Forsjálni Orkustofnunar

Það er átakanlegt að horfa upp á ríkisapparatið Orkustofnun í höndum Höllu Hrundar Logadóttur setja saman áætlun um neyðarviðbrögð með Almannavörnum, HS Orku, HS Veitum og ráðgjafarverkfræðistofu nú í miðjum jarðhræringum, sem leiddu til rýmingar Grindavíkur.  Hvers vegna í ósköpunum var ekki hafizt handa um þetta lífsnauðsynlega verkefni strax og jarðvísindamenn kváðu upp úr með, að eldsumbrotahrina væri hafin á Reykjanesi, og myndi hún standa yfir um aldaraðir, ef dám væri dregið af sögunni.  Þetta er ömurlegt dæmi um ríkjandi sofandahátt hins opinbera.  Það sefur yfirleitt á verðinum, og þar er lítið frumkvæði að finna. 

Kristján Jónsson birti Baksviðsviðtal við Höllu Hrund, Orkumálastjóra, í Morgunblaðinu 21. nóvember 2023:

""Óhjákvæmilega myndi slík niðurstaða [Svartsengisvirkjun óvirk] setja meiri þrýsting á raforkukerfið í heild sinni.  Núna liggur frumvarp fyrir Alþingi, sem snýr að raforkuöryggi almennings og er í meðferð Atvinnuveganefndar.

Stuðla á að því, að almenningur lendi ekki undir í samkeppni um raforku, en um er að ræða breytingartillögu, þar sem frumvarpið óbreytt tryggir almenningi ekki slíkan forgang.  Hættan er sú, að almenningur lendi undir í samkeppni um raforku, og þá er ég ekki að tala um vegna náttúruhamfara, heldur bara við aðstæður, sem við köllum venjulegar.  Samkeppni um raforku er mjög mikil, enda vilja margir kaupa raforku á Íslandi. Ef virkjunin í Svartsengi verður óstarfhæf í ofanálag, þá er enn mikilvægara, að breytingarnar á frumvarpinu nái fram að ganga til að styrkja stöðu almennings á öllu landinu varðandi aðgengi að raforku.  Við leggjum því áherzlu á, að breytingarnar nái í gegn og að frumvarpið verði afgreitt fyrir jól.""

 Frumvarp orkuráðherra í sinni núverandi mynd er runnið undan rifjum Orkustofnunar, enda er það vanhugsað og reist á vanþekkingu. Skömmtun rafmagns allt frá árinu 1969 hefur verið framkvæmd þannig hérlendis, að fyrst hefur s.k. ótryggð raforka, áður afgangsorka, verið tekin af fyrirtækjum með slíka samninga við orkubirgjana. Síðan hefur skömmtun forgangsorku verið látin bitna hlutfallslega jafnt á öllum, og um það eru ákvæði í langtíma raforkusamningum. Þessu vill Orkumálastjóri umturna og hefur talið orkuráðherrann á það, en það er ekki hægt með lagasetningu, því að það er bundið í samningum, þ.á.m. í langtímasamningum við stóriðjufyrirtækin.  Hlýtur hvert barn að sjá, að slík lagasetning felur í sér stórfellt brot á samningum ríkisins við m.a. erlend stórfyrirtæki, sem getur skapað ríkinu stórfellda skaðabótaskyldu og fyrirgert trausti á milli samningsaðila. Ætlar orkuráðherrann að láta draga sig á asnaeyrunum út í þetta Höllufen ?

Hin hlið þessa  máls snýr að þeim uppboðsmarkaði raforku, sem dótturfélag Landsnets undirbýr nú að innleiða á Íslandi samkvæmt Orkupakka #3 frá Evrópusambandinu.  Að undanskilja einn hóp viðskiptavina með lagaboði frá þessum markaði gengur ekki lagalega og er í andstöðu við Orkupakka #3, enda tíðkast slíkt hvergi annars staðar innan EES. Það sætir furðu, að Orkumálastjóri og Landsreglari ACER - Orkustofnunar ESB, sem á Íslandi er sama persónan, láti sér detta í hug, að þessi hugmynd gangi upp.  Miklu nær væri fyrir Landsreglarann (National Regulator) að taka það upp á vettvangi ACER, þar sem hún hefur seturétt án atkvæðisréttar með öðrum Landsreglurum EES, að vegna smæðar og fárra birgja á íslenzka orkumarkaðinum séu fleiri gallar en kostir við að innleiða uppboðsmarkað fyrir raforku á Íslandi og þess vegna leggi hún til, að á meðan Ísland er ótengt raforkukerfi EES þá þrýsti ESB ekki á um að koma þessum markaði á þar. 

Þetta væri ólíkt affarasælli stefnumörkun hérlendis en sú vegferð, sem Orkumálastjóri og orkuráðherra eru á núna með bútasaumi úr Orkustofnun til Alþingis. 

""Æðar raforkukerfisins eru ekki nógu sverar til að geta pumpað rafmagni af fullum krafti til að hita öll hús á Reykjanesi.""

Þetta er afleitt orðalag frá tæknilegu sjónarmiði, því að leiðarinn knýr ekki orkuflutninginn; hann er bara farvegur raforkunnar.  (Ef höfundur man líffræðina rétt, hreyfast hins vegar veggir slagæðanna til að auðvelda blóðstreymið.) Það er auðvitað í virkjununum, sem rafaflið verður til, og þær eru um þessar mundir svo mikið lestaðar, að ekki yrði hægt að bæta því álagi við, sem nemur rafhitunarþörf 10 þús. íbúða, jafnvel þótt Svartsengisvirkjunar nyti að einhverju leyti við.  Hvers vegna nefnir Orkumálastjóri þetta ekki ?

""Því sverari sem æðarnar eru [og hærri spenna á leiðurunum - innsk. BJo], [þeim mun] betur geta þær sinnt þörfum á ólíkum svæðum.  Dreifikerfið ber ekki, að allir íbúar færi sig úr hitaveitu yfir í að fullhita híbýli með rafhitun.  Dreifikerfið er ekki með nógu sverar æðar til að anna slíku [hústöflurnar eru ekki gerðar fyrir slíka álagsaukningu - innsk. BJo], enda kerfið ekki hannað til að fara yfir í rafhitun.  [Það er þjóðhagslegur sparnaður af hitaveitum - innsk. BJo.]  Þess vegna höfum við unnið markvisst með fyrirtækjunum á svæðinu, HS Orku, HS Veitum og Verkís og einnig Almannavörnum að tillögum að neyðarviðbrögðum.  [Hér er um að ræða skjal, sem ætti fyrir löngu að vera tilbúið og farið að vinna eftir.  Í stað þess að viðurkenna framkvæmdaleysi Orkustofnunar reynir Orkumálastjóri að skreyta sig með annarra fjöðrum - innsk. BJo.]  

Þau viðbrögð fela í sér aðgengi að hitagjöfum, eins og litlum rafmagnsblásurum, sem dreifikerfið þolir án þess að slá út, og geta þá haldið húsum fyrir ofan frostmark til að koma í veg fyrir skemmdir.  Í tillögunum er hvatt til þess, að aðgengi að búnaði sé tryggt bæði fyrir rafhitun og einnig fyrir s.k. neyðarhitaveitu.  Þar er átt við varmaskipta annars vegar, sem eru eins konar millistykki, sem tekur einhverjar vikur að smíða, og hins vegar, að hitagjafar, eins og olíukatlar, séu fyrir hendi.  Hluti þess búnaðar er til í landinu, eins og hjá Landsvirkjun og RARIK, en annað væri hægt að nálgast í gegnum leigu í neyð.  Við leggjum áherzlu á að tryggja aðgengi að búnaði strax, en um leið þarf að horfa á frekari nýtingu jarðhita á fleiri stöðum á Reykjanesi." 

Orðasúpa af þessu tagi er svo almenns eðlis og ómagnbundin, að varla getur talizt frambærileg ráðgjöf í neyð.  Mega íbúarnir ekki setja upp hitöld í íbúðum sínum, sem raftafla íbúðarinnar þolir ?  Allt þetta tal um getuleysi dreifikerfisins hjálpar íbúunum ekki neitt. 

Hvers konar varmaskipta á Orkumálastjóri við ?  Hver er varmagjafinn, og hver er varmaþeginn, og hvaða stærð er á þessum gripum ? 

Hvaða olíukatla í eigu Landsvirkjunar á Orkumálastjóri við. Landsvirkjun hefur svo lítinn áhuga á varaafli nú orðið, að hún lét rífa niður 2x35 MW eldsneytisknúna neyðarrafstöð í Straumsvík um 2015, og engum gagnast nú. Líklegt er, að grípa þurfi til olíukatla RARIK og OV, þar sem þeir eru staðsettir, ef Svartsengisvirkjun verður óvirk, svo að þetta er alls ekki tiltækur búnaður.  Orðagjálfur Orkumálastjóra um neyðarviðbúnað á Suðurnesjum sýnir aðeins, að ekkert bitastætt var til hjá Orkustofnun til að grípa til, ef í neyðirnar rekur í Svartsengi. Örlagadaginn 10.11.2023 var rokið upp til handa og fóta og gripið í tómt.  Nú er reynt að breiða yfir það.   

 

 

Meinsemdir opinbers rekstrar

Opinber starfsemi virðist hafa tilhneigingu til að fara úr böndunum, og hún ber þess víða merki í samfélaginu, að um hana gildi Lögmál Parkinsons, sem segir, að viðfangsefni aukist að umfangi í sama mæli og tíminn, sem ætlaður er til að leysa þau af hendi.  Þessa óstjórn má greina víða, þar sem opinberar stofnanir eiga í samskiptum við einkarekið atvinnulíf.  Þetta á t.d. við um stofnanir, sem sjá um leyfisveitingar og eftirlit með atvinnulífinu.  Þar virðist lítið fara fyrir tímaskyni starfsmanna, þótt lög kveði á um annað. 

Kostnaður skattborgaranna af hinu opinbera er of mikill og óþarflega mikill.  Einkaaðilar geta leyst betur af hendi margt það, sem hið opinbera er að vasast í.  Nú er ljóst, að eitt öflugasta útgerðarpláss landsins hefur orðið fyrir alvarlegu tjóni af völdum náttúruhamfara.  Við þessar aðstæður er það siðferðisleg skylda samfélagsins að hlaupa undir bagga með Grindvíkingum, kaupa af þeim verðlausar eignir, e.t.v. á brunabótamatsverði, ef Náttúruhamfaratryggingar bæta aðeins sýnilegt tjón.  Þetta er þess vegna tjón alls samfélagsins, sem væntanlega verður fjármagnað með blöndu af skattahækkunum og lántökum ríkissjóðs, en til viðbótar þarf að leita allra leiða til sparnaðar í opinberum rekstri og koma böndum á hömlulausan vöxt. Þegar í stað á að skrúfa fyrir allar fjárveitingar ríkisins til vanhugsaðra gæluverkefna á borð við borgarlínu og Hvassahraunsflugvallar, sem bæði eru eftirlæti Samfylkingar.  Þá er rétt að hætta akstri strætisvagna hringinn í kringum landið.  Önnur fyrirtæki sjá um rekstur langferðabifreiða. 

