og dýpis, þá bætir hann litlu við innviði landsins og nánast einvörðungu á byggingarskeiði mannvirkja.  Fjármálakerfið kynni hins vegar að fitna.  

Skúli Jóhannsson kveður fram hafa komið á téðum fundi, að NORNED, en svo er sæstrengurinn á milli Noregs og Hollands nefndur, sé í eigu raforkuflutningsfyrirtækja landanna og eigi Statnett 50 % og Tennet 50 %.  Það yrðu dálagleg tíðindi, ef sama fyrirkomulagið yrði viðhaft með Íslandsstrenginn, og Landsnet mundi þá eiga 50 % af a.m.k. 600 milljarða kr fjárfestingu.  Íslenzkir raforkunotendur sætu þá í súpunni, og íslenzkir skattgreiðendur sætu uppi með ábyrgðina.  Áður hefur verið látið í veðri vaka, að Landsvirkjun mundi ekki eiga strenginn, heldur ótilgreindir, áhugasamir fjárfestar, en Landsvirkjun á meirihlutann í Landsneti.   

Þetta minnir mest á feigðarflan fyrri ríkisstjórnar, þegar hún reyndi að smeygja Icesave-skuldinni um háls skattborgara á Íslandi.  Einn þeirra, sem mjög mælti með því, hét Hörður Arnarson og var þá orðinn forstjóri Landsvirkjunar.  Hvað gengur manninum til að láta eins og hann lætur ?  Mistök á mistök ofan.

Það er eins og blindur leiði haltan í þessu endemis sæstrengsmáli, og nytsamir sakleysingjar bíta enn á agnið.  Til marks um fíflaganginn á fundinum skrifaði Skúli Jóhannsson eftirfarandi undir lok greinar sinnar:

"Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar, kvað upp úr með, að hagkvæmni sæstrengs til Bretlands væri gríðarleg og það væri hægt að keyra sæstrenginn að miklu leyti á umframorku, sem þó er ekki fyrir hendi í orkuöflunarkerfinu á Íslandi, alla vega ekki í þeim mæli, sem forstjórinn hefur haldið fram."

Segja má, að Skúli Jóhansson og höfundur þessa pistils séu báðir í hlutverki barnsins í ævintýrinu um keisarann, sem hafði gaman af að koma fram í nýjum, fínum fötum, og lét að lokum klæðskera sína gera sér föt úr svo fínu hýjalíni, að það sást ekki, enda varð neyðarúrræði klæðskeranna að vefa úr engu og hafa keisarann að fífli.  Barnið hrópaði: "Keisarinn er ekki í neinu".  Þetta á núna við tiltekinn forstjóra. 

Hvað veldur því, að ráðherrann ætlar að dansa þennan menúett við Hörð ?  Hún verður að svara flokksstofnunum Sjálfstæðisflokksins því ásamt kjósendum hans, ef ekki verður snarlega söðlað um.  Eða hvað segja menn um eftirfarandi, sem tekið er úr grein Skúla ?:

"Í tölu sinni tilkynnti iðnaðarráðherra, að á vegum ráðuneytisins hefðu verið sett í gang a.m.k. sex sérverkefni: áhrif sæstrengsins á iðnfyrirtæki á Íslandi, umhverfisáhrif og kostnaður vegna þeirra, framboð á virkjunum á Íslandi, þróun raforkumarkaðar í Evrópu, mat á tæknilausnum og reynsla Norðmanna af sæstrengjum til raforkuflutnings.  Fleiri verkefni verða sett í gang á næstunni."

Maður veit ekki, hvaðan á mann stendur veðrið við þessa lesningu.  Hvers konar verkstjórn er eiginlega í þessu ráðuneyti, að þannig skuli vera forgangsraðað verkefnum þar og bruðlað með fé skattborgaranna við umfjöllun um "futile" eða gagnslaus verkefni.  Væntanlega er ætlun ráðherrans að safna gögnum til undirbúnings upplýstri ákvarðanatöku stjórnvalda um aflstreng til Skotlands.  Aðferðarfræði ráðherrans er hins vegar umdeilanleg, því að nóg er af gögnum fyrir hendi til að taka upplýsta ákvörðun um að leggja allar opinberar vangaveltur um slíkan streng á hilluna og beina frekar kröftunum að því að fleiri atvinnugreinar fái notið heildsölukjara á orku og áframhaldandi iðnvæðingu landsins. Annað er ævintýramennska. 

Þessi umfjöllun iðnaðarráðuneytisins er með öllu ótímabær og á engan rétt á sér á þessu kjörtímabili.  Er ekki rétt að Landsfundur Sjálfstæðisflokksins álykti um þetta mál áður en ráðherra flokksins veður fram með þessum hætti í mjög umdeildu máli og gefur í skyn, að hún hafi hug á raftengingu við Skotland, sé þess nokkur kostur ?

   

   

 

 

     

   

  

Þjóðerniskennd sækir í sig veðrið

Þessi misserin blása ferskir vindar um Evrópu á stjórnmálasviðinu.  Birtingarmynd þeirra er aðallega með tvennum hætti:

Annars vegar hefur flokkum vaxið ásmegin, sem eru gagnrýnir á myndun fjölmenningarsamfélaga í sínu hefðbundna þjóðríki.  Þessir flokkar gefa ekki mikið fyrir frelsin fjögur á Innri markaði Evrópusambandsins, ESB, a.m.k. ekki regluna um óhefta för vinnuafls á milli landa, og þeir eru yfirleitt í andstöðu við valdaframsal þjóðþinga sinna til embættismanna ESB í Brüssel og s.k. Evrópuþings.

