Endurnýjanleg orka á Englandi

Það er kunnara en frá þurfi að segja, að vonir "sæstrengsunnenda" um lagningu 800 - 1200 MW sæstrengs á milli Íslands og Skotlands eru reistar á þeim vonarpeningi, að brezka ríkisstjórnin vilji ganga til langtímasamnings um kaup á 5,0 - 7,5 TWh/a af "grænni" raforku frá Íslandi á verði, sem er 2,0 - 2,5 -falt markaðsverð raforku á Englandi um þessar mundir. 

Til að ná arðsemi á sæstrenginn og virkjanir á Íslandi með orkusölu af þessu tagi, mundi ríkisstjórnin í London reyndar ekki aðeins þurfa að greiða svipað verð og hún greiðir nú fyrir raforku frá vindmyllum á landi, jafngildi 125 USD/MWh, heldur verð, sem hún hefur tryggt næsta kjarnorkuveri á Englandi, sem nú er byggt þar m.a. með kínversku fjármagni, að jafngildi 140 USD/MWh á genginu 1 USD = 0,66 GBP.  

Bent hefur verið á, m.a. á þessum vettvangi, að það sé hið mesta glæfraspil að fjárfesta upp á þessi býti í sæstreng og í orkuverum á Íslandi, og nú þegar eru merki um það, að brezka ríkisstjórnin sé orðin regandi með feiknarútgjöld, tæplega miaGBP 9 á ári, sem þessar skuldbindingar fela í sér fyrir brezka ríkissjóðinn. Að bera stöðu Íslands og Noregs saman í þessu viðfangi vitnar annaðhvort um fávísi eða blekkingarvilja. Raforkukerfi landanna og sæstrengsleiðin frá þeim til annarra landa eru ósambærileg. 

David Cameron, forsætisráðherra Breta, er að verða "minna grænn", varla ljósgrænn,  eftir að hann vann þingkosningarnar í maí 2015 og losaði sig í kjölfarið við Frjálslynda flokkinn úr ríkisstjórn. Nú er alvaran tekin við, sem felst í að rétta við erfiða stöðu brezka ríkissjóðsins, sem ríkisstjórn Verkamannaflokksins undir verkstjórn Skotans alræmda, George Brown, reið gjörsamlega á slig. Líklega verður bið á, að þessi jafnaðarmannaflokkur fái völdin á ný á Bretlandi, því að hann hefur síðan færzt enn lengra til vinstri, svipað og Samfylkingin í samstarfinu við Vinstri hreyfinguna grænt framboð.  Hefur sú vinstri beygja engum reynzt farsæl. 

Vind- og sólarorkuver "verða að standa á eigin fótum", segir Amber Rudd, ráðherra orku- og loftslagsbreytinga (DECC), en ráðuneyti hennar ráðgerir að afnema allar niðurgreiðslur á endurnýjanlegri orku á næstu 10 árum. Það jafngildir dauðadómi yfir verkefninu um sæstreng á milli Íslands og Bretlands. Andlátsfregnin lætur varla lengi á sér standa hérlendis.

Vindorkuver á landi á Bretlandi munu missa niðurgreiðslurnar í apríl 2016, ári fyrr en áður var ráðgert.  Greiðslur úr ríkissjóði fyrir sólarorku, sem framleidd er á heimilum, munu lækka um 87 % árið 2016.  Styrkir til að bæta einangrun gisins húsnæðis hafa horfið, og ný hús þurfa ekki lengur að vera kolefnisfrí.  Í opinberri skýrslu er lagt til, að bætt verði við nýrri flugbraut á Heathrow, sem bráðvantar, en ríkisstjórnin á eftir að samþykkja.  Það hefur hingað til strandað á umhverfisverndarsjónarmiðum.  Samkvæmt lagafrumvarpi verður leyft að bora eftir gasi í þjóðgörðum og ná því upp með setlagasundrun. Hagkvæmni og nýtingarstefna náttúruauðlinda ræður nú ríkjum á Bretlandseyjum, enda er nú mun meiri hagvöxtur þar en á meginlandi Evrópu. Í stað óhagkvæmra lausna vinds og sólar munu Bretar  nú virkja tæknina til að afla sér stöðugrar og mengunarlítillar raforku, t.d. með Þóríum-kjarnorkuverum, sem sjá munu dagsins ljós upp úr 2020 í raunrekstri. 