Örlagadaginn 10. nóvember 2023 birti Morgunblaðið  viðtal við Gunnar Úlfarsson, hagfræðing Viðskiptaráðs.  Þar er umræðuefnið Stuðningsstuðull Viðskiptaráðs Íslands.  Hann sýnir, hversu margir einstaklingar njóta opinbers fjárhagslegs stuðnings eða fá millifærslur reiknað á hvern vinnandi einstakling á almenna vinnumarkaðinum. Hann gefur góða mynd af byrði hins opinbera fyrir verðmætasköpunina. Þessi stuðull var orðinn ískyggilega hár árið 2022 eða 1,3. Þetta merkir t.d., að fyrir hverja 10, sem störfuðu í einkageiranum, voru 13, sem gerðu það ekki, og eru þó þeir, sem störfuðu í sjálfstæðum opinberum fyrirtækjum, t.d. í Landsvirkjun eða Landsbankanum, taldir til einkageirans.  Þessi hái stuðull er sjúkdómseinkenni á íslenzku hagkerfi. 

""Að mati Viðskiptaráðs ætti að vera keppikefli stjórnvalda að ná stuðlinum enn frekar niður [eftir Kófið-innsk. BJo], enda er einkageirinn drifkraftur verðmætasköpunar og þar með bættra lífskjara.""   

Með öldrun þjóðarinnar hækkar stuðullinn, nema mótvægisaðgerðum sé beitt, og þar þarf að berjast við vinstri græna, sem reka ósjálfbæra og verðbólguhvetjandi efnahagsstefnu. Með þá við stýrið verður torsótt að skapa heilbrigt jafnvægi í hagkerfinu, sem skapar aðstæður fyrir vaxtalækkun, enda mátti skilja Peningastefnunefnd Seðlabankans svo 22.11.2023, að hún hefði hækkað stýrivexti bankans þá, ef hinir ófyrirséðu atburðir 10.11.2023 í Grindavík, sem leiddu til allsherjar rýmingar bæjarins, hefðu ekki orðið.   Spennan á húsnæðismarkaði, sem Samfylkingin ber töluverða ábyrgð á vegna lóðaskortsstefnu og þéttingarstefnu sinnar í höfuðborginni, vex í kjölfar Grindavíkurhörmunganna, þar sem 1200 íbúðir hverfa af markaðinum, a.m.k. um sinn.  Vextir í hæstu hæðum eru líka teknir að hamlega byggingarstarfsemi.  Þetta ástand kallast vítahringur.

Starfsmenn hins opinbera eru í 28 % af heildarstörfum á vinnumarkaði.  Sjúklingum fjölgar og öryrkjum fjölgar miklu örar en á hinum Norðurlöndunum.  Þeim hefur fjölgað um 30 % frá 2012 á Íslandi, um 15 % í Noregi, fækkað um 16 % í Danmörku og 23 % í Finnlandi og 30 % í Svíþjóð.  Hvað er það við lífernið hér, sem fjölgar öryrkjum svona ótæpilega ? Þáttur í sparnaðarviðleitni er að rannsaka það.  Er VG á móti því ?

""Í fyrra [2022] fjölgaði starfandi í einkageiranum um 7 %, en starfandi hjá hinu opinbera fjölgaði um 6,5 %.  Þá fækkaði atvinnulausum um 35 %, og dróst fjöldi utan vinnumarkaðar saman um 1 %", segir Gunnar og bætir við, að hlutfall opinberra starfsmanna sé enn fremur hátt, en á meðan starfandi fjölgaði um 6 % á almennum vinnumarkaði, fjölgaði stöðugildum hjá hinu opinbera um 15 % á árunum 2019-2022 [Kófið-innsk. BJo].

""Fjöldi starfandi hefur aukizt mikið í opinberri stjórnsýslu, en það vekur athygli, að sú þróun endurspeglist ekki í aukinni skilvirkni hins opinbera .  Lögbundnir tímafrestir leyfisveitinga standast ekki, reglubyrði mælist há, og skilvirkni hins opinbera er lág í alþjóðlegum samanburði."

Af þessu má ráða, að Parkinson gamli grasseri hjá hinu opinbera, og stjórnmálamenn þyrftu að láta fara fram faglega rýni á störfum, þar sem þensla í starfsmannahaldi hefur orðið og láti fara fram hagkvæmnimat á úthýsingu á starfsemi.  Virðingarleysi fyrir lögboðnum tímafrestum er plága fyrir þá, sem þurfa að sækja til opinberra stofnana með umsóknir, t.d. um leyfisveitingar.  Þetta sýnir virðingarleysi gagnvart viðskiptavinum stofnananna og embættishroka.

"Gunnar segir, að miklar áhyggjur vakni, ef þróun á fjölda þeirra, sem þiggja örorkulífeyri, er sett í alþjóðlegt samhengi, þar sem á sama tíma og kerfið hér á landi verður dýrara og örorkulífeyrisþegum fjölgar, hefur þeim fækkað á [hinum] Norðurlöndunum um 2 % að jafnaði árlega og útgjöldin til kerfanna dregizt saman um 0,4 % að raunvirði.  Á sama tíma sé staðan sú á Íslandi, að fólki, sem fær örorkulífeyri, hafi fjölgað um tæp 3 %/ár árin 2012-2020, en útgjöldin hafi vaxið mun hraðar eða um 6 %/ár að raunvirði. 

Gunnar bendir jafnframt á, að Efnahags- og framfarastofnunin (OECD) hafi lengi bent á, að ekki aðeins sé hægt að ná fram hagræðingu í tilfærslukerfum, og þ.á.m. í örorkukerfinu, heldur sé það einnig nauðsynlegt. 

"Helztu tillögurnar snúa að því, að kerfin [verði] endurskipulögð og að aukin áherzla [verði] lögð á stuðning til aukinnar virkni, en einnig að ráðizt verði í fyrirbyggjandi aðgerðir, sérstaklega á meðal ungmenna. Við eigum að vera stolt af stuðningskerfunum okkar, en við þurfum líka að tryggja, að þau séu skilvirk.  Það ætti að vera sameiginlegt markmið okkar allra að draga úr brotthvarfi [af] vinnumarkaði." 

Það þarf að læra af t.d. Svíum við endurskoðun á örorkumatsaðferðum og að rótargreina ástæðurnar fyrir öfugþróun í fjölda öryrkja á Íslandi m.v. hin Norðurlöndin.  Tengist hún samfélagsmeinum á borð við mikla lyfjaneyzlu hérlendis ? 

 

 

Þjóðaröryggisráð

Núverandi Þjóðaröryggisráð virðist aðallega fást við landvarnir, en þeim málum er eins traustlega fyrir komið og hugsazt getur með varnarsamningi við mesta herveldi heims og aðild landsins að NATO.

Almannavarnir ríkisins (Almannavarnadeild Ríkislögreglustjóra) virðist aðallega fást við yfirvofandi vá og viðbrögð við yfirstandandi vá.  Það vantar langtímasýn um varnir gegn náttúruvá og fyrirbyggjandi aðgerðir til að stemma stigu við afleiðingum þeirra.  Þarf ekki að endurskipuleggja og endurmanna Þjóðaröryggisráð til að taka að sér þetta hlutverk ?  Utanríkisráðuneytið getur sjálft séð um samskiptin við BNA og NATO vegna landvarnanna. 

 Óðagot við varnargarða í kringum mannvirkin í Svartsengi og eftiráupplýsingar um, að Grindavíkurbær standi á flekaskilum, sem kvika hefur nýlega (10.11.2023) flætt inn í, að því er virðist öllum að óvörum, hefur sýnt fram á veikleika í viðbúnaði við líklegri vá, sem þarf að taka á kerfisbundið í stað þess að þverskallast við að viðurkenna alvarlega ágalla.  

Jarðvísindamenn má suma kenna við "dramadrottningar", því að þeir hafa gengizt upp í að draga upp dökkar sviðsmyndir og spá fyrir um eldgos "innan sólarhrings", eða flöktandi líkindi, sem engin þekkingarleg innistæða hefur reynzt fyrir, hvað þá líkindareikningur.  Hvernig stendur á því, að enginn þeirra dró upp dekkstu sviðsmyndina, sem sé þá, að kvika hlypi úr kvikuþrónni, sem safnazt hefur upp undir Svartsengi, og í ganginn á flekaskilunum, sem liggur 15 km leið að norðan, undir Grindavík og fram í sjó ? Þessi staða var ekkert í umræðunni fyrr en hún raungerðist 10.11.2023, þegar allt lék á reiðiskjálfi í Grindavík.  

Ef gýs í sjó á þessu svæði, lokast líklega fyrir millilandaflug um Keflavíkurflugvöll.  Þetta sannar gildi Reykjavíkurflugvallar, þar sem uppbygging ætti að vera hafin fyrir löngu, ekki á íbúðarhúsnæði til að þrengja að vellinum í tilraun til að hrekja hann burt, heldur á aðstöðu til að taka við og afgreiða millilandavélar.  Hver hefur staðið sem þurs gegn því ?  Núverandi borgarstjóri og stjórnmálaflokkurinn hans, Samfylkingin, sem enn vill henda fjármunum í rannsóknir í Hvassahrauni vegna framtíðarflugvallar. Vandlætingarfullur formaðurinn hefur ekki snúið ofan af þessari vitleysu og getur það sennilega ekki.  

Ritstjórn Morgunblaðsins hefur rýnt þessi mál og afraksturinn gat að líta í forystugrein blaðsins 15. nóvember 2023:

"Rýming Grindavíkur og Reykjaneseldar".

Hún hófst þannig:

"Grindvíkingar hafa mátt búa við miklar landskjálftahrinur í hartnær 4 ár, en aldrei sem nú, eftir að kvika hefur leitað upp og undir bæinn, yfirborð jarðar sprungið og bókstaflega brotnað; svo bráð hætta yfirvofandi, að Grindavík hefur nú verið rýmd í tvígang."

 

 

Góð fiskimið í grennd, hafnaraðstaðan, höfnin og glæsileg fyrirtæki í Grindavík, hafa léð bænum gildi og gert hann eftirsóknarverðan til búsetu.  Nú hefur undirstaða bæjarfélagsins verið skekin vegna skemmda á mannvirkjum og innviðum og óvissu um, hvenær bann yfirvalda við búsetu og starfsemi í bænum tekur enda. Að einhverju leyti stafa skemmdirnar af nándinni við flekaskilin og að öðru leyti af innstreymi kviku í þá sprungu með víkkandi áhrifum.  Spurning er, hvar yfirvöld munu vilja leyfa byggð á svæðinu í ljósi reynslunnar, og hvernig markaðurinn metur verðmæti fjárfestinga þar.  Grindavík verður aldrei söm eftir og er í raun fyrsta fórnarlamb Reykjaneseldanna hinna nýju og nr 2 í röðinni eftir landnám.  

