Framlag Björns Lomborg

Björn Lomborg hefur lagt margt nytsamlegt til loftslagsmálanna og til baráttunnar við örbirgð í heiminum, t.d. með því að benda á, hvernig fjármunir nýtast bezt við að fást við þessi viðfangsefni.

Hann hefur bent á arfaslakan árangur af loftslagsstefnu Sameinuðu þjóðanna (Sþ), sem fram kemur í aukningu losunar koltvíildis allt fram á þennan dag, t.d. frá kolaorkuverum.

Á Bretlandi hófst kolabrennsla með iðnbyltingunni. 30. september 2024 lauk þessu kolabrennslutímabili á Bretlandi, þegar síðasta kolakynta orkuverinu var lokað þar.  Aðeins þriðjungur ríkja OECD býr nú við kolalausa raforkuvinnslu.  Um þriðjungur af raforkuvinnslu heimsins á sér stað í kolakyntum orkuverum um þessar mundir.  Flest eru þau staðsett í s.k. þróunarríkjum, sem telja þau nauðsynlega undirstöðu hagvaxtar hjá sér.  Þungvæg rök mæla þó gegn rekstri þeirra.  Loftmengun kolaorkuvera verður árlega milljónum manna að aldurtila.  Þau leggja mikið til gróðurhúsaáhrifanna, sem bitna mest á fátækum ríkjum.  Samt hillir ekki undir, að þau verði aflögð. 

Samkvæmt BloombergNEF-rannsóknarfyrirtæki óx kolanotkun heimsins 2023 um 4,5 % og náði hæstu hæðum í sögunni, og kolin fóru að mestu til raforkuvinnslu.  Orkuvinnslugeta kolaorkuvera hefur vaxið um 11 % frá 2015 samkvæmt E3G-ráðgjöfum.  Það eru núna meira en 6500 kolaorkuver í rekstri með uppsett afl um 2245 GW, og enn er verið að reisa slík ver.  Þar sem kolaorkuver losa mun meira kolefni per orkueiningu út í andrúmsloftið en orkuver knúin olíu eða jarðgasi, eru þau sérlega óheppileg til raforkuvinnslu, en þau standa undir 41 % af losun gróðurhúsalofttegunda við brennslu jarðefnaeldsneytis. 

Björn Lomborg hefur skrifað margt af skynsamlegu viti og þekkingu um misheppnaða baráttu Sþ við loftslagsvána.  Ein slík grein birtist í Morgunblaðinu 18. desember 2024 undir fyrirsögninni:

"Nýársheit til framfara - gerum það, sem virkar"

"En hinn grimmilegi [grimmdarlegi] sannleikur er sá, að alþjóðlegt samstarf hefur átt í miklum erfiðleikum undanfarinn áratug.  Árið 2015 settu Sameinuðu þjóðirnar fram 169 punkta áætlun til að leysa fyrir árið 2030 öll vandamál, sem mannkynið stóð þá frammi fyrir.  [Þessi markmiðasetning er með ólíkindum óraunsæ og sýnir í hnotskurn vitleysuna, sem viðgengst innan Sþ - innsk. BJo.]  Hin svokölluðu heimsmarkmið um sjálfbæra þróun voru samþykkt af öllum leiðtogum heimsins með góðum ásetningi [líklegast þó engum ásetningi - innsk. BJo]. Nú þegar 5 ár eru eftir af þessum 15, erum við hvergi nálægt lagi, hvað snertir öll 169 loforðin.  Baráttan gegn fátækt, sjúkdómum og hungri hefur misst kraftinn.  Af hverju náum við ekki betri árangri ?  Að miklu leyti vegna þess, að við reynum að gera of mikið.  Ef við ætlum að einbeita okkur að öllu, þýðir það, að við höfum engu forgangsraðað og áorkað mjög litlu. 

Nýtt ár býður upp á nýtt tækifæri.  Í stað þess að reyna að gera allt - bæði sem samfélag og sem einstaklingar með okkar eigið framlag - ættum við að einbeita okkur að þeim aðgerðum, sem skila mestum framförum.  Það eru þær aðgerðir, sem skila mestri arðsemi fjárfestinga fyrir fólk, jörðina og komandi kynslóðir."

Þetta eru heilbrigð viðhorf og höfundi þessa pistils dettur í hug, að leitun hljóti að vera að verkefnum, sem skila meiri "arðsemi fjárfestinga fyrir fólk, jörðina og komandi kynslóðir" en virkjun íslenzkra vatnsfalla og jarðgufu. Samt hefur afturhaldinu á Íslandi tekizt að drepa þessu máli á dreif með fullyrðingum út í loftið um, að enginn raforkuskortur sé á Íslandi.  Að baki þessari röngu fullyrðingu liggja þau falsrök, að losa megi um mikla raforku og hleypa henni á markaðinn með því að taka núverandi raforkunotendur stóriðju, sem allir eru með langtímasamninga við aðallega Landsvirkjun og OR, kverkataki og draga stórlega úr umsaminni orkuafhendingu þangað. Hér eru á ferðinni draumórar villta vinstrisins á Íslandi, sem skeyta hvorki um skömm né heiður og mundu ekki víla fyrir sér að eyðileggja gjörsamlega orðstír Íslands á alþjóðlegum fjárfestinga- og peningamarkaði. Það er ótrúleg blinda og heimska, sem að baki liggur, enda synjuðu kjósendur þessum pólitísku öflum, sem einnig er að finna í Landvernd, um seturétt á Alþingi í kosningunum 30.11.2024. Mörgu ófélegu skolaði reyndar á land þar, sem landsmenn eru ekki búnir að bíta úr nálinni með, en þó ekki þessu. 

"Þegar barnshafandi móður skortir nauðsynleg næringarefni og vítamín, verður vöxtur og heilaþroski barnsins hægari.  Börnin hennar eru dæmd til verra lífs.  Jafnlág upphæð og USD 2,31 getur tryggt, að verðandi móðir fái fjölvítamín, sem þýðir, að börnin hennar verða heilbrigðari, klárari og afkastameiri.  Hver USD, sem varið er í fæðubótarefni fyrir barnshafandi konur, getur skilað allt að USD 38 í efnahagslegum ávinningi.  Þetta er ekki fjarlæg útópía.  Þetta er raunhæf, sannreynd lausn, sem hægt væri að útfæra strax á mun stærri skala."

 Þetta er ein af góðum hugmyndum Kaupmannahafnarhugveitunnar um aðstoð við fátækar þjóðir, sem skilar betri árangri en margt það, sem nú er gert í þeim efnum af takmörkuðum skilningi á aðstæðum, svo að ekki sé nú talað um sóunina í nafni loftslagsins.  Á Íslandi hefur draumórafólki t.d. dottið í hug að flytja inn koltvíildi frá útlöndum til að farga því með niðurdælingu með ærnum tilkostnaði í Straumsvík.  Þegar búið er að skilja CO2 frá verksmiðjuafsogi, er komið hráefni, sem nota má hreinsað við ræktun í gróðurhúsum eða sem blöndunargas í vetni við rafeldsneytisframleiðslu.  Skrýtið að láta sér detta í hug mikið fjárfestingarverkefni til að dæla verðmætum ofan í jörðina. 

  

  

Afar árangurslítil loftslagsstefna

Mannkynið hefur gert orkubyltingar áður með árangursríkum hætti, en þá að frumkvæði markaðarins og hið nýja orkuform hefur verið tilbúið til að taka við. Nú er staðið öðruvísi að málum, enda hefur þeim verið klúðrað.  Stjórnmálamenn hafa ákveðið að venja mannkynið af að nota jarðefnaeldsneyti, og bera því við, að ella geti andrúmsloft jarðar hitnað meira en svo, að lífvænlegt verði á jörðunni fyrir mannkyn.  Koltvíildi, CO2, sem losnar úr læðingi við bruna jarðefnaeldsneytis, er gróðurhúsalofttegund, þ.e. hún endurvarpar og/eða sýgur í sig hitaendurkast frá jörðu.  Um þetta er ekki deilt, en það ríkir ágreiningur á meðal vísindamanna um það, hversu hratt andrúmsloftið hitnar af þessum völdum, og það hefur áður orðið hlýrra, þó að styrkur koltvíildis hafi ekki aukizt.  Ýmsar gervihnattamælingar hitastigs andrúmslofts, sem unnið hefur verið úr við Alabama-háskólann í Bandaríkjunum, sýna mun lægri hitastigul en þann, sem Milliríkjaráðstefna Sameinuðu þjóðanna um loftslagsmál heldur fram, að sé við lýði. Þá eru kenningar á lofti um, að styrkur koltvíildis hafi þegar náð hámarkseinangrunargildi, svo að frekari losun hafi ekki áhrif á hitastig andrúmslofts.

Hitt atriðið, sem er frábrugðið nú m.v. fyrri orkuskipti, er, að nýtt orkuform er ekki fyrir hendi til að taka við af jarðefnaeldsneytinu. Eðlilegt viðbragð hefði verið að leggja höfuðáherzlu á þróun nýrrar orkulindar, en í staðinn hefur fjármagni verið beint að gölluðum orkulindum, vindi og sól.

Kaupmannahafnarhugveitan undir forystu Björns Lomborg hefur lengi haldið því fram, að opinberu fé í þennan málaflokk væri bezt varið til rannsókna í því skyni að leiða fram frambærilega valkosti.  Til að geta kallazt frambærilegur valkostur, þarf nýja orkuformið að endast í a.m.k. 100 ár m.v. fulla notkun, og nýting þess verður að vera ódýrari en nýting jarðefnaeldsneytis.  Eftirlæti stjórnmálamanna hingað til sem valkostir eru vindhverflar, sem knýja rafala, og sólarhlöður tengdar rafölum, en hvorugur þessara kosta getur óniðurgreiddur keppt við jarðefnaeldsneyti, hvorki í orkumagni né verði.  Líklegast er, að þróunin leiði fram einhvers konar kjarnorkuhverfla, sem knýja rafala. 