Öflugastir þessara flokka eru Þjóðfylkingin í Frakklandi undir forystu Marie Le Pen, sem nýtur mikils fylgis í Frakklandi og vaxandi, eftir því sem getuleysi jafnaðarmanna á þjóðþingi Frakklands og í Elysée-höllinni í París til að fást við vandamál Frakklands verður lýðum ljósara.  

Frakkland er að sökkva í botnlaust skuldafen, þar sem ríkisskuldir eru komnar langt yfir 60 % af VLF, sem er viðmiðunin samkvæmt Maastricht-samninginum, og þar ríkir almenn svartsýni, verðhjöðnun er á næsta leyti og atvinnuleysi fer vaxandi.  Ef ekki verður snúið af braut árlegs ríkissjóðshalla upp á 4 %-5 %, þá verða munu skuldirnar innan 5 ára geta orðið Frökkum óviðráðanlegar, og þá mun hrikta í evrunni. 

Jafnaðarmenn hafa ekkert bein í nefinu til að kljást við vandamál með þeim meðulum, sem duga, og skila rekstrarafgangi á ríkissjóði.  Ráðstafanir samkvæmt hagspeki jafnaðarmanna eru eins og að hella olíu á eld. Hagspeki þeirra um að sáldra fé úr ríkissjóði um samfélagið og gera allt að helming landsmanna að bótaþegum, gengur ekki upp í raunveruleikanum, þó að málpípur þeirra séu oft býsna liðugar um málbeinið.  Endar ná sjaldnast saman hjá jafnaðarmönnum, og þá er unga fólkinu sendur reikningurinn með því að slá lán á æ verri kjörum eftir því sem dýpra er sokkið í skuldaforina. 

Annar flokkur á þjóðernislegum væng stjórnmálanna er UKIP-United Kingdom Independence Party á Bretlandseyjum.  Sá vill draga Bretland úr ESB. Hann fékk mikið fylgi, 25 %-30 %, í síðustu kosningum þar til Evrópuþingsins, og hefur þegar fengið fulltrúa í sveitarstjórn, og flótti er tekinn að bresta í þingmannalið Íhaldsflokksins yfir til UKIP Nigel Farage. 

David Cameron, forsætisráðherra brezku samsteypustjórnarinnar, hefur neyðzt til að reyna að hamla sérstaklega gegn UKIP með því að heita Bretum að semja völd til baka til Westminster og White Hall frá Berlaymont í Brüssel og síðan að leyfa þeim að kjósa um veru Bretlands í ESB.  Benda skoðanakannanir til, að stjórnmálalegt líf Camerons sé undir því komið, að honum verði mjög vel ágengt í Brüssel, svo að Bretar samþykki áframhaldandi veru lands síns í ESB.  Á eftirgjöf að hálfu Brüsselvaldsins eru hins vegar taldar litlar líkur.  Cameron gæti bjargað sér og flokki sínum með því að söðla um og hvetja Breta til að samþykkja úrsögn.  Dagar ESB í sinni núverandi mynd eru þess vegna taldir, enda er almenn óánægja í Evrópu með stjórnsýslu þess og lýðræðishalla.  Hér uppi á Íslandi lætur formaður jafnaðarmanna, Árni Páll Árnason, hins vegar út úr sér þvætting á borð við þann, að Íslendingar séu eina þjóðin í Evrópu, sem viti ekki, hvaða gjaldmiðil þeir muni nota eftir 10 ár.  Í Evrópu er ekki einu sinni vitað, hvernig ESB mun líta út eftir 10 ár, hvað þá hvort evran verður þá við lýði.   

Stuðningsmenn Þjóðfylkingarinnar, UKIP, Svíþjóðardemókratanna, Sannra Finna og annarra svipaðra um alla Evrópu, hafa þróun evrópskra samfélaga í átt til fjölmenningarsamfélaga á hornum sér og telja hana vega að rótum hefðbundinnar þjóðmenningar sinnar, sem þeir vilja fyrir engan mun fórna á altari samfélagsgerðar, sem þeir telja boðflennu í sínum ranni í þeim skilningi, að aldrei hafi alvarleg umræða farið fram um svo veigamikið mál eða kosningar um það.  Fólki finnst því vera troðið um tær, og að það og menning þess eigi í vök að verjast. 

Á tímum efnahagslegrar stöðnunar og vaxandi atvinnuleysis má líkja þessari þjóðfélagsgerjun við púðurtunnu, sem getur sprungið með byltingu, eins og t.d. valdataka Marie Le Pen í Elysée væri og úrsögn Bretlands úr ESB.  Þetta er nú allur stöðugleikinn, sem búrókrötunum í Brüssel hefur tekizt að koma á.  Hræringar Evrópu eru ekki hliðhollar ríkjasambandi í Evrópu.  Hræringar Evrópu stefna þvert á móti í átt til sundrunar Evrópu og miðstýrðra ríkja Evrópu.