"Það er ekki heldur annað hægt en að dást að fórnfýsi björgunarsveitarmanna í Grindavík, sem hafa lítil hlé fengið í 3 ár.  Framganga annarra, sem þar um halda - á Veðurstofu, hjá lögreglu og Almannavörnum og öðrum stoðsveitum - hefur einnig að flestu verið til fyrirmyndar."

Um þetta er það að segja, að álagið, sem lagt er á björgunarsveitina og -sveitirnar, keyrir úr hófi fram, enda eru þær farnar að gegna lögreglustörfum.  Það er hlutverk lögreglu að sinna stjórnun umferðar inn á rýmt svæði, bannsvæði, en í þessi verkefni eru björgunarsveitir settar.  Þetta er fremur léleg frammistaða lögreglu í ljósi þess, að um sjálfboðaliðssveitir er að ræða, sem ávallt hlýða kalli.  Hér verður ríkissjóður að koma til skjalanna, ef vel á að vera, og bæta bæði vinnuveitendum og björgunarsveitarmönnum, sem í hlut eiga, vinnutapið, sem þannig verður til.   

"Taki að gjósa í næsta nágrenni Grindavíkur, verður það ekkert "túristagos".  Það er því ekki að undra, að stjórnvöld hafi afráðið að grípa til ráðstafana um liðna helgi, þegar í skyndingu var lagt fram stjórnarfrumvarp um gerð varnargarða. 

Það mátti ekki seinna vera, en áherzlurnar eru samt skrýtnar.  Af hverju ákváðu stjórnvöld að nota þessar viðsjár til þess að leggja á nýjan skatt fyrir varnargörðunum ?  

Skatturinn er til gamans sagður tímabundinn og á að afla mrdISK 3 á þremur árum.  Í Reykjavík var haldinn alþjóðlegur montfundur í vor fyrir sömu upphæð, án þess að lagður væri á skattur [og er þó ríkissjóður rekinn með halla - innsk. BJo].  Í frumvarpi til fjáraukalaga er gert ráð fyrir mrdISK 7,5 í viðbót vegna hælisleitenda, án þess að lagður sé á aukaskattur.  Við blasir, að ríkisstjórnin sólundar umhugsunarlaust stærri fúlgum án nýrra skatta, en henni væri nær að neita sér um óþarfa gæluverkefni frekar en að hækka skatta.  Af nógu er að taka."

Seinlætið við að hefja gerð varnargarðanna er ótrúlegt m.v. við verðmætin, sem í húfi eru, og tjónið, sem hlýzt af heita- og kaldavatnsskorti og rafmagnsleysi, sem líklega hlýzt af gosi í grennd við Svartsengi áður en tekst að ljúka gerð varnargarðanna.  Landskerfi raforku er þanið til his ýtrasta og má ekki við að missa Svartsengisvirkjun út af kerfinu.

Líklegasta skýringin á deyfðinni við að hefja gerð varnargarðanna er, að rétt einu sinni hafi vinstri hreyfingin grænt framboð þvælzt fyrir þjóðþurftarverki, en ekki treyst sér til þess lengur, eftir að ósköpin dundu yfir Grindavík síðdegis föstudaginn 10.11.2023.  Þetta er í raun óstjórntækur stjórnmálaflokkur, en formaðurinn treður sér nú alls staðar að með sín góðverk og samkennd.

  VG kom af stað furðuumræðu um það, hvort eðlilegt væri, að ríkið kostaði varnir utan um einkafyrirtæki.  Slík umræða er eingöngu til að drepa nauðsynjamáli á dreif.  Auðvitað má ríkisvaldið ekki mismuna fyrirtækjum eftir eignarhaldi.  Það mundi skekkja samkeppnisstöðuna stórlega og er ólöglegt og gæti skapað ríkisvaldinu stórfellda skaðabótakröfu ofan á allt saman.  Umræða á þessum nótum er hrein heimska vinstri manna.   

Löggjöfin um hælisleitendur er einstaklega illa úr garði gerð og hefur flækt ríkissjóð í risaútgjöld, um 20 mrdISK/ár, auk álags á heilbrigðiskerfi, félagsþjónustu og menntakerfi, sem þessi kerfi eru ekki undirbúin fyrir.  Löggjöfin sker sig úr löggjöf annarra þjóða um þessi efni og ber að kasta á haugana, spara stórfé, sem skynsamlegra og nytsamlegra er að nota til að styðja við bændur landsins, sem nú eiga mjög á brattann að sækja vegna stórhækkaðs verðs aðfanga og mikilla krafna löggjafans um fjárfestingar til að bæta aðbúnað dýranna. 

Núverandi dómsmálaráðherra er tekin til við að moka flórinn, enda skelegg, vel að sér og dugnaðarforkur úr atvinnulífinu.  Er óskandi, að borgaralegu flokkarnir styðji við bakið á henni og nýti sér, að VG þorir ekki í kosningar fyrr en kjörtímabilið er á enda.

"En svo má líka spyrja, hvort stjórnvöld hafi ekki verið allt of værukær.  Öllum hefur verið ljóst í 2-3 ár, að frekari óróa væri að vænta á Reykjanesskaga og það miklu stærri gosa, mögulega um alda skeið (sem þyðir ekki, að lengri tími sé til stefnu).

Mörgum þykir skrýtið, að Landvernd hafi lagzt gegn mannvirkjum á borð við varnargarða og sagt "óþarfa rask", þó að við blasi, að raskið úr iðrum jarðar verður ævinlega þúsundfalt.  Hitt er þó meiri ráðgáta, hverju afstaða samtakanna skiptir stjórnvöld, þegar náttúruvá vofir yfir almenningi."

Það er einmitt viðeigandi nú að draga það fram nú, að náttúrurask mannsins á Íslandi hverfur algerlega í skuggann af "raski" náttúrunnar sjálfrar á eldfjallaeyjunni.  Hins vegar kemur þeim, sem urðu vitni að kjánaskap "náttúruverndarsinna", þegar leggja átti núverandi afleggjara að Blá lóninu.  Þá lögðust þeir fyrir vélarnar og hófu að tína upp mosann "til að bjarga honum".  Það fer engum sögum um, hvað um mosann varð, sem rifinn var upp. Fíflagangurinn hefur engu breytt fyrir þennan mosa. Fáfræðin og vitleysan á sér engin takmörk í þjóðfélagi nútímans, þar sem borgarbörnin hafa glatað öllu jarðsambandi.  Þess ber að geta hér, að Landvernd er útibú frá VG, og verður aðgerðarleysi á mörgum sviðum þá skiljanlegra. 

 "Áhyggjur af orkuöryggi eru af svipuðum meiði, en eldgos á Reykjanesi gætu truflað starfsemi orkuvera HS Orku og afhendingu á bæði raforku og heitu vatni, eins og oft hefur verið bent á.  Það gerir tafirnar á lagningu Suðurnesjalínu 2 enn óskiljanlegri, að ekki sé minnzt á þvermóðsku vinstri grænna til þess að viðurkenna þörfina á frekari orkuöflun."

Um nokkurra missera skeið hafa jarðvísindamenn haldið því fram, að árið 2021 hafi hafizt eldsumbrotatímabil á Reykjanesi, sem staðið geti yfir öldum saman.  Uppi eru þar af leiðandi gjörbreyttar aðstæður varðandi byggð og tæknilega innviði.  Núna mundi engum detta í hug að virkja í Svartsengi eða að hafa þar baðstað og fjölmenn hótel.  Sú er hins vegar staðan, og þá er verkefnið að verja þessi mannvirki eftir mætti, en ríkisstjórn og Almannavarnir hafa gjörsamlega brugðizt þessu hlutverki sínu þar til jarðskjálftafár ríður yfir Grindavík og Svartsengi af völdum kvikuinnskots í litlu dýpi.  Núna væri ekki vanþörf á lagasetningu um að leggja Suðurnesjalínu 2 tafarlaust til að auka þolgæði raforkuafhendingar til Suðurnesja, ef afkastageta virkjana þar minnkar.  

Það þarf að meta, hvar í sveitarfélaginu Grindavík er ráðlegt að halda búsetu áfram, og þau svæði þarf að verja með varnargörðum, og Viðlagatrygging að kaupa húsnæði, sem er staðsett, þar sem áhætta fyrir búsetu af völdum jarðskjálfta og/eða hraunflæðis er metin of mikil, óháð ástandi húsnæðis.  Þessu þarf nýskipulagt Þjóðaröryggisráð að hafa umsjón með og sömuleiðis að áhættugreina aðra byggð og önnur mannvirki á Suðurnesjum í ljósi gjörbreyttrar stöðu.  

"Nú hafa stjórnvöld látið rýma 12. stærsta byggðarlag landsins, og á 4. þúsund manns eru á vergangi.  Engar ráðstafanir höfðu verið gerðar til hýsingar þeirra, þó [að] vitað væri, að Grindavík gæti orðin í sérstakri hættu, húsnæðiskreppa á höfuðborgarsvæðinu og allt tiltækt húsnæði gleypt af félagsmálaráðherra undir hælisleitendur, sem flestir eru hér í erindisleysu.  

Allt þetta bendir til einkennilegs tómlætis um ljósa og yfirvofandi hættu, sem við vitum fyrir víst, að verður ekki umflúin, hvort sem það gýs í dag eða á morgun, á næsta ári eða þarnæsta.  Séu Reykjaneseldar hafnir, þá verða gosin mörg og fæst til skrauts."

Þetta er réttmæt og hörð gagnrýni Morgunblaðsins á yfirvöld fyrir andvaraleysi.  Það var farið að tala um varnargarða norðan Grindavíkur, en hin miklu mistök jarðvísindamanna voru að taka ekki með í reikninginn, að flekaskil liggja í gegnum Grindavík til sjávar og, að þessi neðanjarðargjá gæti fyllzt af hrauni og það streymt þar upp, en mjög stutt er þar nú niður á kviku.  Ef innrennslið stöðvast, gýs þar ekki að þessu sinni, en jarðvísindamenn þurfa að svara því, hvort þetta geti endurtekið sig, því að það skiptir öllu máli varðandi varnaraðgerðir. 

Þrumuritstjórnargrein Morgunblaðsins lauk þannig:

"Á Reykjanesskaga eru 6 eldstöðvakerfi, en þegar þau rumska eftir 8 alda hlé, geta afleiðingarnar orðið gríðarlegar áður en yfir lýkur.  Ekki er hægt að útiloka, að Keflavíkurflugvöllur lokist um skemmri eða lengri tíma, útflutningsatvinnuvegir gætu orðið fyrir miklum skakkaföllum; það er ekki óhugsandi, að hraun gæti aftur runnið inn á höfuðborgarsvæðið með geigvænlegu eignatjóni fyrir utan bein áhrif á mannfólkið og annað lífríki.