Björn Lomborg skrifaði grein, sem birtist í Morgunblaðinu 02.12.2024, undir fyrirsögninni:

"Dýr loftslagsstefna er dauð - og það gæti verið stórt tækifæri".

Hún hófst þannig:

"Nýliðin lofslagsráðstefna var jafnhræsnisfull og gagnslaus og allar fyrri slíkar ráðstefnur, þar sem fæstir stjórnmálaleiðtogar heimsins nenntu ekki einu sinni að mæta.  Samt flugu um 50 k manns hvaðan æva að úr heiminum á ráðstefnuna og sögðu okkur hinum um leið að hætta að fljúga. Leiðtogar frá fátækari löndum skipulögðu sýndargjörning, þar sem þeir "gengu út", og ríkar þjóðir enduðu á að lofa loftslagssjóði upp á 300 mrdUSD/ár. 

 Fjárhagsaðstoð vestrænna þjóða við s.k. vanþróaðar þjóðir hefur að miklu leyti farið í súginn og ekki gagnast alþýðunni í þessum ríkjum.  Það er ekki einfalt fyrir aðkomumenn frá Vesturlöndum að reyna að skilja gang mála í hinum s.k. Þriðja heimi, og þess vegna má gera því skóna, að ráðstefnur "elítanna", sem fjalla um miklar fjárhagslegar yfirfærslur, séu svikamylla sett á til höfuðs ofkeyrðum skattborgurum Vestrænna ríkja.  Öllu meira vit er í, að Alþjóðabankinn styrki og láni til framkvæmda við mótvægisaðgerðir gegn afleiðingum hlýnunar, hækkunar sjávarborðs o.þ.h. og hafi með þeim strangt eftirlit.

"Koltvísýringslosun heldur áfram að aukast vegna þess, að ódýr og áreiðanleg orka, sem kemur að mestu frá jarðefnaeldsneyti, knýr hagvöxt.  Rík lönd eins og Bandaríkin og aðildarríki Evrópusambandsins eru byrjuð að draga úr losun, en aðrir heimshlutar eiga fullt í fangi með að fást við fátækt.

Ríku löndin hafa reynt að múta þeim fátæku til að samþykkja minni losun, aðallega með því að taka hefðbundna þróunaraðstoð og gefa henni nafnið loftslagsskuldbindingar.  Ekki kemur á óvart, að yfirborðskennd loforð ríkra þjóða hafa leitt til yfirborðskenndrar þátttöku fátækra landa í loftslagsleikritinu, á meðan þau auka í raun hagvöxt sinn með sívaxandi notkun jarðefnaeldsneytis.  Að lofa hundruðum milljarða [USD] til viðbótar, sem ríku löndin hafa í raun ekki efni á, er aðeins ávísun á meiri leikaraskap frá öllum aðilum."

Loftslagsstefna Sameinuðu þjóðanna er sorgarleikur, reistur á vanhugsaðri hugmyndafræði stjórnmálamanna, sem aldrei gat gengið upp, hreinn kjánaskapur, því að tæknin er ekki tilbúin.  Verðandi Bandaríkjaforseti boðaði í kosningabaráttunni, að hann myndi draga Bandaríkin út úr Parísarsamkomulaginu, næði hann kjöri.  Það verður væntanlega banabiti þessarar vonlausu stefnu, því að sáralítið munar um Evrópu eina.  Þar að auki hefur hún ekki ráð á þeim viðbótar kostnaði, sem af stefnunni leiðir fyrir einstaklinga og fyrirtæki.  Mario Draghi, fyrrverandi seðlabankastjóri evrunnar, hefur í viðamikilli skýrslu varað alvarlega við lélegri og versnandi samkeppnishæfni Evrópusambandsins (ESB), og hátt orkuverð og kolefnisgjöld eiga þar hlut að máli.  Draghi hefur komið auga á, að reglugerðafargan ESB er dragbítur á samkeppnishæfni og hagvöxt. Ísland er bundið á klafa ESB í þessum dæmalausu loftslagsmálum.

"Grænir aðgerðasinnar halda því fram, að alþjóðleg orkuskipti frá jarðefnaeldsneyti séu óstöðvandi, en á síðasta áratugi og jafnvel bara á síðasta ári, hefur notkun orku frá jarðefnaeldsneyti aukizt tvisvar sinnum meira en notkun grænnar orku.  Jafnvel bandaríska orkumálastofnunin, sem starfar undir stjórn Bidens, spáir því, að notkun jarðefnaeldsneytis muni aukast fram til ársins 2050."

Það er himinn og haf á milli þess, sem gerist á árlegum  ráðstefnum Sameinuðu þjóðanna, þangað sem tugþúsundir fljúga, og raunveruleikans. Sameinuðu þjóðunum virðast mjög mislagðar hendur við úrlausn hvers kyns verkefna.  Þar eru skrifaðar langar skýrslur, en þær virðast ófærar um að móta raunhæfa stefnu í nokkru mikilvægu máli.  Reksturinn er rándýr, og þar grasserar spilling.  Hvenær verður þetta misheppnaða  eftirstríðsfyrirbrigði (1945) lagt niður í sinni núverandi mynd ? Stóryrði og hræðsluáróður núverandi framkvæmdastjóra (Sþ) orka mjög tvímælis. 

Þýzkaland þykir vera til fyrirmyndar í umhverfismálum og er það á mörgum sviðum, en þrátt fyrir öll vindorkuverin og sólarhlöður á þökum húsa mundi það taka Þjóðverja hálfa öld að losna úr viðjum jarðefnaeldsneytis með núverandi framvindu. 

"Áætlunin um enga nettólosun gróðurhúsalofttegunda, sem reist er á gríðarlegum ríkisstyrkjum og kostnaðarsömum lagasetningum, mun kosta TriUSD 27/ár á þessari öld  [Tilljón USD = 1000 mrdUSD], sem gerir hana fullkomlega fráhrindandi fyrir flest lönd.  Trump mun henda þessum áætlunum í ruslið.  Án gríðarlegra millifærslna peninga munu Kína, Indland og mörg önnur þróunarlönd einnig hafna þessari áætlun.  Þá er eftir sundurleitur hópur, aðallega frá Evrópusambandinu, sem hefur í raun varla efni á eigin áætlunum og enga getu til að fjármagna önnur lönd."  

Þetta verkefni þarf að eftirláta "frjálsum" markaði og liðka fyrir tæknilegri þróun á raunhæfum valkostum við jarðefnaeldsneytið með rannsóknarstyrkjum og skattaafslætti vegna slíks þróunarkostnaðar, en draga úr opinberum stuðningi við vindrafstöðvar og sólarhlöður.  Eitt af því, sem vonir eru bundnar við núna, eru 4. kynslóð kjarnorkuvera. 

"Þróun grænnar orku, þannig að hún verði ódýrari en jarðefnaeldsneyti er eina leiðin til að fá alla til að breyta um stefnu.  Þessi aðferð getur jafnvel sannfært stjórnmálamenn, sem eru fullir efasemda um loftslagsbreytingar, þar sem þeir sjá mikla möguleika í ódýrari orku."

Íslendingar eru í einstakri stöðu varðandi, hvað mun leysa jarðefnaeldsneyti af hólmi á Íslandi, á láði, legi og í lofti.  Það eru nýjar virkjanir vatnsfalla og jarðgufu.  Ef nóg framboð verður af nýjum virkjunum þessara orkulinda, verður spurn eftir vindorku ekki mikil.  Hún kemst ekki í nokkurn samjöfnuð við hinar orkulindirnar tvær, hvað kostnað, rekstraröryggi og umhverfisrask varðar.  Rafeldsneyti er afar kostnaðarsamt í framleiðslu m.v. orkuna, sem úr því fæst, svo að sjálfsagt er að beina sjónum að lífeldsneyti, t.d. repjuolíu, og efla þannig innlendan landbúnað. Hagkvæm tækni til að knýja minni loftför með rafmagni og jafnvel flugvélar til að halda uppi innanlandsflugi, gæti komið fram í lok þessa áratugar. 

Landsmönnum hefur tekizt að koma sér upp miklu sjálfskaparvíti, þar sem er undirbúningsferli og leyfisveitingaferli fyrir nýjar virkjanir.  Vonandi tekst fljótlega að vinda ofan af því, þar sem reginafturhaldinu og sérvitringastóðinu, VG og pírötum, var hent úr af Alþingi í síðustu kosningum, en vafalaust þarf að glíma við skoðanasystkini þeirra í embættismannastóðinu. 

"Loftslagsaðgerðasinnar geta eytt næstu 4 árum í áframhaldandi stuðning við áætlun, sem hefur mistekizt síðustu 3 áratugi og mótmælt stefnu Trump-stjórnarinnar.  Hinn kosturinn er að nýta tækifærið til að endurhugsa skynsamlegri og mun ódýrari græna nýsköpunarstefnu - og sinna öllum hinum brýnu vandamálum heimsins." 

Hin ósjálfbæra og óskynsamlega viðtekna loftslagsstefna er borin uppi af fjölda möppudýra á opinberu framfæri og einhvers konar trúarhetjum, sem tala og skrifa eins og heilaþvegnir hafi verið.  Þetta fólk mun þess vegna halda uppteknum hætti, berja hausnum við steininn og sópast á fundi og alþjóðlegar ráðstefnur, sem engu skila fyrir skattborgarana.   