Stærsta ríkið, að undanskildu Rússlandi, Þýzkaland, er ekki miðstýrt, heldur er mikil valddreifing í Sambandslýðveldinu, þar sem hvert fylki á sér þing og höfuðstað og fer með skattlagningarvald.  Ríkisstjórn Sambandslýðveldisins í Berlín fer aðeins með málefni, sem telja má sameiginleg fyrir tvö eða fleiri fylki, landvarnir og utanríkismál og að sjálfsögðu rekstur á sameiginlegum ríkissjóði Þjóðverja.  Margir þjóðflokkar búa innan þýzku landamæranna með mismunandi menningu og mállýzkur.  Þjóðverjar verða margir hverjir að grípa til háþýzkunnar til að skilja hvern annan. 

Otto von Bismarck sameinaði þessa þjóðflokka m.a. með Deutsche Industrie Normen - DIN, svo að Svabar gætu framleitt íhluti fyrir Prússa, sem síðan gætu selt Rínlendingum tæki o.s.frv.  Jafnvel Bæjarar, sem sumir vilja ekki láta kalla sig Þjóðverja, heldur Bæjara, og að geðslagi svipar að sumu leyti mest til Austurríkismanna, una sér vel í þessu sambandsríki.  Stjórnarfyrirkomulag, sem Engilsaxar hönnuðu með Þjóðverjum eftir fall Þriðja ríkisins, virðist henta Þýzkalandi vel.  Reyndar spjara þeir sig undir hvaða kerfi sem er.  

Það er ekki hið sama uppi á teninginum í hinu Sameinaða brezka konungdæmi.  Brezka stjórnskipanin, sem fleytti þeim áfram til mesta heimsveldis sögunnar og sem réði niðurlögum einræðisherra á borð við Napóleon Bonaparte frá Korsíku, Vilhjálm 2. Prússakeisara af ætt Junkera, og Adolfs Hitlers, furðufugls með mikilmennskubrjálæði, ættaðan frá Linz í Austurríki, sem afarkostir Frakka í Versalasamningunum frá 1919 skoluðu að afloknum kosningum upp í kanzlarasæti í Berlín 30. janúar 1933, er nú að liðast í sundur, af því að sú gamla stjórnskipan svarar ekki kalli nútímans um sjálfstjórn minnihluta þjóða, sem af sögulegum, menningarlegum og efnahagslegum ástæðum vilja sjálfstjórn og jafnvel sjálfstæði. 

Þegar grannt er skoðað, eru það oft efnahagslegar ástæður, sem kynda undir sjálfstæðisbaráttu þjóða.  Olía og gas í lögsögu Skotlands hefur vafalítið lagzt á sveif með sjálfstæðissinnum Skotlands.  Katalóníubúar telja Madrid vera afætu á sér, og Quebeck er ríkt frá náttúrunnar hendi.  Boðskapur íslenzkra sjálfstæðissinna í upphafi 20. aldar var og, að auðlindir á hvern mann hérlendis væru miklar, og nægir að minna á herhvatir Einars Benediktssonar, skálds, um virkjun íslenzkra fallvatna. 

Þá er vert að hafa í huga, að viðskiptafrelsi, t.d. á Innri markaði ESB, hjálpar minni þjóðum við að afsetja sínar vörur og þjónustu, eins og um stórríki væri að ræða.  

 

Þjóðaratkvæðagreiðslan í Skotlandi 18. september 2014 setti af stað óstöðvandi þróun alls konar þjóðabrota í Evrópu í átt til sjálfstæðis.  Bretar ræða nú af kappi, hvað ný stjórnarskrá þeirra eigi að fjalla um.  Cameron hefur skipað William Hague, fyrrverandi leiðtoga Íhaldsmanna, formann stjórnarnefndar, sem á að koma með stjórnarskrártillögu. Vaxandi fylgi er fyrir því á Englandi, að aðeins þingmenn Englendinga fái að fjalla um ensk málefni og greiða um þau atkvæði, en hvorki þingmenn Skota, Wales-búa né Norður-Íra.  Við þetta ykist styrkur Íhaldsmanna á enska þinginu á kostnað jafnaðarmanna í Verkamannaflokkinum.

Um aldamótin síðustu voru 60 % Englendinga hlynntir því, að um ensk málefni á brezka þinginu yrði aðeins fjallað af þingmönnum Englendinga, samkvæmt Institute for Public Policy Research, en árið 2012 voru þeir orðnir 80 %.  Samkvæmt British Social Attitude Survey kölluðu 55 % af enskum kjósendum sig Breta árið 1997, en árið 2012 hafði þeim fækkað í 43 %, og kölluðu þá einnig 43 % sig Englendinga, en 14 % höfðu ekki gert upp hug sinn.  Þetta, þ.e. 43 %, sem líta fyrst á sig sem Englendinga og síðan Breta, er hærra hlutfall en á meðal Bæjara, Galisíumanna á Spáni og Bretóna á Bretagne-skaganum.  Hins vegar er þessi þróun komin lengra á meðal Skota og á meðal Katalóna og Baska á Spáni, þar sem aðskilnaðarhreyfingar eru öflugar.  Líklega er sama uppi á teninginum í Quebec, þar sem er starfandi öflug aðskilnaðarhreyfing. 