Það er ekki seinna vænna að fara að draga upp slíkar myndir, hvernig megi bregðast við þeim og fyrirbyggja mestu ósköpin.  Til þess duga engar skyndilausnir og nýir skattar helgina fyrir gos."

Til að standa fyrir nauðsynlegum umbótum á viðbúnaðar sviðinu þarf að endurskipuleggja Þjóðaröryggisráð, skipa því sjálfstæðan fjárhag og ríkar valdheimildir í ljósi gjörbreyttrar stöðu á Suðurnesjum.  Ráðið þarf að kortleggja sprungumyndanir, gera nákvæmt jarðskjálftakort og setja upp rennslislíkön fyrir mismunandi sviðsmyndir eldsumbrota.  Á þessum grundvelli verði öll íbúa- og mannvirkjasvæði áhættugreind og viðbúnaðar áætlanir settar upp og æfðar í kjölfarið. 

Það er rétt hjá Morgunblaðinu, að öll flugumferð um Keflavíkurflugvöll getur stöðvazt af völdum sprengigoss, og einn jarðfræðingur hefur heyrzt telja gos í hafi líklegasta gosstaðinn í yfirstandandi hrinu.  Rökrétt afleiðing af þessu er að efla varaflugvellina, ekki sízt Reykjavíkurflugvöll, og sveimhuga hugmyndir um nýjan flugvöll á Suðurnesjum (í Hvassahrauni) á að slá út af borðinu strax, um leið og Reykjavíkurflugvelli verði gert hærra undir höfði en verið hefur hjá borgaryfirvöldum Reykjavíkur undir hræðilegri forystu Samfylkingar.    

 

 

 

   

 

 

 

Dragbítur og skeldýr

Þegar embættismönnum hefur loksins tekizt að reyra atvinnustarfsemi í þvílíka reglugerðarfjötra, að starfsemin fær sig ekki hrært, þá fyrst verður sósíalistinn ánægður, telur endamarkinu náð og ekki einu sinni þörf á að taka greinina með í stefnumörkun ráðuneytisins, af því að lög og reglur þurfi ekki lengur að herða utan um greinina. Er hægt að hugsa sér nokkurn ráðherra meir skyni skroppinn en að hleypa embættisvarginum í óhefta reglusmíði um starfsemi, sem vargurinn ber ekkert skynbragð á ?  Þannig hagar sér sósíalistinn Svandís Svavarsdóttir. 

Hún hefur verið sett yfir landbúnaðinn.  Ráðuneyti hennar tregðast við að gera upp skelfilegt tjón bænda, sem allt sauðfé hefur verið skorið niður hjá á grundvelli sýnatöku úr örfáum ám, sem riða greindist í.  Þetta eru óviðunandi og úrelt vinnubrögð, og loksins núna er yfirdýralæknir búinn að óska heimildar til að taka vægilegar á bændum, sem riða greinist hjá, vegna erfðaræktunar á ónæmi, sem fyrir dyrum stendur. Ráðuneytið er komið langt yfir lögboðna fresti og er með ótilhlýðilegan nánasarhátt við bændur í stað þess að greiða þeim fullt framleiðslutjón og endurstofnverð. Ætli væri annað hljóð í strokkinum, ef um samyrkjubú væri að ræða ? 

Í fersku minni er vorið 2023, þegar þessi ólánsráðherra skrifaði undir svo stífa reglugerð um hvalveiðar, að þar mátti greina vilja ráðherrans til að kodda þessari atvinnustarfsemi með snúinni reglugerð, en útgerðin, sem í hlut átti, lét ekki bugast þá. 

Morgunblaðið hefur haldið úti fréttum af skeldýrarækt, sem hefur lognazt út af í landinu vegna íþyngjandi reglufárs, sem er starfseminni mun meira fjárhagslega íþyngjandi hérlendis en annars staðar á EES-svæðinu, og ráðherrann lætur sér vel líka, því að lokatakmarki embættisvargs og sósíalista hefur verið náð. Er téð hegðun ráðherrans í embætti ekki sönnun þess, að það er ekkert vit í að leiða sósíalista til valda á Íslandi ? 

Sviðsljósgrein Önnu Rúnar Frímannsdóttur í Morgunblaðinu 13. nóvember 2023 bar fyrirsögnina:

"Snýst eingöngu um, að stjórnvöld vakni". 

Það er mikil bjartsýni að halda, að þessi stjórnvöld muni sjá að sér og slaka á klónni.  Þvert á móti telja þau sósíalisma sínum náð á þessu sviði, með því að skeldýrarækt var drepin í dróma með reglusetningu.  Þetta er sósíalistísk dýrð.  Enginn græðir hérlendis á skeldýrarækt, og enginn fær við hana vinnu. Fullkomin jöfnun niður á við, nema sum svín eru, eins og alltaf, jafnari en önnur.   

Anna Rún hefur eftirfarandi eftir Sævari Inga Reynissyni, formanni stjórnar Skelræktar:

""Þeim [ráðuneytisstjórum] fannst áhugaverðara að skoða möguleikana í þörungarækt heldur en skeldýrarækt, sem eru náttúrulega á gjörólíkum stað í þjóðfélaginu í dag. Það eru miklu, miklu meiri möguleikar í skeldýrarækt, og vinnan í kringum hana er miklu lengra komin heldur en nokkrn tíma í þörungaræktinni", segir hann.

Skelrækt eru samtök skelræktenda, og er tilgangur þeirra að vinna að hagsmunum skelræktenda, kynna greinina og stuðla að vexti skelrækrar á Íslandi.  

"Félagar í Skelrækt eru ýmist þeir, sem hafa verið í skeldýrarækt eða eru að vonast til þess að geta byrjað í skeldýrarækt", segir Sævar."

Framkoma yfirvalda, ráðuneytis Svandísar og undirstofnana, við skelræktendur hefur verið til háborinnar skammar, og nú hefur þessu fyrirbrigði tekizt að ganga af greininni dauðri.  Leyfisveitingafarganið er svo yfirgengilegt og kostnaður við sýnatökur og rannsóknir á þeim svo fjárhagslega íþyngjandi, að menn gáfust upp.  Það vantar rannsóknarbúnað inn í landið, og skelræktendur þurftu að borga kostnaðinn sjálfir af efnagreiningu á rannsóknarstofu erlendis.  Það er annað en samkeppnisaðilarnir á hinum Norðurlöndunum. 

Þetta er dæmi um skilningsleysi íslenzkra þingmanna og embættismanna á því hlutverki ESB-reglugerða og tilskipana að jafna samkeppnisstöðu á milli aðildarlandanna (hér:EES). Þegar ríkið borgar þessar efnagreiningar á hinum Norðurlöndunum, samkvæmt téðum Sævari Inga, þá mega íslenzk stjórnvöld ekki íþyngja greininni hérlendis með því að láta hana greiða, sízt af öllu, þegar senda þarf sýnin utan.  Þetta er dæmi um hættulega blýhúðun ESB-ákvæða hérlendis.  Ráðherranum dettur auðvitað ekki í hug að leiðrétta óréttlætið.  Hún er ekki í starfi fyrir atvinnugreinina, heldur snýst stefnumörkunarárátta hennar um að auka reglugerðafarganið og skattheimtuna af atvinnugreinunum, sem hún fær tangarhald á. Þessi ráðherra er til algerrar óþurftar.    

"Matvælaráðuneytið birti nýlega stefnu um lagareldi í samráðsgátt stjórnvalda, og er hún sett til ársins 2040.  Stefnan tekur á öllu lagareldi og byggist á úttekt, sem Boston Consulting Group gerði fyrr á þessu ári, en hvorki í henni né í stefnunni er minnzt á skeldýrarækt.  Gerði Matvælastofnun m.a. athugasemdir við bæði þessi skjöl í sínum umsögnum.  Líkt og áður hefur komið fram, er staðan sú, að enginn ræktar krækling til sölu á markaði lengur hér á landi. Þegar Svandís Svavarsdóttir, matvælaráðherra, var innt eftir því á dögunum, hvort til greina kæmi að  endurskoða lögin um skeldýrarækt frá árinu 2011, svo [að] greinin gæti lifnað við á nýjan leik hér á landi, svaraði hún því til, að engin ákvörðun hefði verið tekin um að endurskoða þá löggjöf, en hún teldi tækifæri vera í skeldýrarækt á Íslandi."

 Svandís Svavarsdóttir hefur hvorki áhuga á né hefur hún vit á skeldýrarækt, og þess vegna er sú skoðun hennar, að tækifæri séu hér í skeldýrarækt, markleysa.  Vera hennar í ráðuneytinu snýst ekki um annað en að þrengja á allan hátt að atvinnulífinu, þótt það brauðfæði hana jafnt sem aðrar afætur, og þess vegna þykir henni toppurinn á reglusetningum vera þær, sem beinlínis kyrkja viðkomandi atvinnugrein til ólífis, enda var þessi sett á dögum hinnar alræmdu "fyrstu tæru vinstri stjórnar".  

Spyrja má, hvort meiri og raunhæfari þekking á lagareldi sé hjá Boston Consulting Group en hjá innlendum ráðgjöfum, eða treystir sósíalistinn hinum síðar nefndu ekki ?

""Það þarf náttúrulega að byrja á viðhorfinu.  Það er látið eins og við [skeldýraræktendur] séum ekki til, og á meðan matvælaráðuneytið svarar ekki fyrirspurnum, vill ekki taka okkur með í rannsóknir, þá breytist ekkert.  Mér [Sævari Inga] hefur verið sagt, að þessi skýrsla frá Boston Consulting Group hafi kostað um MISK 90, og þeir láta eins og við séum ekki til.  Þessi skýrsla snýst eingöngu um laxeldi, en ég þori að fullyrða, að ef áhugi væri fyrir hendi, þá gætu á fáum árum orðið ekki minni atvinnumöguleikar í kringum kræklingarækt hér á landi en í laxeldinu.""

Sú framganga matvælaráðuneytisins, sem (óhæfur) sósíalisti stjórnar, að útiloka (slaufa) eina undirgrein lagareldis, sem gæti blómstrað hér með skynsamlegri lagasetningu og heiðarlegri framkomu stjórnvalda, er forkastanleg og með ólíkindum.  Ráðuneytið hefur gefið rándýrum ráðgjafa þá forskrift að fjalla ekki um skeldýrarækt, e.t.v. svo að vandi greinarinnar yrði ekki krufinn, því að þá kæmi í ljós mjög íþyngjandi lagasetning og framkvæmd yfirvalda, sem er ekki í samræmi við framkvæmdina annars staðar í EES.  Ráðherrann stendur vörð um óbrúkleg lög og viðamikið og dýrt eftirlitskerfi.  Reynslan vítt og breitt um heiminn sýnir, að það eru engin verðmæti svo mikil, að sósíalistum takist ekki með skrifræði, óréttlæti og yfirgangi (í nafni alþýðu) að drepa þau í dróma.   