Á þessu sviði sýna Bretar mest raunsæi allra Evrópuþjóða og eiga frumkvæði að bráðnauðsynlegri stefnumörkun, sem er algjör forsenda þess, að stöðva megi aukningu styrks koltvíildis í andrúmsloftinu áður en margumrædd hitastigshækkun fer yfir 2°C m.v. árið 1850, er fyrstu áreiðanlegu hitastigsmælingar í lofti voru gerðar og skrár eru til um. Þá var reyndar kuldaskeið, svo að þessi viðmiðun orkar tvímælis. 

Opinberu fé þykir ekki lengur vel varið til niðurgreiðslna á "grænni orku" á Englandi.  Þar er um að ræða óáreiðanlega orku sólarhlaða á tiltölulega sólarsnauðu Englandi með aðeins 11 % meðalnýtingartíma og vindorkurafstöðvar á landi með 27 % meðalnýtingartíma á ári. Vindrafstöðvar á hafi úti hafa lengri nýtingartíma, og þær munu njóta niðurgreiðslna enn um sinn.  Grænar niðurgreiðslur áttu upphaflega að ná miaGBP 7,6 árið 2020, en stefndu á miaGBP 9,1 fyrir niðurskurð eða yfir miaISK 1800.

Enn eru óskertar niðurgreiðslur á orku frá vindrafstöðvum á hafi úti, enda pirra þær fólk minna en hinar með stórskornu útliti sínu og hávaða.  Danska orkufyrirtækið Dong Energy ætlar að gera út á þetta og reisa heimsins stærstu vindmylluþyrpingu á hafi úti, sem á að framleiða um 2500 GWh/ár árið 2018, sem dugar fyrir 460´000 brezk heimili.  Þetta gætu verið 120 stk 6,0 MW vindrafstöðvar á Írska hafinu.  

Samt er gríðarlegur munur á orkukostnaði þessara vindmyllna og markaðsverði.  Samkvæmt DECC (ráðuneyti orkumála) nemur kostnaðurinn 122 GBP/MWh=185 USD/MWh=24,5 ISK/kWh, en spá DECC um markaðsverð 2019-2020 er hins vegar 50 GBP/MWh=76 USD/MWh=10,1 ISK/kWh.  Þetta markaðsverð á Englandi mundi aðeins duga fyrir um 60 % af flutningskostnaði raforku frá Íslandi til Englands, en virkjanir á Íslandi fengju ekki eyri upp í sinn kostnað. Þetta er sæstrengssýnin í hnotskurn.  Vituð þér enn, eða hvat ? Eigi munu margir syrgja fallinn sæstreng.

Í ljósi þessarar markaðsstöðu er loforð ríkisstjórnarinnar í Lundúnum um að greiða 92 GBP/MWh=140 USD/MWh=18,5 ISK/kWh í 35 ár frá nýju kjarnorkuveri að Hinkley Point í Somerset undarlegt, en er unnt að skýra sem eins konar tækniþróunarstuðning.  Ríkisstjórnin greiðir hins vegar líka niður orkuverð frá dísilknúnum rafölum, sem hafa verið settir upp til að bjarga notendum frá straumleysi, þegar lygnt er eða sólarlítið og mikið álag á rafkerfinu.  Þetta er hinn mikli galli við vind og sól sem orkugjafa.   

Fjárfestar eru nú þegar hættir að treysta á niðurgreiðslur orkukostnaðar frá ríkissjóði.  Meira en 1000 störf töpuðust í brezkum sólarhlöðuiðnaði haustið 2015, og iðnaðurinn hefur varað við því, að 27´000 af 35´000 störfum þar, sem eftir eru, séu í hættu.  "Ég get ekki fjárfest í búnaði fyrir vinnslu endurnýjanlegrar orku á Bretlandi á meðan þetta fólk er við völd; það er of áhættusamt", segir Nick Pascoe, forstjóri Orta Solar, en verið er að loka fyrirtækinu haustið 2015. 

Michael Parker, yfirmaður vindrafstöðva þýzks fyrirtækis, RWE Innogy, undan ströndum Bretlands, segir, að hætt hafi verið við 9 verkefni á Englandi vegna "Energy Policy Vacuum", eða skorts á orkustefnu.