Fleiri svæði í Evrópu má nefna, þar sem sjálfstjórnartilhneiging hefur látið á sér kræla.  Má þar nefna Suður-Týról, þar sem þýzkumælandi fólk á erfitt með að sætta sig við ítalskt ríkisfang, Slésíu í Póllandi, þar sem margir Þjóðverjar hafa búið um aldir, og síðan auðvitað Úkraínu, þar sem rússneski björninn hefur beitt hervaldi í tilraun til að kljúfa ríkið og hernam hluta þess, Krím, og innlimaði í Rússland, þó að þar séu Úkraínumenn fjölmennir og einnig Tartarar, sem Jósef Djúgasvílí Stalín lét flytja nauðungarflutningum langt austur eftir í lok "Föðurlandsstríðsins mikla", sem hann reyndar sjálfur hóf með kumpánanum Adolf Hitler 1. september 1939 eftir að þeir skiptu Evrópu upp á milli sín u.þ.b. 10 dögum áður.

Belgía er nánast í stöðugri stjórnarkreppu vegna slæms samkomulags á milli Flæmingja og Vallóna, enda var Belgíu komið á fót til að verða stuðpúði á milli Þjóðverja og Frakka, sem eru þjóðir með ólíkar lyndiseinkunnir, svo að ekki sé meira sagt.

Hvaða ályktanir af ofangreindum róstum er hægt að draga með hagsmuni íslenzku þjóðarinnar fyrir augum ?

Í fyrsta lagi voru sambandsslitin við Dani árið 1918 og lýðveldisstofnun árið 1944 sögulega réttar og tímabærar ákvarðanir, sem e.t.v. með vissum hætti hafa gefið tóninn fyrir þjóðríkjaþróunina í Evrópu nú í byrjun 21. aldarinnar.  Það er tekið eftir því, hvernig smáþjóðum Evrópu vegnar, þ.á.m. hinni íslenzku, lengst norður í Atlantshafi, og hvernig hún í kjölfar fjármálakreppu heimsins 2007-2008 hristi af sér fjötra fjármálakerfisins með tveimur þjóðaratkvæðagreiðslum og vann síðan mikilvægt dómsmál í krafti eigin fullveldis í blóra við Brüssel og í fullkominni óþökk Breta og Hollendinga.  Það hefur verið dregin burst úr nefi gömlu nýlenduveldanna.   

Vinstri stjórnin stundaði ósæmilegt daður við framkvæmdastjórn ESB í Brüssel.  Þar léku skessur sér með fjöregg þjóðarinnar.  Upphafið var ósæmilegt vegna þess, að sú ríkisstjórn neitaði þjóðinni um að tjá sig sérstaklega í þjóðaratkvæðagreiðslu um það, hvort hún vildi fara á fjörurnar við ESB með hjónaband í huga eður ei.  Það er ótrúlega ósvífinn gjörningur að taka slíka umdeilda U-beygju í utanríkismálum án þess að leita fyrst eftir samþykki þjóðarinnar þar að lútandi.  Í stað þess var farin sú ósæmilega og ólýðræðislega leið að handjárna  þingmenn þáverandi stjórnarmeirihluta og skipa þeim að samþykkja aðildarumsóknina. Jafnvel ráðherrar gerðu grein fyrir atkvæði sínu með megnasta óbragð í munninum, og verður munnsöfnuður þeirra, t.d. Svandísar Svavarsdóttur, lengi í minnum hafður.

Þessi umsókn reyndist hið mesta feigðarflan, og viðræður í helztu málaflokkunum, sjávarútvegi og landbúnaði, báru engan árangur, svo að ESB sleit í raun viðræðunum með því að neita að afhenda nauðsynleg gögn, s.k. rýniskýrslu um sjávarútvegsmál, til að hægt væri að halda áfram.  Fyrri ríkisstjórn gerði þá hlé, og eftir kosningarnar í maí 2013 ákvað ný ríkisstjórn, að frekari viðræður væru vita vonlausar og leysti samninganefnd Íslands frá störfum.  Síðan það gerðist hafa mál þróazt með þeim hætti í Brüssel, að ákveðið var að hætta við allar stækkunartilraunir um 5 ára skeið, enda aðildarríkin að nálgast 30, og stjórnkerfi ESB orðið mjög þungt í vöfum og væri í bráðri þörf fyrir straumlínulögun.  Þar að auki blasa alvarleg vandamál við ESB-forystunni, bæði innan frá og utan, t.d. Bretar og Rússar, og efnahagslíf evru-ríkjanna er í kaldakolum. 

Að öllu þessu virtu blasir við, að það er tímaskekkja, að ofan í skúffu búrókrata í Berlaymont hvíli nú umsókn frá Íslandi um aðildarviðræður og aðlögunarferli.  Hvaða erindi á Ísland inn í það öngþveiti, sem þarna ríkir ?  Jafnaðarmennina á Íslandi dreymir um að koma Íslandi í enn samansúrraðra forræðis- og leyfisveitingasamfélag en reyndin er á nú þegar, og er þó nóg samt.  Þetta mun aðeins hafa í för með sér enn fleiri afætur á fámennum hópi vinnandi manna en raunin er á nú þegar og þess vegna versnandi hag allra, nema þeirra, sem fara á ESB-jötuna.  Allt tal um, að evran verði þá innan seilingar, er fávíslegt bull.  Ef menn vilja aðra mynt, eru aðrar leiðir útlátaminni en innganga í ríkjasamband. 