 

   

Gæluverkefni að breytast í martröð

Mikið hefur verið ferðazt og mikið hefur verið skrafað og skrifað um uppáhaldsgæluverkefni stjórnmálamanna alla þessa öld og reyndar frá Kyoto ráðstefnunni áratug fyrir aldamótin, þótt ekki sé traust land undir fótum um nákvæman þátt styrks koltvíildis í andrúmslofti á hlýnun jarðar. Snorri, goði, spurði á Alþingi, er fregnir bárust þingheimi um eldsumbrot á tíma þinghaldsins, er trúskipti í landinu voru til umfjöllunar: hverju reiddust goðin, er hraun það rann, er nú stöndum vér á.

Nú spyr afkomandi hans: hverju hafa sætt fyrri hlýskeið í sögu jarðar, þegar hitastig andrúmslofts náði hærri hæðum en núverandi lífverur á jörðunni upplifa, í ljósi þess, að rannsóknir sýna, að þá var koltvíildisstyrkur andrúmslofts miklu lægri en nú er eða svipaður og í upphafi iðnvæðingar (um 1750) ?

Það skyldu þó ekki vera önnur lögmál á ferðinni en lögmál Ångströms um gróðurhúsaáhrif gastegunda á borð við CO2 ?  Enginn efast um, að gróðurhúsaáhrif gastegundanna eru fyrir hendi, einna helzt H2O, en deilt er um, hversu mikil sú hlýnun raunverulega er, og er þá vísað til gervihnattamælinga (t.d. frá John Christi), sem sýna mun minni hlýnun en IPCC (Loftslagsráð Sameinuðu þjóðanna) belgir sig út með af mikilli vandlætingu yfir hegðun manna í sönnum loddarastíl. 

Íslenzkir stjórnmálamenn hafa farið offari í skuldbindandi markmiðasetningum á alþjóðavísu, þótt Íslendingar hafi náð mun meiri árangri á sviði, þar sem tæknilega auðveldast hefur verið um vik, þ.e. orkusviðinu, þar sem um 85 % heildarorkunotkunar landsmanna er frá endurnýjanlegum orkulindum, sem losa lítið koltvíildi við notkunina.  

Tveir valinkunnir menn rituðu afar skýra og ítarlega grein um þessi efni í Morgunblaðið 4. nóvember 2023 undir fyrirsögninni:

"Heimsmet í hættu". 

Þar er með talnalegum rökum sýnt fram á skýjaglópsku íslenzkra stjórnmálamanna, sem tekið hafa gæluverkefnið "Baráttuna við hlýnun jarðar" upp á arma sér af fullkominni sýndarmennsku, því að þeir hafa sett landsmönnum með öllu óraunhæf markmið með þeim afleiðingum, að ríkissjóður mun þurfa að greiða risaupphæðir til fjölþjóðlegra stofnana (ESB) í sektir.  Hér hefur stjórnmálamönnum rétt einu sinni tekizt að forgangsraða með vitlausum hætti.  Þeir hafa ekki tekið tillit til þess, að tækniþróun og kostnaður samfara þessum orkuskiptum útiloka, að hægt verði að ná markmiðum þeirra, og rétt einu sinni hafa þeir látið flækja ríkiskassann í stórfelld útlát, sem landsmenn hafa ekki efni á. Síðan er sú einkennilega þversögn við lýði á stjórnarheimilinu, að sá stjórnarflokkanna, sem ákafastur er í vitleysunni, þ.e. að setja óraunhæf markmið og gorta af, leggst þversum gegn útvegun sjálfbærrar, innlendrar orku í stað jarðefnaeldsneytisins og flutningi hennar á milli landshluta. Með þessu skýtur forsætisráðherra sig í fótinn, en það er í stíl við aðra ósamkvæmni í pólitískum störfum hennar, sem er ný af nálinni í íslenzum stjórnmálum.  Þann skrípaleik virðast kjósendur þó ekki kunna að meta, og þarf engan að undra.  

Téð grein Jóns Ólafs Halldórssonar, formanns SVÞ - Samtaka verslunar og þjónustu, og Egils Jóhannssonar, stjórnarmanns í SVÞ og Bílgreinasambandinu, hófst þannig:

"Stjórnvöld virðast ekki vita í hvorn fótinn þau eiga að stíga, þegar kemur að aðgerðum í loftslagsmálum. Glundroði ríkir.

Stjórnvöld hafa undirgengizt alþjóðlegar skuldbindingar um samdrátt losunar á beinni ábyrgð Íslands, sem nemur um 29 % árið 2030 m.v. stöðuna árið 2005.  Þau hafa sett sér enn metnaðarfyllri markmið í samvinnu við Evrópusambandið og Noreg um 55 % samdrátt sama ár og stefna að heimsmeti með því, að Ísland verði fyrsta jarðefnaeldsneytislausa land heims árið 2040.  Ef illa tekst til, blasa við allt að mrdISK 10 ríkisútgjöld á ári vegna kaupa á losunarheimildum eða innflutningur á rándýrum íblöndunarefnum, sem margfalda gjaldeyrisútstreymi."

 Hvað í ósköpunum gengur íslenzkum stjórnvöldum til að haga sér með svo óábyrgum hætti, sem þarna er lýst.  Áður en markmið eru sett, verður sá, sem á að ná markmiðinu, að hafa aðferðarfræðina, sem beita á til að ná markmiðinu, á hreinu.  Í tilviki stjórnvalda fórna þau mikilvægum stjórntækjum sínum við neyzlustýringuna áður en áratugurinn, sem skipta átti sköpum, er hálfnaður.  Ríkisvaldið hefur ekki haft nægilegt úthald við að ná markmiðinu til að nokkur von sé til, að það heppnist.  Hún flækir þar með landsmenn enn meir í gildru fjárhagskvaða, sem Evrópusambandinu mun þóknast að innheimta í fyllingu tímans.  Þetta er léttúðug stjórnsýsla.  

"Árið 2022 áttu 33 % af losun koltvísýrings á beinni ábyrgð Íslands uppruna sinn að rekja til vegasamgangna.  Í þeim flokki hefur losun aukizt með auknum efnahagsumsvifum.  Í vegasamgöngum liggja þó mestu tækifærin til losunarsamdráttar, þar sem nýting hreinorkutækni er þar lengst komin.  Til að ná settum markmiðum hafa stjórnvöld m.a. ráðizt í aðgerðir, sem eiga að hraða orkuskiptum í vegasamgöngum."

Menn sjá í hendi sér, hversu lélega leiðsögn stjórnvöld veita við að ná rándýrum loftslagsmarkmiðum þeirra, að á sviði, sem nemur þriðjungi losunar á beinni ábyrgð Íslands, höfum við fjarlægzt markmiðin, því að losun hefur aukizt, þrátt fyrir innflutning hreinorkubíla og bætta orkunýtni bíla, sem knúnir eru jarðefnaeldsneyti.  Nú eru stjórnvöld að gera fjölmarga afhuga hreinorkubílum í bílaviðskiptum 2024-2025 með því að auka bæði stofnkostnað og rekstrarkostnað kaupenda hreinorkubíla 2024-2025.  Þannig skýtur ríkisstjórnin sig í fótinn og býður hættunni heim á stórútlátum í refsigjöld til ESB frá  2030. 

"Þrátt fyrir ágætan árangur erum við enn langt frá fullum orkuskiptum.  Hreinorkuökutæki voru aðeins 18.054 í lok árs 2022 eða 6,5 % af heildarfjöldanum.  Því er ljóst, að það þarf að gera enn betur.  Búast má við, að ökutækjaflotinn í landinu nemi 328 k ökutækjum árið 2030 og hreinorkubílar verði aðeins um 104 k talsins eða 32 %.  Líklegt er, að losun frá vegasamgöngum nemi þá 893 kt CO2íg (koltvísýringsígildi) og verði í raun 15 % meiri en árið 2005, en ekki 55 % minni."

Þetta er átakanleg niðurstaða.  Hvernig datt Katrínu Jakobsdóttur og umhverfisráðherranum úr sama flokki í hug að vaða algerlega blint í sjóinn með það, sem þau voru að gera.  Þau geta auðvitað ekki reiknað dæmi af þessu tagi, en þau hafa örugglega ekki fengið neinn með viti til að gera það fyrir sig.  Eini hugsanlegi ráðgjafinn í þessum efnum er Landvernd, þar sem ráðherrann gegndi framkvæmdastjórastöðu áður en hann var dubbaður upp í stjórnarráð Katrínar. Hneisan verður alger fyrir yfirvöld, þegar þau kynna þessi ósköp innanlands og erlendis.  Það er bót í máli, að fyrir loftslagið skiptir þessi heimska engu máli, enda hafa eldgos 2020-2030 haft meiri áhrif en eldsneytisknúnir bílar á Íslandi á loftslagið á tímabilinu.     

 "Tvístígandi stjórnvöld hafa misst móðinn, og hafa þau áhyggjur af dvínandi skatttekjum af ökutækjum og eldsneyti.  Staðan hefur hins vegar verið fyrirséð allt frá þeim tíma, þegar ákveðið var að beita efnahagslegum hvötum skattkerfisins til að vinna að orkuskipta- og loftslagsmarkmiðum.  Hinar nýtilkomnu áhyggjur ríkisstjórnarinnar hafa leitt hana inn á ranga braut viðbragða, sem draga úr virkni eigin aðgerða og hægja [á] hraða orkuskipta.  Fyrir vikið mun Ísland fjarlægjast sett markmið."

Hið opinbera vinnur flest með hangandi hendi, og þegar allt í einu rennur upp fyrir vinstri slagsíðu ríkisstjórnarinnar, að þeir eru orðnir nokkrir núna, sem aka um vegi landsins án þess að greiða allt of háar álögur til ríkissjóðs og nota raforku, sem er af skornum skammti í boði vinstri hreyfingarinnar græns framboðs, þá veit ríkisstjónin ekki í hvora löppina hún á að stíga.  

"Orkuskiptin eru eitt stærsta og mikilvægasta verkefni síðari tíma, og þau er mikilvægt að taka föstum tökum.  Glundroði getur reynzt sandur í vél þeirra.  Öllu skiptir, að undirbúningur og framkvæmd aðgerða helgist af jafnmiklum metnaði og markmiðin, sem að er stefnt.  Þær séu í samhengi, fyrirsjáanlegar, hagkvæmar, samvirkar og mælanlegar."