 

 

Samfélagstilraun með vanburða hugmyndafræði

Vinstri menn frá Karli Marx hafa haft dálæti á samfélagstilraunum, sem miða að breyttu samfélagi.  Eðli málsins samkvæmt eru þessar tilraunir gerðar í andstöðu við tilraunadýrin, því að þau kæra sig ekki um að breyta lífsháttum sínum til að falla að ófullburða hugmyndafræði öfgamanna um sósíalistískt borgarskipulag eða þjóðfélagsskipulag nú eða skipulag sveitanna, eins og Stalín og Maó hrintu af stað, þegar þeir þvinguðu bændur til samyrkjubúskapar með skelfilegum afleiðingum, s.s. hungursneið ("Holodomar" í Úkraínu 1931-1932) sem afleiðingu. 

S.k. vinstri meirihluti í borgarstjórn Reykjavíkur hefur staðið fyrir umferðartilraun undir hugmyndafræðilegri leiðsögn Samfylkingarinnar. Sú leiðsögn er svo lágkúruleg, að hún nær ekki máli sem hugmyndafræði, heldur er það draumsýn vinstri sinnaðra amatöra í skipulagsmálum umferðar, að með því að skapa nægilegar umferðartafir megi þvinga fjölskyldur fjölskyldubílsins út í að nota almenningssamgöngur.  Til þess eru umferðargötur þrengdar, hvergi bætt við akreinum og mislæg gatnamót tekin út úr aðalskipulagi.  Þetta er andvana fædd tilraun undirmálsfólks á vinstri væng stjórnmála til að móta samfélagið í nýrri mynd.  Í Ráðstjórnarríkjunum átti útkoman að vera "homo sovieticus", en einnig sú tilraun mistókst, og undir ráðstjórninni ríkti gegndarlaus spilling, mútuþægni og neðanjarðarmarkaður. 

Þórarinn Hjaltason, samgönguverkfræðingur, hefur einna mest vit á faglegri skipulagningu umferðarmannvirkja á landi hér til að greiða götu vegfarenda og jafnframt að hámarka öryggi þeirra. Hann reit áhugaverða grein í Morgunblaðið 20.11.2024, þar sem hann bar saman umferðartafir á nokkrum þéttbýlisstöðum heimsins: 

"Á mbl.is 14. nóvember síðastliðinn [2024] birtist frétt með fyrirsögninni: "Minni tafir en í sambærilegum borgum".  Fjallað var um erindi, sem dr Berglind Hallgrímsdóttir, samgönguverkfræðingur, flutti á morgunfundi sama dag hjá Vegagerðinni. Berglind bar umferðartafir í Reykjavík saman við umferðartafir í Bergen, Málmey og Árósum, sem hún telur vera sambærilegar borgir.  Ég er ósammála því, einkum af tveimur ástæðum:

Í fyrsta lagi þarf að bera saman borgarsvæðin (ekki bara borgina sjálfa).  Á Bergensvæðinu búa 420 k manns, 700 k á Málmeyjarsvæðinu og 367 k á Árósasvæðinu.  Skandinavísku borgarsvæðin eru því mun fjölmennari en höfuðborgarsvæðið með sína 244 k íbúa. 

Í öðru lagi er höfuðborgarsvæðið bílaborg.  Umferðartafir í bílaborgum eru að jafnaði mun minni en í öðrum borgum (heimild: Traffic Index, Selected Metropolitan Areas \ The Geography of Transport Systems)."  

Þetta er rökrétt hjá Þórarni, sem sýnir, hversu varhugavert er að gleypa við tálbeitum, þegar sérfræðingar eru fengnir til að sýna fram á eitthvað, sem stundum stangast á við heilbrigða skynsemi. Í borgarkerfinu eru nú orðið fjölmargir, sem hafa framfæri sitt af hönnunar- og undirbúningsvinnu vegna glapræðishugmynda borgarstjórnarmeirihlutans í skipulagsmálum og þar með samgöngumálum.  Hvernig næsti þingmeirihluti á Alþingi forgangsraðar fjármunum til samgöngumála á landinu öllu, verður athyglivert að sjá. 

"Skoðum nú niðurstöðurnar [umferðarlíkans] m.v. árlegt tímatap á álagstíma.  Smellum á "Time lost per year at rush hours" á TomTom-listanum.  Göngum úr skugga um, að stillt sé á "Metro area".  Þá verður niðurstaðan sú, að umferðartafir eru mestar á höfuðborgarsvæðinu, þar sem ökumenn tapa á hverju ári að meðaltali 44 klst á álagstíma.  Árlegt tímatap er 40 klst á Árósasvæðinu, 29 klst á Bergensvæðinu og 26 klst á Málmeyjarsvæðinu.

M.v. þennan mælikvarða trónir höfuðborgarsvæðið á toppinum í samanburðinum og er nr 143 á TomTom-listanum.  Það er mjög óeðlilegt, að litla bílaborgin okkar sé á þessum stað.  Til fróðleiks er Los Angeles-svæðið nr 105 á listanum með árlegt tímatap upp á 50 klst."  

Þetta er árangurinn af meira en áratugs stefnumörkun Samfylkingarinnar í Reykjavík með einbeittum brotavilja borgarfulltrúa hennar og fylgitunglanna gegn íbúum höfuðborgarsvæðisins og öllum, sem þurfa að aka um borgina.  Samfylkingin hefur náð að rýra lífsgæði íbúanna mikið með því að gera vegfarendum lífið leitt og með þéttingarstefnunni, sem þjappar fólki saman með skuggamyndunum og án svigrúms á auðum svæðum fyrir börn að leik, og þetta húsnæði verður allt of dýrt. Stefna Samfylkingarinnar er skaðleg og algerlega misheppnuð, enda vanhugsuð.       

Fyrirbærið Donald Trump

Það varð ýmsum Evrópumönnum og e.t.v. fleirum nokkurt áfall, að Repúblikaninn Donald Trump skyldi bera sigurorð af Demókratanum Kamölu Harris í forsetakosningunum í Bandaríkjunum 05.11.2024.  Ekki nóg með það, heldur varð "alslemma" hjá Repúblikönum með jafnframt meirihluta í báðum deildum Bandaríkjaþings.  Höfundur þessa pistils hefur oftast fylgt Repúblikönum að málum, en gat það ekki núna.  Hegðun Donalds á lokadögum síns fyrra kjörtímabils, þegar segja má, að hann hafi sigað æstum og tapsárum lýð á þinghúsið, var siðlaus og löglaus.  Munnsöfnuður hans í þessari kosningabaráttu var smánarlegur.  Utanríkisstefna hans er þröngsýn og skammsýn, og á eftir að valda Vesturveldunum miklum vandræðum, ef og þegar henni verður hrint í framkvæmd. 

Hann virðist vilja verðlauna stríðsglæpamanninn og heimsvaldasinnann Vladimir Pútín með því að láta hann komast upp með stórfellda og dýrmæta landvinninga af Úkraínu með ólöglegri og villimannslegri innrás í Úkraínu 24.02.2022 og landvinninga árið 2014.  Þarna voru alþjóðlega viðurkennd landamæri virt að vettugi og friður, sem að mestu hefur ríkt í Evrópu síðan 1945, rofinn.  Þegar Úkraínumenn höfðu samið við vestrænt jarðefnaeldsneytisfyrirtæki um vinnslu í Austur-Úkraínu árið 2014, þá lét Pútín til skarar skríða. Hann veit, að velmegun almennings í Úkraínu grefur undan einræðisstjórn hans og tangarhaldi ólígarkanna á auðæfum Rússlands. 

Að semja við rotinn einræðisherra um landvinninga honum til handa er siðlaust og skammsýnt, því að jafnskjótt og rússneski björninn hefur sleikt sárin, fer hann aftur af stað með vopnaskak.  Það er enga varanlega samninga hægt að gera við Rússa á pólitíska og hernaðarlega sviðinu.  Þegar Úkraínumenn afhentu Rússum kjarnorkuvopn sín, var skrifað undir plagg, þar sem Rússar, Bandaríkjamenn og Bretar ábyrgðust óbreytt landamæri Úkraínu.  Hvernig fór ?   

Þorsteinn Þorgeirsson, hagfræðingur, hefur velt fyrir sér sigri Donalds Trump í nóvember 2024, og reit um hann grein í Morgunblaðið 8. nóvember 2024 undir fyrirsögninni:

"Af hverju sigraði TRump ?"

"Launabilið í Bandaríkjunum hefur aukizt umtalsvert undanfarna hálfa öld.  Það þýðir, að raunlaun hafa stöðugt dregizt aftur úr vinnuaflsframleiðni.  Vinnandi fólk hefur því ekki fengið réttlátan skerf af auknum afköstum sínum, en hagnaður fyrirtækja hefur aukizt jöfnum skrefum. Það sést einnig á Dow-Jones hlutabréfavísitölunni, sem hefur hækkað úr um 700 stigum árið 1970 í yfir 42.000 í dag.  Raunlaun vinnandi fólks hafa staðið í stað eða hækkað lítillega, en lágmarkslaun þeirra verst settu hafa hins vegar lækkað stórlega að raungildi. 

Þetta ástand skýrist annars vegar af útvistun vel launaðra framleiðslustarfa til fjölmennra láglaunaríkja eins og Kína og Mexíkó upp úr 1970, sem leiddi til þess, að milljónir manna færðust yfir í verr launuð þjónustustörf, og hins vegar af ógnarsterkri stöðu stórfyrirtækja á bandarískum vinnumarkaði."