Umsóknarbréf Jóhönnu og Össurar á að afturkalla með þingsályktun frá Alþingi vafningalaust, hvernig sem fimmta herdeildin lætur.  Lýðræðislega séð er engin ástæða til að halda um þetta þjóðaratkvæðagreiðslu, af því að þjóðin var ekki spurð um þetta á sínum tíma.  Ef þingið vill ekki taka af skarið, getur það vísað málinu til þjóðarinnar, og þá verður sú snerra tekin, og getur orðið atgangur allharður, en enginn vafi getur leikið á um, að herfræði og vopnabúnaður sjálfstæðissinna er með þeim hætti, að fimmta herdeildin mun þurfa að lúta í gras.  Stólparitið að neðan sýnir gamlar kannanir.  Síðan þá hefur þróun mála orðið sjálfstæðissinnum í vil.      

     

     

 

 

 

 

   

 

 

 

Um skattkerfi

'Obeinir skattar hafa verið talsvert í umræðunni í haust vegna þess, að í fjárlagafrumvarpi fyrir 2015 er í fyrsta sinn í langan tíma reynt að gera róttækar breytingar á skattkerfinu til bóta.  Undanfarin ár var eingöngu um aukna skattheimtu að ræða, en hér er um heildstæðar kerfisbreytingar að ræða, sem miða að auknu jafnræði í þjóðfélaginu og skilvirkni á skatttekjum í ríkissjóð með því að færa neða og efra þrep virðisaukaskattsins nær hvort öðru, afnema geðþóttagjald stjórnmálamanna á vissar vörur, og fækka undanþágum virðisaukaskyldra vara og þjónustu.  Hér á eftir verður gerð nánari grein fyrir þessu:

Jafnræði:   

Með mismunandi skattlagningu á vörur og þjónustu eru stjórnmálamenn að umbuna birgjum og neytendum vara og þjónustu, sem þeim þóknast að setja í núllflokk eða lægri flokkinn á kostnað hins, sem lendir í hinum hærri.  Flokkun þessi er í sumum tilvikum tilviljanakennd og jafnvel ruglingsleg.  Þegar um skatt af matvöru er að ræða, er ekki hægt að hækka hann á Íslandi, nema sýnt sé með óyggjandi hætti, að mótvægisaðgerðir geri meira en að vega upp á móti hækkuninni. 

Samhliða kerfisbreytingum er verið að lækka heildarbyrði óbeinna skatta. Þetta hefur verið gert, þar sem hækkun skattsins úr 7 % í 12 %, lækkun hans úr 25,5 % í 24,0 %og afnám sykurskatts ásamt afnámi vörugjalda af öllu, nema bílum, eldsneyti, áfengi og tóbaki, jafngildir þriggja  milljarða kr tekjutapi fyrir ríkissjóð.  

Til að tryggja, að barnafjölskyldur, þar sem er meiri en meðalfjöldi munna í heimili, beri ekki skarðan hlut frá borði, eru barnabætur hækkaðar um einn milljarð kr, og til að létta undir með öryrkjum og ellilífeyrisþegum, sem flestir nota tiltölulega hátt hlutfall ráðstofunarfjár síns til matarkaupa, eru bætur til þeirra auknar um eina 13 milljarða 2014-2015. 

Þrátt fyrir þennan hagræðingarkostnað er talið, að ríkissjóður muni hagnast vegna breikkunar skattstofnsins með fækkun undanþága, aukinnar skilvirkni skattkerfisins með minni undanskotum og vegna þess hagvaxtar, 3 %-4 % á ári, sem nú er í uppsiglingu með erlendum fjárfestingum í iðnaði fyrir allt að 190 milljarða kr 2014-2017.  Að beztu manna yfirsýn er ekki gengið á hlut nokkurs manns með þessari heilbrigðu samræmingaraðgerð. 

Skilvirkni: 

Með skilvirkni skattkerfa er átt við kostnaðinn hjá skattgreiðandanum og skattinnheimtustofnun sem hlutfall af greiddri upphæð, svo og hversu mikið skilar sér í skatthirzlurnar m.v. það, sem ætti að skila sér.  Ef álagningarkerfið er auðskiljanlegt flestum og ef það hefur ekki í sér innbyggða hvata til undanskota, þá má telja það vera skilvirkt.  Núverandi virðisaukaskattkerfi er óskilvirkt samkvæmt þessari skilgreiningu, því að það er á sumum sviðum flókið að aðgreina vörur og þjónustu eftir álagningarflokkum, það freistar til svindls við flokkun, af því að langt bil er á milli þeirra, og það freistar til undanskota vegna hárrar skattheimtu, 25,5 %.  Skatttekjur af virðisaukaskatti eru minni en efni standa til, og hækkun vinstri stjórnarinnar á skattheimtu efra þrepsins upp í 25,5 % skilaði sér illa í ríkissjóð. 