Ráðherrar, Alþingi og embættismenn hafa klúðrað góðri hugmyndafræði orkuskiptanna með fljótræði, innantómum montmarkmiðum og getuleysi við skipulagningu framkvæmda.  Flest þetta fólk er reynslulaust úr heimi einkaatvinnurekstrar, þar sem þekking, geta og reynsla af sviði stjórnunar með markmiðasetningum ("Management by Objectives") er fyrir hendi og hefur borið góðan  árangur.  Þetta þekkja þeir 2 heiðursmenn, sem tilvitnaða grein rita, vafalaust úr sínum rekstri.  Þessu virðist alls ekki vera til að dreifa á meðal opinberra starfsmanna.  Hugarfarið er öðru vísi, og því fer sem fer með markmið og áætlanagerð opinberra starfsmanna. 

Þei, sem tekið hafa þá trú (bitið það í sig), að þjóðfélagslega sé bezt, jafnvel nauðsynlegt, að færa sem flest svið mannlegrar tilveru undir opinbera stjórn eða jafnvel í hendur hins opinbera, eru gjörsamlega veruleikafirrtir afneitunarsinnar og skapa fólki þess vegna mikil vandamál, þar sem þeir ná völdum.  

 

 

Staðnað og svifaseint menntakerfi

Mjög lítið er um einkaskóla á Íslandi og mun minna en í öðrum vestrænum löndum.  Hið opinbera, sveitarfélög og ríkisvald, rekur sjálft flesta skólana og árangurinn er eftir því dapurlegur í fjölþjóðlegum samanburði og m.t.t. þarfa atvinnulífsins.  Hið opinbera er afleitlega fallið til að tryggja gæði (góðan framleiðsluárangur) og að fara á sama tíma vel með opinbert fé.  Allt of margt, sem hið opinbera kemur nálægt, er í skötulíki.  Í menntakerfinu má nefna hátt brottfall, litla færni samkvæmt PISA, allt of marga án viðunandi lágmarksfærni í lykilgreinum á borð við lestur, réttritun og reikning, og hversu Háskóla Íslands gengur hægt að feta sig upp að markmiði sínu um að komast í hóp hinna beztu. Kannski er sú markmiðasetning ekki aðeins óraunhæf, heldur óskynsamleg.  

Afleiðingin af þessu er, að það vantar fólk í lykilgreinar atvinnulífsins, iðngreinarnar, og hefur svo verið svo lengi, að skólakerfið hefði fyrir löngu átt að aðlaga sig að þörfinni, en í staðinn vísar það nú frá um 600 áhugasömum nemendum, sem sækja um iðnnám árlega.  Þetta er falleinkunn fyrir stjórnun menntamála í landinu.  Hvers vegna er ekki reynt að fitja upp á nýjungum, t.d. með virku samstarfi við fyrirtækin í landinu ?

Morgunblaðið vakti rækilega athygli á þessu með viðtali við Sigurð Hannesson, framkvæmdastjóra Samtaka iðnaðarins, SI, 2. nóvember 2023, undir fyrirsögninni: 

"Skortur á vinnuafli hamlar vexti".

Fréttin hófst þannig:

"Menntakerfi landsins hefur mistekizt að sinna þeirri mannauðsþörf, sem hlotizt hefur af vexti iðnaðarins á síðustu árum að mati Samtaka iðnaðarins, SI.  Hafi stórum hluta þarfarinnar verið mætt með innfluttu vinnuafli, en meira þurfi til.  Ljóst er, að skortur á vinnuafli hafi verið dragbítur á vöxt iðnaðarins síðustu ár og tækifærum til aukinnar verðmætasköpunar greinarinnar hafi verið fórnað vegna skorts á vinnuafli með rétta færni.

"Krafa iðnaðarins er alveg skýr", segir Sigurður Hannesson, framkvæmdastjóri SI.  Það er óviðunandi, að á sama tíma og metfjöldi, eða nærri 1200 manns, hafi útskrifazt úr iðnnámi á síðasta skólaári, hafi þurft að hafna nærri 600 nemendum, sem sóttu um iðnnám í haust, vegna skorts á fagmenntuðum kennurum og viðeigandi húsnæði eða tækjabúnaði.  Úr þessu verði að bæta."

Almenningur kannast vel við grafalvarlegan skort á iðnaðarmönnum um árabil og virðist bara fara versnandi. Það er þess vegna dæmalaust getu- og forystuleysi af hálfu menntamálaráðuneytisins, að ekki skuli hafa tekizt betur en raun ber vitni um að fullnægja eftirspurn.  Þegar fátið í kringum frumhlaup menntamálaráðherrans haustið 2023 við að reyna að sameina 2 grónar og ólíkar skólastofnanir á Akureyri, menntaskólann og verkmenntaskólann, er haft í huga, er ekki kyn, þótt keraldið leki. 

Það hefur vantað hæfileika og forystu af hálfu ríkisvaldsins til að stjórna menntamálum þjóðarinnar af skynsamlegu viti.  Þess vegna eru þau í ólestri og í viðjum mistækra embættismanna og stjórnmálamanna, sem fá fyrirtæki mundu vilja hafa í vinnu til lengdar. 

Í lok téðrar fréttar stóð þetta:

"Samtökin [SI] segja, að stíga þurfi strax inn í og byrja á því að tryggja verk- og starfsmenntaskólum fjármagn og auka áherzlu á iðnnám um allt land.  "Fólk sækir í það nám, sem er í boði í sinni heimabyggð.  Skólar gætu nýtt fyrirtæki meira í kennslu, þar sem þau eru í flestum tilvikum miklu betur tækjum búin en skólarnir sjálfir.  Einnig mætti huga að auknu samstarfi [á] milli skóla og tækifærum til að innleiða nýja menntatækni og nýta fjarkennslu eða dreifnám til að gera nemendum kleift að stunda nám í heimabyggð."

Þá segjast SI telja mikilvægt, að iðnnám standi áhugasömum nemendum til boða óháð aldri.  Í því skyni mætti skoða fleiri möguleika eins og kvöldnám."  

Iðnnámið má aldrei verða endastöð og er það reyndar ekki lengur.  Það má ekki aftra nemendum frá að sækjast eftir iðnnámi, að þá sé braut frekari tæknimenntunar í tæknifræði og verkfræði, síður greið en um menntaskólana. Það er ótrúlega léleg frammistaða menntayfirvalda, sem staða menntamálanna ber vitni um.  Þarna reytir SI af sér nokkrar hugmyndir í snatri til að bæta úr skák.  Munu embættismenn og ráðherra stökkva á þær eða bara velta sér á hina hliðina ?  

Heimsátök

Nú fer fram blóðug barátta á milli einstaklingsfrelsis og lýðræðis annars vegar og miðaldastjórnarfars einræðis, kúgunar og ofstopatrúarbragða hins vegar. Barátta Úkraínumanna snýst um að varðveita fullveldi sitt og sjálfsákvörðunarrétt með því að berjast af alefli við rússneskan innrásarher síðan 24. febrúar 2022 og rússneska hermenn í dulargervi í Donbass og Krím síðan 2014.  Ætlun einræðisherrans í Kreml er að brjóta úkraínsku þjóðina á bak aftur með skefjalausum árásum og ofbeldi gegn almennum borgurum.  Stríðsrekstur Rússa má kalla þjóðarmorð, og óhugnanlegar hörmungar mundu bíða Úkraínumanna, ef her þeirra lýtur í lægra haldi fyrir rússneska hernum. Þess vegna leggur úkraínska þjóðin sig alla fram núna með tilstyrk vestrænna vopna og upplýsingastarfsemi, en því miður hafa vestræn ríki verið rög við að fara að óskum Úkraínumanna af ótta við rússneska björninn.  Þetta er röng og lítilmannleg afstaða, sem kostað hefur mörg mannslíf þeirra, sem ofbeldisöflin réðust á, og dregið mjög úr árangri gagnsóknar þeirra á hendur morknum og að mörgu leyti furðumistækum rússneskum her, sem auðvitað hefur ekki roð við NATO, ef út í það fer.   

Þann 7. október 2023 réðust menn frá Hamas-fylkingunni, sem haft hefur völdin á s.k. Gasaströnd, syðst í Ísrael, yfir mörkin og inn í Ísrael.  Árásinni var ekki beint gegn ísraelska hernum, heldur gegn óbreyttum borgurum, sem Hamas-liðarnir tóku af lífi á hinn svívirðilegasta hátt samkvæmt upptökum þeirra sjálfra, og þeir tóku einnig gísla. Þetta var með öðrum orðum hryðjuverkaárás. 

Hvaða fyrirbrigði er þá þetta Hamas ?  Þetta eru hryðjuverkasamtök af versta tagi, hópur öfgafullra og heilaþveginna trúmanna, sem fylgja verstu miðaldaöfgum íslamstrúarinnar og kynþáttahatri.  Hvort þeir eru af grein shíta innan Múhameðstrúarinnar skal ósagt láta, en þeir fylgja a.m.k. klerkaveldinu í Íran að málum.  Teheran-klerkarnir eru fyrirlitlegt miðaldafyrirbæri, sem gerir út siðgæðislögreglu, sem gengur í skrokk á konum, sem ekki hylja hár sitt eða hold að hætti fyrirskipana klerkanna.  Það er alveg ótrúleg formyrkvun í sálarlífi fólks, sem á 21. öldinni getur aðhyllzt jafnforheimskulegar kennisetningar úr eldgömlum trúarritum og þessar eða tekið þessa viðbjóðslegu kúgun upp hjá sjálfum sér.

Klerkarnir í Íran eru yfirstjórnendur ofstækisíslamistanna í Hamas og Hezbollah í Líbanon o.fl. hryðjuverkahópa, fjármagna þá og búa þá vopnum til að koma á óstöðugleika fyrir botni Miðjarðarhafs, enda stunda þeir valdatafl gegn súnnítum, hinni megingrein Múhameðstrúarinnar, sem t.d. Egyptar og Saudi-Arabar tilheyra.  Hamas hefur á stefnuskrá sinni að afmá Ísraelsríki af yfirborði jarðar, hvorki meira né minna.  Þetta eru þannig argvítugir kynþáttahatarar á borð við valdhafa Þriðja ríkisins í Evrópu 1933-1945, sem þarna ganga ljósum logum og gegna erindum Persanna.  Atburðirnir 7. október 2023 hefðu ekki átt sér stað án leyfis æðsta klerks Íran eða jafnvel fyrirskipunar hans. 

 

Það hefur myndazt öxull hins illa á milli Moskvu og Teheran.  Rússneski herinn hefur fengið mikið af hernaðardrónum frá Íran gegn loforðum um rússneskar orrustuþotur.  Það er ekki ólíklegt, að Pútín, alræðisherra Rússlands, hafi talið sér hag í því að hleypa öllu í bál og brand fyrir botni Miðjarðarhafs á þessum tíma og talið æðsta klerkinn á það. 