 Það var mjög neikvæð þróun fyrir vinnumarkað á Vesturlöndum, þegar framleiðslustörf fluttust til Þriðja heims landa vegna þess, að af þessu hlauzt atvinnuleysi og síðar störf, sem ekki studdust við tæknigreinar og mikla framleiðni, en tækniþróunin var undirstaða raunlaunahækkana. Hins vegar olli þessi þróun kjarabyltingu í Þriðja heiminum og varð undirstaða endurreisnar Kína eftir Menningarbyltingu Maos, formanns kínverska kommúnistaflokksins. Ójöfnuður óx jafnframt í Bandaríkjunum við þetta, þ.e. launabilið óx.  Ríkur lögfræðingur fyrirtækis getur haft meira en MUSD 1,0 fyrir skatta og önnur opinber gjöld og er í 1 % efsta tekjulaginu.  Við hinn enda tekjustigans, í 20 % lægsta tekjulaginu, er einstæð móðir með árstekjur kUSD 25.  Á milli þeirra getur verið fjölskylda, t.d. vélvirki og kennari í hlutastarfi, með árstekjur alls kUSD 80 við miðgildið. Launamunur efsta 1 % og miðgildis launþega er gríðarlegur, enda er launamunur mestur í Bandaríkjunum af hinum stærri Vesturlöndum, sem gefur Gini stuðul tæplega 0,4. Þessi mikli munur knýr að einhverju leyti mikla auðsæld Bandaríkjamanna, en tekjumillifærslur hafa þó farið vaxandi.  Tekjur lögfræðingsins jukust um 110 % frá 1990-2019 samkvæmt "Congressional Budget Office - CBO".  Árið 2019 ráðstöfunartekjur hans líklega lakari en kollega hans 2007.  Hins vegar voru ráðstöfunartekjur einstæðu móðurinnar hærri árið 2019 en 2007 sem nemur 25 % eftir að millifærslur til hennar hafa verið reiknaðar með samkvæmt The Economist 19.10.2024 - "The downsides of outperformance".  Þess vegna fer á milli mála, að ójöfnuður í Bandaríkjunum hafi farið vaxandi undanfarið, þótt Þorsteinn Þorgeirsson fullyrði það í grein sinni:

 "Þessi þróun til aukins ójafnaðar hefur myndað stétt fólks, sem áður tilheyrði miðstéttinni, en telst nú til lág-miðstéttar eða lágstéttar vegna skorts á viðeigandi menntun og atvinnutækifærum. 

Ástandið hríðversnaði í fjármálakreppunni 2007-2009, og þá tók fólk að andæfa ástandinu opinberlega.  Teboðshreyfingin (2009-2010) og "Occupy Wall Street"-mótmælin (2011) voru undanfari forsetaframboðs Donalds Trumps árið 2015.  Hann gaf sig út fyrir að vilja endurreisa hag þessa þjóðfélagshóps.  Hillary Clinton kallaði hávært stuðningsfólk Trumps "hin ömurlegu" (the deplorables).  Hún virðist ekki hafa áttað sig á, að stuðningsmenn Trumps um allt landið tóku þau orð til sín og að það var stjórnarstefna Bills Clintons, forseta, eiginmanns hennar, sem hafði úrslitaáhrif í þessum efnum.  Í hans forsetatíð tók NAFTA-samningurinn gildi (North American Free Trade Agreement/Fríverzlunarsamningur Norður-Ameríku), sem átti stóran þátt í efnahagslegum hrakningum þessa fólks og síðar í aukinni skautun í samfélaginu." 

 Það er ekki tilviljun, að í þetta skiptið hlutu Rebúblikanar góða kosningu í Bandaríkjunum út á einfalda, en róttæka stefnu Donalds, sem jarðvegur var fyrir, og þessum jarðvegi lýsir Þorsteinn Þorgeirsson hér að ofan.  Flokkurinn hlaut meirihluta í báðum deildum Bandaríkjaþings og Donald fékk meirihluta greiddra atkvæða núna, en ekki síðast, þegar hann þó hlaut meirihluta kjörmanna.  Núverandi heimsfyrirkomulag alþjóðastofnana og viðskiptahátta ásamt landamærum í Evrópu og víðar eru aðallega verk sigurvegaranna í Síðari heimsstyrjöldinni, og þar lögðu Bandaríkjamenn þyngstu lóðin á vogarskálarnar.  Ef það verður nú hlutskipti Bandaríkjamanna að rífa þetta kerfi frjálsra og sem mest óheftra viðskipta, leyfa landvinninga með hervaldi í Evrópu og jafnvel útgöngu Bandaríkjanna úr varnarbandalaginu NATO, þá eru heimsmálin komin í mikil óefni og óstöðugleika. Við þessar aðstæður mun Þýzkaland undir kanzlara Friedrich Merz axla ábyrgð á óskiptu forystuhlutverki í Evrópu.  NATO-ríkin munu verða að stórauka útgjöld sín til hermála, þótt sum hafi ekki mikla burði til þess.

"Þegar Trump tók við forsetaembætti árið 2017, var loks stigið á bremsurnar með víðtækri stefnubreytingu.  Tollar voru settir á kínverskan varning árið 2018, NAFTA-samninginum var breytt í USMCA-samninginn (samning Bandaríkjanna, Kanada og Mexíkó) árið 2020, og skattar voru lækkaðir í viðleitni að byggja upp framleiðslustörfin á ný.

Á sama tíma var hægt á óheftu innstreymi fólks inn í landið til að draga úr undirboðum á vinnumarkaði.  Fyrir vikið tóku raunlaun þeirra lægst launuðu að hækka í stjórnartíð Trumps.  Í verðbólgukúfnum í kjölfar covid lækkuðu raunlaun hins vegar mikið, og það ýtti undir óánægju í stjórnartíð Bidens.  Það háði Kamölu Harris, að hún var talin samdauna efnahagsstefnu Bidens, forseta, sem hafði ekki skilað árangri fyrir þorra kjósenda." 

   

Viðskiptaráð og grunnskólinn

Þegar Viðskiptaráð tjáir sig um landsins gagn og nauðsynjar, er það alltaf að vel ígrunduðu máli og fræðandi.  Þess vegna ber að fagna Úttekt Viðskiptaráðs á grunnskólakerfinu, en Morgunblaðið, sem hefur gert vanda grunnskólakerfisins íslenzka góð skil, gerði grein fyrir úttektinni með viðtali við Björn Brynjúlf Björnsson, framkvæmdastjóra Viðskiptaráðs, þann 21. október 2024, undir fyrirsögninni:

"Ísland stenzt ekki samanburð".

""Við tókum saman helztu tölfræði, sem snýr að hagkvæmni grunnskólakerfisins á Íslandi, og tölurnar sýna, að áhyggjur borgarstjóra voru ekki úr lausu lofti gripnar.  Undanfarin ár og áratugi hefur kennurum og starfsfólki skólanna fjölgað hraðar nemendum, kennsluskylda íslenzkra kennara er með því lægsta, sem þekkist innan OECD, og veikindahlutfallið er ríflega tvöfalt á við það, sem við sjáum á almennum vinnumarkaði", segir Björn."

"Skóli án aðgreiningar" stillir kennurum upp gagnvart gríðarlega erfiðum vinnuskilyrðum, sem líklega eiga drjúga sök á því, hvernig komið er fyrir grunnskólanum íslenzka, nemendum og kennurum.  Með miklum straumi útlendinga undanfarin ár til landsins hefur keyrt um þverbak.  Hvernig dettur skólayfirvöldum í hug að skella saman nemendum, sem skilja íslenzku, og hinum, sem ekki skilja hana og hverra móðurmál eru jafnvel ólík.  "Skóli án aðgreiningar" er óraunhæf hugmynd, sem veldur því, að sárafáir nemendur þrífast í skólanum og kennarar eru að niðurlotum komnir.  Það verður engin breyting til batnaðar í grunnskólakerfinu fyrr en farið verður að raða nemendum saman í deildir, sem eru nokkurn veginn á sömu blaðsíðu, hvað þekkingu, áhuga og námsgetu varðar.  Þannig var þetta í "den" og gafst vel.  Nemendur fluttust á milli bekkja, upp ef þeim vegnaði vel og niður, ef þeim vegnaði miður.  Þetta ýtti undir marga að leggja sig fram.  Sennilega fengu allir nemendur betri kennslu í þessu kerfi en nokkur leið er að koma við núna.

"Í samantakt Viðskiptaráðs kemur einnig fram, að á Íslandi er fjöldi nemenda á hvern grunnskólakennara langt undir meðaltali OECD, og aðeins á Grikklandi og í Lúxemborg er fjöldi nemenda á kennara minni. Eru tæplega 10 nemendur fyrir hvern kennara í íslenzka grunnskólakerfinu, en í OECD er meðaltalið um 14 nemendur, en í Frakklandi eru t.d. rúmlega 18 nemendur á hvern kennara á grunnskólastiginu.  Þá er kennsluskylda íslenzkra kennara með minnsta móti í samanburði við hin OECD-ríkin, og aðeins í Lettlandi, Eistlandi og Póllandi er hún minni.  Á Íslandi myndi þurfa að auka kennsluskylduna um nærri þriðjung til að ná meðaltali OECD. 

Loks eru heildarútgjöld á hvern grunnskólanemanda á Íslandi, leiðrétt fyrir verðlagi, í hæstu hæðum, en aðeins Noregur og Lúxemborg greiða meira með hverjum nemanda.  Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofunnar er árlegur meðalkostnaður á nemanda í íslenzkum grunnskólum nú farinn að slaga hátt í 2,9 MISK/ár."