Neðra og efra þrepið:

Neðra virðisaukaskattþrepið á Íslandi er á meðal hins lægsta, sem þekkist, og efra þrepið er á meðal hins hæsta, sem þekkist.  Mismunur þeirra nemur 18,5 %, sem er nógu hátt til að freista til misferlis, og hámarkið, 25,5 %, er sömuleiðis nógu hátt til að hvetja til undanskota, enda er skattheimta af þessu tagi afar íþyngjandi fyrir neytendur og fyrir hagkerfið í heild og spanar upp verðlagið. 

Það er þess vegna hárrétt að hækka neðra þrepið og að lækka efra þrepið með það sem takmark að sameina þessi tvö þrep.  Það er hins vegar ekki fýsilegt að hækka lægra þrepið upp fyrir 15 %, og það hillir ekki undir, að eitt þrep á 15 % skili ríkissjóði sambærilegum tekjum og nú, og miðað við geigvænlega fjárþörf ríkissjóðs á næstu árum verður ekki hægt að lækka heildarbyrði neytenda af virðisaukaskatti fyrr en e.t.v. um 2020.  Næsta skref við hækkun neðra þreps gæti verið úr 12 % í 15 % samfara lækkun á tollum af matvælum, ef gagnkvæmt samkomulag næst við viðkomandi ríki um slíka lækkun, og lækkun á efra þrepinu í 22 %. 

Geðþóttagjald  stjórnmálamanna á vörur og þjónustu felur í sér ósanngirni og óþolandi skekkingu á markaðnum, t.d. í tilraun til neyzlustýringar.  Þetta er angi af duttlungafullri skattheimtu, sem vinstri sinnaðir stjórnmálamenn beita óspart til að hygla einum hópi og til að refsa öðrum, sem ekki eru að þeirra skapi.  Dæmi um þetta er aðferðarfræði vinstri stjórnarinnar, sálugu, við álagningu veiðigjalda af útgerðarmönnum, sem lagðist mjög mismunandi á greinar sjávarútvegsins og fór yfirleitt miklu ver með litlu útgerðirnar en stóru, þannig að útgerðum fækkaði við þessa stjórnvaldsaðgerð.   Skattlagningarvaldið er vandmeðfarið, og vinstri stjórn Jóhönnu og Steingríms misbeitti þessu valdi að eigin tiktúrum.  

Annað dæmi er auðlegðarskattur vinstri stjórnarinnar, sem hún að vísu setti á til bráðabirgða, en nú berjast þingmenn Samfylkingar og vinstri-grænna fyrir því að gera hann varanlegan, og ganga þar á bak fyrri loforða, þó að alþekkt sé, að hann hafi farið afar illa með fjárhag fjölda fólks, einkum í eldri kantinum, sem átti ekki handbært fé fyrir honum og neyddist til að selja eignir sínar.  Þetta er hreinræktuð eignaupptaka upp á 10 milljarða kr á ári.  Bæði í tilvikum útgerðarmanna og "eignafólks" á aðeins að beita almennri skattheimtu á formi tekjuskatts og fasteignagjalda, en alls ekki að sveifla skattlagningarbrandinum sem einhvers konar refsivendi á minnihlutahópa.  Slíkt stenzt ekki grundvallarregluna um, að allir skuli vera jafnir fyrir lögunum, einnig skattalögunum, þó að þeim hafi tekizt að nurla meiru saman en öðrum, oftast í sveita síns andlitis.

Fíflagangur vinstri manna í þessum efnum ríður ekki við einteyming.  Nú hafa þeir lagt til, að lagt verði á endurskoðað auðlegðargjald og skattféð lagt í byggingarsjóð Landsspítalans.  Að ofsækja einn þjóðfélagshóp með þessum hætti og pína hann einan til að greiða sérstakt gjald til þjóðþrifaverks, sem er bygging nýs Landsspítala, nær auðvitað engri átt.  Eiga þessi fórnarlömb skattkerfisins e.t.v. síðar að fá að liggja á eins manns stofum, en við hin í safnsölum fyrir a.m.k. 10 manns ?  Þetta er fáránleg skattrefsihugmynd frá vinstri.  Þjóðin öll verður að standa að uppbyggingu Landsspítalans úr sameiginlegum sjóði sínum, sem fé hefur fengizt í með almennri skattheimtu, þar sem fólki er ekki refsað fyrir velgengni eða að hafa lagt ákveðin störf fyrir sig.  Vinstri menn eru fullir öfundar gagnvart háum launum og vilja helzt klófesta megnið af þeim beint í ríkiskassan.  Til hvers ætla vinstri menn að byggja nútímalegt ríkissjúkrahús, ef engir fást læknarnir til að starfa þar vegna ósamkeppnishæfra kjara ? 

Undanþágur   í virðisaukaskattskerfinu eru fjölmargar, og kerfið hefur sætt því, að verða undirlagt alls konar músarholum í tímans rás.  Breiður skattstofn og lág skattheimta á að verða markmiðið. Ef tækist að breikka skattstofninn um 15 % með afnámi allra undaþága og verulegri minnkun undanskota, þá gæti meðalvirðisaukaskattheimtan numið 20 % í stað 23 %, eins og nú er.  Með aðhaldi í ríkisrekstri, stöðugleika og góðum hagvexti (um 4 % á ári) mætti hugsa sér tvö VSK-stig, 15 % og 20 %, og afnám allra vörugjalda fyrir 2020. 