Það er í gildi varnarsamningur á milli Ísraels og Bandaríkjanna.  Bandaríkin hafa heitið Ísraelsmönnum vopnasendingum, og 2 bandarískar flotadeildir undir forystu tveggja flugmóðurskipa hafa verið send inn á Miðjarðarhaf til að undirstrika bandalag BNA og Ísraels.  Bandaríkjamenn hafa þess vegna í mörg horn að líta núna, og þessi staða reynir á getu þeirra og hernaðarlegt og fjárhagslegt þanþol, sem kemur sér illa fyrir Úkraínumenn, enda hefur Fulltrúadeild Bandaríkjaþings stöðvað síðasta hjálparpakka Bandaríkjastjórnar við Úkraínumenn í meðförum þingsins.  Afstaða hins margákærða Donalds Trumps, sem ætlar að bjóða sig fram til forseta 2024, er þekkt, en hann hefur sagzt mundu stöðva alla aðstoð við Úkraínumenn, verði hann kosinn forseti aftur.  DT er þannig eitthvert versta þý stríðsglæpamannsins Pútíns á Vesturlöndum. 

Það er afar þungbært fyrir heimsbyggðina að horfa upp á hörmungarnar, sem dynja yfir almenning á Gasa vegna hernaðarátakanna á milli Ísraelsmanna og Hamas, en það má ekki gleyma því, að Ísraelsmenn vöruðu almenning við (með flugritum) og hvöttu hann til að forða sér úr Norður-Gasa, þar sem verstu átökin hafa geisað.  Hamas-hryðjuverkasamtökin nota hins vegar óbreytta borgara sem mannlegan skjöld og hafa staðið gegn brottflutningi fólksins.  Allt virðist vera leyfilegt í hugum heilaþveginna ofstækisíslamista, þegar baráttan við Ísraelsmenn er annars vegar. 

Þegar horft er á þessa voveiflegu atburði er nauðsynlegt að setja þá í eitthvert samhengi, og rétta samhengið eru átökin, sem nú fara fram um heimsyfirráðin á milli einræðisríkja, þar sem Kína er vissulega öflugast með sitt "Belti og braut" og fjölmenna og vel búna her, og lýðræðisríkjanna, sem því miður eru mörg hver hálfsofandi enn þá og styðja t.d. við Úkraínumenn með hangandi hendi.  Hvers vegna hefur íslenzka ríkisstjórnin ekki afþakkað boð Kínverja um, að Ísland verði þátttakandi í "Belti og braut".  Línur verða að vera skýrar í þessum átökum.

Þjóðverjar hafa enn langt í frá staðið við skuldbindingar sínar innan NATO um fjárhagsútlát til hermála, og þeir hafa ekki enn látið Úkraínumenn hafa Taurus-eldflaugarnar, sem Úkraínumenn hafa þrábeðið um til að jafna leikinn í lofthernaðinum.  Hvað dvelur orminn langa ? Drátturinn á afhendingu vestrænna orrustuþota hefur einnig tafið fyrir frelsunaraðgerðum Úkraínumanna á landi sínu og er til skammar. 

Lýðræðisríkin virðast alltaf vera tekin í bólinu af einræðisöflunum.  Það er nauðsynlegt, að almenningur átti sig á, hvað býr að baki atburðum, sem hann horfir á í fréttunum.  Þar er ekki allt, sem sýnist.  Þetta er tilvistarbarátta friðsamra lýðræðisríkja við útþenslustefnu árásargjarnra illmenna, sem stjórna  einræðisríkjunum, sem vilja útbreiða forneskjulegt kúgunarveldi sitt. 

Í þessu samhengi var efri forystugrein Morgunblaðsins 1. nóvember 2023 athyglisverð og þörf lexía fyrir þau, sem ættu að taka hana til sín.  Hún bar fyrirsögn, sem verður vart skilin í þessu sambandi, nema lesa forystugreinina:

    "Vanhugsuð krafa er verri en gagnslaus".

Þar skrifar reyndur maður og víðsýnn:

"Þjóðarleiðtogum, sem hafa litla sem enga aðkomu að þessum miklu atburðum [fyrir botni Miðjarðarhafs - innsk. BJo], eða nokkur raunveruleg tök til að leggja mat á þróun þeirra, hættir til að detta í hvern pyttinn af öðrum, þótt þeim gangi aðeins gott til með afskiptasemi sinni. Til samanburðar er fróðlegt að sjá, hvernig reynsluboltinn Hillary Clinton, fyrrverandi utanríkisráðherra Bandaríkjanna og forsetaframbjóðandi, metur slíkan málatilbúnað.  Hillary Clinton lét hafa þetta eftir sér í blaðaviðtali:

"Það fólk, sem krefst vopnahlés, sýnir, að það hefur lítinn skilning á því, hvers konar fyrirbæri Hamas-samtökin eru.  Fyrrnefndar kröfur eru í raun óhugsandi." 

Og [frú] Clinton bætti við: "Slík ákvörðun væri bein gjöf til Hamas-samtakanna.  Þau gætu nýtt sér vopnahléstímann rækilega í sína þágu til að byggja upp vopnabúnað sinn, skapað sér sterkari stöðu hernaðarlega, og það gæti hugsanlega gefið þeim mun sterkari stöðu til að standa af sér hernaðaraðgerðir Ísraelshers." 

Upphaflega lýsingin á gjömmurum í hópi forystufólks ríkisstjórna á algerlega við um Katrínu Jakobsdóttur.  Framlag hennar gerir ekkert annað en að rugla umræðuna, enda er engu líkara en hún leggi lýðræðislega kjörin yfirvöld Ísraels að jöfnu við hryðjuverkasamtökin, sem hafa það að stefnumiði sínu að eyða Ísrael. Það er heldur ódýrt að reyna að slá sér upp með lýðskrumi og tilfinningavellu um skelfilega atburði, sem HAMAS hefur kallað yfir vesalings íbúana á Gasa. 

Hillary Rodham Clinton er hins vegar eldri en tvævetur og mælir þarna af raunsæi þess, sem greint hefur stöðuna og tekið afstöðu með lýðræðisþjóð, sem varð fórnarlamb óvæntrar hryðjuverkaárásar og á rétt til sjálfsvarnar, en hryðjuverkamennirnir eru slíkir heiglar að leynast innan um almenning og í göngum undir fjölmennum og viðkvæmum stöðum á borð við sjúkrahús.   

 

Stjórnun orkumála í lamasessi

Í Noregi hefur Fellesforbundet, sem eru stór verkalýðssamtök með marga starfsmenn iðnaðarins innanborðs, fengið "kalda fætur", því að starfsmenn óttast um sinn hag vegna versnandi samkeppnisstöðu norsks iðnaðar á erlendum mörkuðum, sem leiða mun af raforkuverðhækkunum, sem starfsmenn óttast í vetur. . Hagur norsks útflutningsiðnaðar varðar í raun hag nánast allra norskra launþega, því að launabreytingar í kjarasamningum taka mið af stöðu hans og svigrúms til aukins launakostnaðar. 

 Hver er þá ástæðan fyrir núverandi áhyggjum norskra launþega út af vinnumarkaðnum ?  Ástæðan er sú, raforkuverð í Noregi fylgir raforkuverði á evrópska raforkumarkaðinum vegna öflugra tenginga norska raforkukerfisins við Evrópu og aukaaðildar Noregs við ACER, Orkustofnun Evrópusambandsins.  Frá september 2022 til september 2023 lækkaði raforkuverðið sunnan Dofrafjalla almennt um 90 %.  Nú er gasverð tekið að hækka og miklar áhyggjur út af aðdráttum jarðefnaeldsneytis til Evrópu, ef ófriðarbál blossar upp fyrir botni Miðjarðarhafs.

Ekki má gleyma mestu styrjaldarátökum í Evrópu síðan 1945, sem nú geisa í Úkraínu vegna skefjalausrar útþenslustefnu Kremlar, sem með vanburðugum, en grimmúðlegum hætti, reynir að leggja undir sig önnur lönd að hætti zaranna og aðalritara sovézka kommunistaflokksins, Jósefs Stalín. 

Norðmenn hafa mjög slæma reynslu af því að vera rækilega tengdir við raforkukerfi Bretlands og meginlands Evrópu, og þess vegna ályktaði Fellesforbundet um, að Norðmenn ættu að taka stjórnun norskra raforkumála í eigin hendur, sem þýðir í raun, að Stórþingið mundi ógilda Orkupakka #3 í Noregi, sem mundi vera einsdæmi með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Fellesforbundet er áhrifaríkasta einingin innan LO-Landsorganisasjonen, sem er Alþýðusamband Noregs.  Ef LO snýst gegn ACER og þar með Orkupakka #3, gæti í kjölfarið dregið til tíðinda innan Verkamannaflokksins, leiðandi stjórnarflokks Noregs, um aukaaðildina að ACER, sem hann studdi árið 2018 á Stórþinginu, þegar OP#3 var innleiddur.  

Íslendingar hafa líka innleitt Orkupakka 3 í sína löggjöf, en gerðu það reyndar með fyrirvara um samþykki Alþingis á hugsanlegri umsókn um tengingu Íslands við raforkukerfi EES. Ekki verður séð, að þessi innleiðing evrópskrar orkulöggjafar á Íslandi hafi bætt skilvirknina við stjórnun orkumála hérlendis.  Þvert á móti hefur óvissan um þróun þessara mála ekki verið meiri á Íslandi í háa herrans tíð, og yfirstjórnin er eins og lömuð fluga, því að flotið er að feigðarósi orku- og aflskorts með algeru aðgerðarleysi.  Það hefur þegar reynzt dýrt og mun verða gríðarlega kostnaðarsamt fyrir allt samfélagið, því að þessi skortur mun draga úr hagvexti og auka atvinnuleysi.  Raforkuverðshækkanir verða fyrir vikið tilfinnanlegar hér, þegar dótturfyrirtæki Landsnets innleiðir hér raforkumarkað að hætti Evrópusambandsins í boði Orkupakka #3.  Hvers  vegna æmtir íslenzk verkalýðshreyfing hvorki né skræmtir út af þessu hagsmunamáli, þótt hún þykist þess umkomin að taka að sér stjórnun peningamála landsins ? 

Í Morgunblaðinu 19. október 2023 fór Ólafur E. Jóhannsson yfir stöðuna í frétt undir fyrirsögninni:

"Orkuskiptin sögð vera í uppnámi".

Í lok fréttarinnar stóð þetta:

"Í minnisblaði ráðherrans [orkuráðherra til ríkisstjórnarinnar - innsk. BJo] kemur fram, að meginástæður þess, að staða orkuskipta er í óvissu, séu 3: andstaða sveitarfélaga, veikburða flutningskerfi á milli Norður- og Suðurlands, en einnig eru virkjunarkostir í jarðvarma í óvissu, vegna þess að þá kosti þurfi að skoða og meta í samhengi við rekstur þeirra jarðvarmavirkjana, sem fyrir eru, þar sem nýjar virkjanir kunni að hafa áhrif á þær. 