   Þarna eru ýmis sjúkleikamerki á íslenzka grunnskólakerfinu nefnd.  Fíllinn í stofunni er "kennsla án aðgreiningar".  Hún þreytir kennarana úr hófi fram og fær þá til að þrýsta á um fækkun í bekkjardeildum og styttri viðveru.  Alls konar stuðningsaðilar vinna nú með kennurunum, sem hleypir kostnaðinum upp, en allt kemur fyrir ekki. "Í den" voru gjarna 30 nemendur í bekk og stuðningsaðilar engir.  Námsárangur var samt betri en nú og þekkingarstig hærra. Kennsluárangur íslenzkra kennara er á meðal hins lakasta í OECD samkvæmt PISA-könnunum. Þetta er einfaldlega lýsing á algerlega misheppnuðu opinberu kerfi.  Það ber að veita hverjum skóla algert sjálfdæmi um það, hvernig hann raðar í bekkjardeildir, og hversu margir nemendur þar eru. Sama á við um, hvers konar stuðningsaðila hann kallar til.  Það, sem máli skiptir og á að vera mælikvarði á gæði kennslunnar, er niðurstaðan á samræmdum prófum, sem þarf að setja ákvæði um í nýrri námskrá, sem semja þarf og gefa út hið fyrsta.  Sveitarfélögin, sem skólana reka, geta síðan leitað leiða til að draga úr kostnaðinum og bæta árangurinn með einkarekstri, þar sem samið er um, að sveitarfélagið greiði skólanum ákveðna upphæð með hverjum nemanda. Skattgreiðandinn græðir á þessu, foreldrarnir koma sléttir út fjárhagslega og nemendur njóta betri kennslu. 

""Að okkar mati er vandi grunnskólakerfisins eitt stærsta kosningamálið í komandi alþingiskosningum.  Við erum með kerfi, þar sem árgangur eftir árgang klárar grunnskóla, þar sem stór hluti nær ekki grunnfærni í lestri og reikningi og það þrátt fyrir, að skólakerfið okkar sé sé það þriðja dýrasta í heimi.""

Þetta sagði Björn Brynjúlfur.  Ekki er að sjá, því miður, að Birni verði að ósk sinni um, að grunnskólavandinn verði leiddur fram í sviðsljósið í aðdraganda kosninga, enda heyrist sáralítið frá barna- og menntamálaráðuneytinu.  Ráðherra málaflokksins virðist ætíð stinga hausnum í sandinn, þegar menntunina, sem grunnskólinn veitir, ber á góma.  Slíkir forystusauðir eru ekki 5 aura virði. Síðan hann var gerður afturreka með sameiningu 2 skóla á Akureyri, hefur hann verið sleginn líkþorni.

"Að mati Björns væri gott fyrsta skref að auka kennsluskyldu kennara til samræmis við það, sem tíðkast í samanburðarlöndunum.  "Það myndi bæta nýtingu opinberra fjármuna, ef hver kennari kenndi fleiri klukkustundir á ári.  Þá þarf að finna út úr því, hvað orsakar þetta háa veikindahlutfall hjá stéttinni og leita leiða til að bæta þar úr. Aðgerðir í þá veru mundu bæta starfsumhverfi kennara og um leið gera grunnskólastigið hagkvæmara."

 Þetta er nú hægara sagt en gert.  Áður en vinnutímasamræming við kennara t.d. á hinum Norðurlöndunum á sér stað, þarf að bera saman vinnuaðstæðurnar.  Líklega glíma íslenzkir grunnskólakennarar við fjölþættari nemendahóp í deild, t.d. hvað uppruna og móðurmál varðar, en kollegar þeirra.  Líklegt er, að stefnan um "skóla án aðgreiningar" sé rót beggja viðfangsefnanna að ofan, þ.e. tiltölulega lítil kennsluskylda og hátt veikindahlutfall, því að fyrirkomulagið leggur óviðráðanlegar byrðar á herðar kennaranna, jafnvel þótt íslenzkar skóladeildir á grunnskólastigi séu fámennari en víðast hvar í OECD.  Það verður að hverfa frá illframkvæmanlegri hugmyndafræði "skóla án aðgreiningar, áður en nokkrar aðrar umbætur á grunnskólakerfinu verða raunhæfar og áður en hægt er að vonast eftir betri prófárangri.     

     

 

 

Gloppóttur formaður stjórnmálaflokks

Formanni Samfylkingarinnar eru ótrúlega mislagðar hendur, sem ætti að vera tilvonandi kjósendum flokks hennar mikið áhyggjuefni.  Henni tókst ekki betur til við að gera skattyfirvöldum grein fyrir bónusum, sem hún fékk hjá fyrrverandi vinnuveitanda sínum, bankastofnun nokkurri, þótt ekki sé fyllilega ljóst, hvaða árangri hún náði í starfi til að verðskulda sérstaka umbun, sem þegar upp var staðið reyndist nema um MISK 100.

Hún fékk athugasemdir frá skattayfirvöldum við það, hvernig hún taldi þennan bónus fram til skatts.  Þá greip hún til leiðréttingar á framtali sínu og var í kjölfarið gert að greiða tugi milljóna ISK til viðbótar.  Kristrún Frostadóttir vill beita þungri skattheimtu á "breiðu bökin", en þegar kemur að henni sjálfri velur hún fremur að freista þess að sleppa með lægri skattheimtu en skattayfirvöld telja eðlilega og rétta.  Þetta bendir til tvískinnungs í eðli Kristrúnar.  Er slíkur formaður trúverðugur ?

Í hámæli komust samskipti, sem hún átti í við væntanlegan kjósanda flokksins.  Sá var með böggum hildar að þurfa að styðja við kjör Dags B. Eggertssonar, fyrrum borgarstjóra, ef hann greiddi lista, þar sem Kristrún trónir í efsta sæti, atkvæði sitt.  Hún benti honum á, að hann gæti strikað Dag út.  Hann væri hvort eð er bara aukaleikari og yrði ekki ráðherra hjá henni.  Þarna hikar Kristrún Frostadóttir ekki við að reka rýting í bak manns, sem hún var nýlega búin að sýna traust og virðingu með því að bjóða honum sæti 2 á lista sínum. Þetta er ómerkileg framkoma við flokksmann hennar.  Sumir mundu kalla þetta svívirðilega hegðun. Þetta er merki um svo alvarlegan persónuleikabrest, að mikið áhyggjuefni ætti að vera fyrir landsmenn, ef slík manneskja hlýtur ráðherradóm eftir kosningarnar 30.11.2024. 

Þá er komið að þætti Þórðar nokkurs Snæs Júlíussonar.  M.v. feril þess manns er með öllu óskiljanlegt, að Kristrún Frostadóttir skyldi bjóða kjósendum lista síns upp á slíkt fúlegg í 3. sæti á eftir   braggaborgarstjóranum.  Verður nú vitnað í umfjöllun Ólafs E. Jóhannssonar um Alþingiskosningarnar 2024 á bls. 6 í Morgunblaðinu 15. nóvember 2024 undir fyrirsögninni:

"Forðast vanvirðu og álitshnekki".

"Nú hafa ýmis ummæli á bloggsíðu Þórðar Snæs Júlíussonar, sem situr í 3. sæti á framboðslista Samfylkingarinnar í Reykjavíkurkjördæmi norður, verið rifjuð upp, en þar fer hann m.a. ófögrum orðum um fólk og einkum konur.  Sagði þær t.d. "lævísar, miskunnarlausar, undirförlar tíkur.""

Framhaldið á tilvísunum í þennan dela er óprenthæft.  Það, sem hann gubbar út úr sér, ber vitni um sjúklega hatursfullt hugarfar.  Að maður með svo skítlegt eðli skuli hafa verið valinn ofarlega á framboðslista af Kristrúnu Frostadóttur, formanni Samfylkingar, er fyrir neðan allar hellur og vitnar um glópsku, flausturshátt og almennt léleg vinnubrögð þessa formanns. Það er ófélegt, ef vinnubrögðin í næstu ríkisstjórn verða af þessu taginu (engin athugun, fljótfærni og flaustur).

"Siðareglurnar, sem finna má á heimasíðu Samfylkingarinnar, eru í 15 tölusettum liðum.  14. grein siðareglnanna er athyglisverð í ljósi ýmissa ummæla Þórðar Snæs, en þar segir: "Við stuðlum að jákvæðum flokksanda og forðumst að aðhafast nokkuð, sem getur orðið okkur sjálfum, kjósendum okkar eða Samfylkingunni til vanvirðu og álitshnekkis."

 Formaður Samfylkingarinnar lét hjá líða að fordæma harðlega vítaverð ummæli gaursins, sem hún af einhverjum mjög undarlegum ástæðum stillti upp í 3. sæti á lista sínum í Reykjavík.  Þar með gjaldfelldi hún flokk sinn og gerði siðareglur flokksins að einskærri dyggðaskreytingu.  Tvöfalt siðgæði einkennir Samfylkinguna og má segja, að hæfi skel kjafti.  

Þetta reginhneyksli komst í hámæli, þegar orðið var of seint að breyta framboðslistum, en hvað verður um téðan gallagrip, ef honum skolar á þing ?  Hvað mun Ríkisútvarpið gera varðandi fasta viðveru Þórðar Snæs vikulega í morgunútvarpi Rásar 1, en oft virðist vera römm taug á milli RÚV og Samfylkingarfólks.

Hér hefur verið drepið á 3 atriði, sem hvert um sig gefur til kynna, að Samfylkingin hafi keypt köttinn í sekknum með núverandi formanni sínum.  Þegar öll þessi atriði koma saman, er rík ástæða fyrir þjóðina til að gjalda varhug við stjórnmálaflokki, sem stjórnað er af Kristrúnu Frostadóttur.   