Þarf frekari vitnana við um það, að það er tekið að renna upp fyrir fjárfestum, sem blekbóndi þessa vefseturs hefur fyrir löngu varað við, að það er glórulaus áhætta fólgin í því fyrir fjárfesta að gera út á niðurgreiðslur raforkuverðs úr "grænum" orkulindum úr brezka ríkissjóðnum, sem bráðum verður kannski bara enski ríkissjóðurinn ? 

Samt halda málpípur Landsvirkjunar áfram að berja hausnum við steininn með fleipri um fyrirhafnarlítil uppgrip sterlingspunda til að virkja á Íslandi fyrir enska markaðinn og senda raforkuna með miklum raforkutöpum um lengri vegalengd í einni lögn en nokkur hefur lagt neðansjávar hingað til. 

Landsmönnum er í leiðinni gefið langt nef með trúðsmálflutningi um bætta nýtingu íslenzka raforkukerfisins með sölu umframorku, sem innlenda markaðinum stendur ekki til boða, enda fyrirsjáanlegur orkuskortur í landinu með aðgerðarleysi húsráðenda í háhýsinu í Háaleitinu, sem lýsir sér í því að hefjast ekki handa við nýja virkjun fyrr en allt er komið í óefni í orkumálum landsins.  

Atvinnulífinu á Íslandi er látið blæða í þágu þröngsýni, sem einblínir á skammtíma sjóðstöðu Landsvirkjunar.  Eyririnn er sparaður, en krónunni kastað.  Hversu lengi á þessi fíflagangur að líðast hjá fyrirtæki, sem alfarið er í eigu ríkisins ?

 

  

  

 

      

 

 

Athugasemdir

[Halldór Egill Guðnason, 26.12.2015 kl. 01:33]

Sæstrengur sem flytur rafmagn frá Íslenskum orkuverum til útlanda er della, hvernig svosem menn reikna sig í gegnum það dæmi. Að forstjóri Landsvirkjunar skuli vera í forsvari þeirra sem vilja eyða milljónum í athugun á "hagkvæmni" þessa kostar, er hreint ótrúlegt. Draga verður heilindi forstjórans í efa, svo ekki sé sterkara að orði kveðið, er kemur að hæfni hans sem forstjóra yfir fyrirtæki sem almenningur á. Íslenska þjóðin á ekki mörg arðvænleg fyrirtæki í sameiningu, eftir að Dabbi og Dóri einkavæddu allt heila klabbið með ómældum hörmungum. Landsvirkjun er eitt þeirra fáu sem eftir standa eftir hrunið. Sem hluthafi eins þrjúhundruð og þrjátíu þúsundasta hlutar hlutar í þessu fyrirtæki, krefst ég þess að fenginn verði nýr forstjóri hið snarasta. Núverandi kólfur er gegnsýrður af tvöþúsundogsjö heilkenninu og þarf þar af leiðandi að víkja. Það er engin orka afgangs til útflutnings. Ef forstjóri Landsvirkjunar sér það ekki, er hann ekki starfi sínu vaxinn. Landsmenn vilja ekki gera þetta. Þeir eiga jú fyrirtækið sem þessi tvöþúsund og sjö kálfur stjórnar.

Góðar stundir, með kveðju að sunnan.

[Bjarni Jónsson, 26.12.2015 kl. 11:25]

Sæll, Halldór Egill;

Framganga téðs forstjóra ríkisfyrirtækis er fordæmalaus og fyrir neðan allar hellur.  Síðasta asnasparkið á opinberum vettvangi voru ásakanir hans í garð Norðuráls um tilraun til draga slæma stöðu álversins í Straumsvík inn í samningaviðræður um endurnýjun orkusamnings.  Þá veittist téður forstjóri að Viðari Garðarssyni, viðskiptafræðingi og verktaka, sem varð til þess, að Viðar sá sig knúinn til að skrifa grein í Morgunblaðið 19. desember 2015, sem er opið bréf til forstjóra Landsvirkjunar með spurningum í nokkrum liðum.  Af greininni að dæma má draga þá ályktun, að bréfritari telji forstjóra Landsvirkjunar vera ósannindamann.  Mér er nær að halda, að Hörður Arnarson sé með framferði sínu að draga Landsvirkjun niður í svaðið.  Hversu lengi ætlar stjórn fyrirtækisins að sitja hljóð hjá á meðan Róm brennur ?

Með góðri kveðju suður eftir.