Það er ástæðulaust á Íslandi að vera með tilburði til að draga úr raforkunotkun með sérstökum rafskatti á hverja kWh (kílówattstund).  Vinstri stjórnin lagði þennan skatt á alla raforkunotendur árið 2010, einnig á iðjuver með langtímasamninga um raforkukaup.  Skatturinn var tímabundinn og verður felldur niður við árslok 2015.  Um er að ræða 0,12 kr/kWh, sem gefur ríkissjóði um 2,2 milljarða kr á ári.  Þetta er íþyngjandi skattur fyrir fyrirtæki, sem þurfa mikla orku til sinnar starfsemi.  Fyrirtækjum er þess vegna mismunað, og tólfunum er kastað, þegar fjárfestingarsamningar ríkisins undanþiggja fyrirtæki þessum skatti.  Skatturinn verður felldur niður, en virðisauka lægra þreps ætti að leggja á alla orku, raforku, varmaorku og eldsneytisorku og fengju aðilar innskatt samkvæmt almennum reglum þar um.

Þá má nefna, að nefskatturinn útvarpsgjald verður lækkaður á næstu 2 árum um 15 % og verður 16400 kr/a á alla 16-70 ára að aldri.  Þetta er fáheyrður skattur, eins og aðrir nefskattar, og ætti að leggja af á kjörtímabilinu.  Ríkisútvarpið á ekki allt í senn að geta verið á fjárlögum ríkisins, fengið tekjur af nefskatti og verið með umsvifamikla auglýsingastarfsemi.  Ef meirihluti Alþingis vill, að ríkissjóður eigi bæði hljóðvarp og sjónvarp, er rétt, að slíkt Ríkisútvarp verði á fjárlögum, en svipt auglýsingatekjum, enda er samkeppnin afar ósanngjörn ella.  Þá ætti ein hljóðvarpsrás og þrjár sjónvarpsrásir, sem fólk mundi kaupa sér aðgang að, að duga (aðalrás, seinkuð rás og íþróttarás).   

Tekjur ríkisins af neyzlusköttum, þ.e. óbeinum sköttum, eru háðar kaupmætti almennings.  Þessi kaupmáttur er háður nokkrum stærðum,t.d. vinnuframboði, stöðugleika hagkerfisins, framleiðniaukningu og hagvexti.

Atvinnuleysið hefur snarminnkað á árinu 2014 eða úr 5,4 % árið áður í 3,3 % og fer minnkandi.  Eitthvert aðstreymi er og til landsins af fólki í atvinnuleit.  Stækkun vinnumarkaðarins þýðir aukna spurn eftir vörum og þjónustu og þar með auknar óbeinar skatttekjur ríkisins.

Til þess að einstaklingar og fyrirtæki þrífist almennilega og útflutningsiðnaður blómstri þarf verðbólgan að vera lág, og það er hún um þessar mundir á Íslandi.  Hún er þó margfalt hærri en yfirleitt í Evrópu eða um 2,0 %, sem er fjórföld ESB-verðbólga.  Þar, einkum á evru-svæðinu, er reyndar barizt við tilhneigingu til verðhjöðnunar þessi misserin, en í verðhjöðnun skreppur hagkerfið saman, af því að hvatar til viðskipta hverfa. 

Það er allt í sölurnar leggjandi til að halda verðbólgu í skefjum.  Seðlabankinn hefur nú gefið út, hversu mikið laun mega hækka að meðaltali í landinu án þess að verða verðbólguvaldur.  Þarf enga mannvitsbrekku til að átta sig á því, að almennt launastökk núna væri glapræði og vísasta leiðin til að stöðva þá jákvæðu þróun kaupmáttar, sem verið hefur undanfarin misseri.  Kaupmáttur 2013-2014 hefur líklega vaxið hlutfallslega mest á Íslandi af Evrópulöndunum og svo getur áfram orðið, ef hófsemi og langtímasjónarmið verða áfram í fyrirrúmi.  Eru það miklar óheillakrákur, sem nú vaða fram á völlinn, berja sér á brjóst og hrópa, að nú þurfi fólk á að halda launahækkunum yfir 5 %.  Það er engin innistæða fyrir slíku, hvorki í athafnalífinu né hjá hinu opinbera.  Slíkar hækkanir verða margfaldlega teknar af fólki með verðbólgu og hækkuðum skuldum.  Er nú ekki skynsamlegra að líta til góðra fordæma á meðal þjóða, sem vegnað hefur bezt ?  Þær hafa allar tekið lítil skref í einu, sem samkomulag var um, að hagkerfið þyldi.  Æsingamenn eru vargar í véum og sýna af sér eitraða blöndu vanþekkingar og ábyrgðarleysis.   

Framleiðniaukning    er undirstaða kjarabóta launþega og aukinnar arðsemi fyrirtækja.  Eigendur leggja fram fjármagn, og starfsmenn tileinka sér ný vinnubrögð.  Ágóðanum þarf að skipta á milli vinnuafls og fjármagns. 