 

 

Vestfirðingar í orkusvelti

Aflþörf Vestfirðinga um þessar mundir er um 50 MW og fer enn vaxandi vegna atvinnulífs, mannfjölgunar og orkuskipta. Uppsett afl vatnsaflsvirkjana Vestfjarða er innan við helmingur af núverandi þörf landshlutans, og sér Vesturlína og stofnkerfi landsins fyrir því, sem upp á vantar og jafnvel olíukynt raforkuver.  Vestfirðir eru þannig eini landshlutinn, sem ekki nýtur hringtengingar við stofnkerfið.  Þess vegna er afhendingaröryggi raforku minnst á Vestfjörðum allra landshluta (að Vestmannaeyjum undanskildum) og olíubrennsla til raforkuvinnslu mest.  

Hvernig er þjóðhagslega hagkvæmast að leysa úr þessum vanda ? Það er áreiðanlega ekki með því að bæta við olíukyntum búnaði, eins og tilhneigingin hefur verið undanfarið (á afneitunarskeiði vinstri grænna), heldur með því að hefja sókn á vatnsvirkjunarsviðinu, en þar hefur skort á atbeina orkuráðherrans, sem Vestfirðingar hafa þó leitað til. Með myndarlegri orkuverauppbyggingu þarf jafnvel ekki tvær Vesturlínur.

Jón Páll Hreinsson, bæjarstjóri í Bolungarvík, telur, að uppsett afl virkjana á Vestfjörðum gæti í framtíðinni numið 150 MW.  Slíkt fæli ekki aðeins í sér búbót fyrir Vestfirði, heldur yrði af slíkri raforkuvinnslu mikill léttir fyrir landskerfið. 

Með viðtölum við Vestfirðinga gerði Ásgeir Ingvarsson grein fyrir orkumálum Vestfirðinga í Morgunblaðinu 14. október 2024 undir fyrirsögninni:

"Hafa mikinn kraft, en skortir orku".

""Undanfarna 12 mánuði hefur þurft að ræsa varaaflstöðvar Landsnets 26 sinnum eða 2 skipti/mán að meðaltali, og þá er eftir að bæta við, hversu oft Orkubú Vestfjarða hefur þurft að kveikja á sínum stöðvum", segir Þorsteinn Másson.  "Fólk bjóst við því, að þessar varaaflsstöðvar yrðu notaðar sjaldan og kæmu kannski til bjargar í verstu vetrarveðrum, ef flutningskerfið skyldi bila, en reyndin hefur verið að ræsa þarf stöðvarnar í tíma og ótíma allan ársins hring.  Ég held t.d., að varaaflstöðin í Bolungarvík hafi núna verið í gangi nokkra daga í röð vegna viðhalds á gamalli línu hjá Landsneti."  

Þorsteinn er framkvæmdastjóri orkuverkefnisins Bláma í Bolungarvík, en um er að ræða samstarfsverkefni Orkubús Vestfjarða, Landsvirkjunar, Vestfjarðastofu og umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytis."

Þarna hefði verið gagnlegt að upplýsa um gangtíma hverrar varaaflsstöðvar og heildar raforkuvinnslu þeirra á s.l. 12 mánuðum.  Það skiptir máli, hvort keyrslan er vegna brottfalls Vesturlínu, flutningskerfis innan Vestfjarða, dreifikerfis, eða hvort verið er að "keyra niður toppa".  Þó er ljóst, að aðgerða er þörf strax.  Það þarf að setja 60 kV flutningskerfið í jörðu og dreifikerfið líka.  Þá þarf þegar að hefjast handa við tvöföldun uppsetts afls á Vestfjörðum í vatnsaflsvirkjunum.  Satt að segja hefur atbeini ríkisvaldsins verið þar skammarlega dauðyflislegur.  

""Við þurfum að komast út úr þessari dísilbrennslu, sem er bæði dýr og óumhverfisvæn og ljóst, að fyrirtæki munu eiga erfitt með að byggja upp starfsemi á svæðinu.  Þetta er í sjálfu sér ekki flókið: samfélög, sem hafa ekki aðgengi að nægilegri orku á eðlilegu verði, eiga erfitt með að vaxa og dafna, og helzt hagvöxtur í hendur við orkuframboð og orkuverð.""

Hvað er eðlilegt raforkuverð ?  Það er reiknað verð, sem fyrir vatnsorkuvirkjanir fæst m.v. 40 ára fjárhagslegan afskriftatíma og 7 %/ár ávöxtunarkröfu og 1 %/ár rekstrarkostnað af stofnkostnaði.  Virkjanirnar, sem Vestfirðingar hafa áhuga á núna að hrinda í framkvæmd, eru allar samkeppnishæfar.  

"Guðmundur Fertram Sigurjónsson, forstjóri Kerecis, tekur í sama streng og segir, að orkuskortur og vöntun á afhendingaröryggi skapi flöskuháls fyrir atvinnulífið á Vestfjörðum.  "Vestfirðingar þurfa á meiri orku að halda og eðlilegast er, að orkan verði þá til í fjórðunginum, og ekki er hægt að velta ábyrgðinni yfir á aðra landshluta á að búa til raforkuna, sem Vestfirðir þurfa. Við þurfum að búa til okkar orku sjálf, og til skamms tíma litið er t.d. hægt að stækka Mjólkárvirkjun og hefja framkvæmdir við Vatnsfjarðarvirkjun og Hvalárvirkjun.  Til lengri tíma mætti síðan styrkja orkuframleiðslu enn meira með vindorkuverum og sjávarfallsvirkjunum", segir Guðmundur og bendir á, að með fjölgun orkuvera skapist forsendur fyrir eflingu og stækkun dreifikerfisins.   Hann segir sóknarhug í Vestfirðingum, en ef [á] orkuna skorti, sé hætt við, að samfélagið standi í stað: "Það er vöxtur hjá Kerecis, í fiskeldinu, í ferðaþjónustunni og aukin fjárfesting í sjávarútveginum, og hefur hlutur Vestfjarða í útflutningstekjum þjóðarinnar aukizt gríðarlega undanfarin ár. Ef við leggjum saman útflutningstekjur Kerecis og fiskeldisins á síðasta ári, þá munu þær slaga hátt upp í heildarverðmæti alls þorskútflutnings landsins, og það er óhætt að segja, að efnahagslegt ævintýri sé hafið á Vestfjörðum." 

Af þessum sökum er fyrir neðan allar hellur, að ríkisvaldið skuli ekki reyna að koma Vestfirðingum til aðstoðar við úrlausn orkumálanna, eins og þeir hafa farið fram á, t.d. varðandi Vatnsfjarðarvirkjun. Líklega refsa kjósendur fyrir sleifarlag, og þess vegna skýtur skökku við, að orkuráðherranum sé umbunað með 1. sæti í öðru Reykjavíkurkjördæmanna. Hefur hann unnið fyrir því ?    

 

Beturviti (Besserwisser) afhjúpaður

Kristrún Frostadóttir er óttalega regingslegur formaður "Skattafylkingarinnar".  Hún gerir sér far um að setja sig á stall sem vel undirbúinn formann til að taka við stjórn landsins.  Þetta eru þó einvörðungu umbúðir utan um flaustur, fávísi og yfirborðsmennsku, eins og komið hefur fram í formannaumræðum í Sjónvarpssal um ríkisfjármálin, og nú hefur Heiðrún Lind Marteinsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi, flett ofan af fávísi téðrar Kristrúnar um gjaldtöku fyrir auðlindaafnot.  Kristrún þessi hefur látið í veðri vaka, að "Skattafylkingin" hafi "Plan" um stóraukna gjaldtöku með samræmdu aðlindagjaldi að hætti hinna Norðurlandaþjóðanna, en þar stendur ekki steinn yfir steini hjá henni, því að á Íslandi er greitt miklu meira fyrir afnot sjávarauðlindarinnar en þar. 

Þann 7. nóvember 2024 birtist í Morgunblaðinu fróðleg afjúpunargrein eftir Heiðrúnu, sem hún nefndi: 

"Norska leiðin í auðlindagjaldtöku".

Hún hófst þannig:

""Við erum að tala um sanngjörn, réttlát auðlindagjöld á sjávarútveg, fiskeldi, ferðaþjónustu og orku.  Þetta eru leiðir, sem nágrannar okkar á Norðurlöndunum, sérstaklega í Noregi, hafa farið og samfélagsleg sátt er um."  

Þetta sagði Kristrún Frostadóttir, formaður Samfylkingarinnar, í samtali við Heimi Má Pétursson á Stöð 2.  Hún ítrekaði þetta svo í leiðtogakappræðum á RÚV á föstudagskvöldið [01.11.2024]."

Guð forði okkur frá sanngirni og réttlæti Samfylkingarinnar.  Dómgreindarleysi téðrar Kristrúnar, þ.e. vandkvæði við að skilja á milli rétts og rangs, opinberaðist, þegar í ljós kom, að hún hugðist skjóta tugum milljóna ISK undan skatti af bónusi, sem hún þáði ofan á laun sín hjá fyrrverandi vinnuveitanda.  

Heiðrún Lind rekur síðan, hvernig auðlindagjaldtöku er háttað í Noregi af nýtingu sjávarauðlindarinnar.  Af þeirri lýsingu að dæma, hafði téð Kristrún ekki hugmynd um, hvernig þeim málum er háttað, sem hún þó kvað til fyrirmyndar fyrir flokkinn sinn. Kristrún þessi siglir undir fölsku flaggi.  Hún er ekki bara krati; hún er "hippókrati". 

