Vįbošar į bęši borš

Aš ofmetnast er daušasynd.  Ķslendingar hafa tilefni til aš lķta til baka yfir tķmabil sķšustu 8 įra meš velžóknun, enda hefur žjóšin į žessu tķmabili risiš śr öskustó eins og fuglinn Fönix.

Žjóšin varš aš standa į eigin fótum ķ hinni alžjóšlegu fjįrmįlakreppu, sem hįmarki nįši į Ķslandi ķ október 2008.  Žaš var lįn ķ ólįni, aš allar lįnalķnur lokušust og rotiš fjįrmįlakerfi hrundi til grunna.  Viš žurftum ekki einu sinni į aš halda lįnum frį Alžjóša gjaldeyrissjóšinum, sem žó voru tekin meš harmkvęlum og hįum vöxtum.  Žau hafa nś öll veriš endurgreidd og gott betur.  Nettó fjįrhagsstaša hins opinbera hefur ekki veriš betri frį žvķ ķ lok Heimsstyrjaldarinnar sķšari.  Žeim auši var sólundaš, svo aš Ķslendingar komust į vonarvöl og voru taldir veršskulda Marshall-ašstoš.  Žaš veršur engin Marshall-ašstoš ķ boši, ef illa tekst aš spila śr nśverandi góšu stöšu og sjóšum veršur sólundaš, eins og veruleg įstęša er til aš bera kvķšboga fyrir.

Nįttśruöflin eru virkari į Ķslandi en vķšast hvar og nįttśran er hér sķkvik.  Žaš į einnig viš um hafiš ķ kringum landiš, sem į sķšustu įrum hefur veriš aš hlżna og lķfrķki žess aš breytast samkvęmt žvķ.  Sunnudaginn 6. nóvember 2016 fengu landsmenn t.d. žęr ķskyggilegu fréttir frį sérfręšingum į žessu sviši, aš nś vęri svo komiš, aš lošnan veigraši sér viš aš ganga vestur meš Sušurströndinni til hrygninga vegna hlżsjįvar.

Ef žetta gengur eftir, mun žaš ekki ašeins hafa neikvęš įhrif į lošnuveiši innan ķslenzkrar fiskveišilögsögu, heldur lķka neikvęš įhrif į fęšuframboš žorskinum til vaxtar og višurvęris, žannig aš jafnvel yrši žorskveišibrestur ķ lögsögunni, og fleiri tegundir mundu kunna aš forša sér ķ kjölfariš. 

Sem betur fer eru žetta enn ašeins vangaveltur į rannsóknarstigi eša tilgįta um žaš, sem lķklegt er, aš gerist, ef svo fer fram sem horfir um hlżnun sjįvar.  Til mótvęgis žessari hlżnun af völdum vaxandi lofthita hlżtur aš koma um sinn brįšnun Noršurskautsķssins og Gręnlandsjökuls.  Er į mešan er.  Vķsindamenn eiga žakkir skildar fyrir aš upplżsa almenning um vķsbendingar, sem žeir komast į snošir um, žótt óžęgilegar séu. 

Žaš, sem varš Ķslendingum til bjargar ķ įšur nefndu hruni var, aš žeir stóšu į rétti sķnum sem fullvalda žjóš og neitušu aš lįta Breta og Hollendinga meš fulltingi Evrópusambandsins troša öfugum ofan ķ kokiš į sér skuldum "óreišumanna", sem almenningur hérlendis bar enga įbyrgš į.  Žetta var sögulegur varnarsigur, žvķ aš žjóšin var žį sem nęst į hnjįnum, er žarna var komiš, umkomulaus ķ įfalli og įn ytri stušnings frį öšrum en sķnum įgętu nįgrönnum og fręndum, Fęreyingum.  Sem betur fór įttum viš žį sem fyrr nokkra kappa, sem ekki lįgu į liši sķnu, heldur sneru vörn ķ sókn meš meistaralegum hętti. 