Því sé ekki hægt að fullyrða, að þeir virkjunarkostir, sem eru í 3. áfanga rammaáætlunar, séu fullnægjandi, svo [að] hægt sé að framkvæma 3. orkuskiptin hér á landi." 

Þessi greining orkuráðherrans fyrir ríkisstjórnina á orsökum aðgerðaleysis við orkuöflun í einn áratug er hálfkák eitt, eins og allt, sem frá þessum verklitla og sjálfhælna ráðherra kemur.  Eftir innleiðingu evrópskrar samkeppnislöggjafar um orkumál er enginn aðili í landinu ábyrgur fyrir því, að á hverjum tíma sé til næg raforka, nema í þurrkaárum, fyrir fólk og fyrirtæki í landinu.  Aflskortur, eins og nú hrjáir raforkukerfið, á aðeins að koma upp í alvarlegum bilunartilvikum. 

Landsvirkjun hafði áður þetta tryggingarhlutverk á raforkusviðinu og í nafni þjóðaröryggis þarf að setja sérlög um það, sem trompa orkupakka ESB, hvað sem bókun 35 líður, enda er Landsvirkjun alfarið í eigu ríkisins. 

 Það er lítilmannlegt af þessum ráðherra að gera orkusveitarfélög að blóraböggli þess, að orkuöflun undir hans stjórn er í skötulíki.  Hvers vegna hefur hann ekki beitt sér fyrir samningaviðræðum á milli ríkisins og viðkomandi sveitarfélaga og orkufyrirtækja ?  Er Landsreglarinn að skipta sér af því ?  Nú síðast 27.10.2023 felldi úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála úr gildi framkvæmdaleyfi Skeiða- og Gnúpverjahrepps fyrir Hvammsvirkjun.  Fíflagangur þessarar úrskurðarnefndar ríður ekki við einteyming.  Nú er mælirinn fullur.  Ráðherrann verður að reka af sér slyðruorðið og færa úrskurðarvald um þessa bráðnauðsynlegu virkjun til þjóðkjörinna fulltrúa á Alþingi.  Hann þarf að láta smíða í snatri eins konar neyðarlög um, að Alþingi staðfesti áður útgefið virkjunarleyfi Orkustofnunar, framkvæmdaleyfi viðkomandi sveitarfélags vestan Þjórsár, og að viðkomandi sveitarfélag austan Þjórsár taki útgáfu framkvæmdaleyfis strax til efnislegrar meðferðar.  Það verður að höggva á hnútinn.  Hefur ráðherrann bein í nefinu til þess, eða fær hann ekki leyfi til að leggja slíkt frumvarp fyrir þingið ?  Kjósendur eiga heimtingu á hreinum línum í þessu máli.  

Hverrs vegna hefur orkuráðherrann ekki beitt sér fyrir að flýta lagningu 220 kV Byggðalínu frá Akureyri og til Hvalfjarðar ? Laugardaginn 28. október 2023 birti Morgunblaðið frétt af því, að öll miðlunarlón hafi fyllzt í haust, nema Þórisvatn, sem boðar ekki gott fyrir veturinn, sem gekk í garð þann sama dag. Það vantar þar 300 GWh upp á hámarksforða.  Með 220 kV línu frá Fljótsdalsstöð að Klafa í Hvalfirði væri auðvelt að flytja þessar 300 GWh suður á 2 mánuðum, en með 132 kV línunni tæki slíkt 8 mánuði, sem er allt of langur tími til að gagnast álaginu hér syðra, nema að litlu leyti. 

Nú ætlar Njáll Trausti Friðbertsson, þingmaður sjálfstæðismanna í NA-kjördæmi, að flytja þingsályktunartillögu um einmitt það.  Doði þessa ráðherra gagnvart framfaramálum landsins er óskiljanlegur.  Ágóði af þessari framkvæmd er í báðar áttir, því að Norðurlandið fengi þá aðgang að öllu afli Blönduvirkjunar og viðskiptaleið opnast fyrir Landsvirkjun að stækka virkjunina og/eða setja þar upp vindknúna rafala, ef hugur hennar og viðkomandi sveitarfélaga stendur til þess. 

Morgunblaðið er algerlega með fingurinn á púlsi þjóðmálanna.  Það birti 27. október 2023 forystugrein undir fyrirsögninni:

"Alvarleg staða orkumála".

Þar var vitnað í greinargerð með ofangreindri þingsályktunartillögu:

""Í fyrravor [2022] kom upp sú staða, að orkuskerðing varð vegna slæmrar vatnsstöðu í uppistöðulónum, og því var þúsundum lítra af olíu brennt til að anna eftirspurn, t.d. í fiskimjölsverksmiðjum [sem hafa fjárfest í rafmagnskötlum - innsk. BJo].

Á hverju ári tapast raforka, sem nemur rafmagnsnotkun 100.000 heimila [með jarðhitaveitu og án rafmagnsbíls - innsk. BJo], þar sem flutningskerfi raforku er fullnýtt, og ekkert svigrúm er til að bregðast við sveiflum.  Með öflugra flutningskerfi raforku minnkar flutningstap, dregið er úr sóun og bætt afhendingaröryggi er tryggt.  Það kemur einnig í veg fyrir, að fyrirtæki keyri á dísilvaraaflstöðvum, sér í lagi, þegar rafmagn fer af í vondum veðrum."

Eru þetta ekki nægilega sterk rök fyrir orkuráðherrann til að beita sér fyrir þeirri flýtingu framkvæmda, sem Njáll Trausti og félagar telja brýna, eða getur ráðherrann í hvoruga löppina stigið ?  Er hann þá stunginn líkþorni í vinstri löppina ?  

Það er þó alveg sama, hversu öflugt flutningskerfið er á milli landshluta; það getur ekki komið í veg fyrir orkuskort, sem leiðir til raforkuvinnslu með bruna jarðefnaeldsneytis.  Nú hafa pexararnir í Landvernd hafið orðhengilshátt með spurningunni, hvað sé orkuskortur ?  Orkuskortur er tvíþættur.  Annars vegar er um að ræða, að virkjanir vantar til að fullnægja aflþörf núverandi álags og álags næstu 5 ára samkvæmt raforkuspá.  Hins vegar getur vantað jarðgufu eða vatn til að knýja núverandi virkjanir, og það hillir undir, að svo verði í vetur, því að 7 % vantar upp á hámarksforðann.  Ef t.d. Hvammsvirkjun væri komin í gagnið núna, þá mundi hvorki vanta afl né orku inn á raforkukerfið, því að með henni bætast 95 MW við aflgetuna, og hún notar sama vatnið og nú er nýtt í Efri-Þjórsá og rennur til sjávar sem Neðri-Þjórsá til að framleiða 720 GWh/ár.  

Vegna hagvaxtar eykst orkuþörfin ár frá ári.  Það þarf auðvitað að virkja til mæta þeirri þörf, ef ekki er ætlunin að kyrkja hagvöxtinn með því að koma í veg fyrir allar nýjar virkjanir stærri en 10 MW.  Fyrirtækin þurfa meiri orku ár frá ári og landsmönnum fjölgar.  Það er nóg samt, þótt afturhaldið bjóði nú landsmönnum ekki upp á orðhengilshátt um orkuskort. 

Næsta umfjöllunarefni téðrar forystugreinar var einmitt vöntun virkjana:

 "Annar vandi í orkumálum og ekki minni [en ófullnægjandi flutningskerfi - innsk. BJo] er þó einmitt, að ekki er framleidd næg orka í landinu um þessar mundir m.v. þá þörf, sem er uppi.  Rætt er fjálglega um orkuskipti, og á Íslandi háttar vissulega þannig til, að hér ætti að vera hægt að færa orkunotkun að stærri hluta úr jarðefnaeldsneyti yfir í raforku, þó að villtustu draumar í þeim efnum verði líklega seint eða aldrei að veruleika.  En áður en hægt er að ræða af skynsemi og raunsæi um orkuskipti er nauðsynlegt, að landsmenn búi við orkuöryggi, en því er ekki að heilsa um þessar mundir." 

Þetta er hárrétt hjá Morgunblaðinu, og vandamálið hafa stjórnmálamenn búið til í hugsunarleysi.  Þeir innleiddu hér óskilvirkt og bosmamikið norskt kerfi, sem kallast Rammaáætlun um vernd og nýtingu orkulinda.  Norðmenn lögðu þetta stjórnkerfi af fyrir nokkrum árum.  Ef það virkar ekki hjá þeim, þá virkar það örugglega ekki hjá okkur. 

Kæruferli virkjunarleyfa og framkvæmdaleyfa er misnotað af óprúttnum sérhagsmunaaðilum, sem eiga ekki að hafa aðgang að þessu ferli.  Það er misnotað í þágu pólitískrar hugmyndafræði um skaðsemi hagvaxtar.  Breyta verður lögum þannig, að eingöngu þeir, sem sannanlega eru þolendur stjórnvaldsákvörðunar í þröngum skilningi, séu réttmætir kærendur í þessu ferli, en aðrir geta þá farið dómstólaleiðina strax, ef þeir kæra sig um það.  Það er ekki bara þjóðarhagur í veði, heldur er þjóðaröryggi í húfi, eins og málum er nú komið. 

Að lokum er dregin sú ályktun í þessari forystugrein af stöðnun orkumálanna, að forystu stjórnvalda (ráðherra) skorti.  Vitað er, forsætisráðherra dregur lappirnar og setur skít í tannhjólin, komi hún því við, en frammistaða orkumálaráðherrans er fullkomlega óboðleg:

"Af þessum sökum kemur á óvart, hve viðbrögð stjórnvalda í þessum efnum eru misvísandi og máttlaus.  Þar ættu allir að taka höndum saman, bretta upp ermar og forða þjóðinni ekki aðeins frá tekjutapi vegna glataðra tækifæra, heldur [aðallega] frá orkuskorti og þeim óþægindum og þeirri hættu, sem slíku ástandi fylgir.  Þetta ætti að vera [á] meðal forgangsmála stjórnmálanna, en landsmenn fá ekki þá tilfinningu, að svo sé, þegar þeir hlusta á forystumenn þjóðarinnar."

Sjálfstæðismenn á Alþingi ættu að íhuga þessi orð Morgunblaðsins rækilega og róa að því öllum árum að rjúfa kyrrstöðuna. Eitt er víst, að núverandi doði og drungi yfir orkumálunum er ekki í anda Sjálfstæðisflokksins, sem haft hefur forystu um framfarir í orkumálum borgarinnar og landsins alls frá stofnun sinni 1929, þegar hann hefur verið í aðstöðu til.  Núverandi doði er stílbrot.