"Í Noregi er ekkert auðlindagjald í sjávarútvegi.  Það, sem kannski meira er um vert; Norðmenn flytja nánast allan fisk úr landi óunninn, mest til láglaunalanda, eins og Póllands.  Þeir skapa því fá störf í landi, ólíkt því sem tíðkast hér á landi, og laun við veiðar og vinnslu eru mun lægri en á Íslandi.  Verðmætasköpun - og þar með framlag til hagvaxtar og lífskjara - er því til muna minni en á Íslandi." 

Af þessari lýsingu sést, að sjávarútvegur á Íslandi er ósambærilegur við sjávarútveg í Noregi.  Norski sjávarútvegurinn er að vissu leyti á opinberu framfæri, en íslenzki sjávarútvegurinn, þar sem veiðar og vinnsla eru tengd, verður að keppa á mörkuðum við norskan fisk, sem ríkið styður við og unninn er í láglaunalöndum.  Það er ekki víst, að "Besserwisserinn" skilji, hvað þetta þýði.  Það þýðir, að íslenzk yfirvöld verða að fara mjög varlega í sérskattheimtu á sjávarútveginn, ef þau ætla ekki að stórskaða þjóðarbúið með því að grafa undan honum til langs tíma litið (draga óhóflega úr fjárfestingargetu hans og launagreiðslugetu).  Nú er langt gengið í þessum efnum. 

"Í sjókvíaeldi í Noregi var nýlega lagt á auðlindagjald, sem er 25 % skattur af hagnaði.  Ekkert gjald er þó greitt af tæplega fyrsta milljarðinum, sem félög hagnast um.  Það gerir það að verkum, að áætlað er, að um 70 % fiskeldisfyrirtækja í Noregi greiði engan auðlindaskatt.  Að auki miðast þessi skattur eingöngu við þann virðisauka, þegar fiskurinn er í sjónum.  Stór hluti starfsemi fiskeldisfyrirtækjanna er því undanþeginn skattheimtunni, eins og fóðurframleiðsla, seiðaeldi, vinnsla, sala og flutningar. Vegna þessara víðtæku undanþága þá hefur verið áætlað, að skattheimtan sé nær 10 % af hagnaði stærri fyrirtækjanna. Þá eru dæmi um stór fyrirtæki, sem hafa ekki þurft að greiða neinn skatt og áunnið sér yfirfæranlegt rekstrartap vegna takmarkaðs hagnaðar á framleiðslu í sjó.  Þetta er þá væntanlega norska leiðin, sem Samfylkingin vill fara."  

Kratar og fylgifiskar þeirra í vinstri villunni hafa tamið sér að tala niður til atvinnuveganna og sá tortryggni í þeirra garð.  Þannig hefur viðkvæðið verið, að ríkið geti og eigi að láta greipar sópa um eigur sjávarútvegs og fiskeldis, því að erlendis, þ.m.t. á hinum Norðurlöndunum, sé auðlindagjaldið hærra en hér.  Þetta er bull og vitleysa, eins og þessi upptalning Heiðrúnar sýnir.  Kristrún Frostadóttir er algerlega úti að aka í auðlindamálum og að því er virðist í skattamálum yfirleitt. 

"Fyrirtæki í sjávarútvegi á Íslandi greiða auðlindagjald, sem er 33 % af reiknuðum hagnaði við veiðar.  Á meðan íslenzka ríkið tekur þriðjung af hagnaði í auðlindagjald af sjávarútvegi, þá tekur norska ríkið ekkert. 

Þegar kemur að sjókvíaeldinu, greiða íslenzku fyrirtækin auðlindagjald, sem kallað er fiskeldisgjald.  Gjaldið er tekið af alþjóðlegu markaðsverði á laxi og er þannig hlutfall af áætluðum tekjum án nokkurs tillits til raunkostnaðar. Þetta gjald hefur 20 faldazt undanfarin 4 ár og á eftir að hækka meira.  Íslenzku fyrirtækin greiða einnig umhverfisgjald, sem er ætlað að greiða kostnað við rannsóknir, vöktun og önnur verkefni, sem hafa það að markmiði að lágmarka umhverfisáhrif.  Svo greiða íslenzk fyrirtæki hafnargjöld, sem eru mun víðtækari og hærri en þau, sem greiða þarf í Noregi. 

Þegar aðeins þetta er lagt saman, greiddu íslenzku fyrirtækin yfir mrdISK 1,2 í fyrra [2023], og þessi upphæð nær líklega mrd 2,0 í ár.  Við þetta bætist svo að sjálfsögðu kolefnisgjald, tryggingargjald, tekjuskattur og sitthvað fleira.

Stóri munurinn á íslenzku og norsku leiðinni í auðlindagjaldtöku af fiskeldi er þó sá, að íslenzku fyrirtækin þurfa að greiða þessa skatta óháð afkomu.  Í Noregi er aðeins greitt af hagnaði.  Í raun er staðan sú, að íslenzk fiskeldisfyrirtæki greiddu 8 sinnum hærri fjárhæð í auðlindagjald á árinu 2023 en þau hefðu greitt samkvæmt norsku leiðinni !

Það þarf líka að hafa í huga, að fiskeldi á íslandi er ung grein.  Eftir erfið ár erum við farin að sjá til sólar.  Ef greinin fær að vaxa og dafna, mun hún skila miklum útflutningstekjum komandi ár og vissulega ríkulegum skatttekjum.  En þá þarf að gæta hófs og sanngirni í skattheimtunni.  Fyrirtækin þurfa fyrirsjáanleika í rekstri og svigrúm til víðtækra fjárfestinga til þess að leggja grunn að þessari verðmætasköpun."

Á Íslandi hefur verið gengið lengra í sértækri skattheimtu undir merkjum auðlindagjalds en góðu hófu gegnir, því að hún er svo miklu hærri en í samkeppnilöndunum, að samkeppnistöðunni og þar með undirstöðu gjaldeyrisöflunar er ógnað. Þetta skilur Kristrún Frostadóttir ekki, því að hún heldur, að hún geti í næstu ríkisstjórn hækkað s.k. auðlindagjöld mikið með vísun til þess, sem tíðkast annars staðar í Evrópu.  Hér gerir hún sig seka um að bulla út í eitt.  Að taka upp á að blaðra um málefni, sem varða afkomu fyrirtækja miklu og atvinnuöryggi og vaxtarmöguleika á mörgum stöðum á landinu, áður en hún hefur kynnt sér málin, er algert ábyrgðarleysi. Hún gortar mikið af, að Samfylkingin hafi unnið heimavinnuna sína fyrir þessar kosningar og sé eini flokkurinn "með Plan", en á fyrstu beygju keyrir hún beint út í skurð, gjörsamlega óundirbúin og fávís um málefnið, sem hún gasprar um.    

  

  

   

Óhjákvæmileg stjórnarslit

Svandís Svavarsdóttir, formaður VG, virtist telja það bezta ráðið til að lyfta fylgi flokksins yfir 5 % línuna, sem skilur á milli lífs og dauða í landsmálapólitíkinni, að setja hornin hvað eftir annað í Sjálfstæðisflokkinn, nánar tiltekið formann hans, á meðan hún enn sat með honum í ríkisstjórn.  Þetta reyndist gera illt verra fyrir flokk hennar, því að enn fjaraði undan flokkinum í mælingum á fylgi. 

 Þessi alræmdi fulltrúi þröngsýni og vinstra ofstækis í pólitíkinni virðist vera heillum horfin og í raun ekkert erindi eiga í pólitík, því að hún hefur sýnt fádæma dómgreindarleysi í öllum sínum ráðherraembættum og hlotið dóma fyrir lögbrot. Á fundi formanna stjórnmálaflokkanna hjá Sjónvarpi RÚV skömmu eftir, að forsætisráðherra tilkynnti ákvörðun sína um að rjúfa þing, sem hann einn hefur vald til, opinberaði téð Svandís fáfræði sína um stjórnskipan landsins og skítlegt eðli sitt með því að tilkynna, að hún vildi annars konar starfsstjórn, þ.e. stjórnarmyndun Sigurðar Inga, formanns Framsóknarflokksins.  Allt var þetta fádæma einfeldningslegt, enda er hún nú rúin trausti. 

Úr því að formaður Framsóknarflokksins er nefndur hér til sögunnar, verður að nefna hér þá gríðarlegu áhættu, sem hann hefur nú tekið með því að bjóða Framsóknarmönnum og stuðningsfólki flokksins í Suðurlandskjördæmi upp á forystu yfirborðskennds forsetaframbjóðanda á B-listanum.  Ekki kæmi á óvart, að Framsóknarmönnum væri nú nóg boðið og höfnuðu slíkum "trakteringum" formannsins með þeim afleiðingum, að hann dytti út af þingi.  Eftir sæti forystulaus sveit Framsóknarmanna á Suðurlandi og á þingi.  Gluggaskreytingar af þessu tagi eru móðgun við kjósendur.  

Óli Björn Kárason, þingmaður sjálfstæðismanna í Kraganum, ákvað að gefa ekki kost á sér til setu á D-listanum fyrir kosningarnar 30.11.2024.  Það er eftirsjá að Óla Birni, því að hann hefur gert sér far um að leggja rækt við grunngildi Sjálfstæðisflokksins, sem hverfa sjónum kjósenda, þegar flokkurinn tekur þátt í samsteypustjórnum.  Grunngildi Sjálfstæðisflokksins höfða til a.m.k. fjórðungs þjóðarinnar, og þess vegna verður að skrifa lágt gengi flokksins undanfarin misseri á stjórnarsamstarfið.

Óli Björn ritaði grein í Morgunblaðið 9. október 2024 undir fyrirsögninni:

"Hingað og ekki lengra".