Žjóšin var meš sķna eigin mynt, og hśn hrapaši aš veršgildi ķ takti viš įstand hagkerfisins.  Žetta skóp landinu višspyrnu, žvķ aš samkeppnishęfnin į erlendum mörkušum batnaši aš sama skapi, og sjįvarśtvegurinn blómstraši viš žessar ašstęšur og ól af sér alls konar hlišargreinar og sprota, sem įsamt miklum fjįrfestingum hjį ISAL ķ Straumsvķk vegna endurnżjunar og stękkunar, og žar af leišandi um saminni nżrri vatnsaflsvirkjun Landsvirkjunar viš Bśšarhįls į milli Tungnaįr og Žjórsįr, įttu žįtt ķ aš snśa viš óheillažróun į vinnumarkaši. Žetta įsamt landflótta hélt atvinnuleysi langt undir žeim tölum, sem illa leiknar žjóšir meš fastgengisstefnu, t.d. evruna, mįttu glķma viš.   

Žaš, sem žó réši śrslitum um višsnśning į vinnumarkaši, var gosiš į Fimmvöršuhįlsi og undir Eyjafjallajökli, sem lamaši innanlandsflug og millilandaflug vķša ķ Evrópu og į milli heimsįlfa vikum saman.  Žetta kom Ķslandi rękilega į kortiš į sama tķma og vinsęlir feršamannastašir lokušust vegna blóšugra įrįsa ofstękisfullra trśmanna ķ mišaldamyrkri eyšimarkanna, og af žvķ aš hugur margra stóš til Noršurslóša vegna afleišinga hlżnunar jaršar, sem žar eru įberandi.

Fjöldi erlendra feršamanna stóš ķ 0,5 M manns 2008-2010, en strax įriš 2011 hófst aukningin, sem hefur veriš veldisaukning sķšan, ž.e. sķvaxandi fjölgun įr frį įri.  Įriš 2016 er bśizt viš 1,8 M manns meš flugi til landsins, og sjóleišina koma lķklega 0,1-0,2 M, svo aš faržegafjöldinn slagar ķ 2,0 M ķ įr.  Arion-banki og Ķslandsbanki spį 2,2-2,4 M manns 2017, og er žį ótalinn sęgur, sem ašeins millilendir og dvelur um skamma hrķš ķ Flugstöš Leifs Eirķkssonar.  

Hér er um aš ręša mešalstigul 0,3 M/įr 2011-2017, og žar sem hann kom algerlega flatt upp į landsmenn, hefur žeim ekki veitzt neitt rįšrśm til aš undirbśa sig.  Fyrir vikiš eru allir innvišir vanbśnir til aš taka viš aukningunni, sem hefur neikvęš įhrif į ķmynd landsins.  Grunnžörfum hreinlętis hefur ekki einu sinni veriš fullnęgt meš hręšilegum sóšaskap,  sóttkveikjuhęttu, vanlķšan og įlitshnekki sem afleišingu. 

Sem dęmi stendur žetta ķ fréttaskżringu Morgunblašsins,

"Innvišauppbygging heldur ekki ķ viš fjölgun feršamanna",

žann 22. september 2016:

"Ķ annarri skżrslunni, sem EFLA skilaši af sér, kom ķ ljós, aš žörf er į allt aš 200 salernum į fjölsóttustu feršamannastöšum landsins.  Žörfin er aš vķsu mišuš viš fjölda feršamanna į stöšunum įriš 2015 [sem er furšulegt, žvķ aš enginn spįši stöšvun fölgunar žaš įr - innsk. BJo], og žvķ mį gera rįš fyrir žvķ, gangi fjöldaspįr eftir [5,0 M įriš 2035-innsk. BJo], aš žörfin muni sķzt minnka į komandi įrum.  Telur verkfręšistofan, aš žaš muni kosta miaISK 1,4-2,1 aš koma salernunum 200 ķ gagniš."