Á sumum sviðum íslenzks athafnalífs hefur orðið mikil framleiðniaukning.  Má þar nefna fækkun og stækkun skipa fyrir uppsjávarafla.  Á árunum 2000-2012 eða á 14 árum fækkaði uppsjávarskipum úr rúmlega 50 í tæplega 30 og sjómönnum í þessum geira fækkaði um 50 %, fjöldinn fór úr 800 í 400, en aflaverðmætið á föstu verðlagi 2012 3,7 faldaðist.  Mælt í framleiðsluverðmætum á sjómann hefur framleiðnin 7,4 faldazt, þó að uppsjávaraflinn hafi minnkað úr 1,4 milljónum t í 1,0 milljón t.  Þetta er glæsilegur árangur fjárfestinga, tæknivæðingar, markaðssetningar og starfsfólks.  Því miður virðist nú syrta í álinn fyrir uppsjávarútgerðir, því að Alþjóða hafrannsóknarráðið (ICES) boðar niðurskurð árið 2015, sem gæti jafngild 7 milljarða kr tekjutapi greinarinnar á ári m.v. 2014.  Þetta sýnir, hversu mikla náttúrulega óvissu greinin býr við. 

Í landbúnaði hefur einnig orðið framleiðniaukning með vélvæðingu og sjálfvirknivæðingu, og landbúnaðurinn getur aukið hagkvæman útflutning sinn, ef gagnkvæmir samningar um tollaívilnanir nást. 

Með sama hætti verður stöðug framleiðniaukning í iðnaðinum með aukinni framleiðslu og breyttum áherzlum í starfsmannahaldi.  Jafnvel á sér stað einhver fækkun starfsfólks, sem bættur tækjakostur skapar grundvöll fyrir.

Hagvöxtur er umdeilt fyrirbæri.  Bæði í orði og á borði eru vinstri menn á móti honum.  Þeir halda því fram, að á Íslandi og annars staðar sé hann ósjálfbær og reistur á græðgi, sem leiða muni til hruns vistkerfisins.  Á Íslandi fer því fjarri, að komið sé að endimörkum vaxtar, enda iðnþróunin hér miklu yngri en víðast hvar annars staðar í Evrópu. 

Grundvöllur aukinnar framleiðslu og framleiðni eru fjárfestingar.  Verðmætustu fjárfestingarnar eru í útflutningsiðnaði, af því að í landinu er mikill hörgull á gjaldeyri til að greiða erlendar skuldir og til að hægt sé að afnema gjaldeyrishöftin.  Fjárfestingar hafa verið of litlar á undanförnum árum fyrir eðlilega endurnýjun atvinnutækjanna.  Nú eru fjárfestingar sjávarútvegins að aukast, og nýtt svið orkukræfs iðnaðar er að opnast, þar sem er kísiliðnaður.  Ferðaiðnaðurinn fjárfestir sem aldrei fyrr í hótelum, en aðstaðan úti í náttúrunni til að taka á móti einni milljón ferðamanna á ári er vanþróuð, og vandræðagangur hefur sett svip sinn á umbótaferli á þessu sviði.  Ef þessi atvinnugrein verður nú sett í efri virðisaukaskattsflokkinn, ætti ríkið að geta séð af nokkrum krónum til aðstöðusköpunar.   

Á árunum 2014-2016 er fyrirhugað að fjárfesta í kísiliðnaði á Íslandi fyrir tæplega 200 milljarða kr eða um 70 milljarða kr á ári.  Til að sjá þessum iðnaði fyrir afli og orku gæti þurft að fjárfesta fyrir 100 milljarða kr.  Af þessum 100 milljörðum kr á ári alls gætu 40 milljarðar kr orðið eftir á Íslandi, sem mundi mælast sem um 2 % hagvöxtur á ári, og gæti hagvöxtur þá orðið um 5 % á landinu að jafnaði hvert þessara þriggja ára.  Ríkið gæti borið úr býtum um 20 milljarða kr á ári vegna þessa í óbeinum og beinum sköttum, sem er 3 % búbót á þeim bænum. 

Bezta ráðið til að gera öllum skuldugum aðilum, einstaklingum, fyrirtækjum, sveitarfélögum og ríkissjóði kleift að greiða niður skuldir sínar af krafti er að auka verðmætasköpun í landinu.  Hlutverk ríkisvaldsins er að skapa hvetjandi umgjörð í landinu fyrir miklar fjárfestingar, helzt yfir 20 % af VLF á ári.  Það nær engri átt, að ár eftir ár skuli ríkissjóður greiða 70-90 milljarða kr, megnið í erlendum gjaldeyri, í vexti.  Þessa tölu þarf að lækka niður fyrir 30 milljarða á 5 árum, og slíkt er ómögulegt án sölu á ríkiseignum.  Slík sala þarf að fara fram í þessu augnamiði og til að reisa sómasamlegt Háskólasjúkrahús, en það virðist vera knýjandi til að hindra hrun læknisþjónustu á Íslandi.  Læknar, eins og aðrir, verða hins vegar að forðast að spenna bogann of hátt á meðan hagkerfið er að ná sér á strik með öflugum hagvexti, lágum vöxtum og greiðslu skulda.  Sá, sem fellir mjólkurkúna, hefur aldrei verið talinn mikill búmaður á Íslandi.  Sígandi lukka er bezt.