Hún hófst þannig:

"Svandís Svavarsdóttir, nýr formaður Vinstri grænna, er að misskilja eigin stöðu og flokks síns í samstarfi við Framsóknarflokkinn og Sjálfstæðisflokkinn.  Vinstri grænum var ekki afhent einhliða neitunarvald í ríkisstjórn.  Heimild til þingrofs er heldur ekki í höndum Svandísar, þótt hún hafi stigið fram og boðað til kosninga áður en kjörtímabilinu er lokið.

Það þarf ekki að fara eins og köttur í kringum heitan graut.  Vinstri grænir undir forystu eins reyndasta og, að því er ég hélt [?!-innsk. BJo], eins klókasta stjórnmálamanns samtímans [oflof, það er háð-innsk.BJo], hafa í raun bundið enda á stjórnarsamstarfið.  Ég efast ekki um, að Vinstri grænir trúi því og treysti, að samstarfsflokkarnir í ríkisstjórn láti það yfir sig ganga, að minnsti flokkurinn taki þingrofsheimildina af forsætisráðherra og setji samráðherrum sínum stólinn fyrir dyrnar í mikilvægum málum."

Vinstri grænir voru búnir að komast að þeirri niðurstöðu á fundum sínum, að til að endurheimta fylgi sitt yrðu þeir að fara í naflaskoðun. Það var auðvitað kolrangt mat hjá þeim, því að nafli vinstri grænna er ekkert augnayndi fyrir nútíma kjósendur.  Þetta leiddi hins vegar til þess, að ráðherrar vinstri grænna juku þvergirðing sinn við ríkisstjórnarborðið um allan helming, og þá var ekki til setunnar boðið, og forsætisráðherra var búinn að skjóta því aðvörunarskoti að VG-kænunni, en þar um borð lét fólk sér ekki segjast, enda alræmdir þvergirðingar. 

"Í pistli hér á þessum stað fyrir réttri viku benti ég á, að málamiðlanir milli ríkisstjórnarflokkanna hefðu ekki alltaf endurspeglað þá staðreynd, að Sjálfstæðisflokkurinn er fjölmennasti þingflokkurinn á Alþingi og í ríkisstjórn.  Sáttfýsi okkar sjálfstæðismanna hefði því verið meiri en efni hafa staðið til út frá þingstyrk. Þessi sáttfýsi hefur reynzt Sjálfstæðisflokkinum dýrkeypt þrátt fyrir augljósan árangur í efnahagsmálum."  

Það er algert neyðarbrauð að mynda ríkisstjórn þvert yfir hið pólitíska litróf, því að þá verður til slík útþynning á stefnumálum flokkanna, að kjósendur vita ekki sitt rjúkandi ráð.  Þar að auki komst minnsti flokkurinn, sem lengst af fór með forsætisráðherraembættið, upp með að koma í veg fyrir nýjar virkjanir, sem þó eru undirstaða frekari verðmætasköpunar í landinu.  Þessi afturhaldsflokkur, sem jafnframt virðist vera flokkur opinna landamæra, kom líka lengst af í veg fyrir samræmingu íslenzkrar hælisleitendalöggjafar við t.d. þá norrænu, sem virkaði sem hvati fyrir hælisleitendur um að leita hingað ásjár. Hingað hafa nú hrúgazt heilaþvegnir múhameðstrúarmenn, sem láta oft á tíðum ófriðlega og eru ógnandi, eins og Kóraninn innrætir þeim að vera gagnvart kristnu fólki. Þetta er hrottalegur baggi á þjóðfélaginu, því að þessu fólki dettur ekki í hug að leggja sig fram um aðlögun að íslenzku samfélagi, en það fyllir fangelsin.     

 

 

 

Viðsjár stjórnmálanna

Miklar breytingar á fylgi stjórnmálaflokkanna hérlendis samkvæmt s.k. skoðanakönnunum hafa valdið titringi í stjórnmálaheiminum.  Þau eindæmi urðu á fundi hjá VG 06.10.2024, að flokkurinn sleit stjórnarsamstarfinu hálft ár fram í tímann.  Þetta er blaut tuska framan í andlit formanna hinna stjórnarflokkanna, sem báðir höfðu lýst áhuga sínum á að sitja út kjörtímabilið (september 2025).  Nú verður ekki tekizt á með silkihönzkum, og vetrarkosningar (marz 2025) koma fyllilega til greina.  VG valdi skemmt vín á gömlum belg í forystuna, ætlar í naflaskoðun, og verður sennilega skilin eftir við þá iðju norpandi í kuldanum utan Alþingis.  

Það er ekki ólíklegt, að aðvörunarskot fylgismanna hinna stjórnarflokkanna framan stefnis muni fá þá til að sýna vígtennurnar og höfða til kjósenda sinna fyrrum tíð með því að draga fram sérkenni sín, sem í sögulegu samhengi eru borgaraleg viðmið með áherzlu á verðmætasköpun annars vegar með einkaframtaki, samkeppni og einkaeign með hóflegri skattheimtu - og hins vegar  samvinnuhugsjónin með blönduðu hagkerfi, sem óhjákvæmilega fylgir stærra ríkisbákn og meiri skattheimtu eða skuldasöfnun ríkissjóðs.

Það er hollt fyrir kjósendur, að stjórnmálamenn takist á um hugsjónir og meginstefnur.  Hinum megin víglínunnar séð frá borgaraflokkunum er hið ókræsilega lið opinbers rekstrar og eignarhalds, útþensla ríkisbáknsins og þar af leiðandi óbærilega áþján skattheimtu á bæði einstaklinga, fjölskyldur og fyrirtæki  og einnig skuldasöfnun og þar af leiðandi hærri verðbólga en hollt er. Þegar þessi ólíkindatól, sem nú eru í stjórnarandstöðu, verða krufin um fyrirætlanir sínar á næsta kjörtímabili, mun þeim vefjast tunga um tönn, og getan er ekki meiri en svo, að þau munu óhjákvæmilega skjóta sig í fótinn, og fylgistölur þar af leiðandi verða allt aðrar en nýlegar skoðanakannanir gefa til kynna.  

Til marks um gerjunina, sem í gangi er víða, birtist 4. október 2024 grein eftir Jón Steinar Gunnlaugsson, lögmann, undir fyrirsögninni: 

"Flokkur frelsis og ábyrgðar ?".

Hún hófst þannig:

"Ég hef jafnan í alþingiskosningum kosið Sjálfstæðisflokkinn.  Ástæðan er sú, að mér hefur fundizt hann standa nær afstöðu minni til frelsis og ábyrgðar en aðrir, auk þess sem flokkurinn hefur haft uppi stefnumið í ýmsum málum, sem mér hafa þótt burðugri en annarra.  

Nú eru mér hins vegar að fallast hendur í stuðningi við þennan flokk. Hann hefur nefnilega hreinlega fórnað mörgum stefnumálum í þágu samstarfs í ríkisstjórn með verstu vinstri skæruliðum, sem finnast í landinu.  Það er eins og fyrirsvarsmenn flokksins hafi verið tilbúnir að fórna stefnumálum sínum fyrir setu í ríkisstjórn.  Þá má spyrja: Til hvers eru menn í stjórnmálum, ef þeir eru ekki að koma fram þeim stefnumálum, sem þeir segjast hafa ?" 

Þetta er auðvitað umhugsunarvert og spurning, hvaða umboð stjórnmálamenn hafa til að aðstoða við að koma annarra flokka stefnumálum fram og að gera við þá hrossakaup um stuðning við þeirra mál gegn stuðningi við eigin mál.  Þetta er lýðræðisvandamál kjördæmaskipunar og kosningafyrirkomulags, sem leitt hefur til flokkafjölda á Alþingi, sem útilokar tveggja flokka ríkisstjórn. Þingflokkar gætu orðið fleiri eftir næstu kosningar, af því að vonbrigði Jóns Steinars eru ekki einsdæmi.   

VG tók það upp hjá sjálfri sér að stytta kjörtímabilið um a.m.k. 4 mánuði.  Þetta er líklega einsdæmi, enda helber ósvífni án samráðs við kóng eða prest. 

Forsætisráðherra hugðist leggja á djúpið í nafni þess, að stjórnarflokkarnir hafi komið sér saman um þingmálaskrá, en VG-liðar hafa lýst því yfir, að þeir muni hlaupa út undan sér í a.m.k. einu þingmáli dómsmálaráðherra, Guðrúnar Hafsteinsdóttur, 1. þingmanns Suðurlands.  Erfitt stjórnarsamstarf þriggja stjórnarflokka, þar sem VG-ráðherrar hafa að mati margra flokksmanna hinna stjórnarflokkanna orðið brotlegir við lög, hefur leitt til óvenjumikilla fylgisbreytinga, sem verkefni stjórnmálamanna í kosningabaráttunni verður að snúa við eða auka fram að kosningum háð því, hvar þeir eru staddir. Mikilvægt er að toppa á réttum tíma.   

Yfirgangur og ósvífni er brennimark á þessum stjórnmálaflokki -VG, enda virðast áhangendur villta vinstrisins ætla að gefa þessum armi frí og senda félaga í Sósíalistaflokkinum á þing í staðinn. 

Frumhlaup VG með að flýta kosningum varð ekki liðið.  Forsætisráðherra, sem einn fer með þingrofsvaldið, tók af skarið, þegar hann sá, að Svandís var ekki í neinum samstarfshugleiðingum.  Það verður bið á því, að Sjálfstæðisflokkur setjist aftur í ríkisstjórn með svartasta afturhaldi landsins, sem tekizt hefur að þvælast fyrir framfaramálum í landinu allt of lengi og valda stórtjóni og tekjutapi samfélagsins.  Þetta stjórnarsamstarf var dýru verði keypt, og kjósendur voru lítt hrifnir.