Ašeins salernisvęšingin fyrir spįšan fjölda 2017 mun žį kosta allt aš miaISK 2,8.  Śthlutaš hefur veriš 512 styrkjum śr Framkvęmdasjóši feršamannastaša įrin 2012-2016 aš upphęš alls miaISK 2,9, dreift į alls konar verkefni, og įriš 2016 ašeins miaISK 0,6.  Salernismįlin verša žannig fyrirsjįanlega enn ķ ólestri į nęsta įri.  Ef foršast į öngžveiti į vinsęlustu feršamannastöšunum og/eša meirihįttar nįttśruspjöll, žį veršur aš skammta fjöldann inn į žessi svęši meš svipušum hętti og gert er erlendis. Mótvęgisašgerš er aš stofna til nżrra įfangastaša.  Brżnt er aš lękka opinber gjöld af innanlandsflugi og freista žess žannig aš draga śr įlagi į vegakerfiš, einkum į leišum śt frį Reykjavķk.

Margt getur oršiš til aš stöšva aukningu feršamannafjöldans og jafnvel aš snśa žróuninni į verri veg:

Dżrtķš į Ķslandi:

Gengi sterlingspunds gagnvart USD hefur dalaš um rķflega 20 % sķšan Brexit-var samžykkt ķ žjóšaratkvęšagreišslu og er spįš lękkun um 3 % žar til ķ marz 2017, žegar Theresa May ętlar aš hefja śrsagnarferliš.  Žetta og meira fall pundsins gagnvart ISK en lķklega öllum öšrum myntum įriš 2016 gęti fariš aš hafa įhrif į kauphegšun Breta, fjölmennasta žjóšernis feršamanna į Ķslandi.  Kaupmįttur žeirra fer nś hratt žverrandi, hagvöxtur er lķtill, žótt hann sé meiri en į evrusvęšinu, og atvinnuleysi gęti fariš stķgandi. 

Ķslenzk peningamįlayfirvöld fljóta žvķ mišur sofandi aš feigšarósi og lįta enn hjį lķša aš grķpa til naušsynlegra mótvęgisašgerša til aš snśa žessari óheillažróun viš.  Ķsland er žess vegna į góšri leiš meš aš verša dżrasta land heims fyrir śtlendinga, og slķkt land getur ekki samtķmis veriš mesta feršamannaland heims tališ ķ fjölda erlendra feršamanna per ķbśa.  Staša fiskśtflytjenda į mörkušum er ķ uppnįmi og samkeppnishęfni landsins er ķ voša.

Mettun landsins af feršamönnum:

Žaš er engin launung į žvķ, aš svo mikil įrleg aukning ķ fjölda erlendra feršamanna bżšur hęttunni heim, af žvķ aš landsmönnum gefst žį ekki kostur į nęgum undirbśningi til aš taka vel į móti žeim og įn žess, aš nįttśran bķši tjón af. Žaš veršur hörgull į öllu, sem viš į aš éta, og žjónustan versnar til muna, af žvķ aš landsmenn anna ekki fjöldanum.  Žetta skašar oršsporiš, sem strax mun hafa neikvęš įhrif į eftirspurnina.

Nįttśruhamfarir:

Katla hefur bęrt į sér undanfariš og gęti fariš ķ gang "hvenęr sem er", ef gostķšni er skošuš ķ sögulegu ljósi.  Vonandi er višbśnašur viš Kötlugosi nęgur til aš hindra manntjón af völdum Kötlugoss ķ žetta skiptiš, en žaš mun valda tugmilljaršatjóni į mannvirkjum, kvikfé, landi og löskušu tekjustreymi af völdum rafmagnstruflana og samgöngutruflana. 

Ķslenzk nįttśra er ķ sķfelldri mótun, og hśn er breytingum undirorpin į landi og ķ sę.  Ķbśarnir į landinu lifa aš langmestu leyti į žvķ aš nżta žessa sķkviku nįttśru meš einum eša öšrum hętti, og sś stašreynd skapar óstöšugleika ķ atvinnuumhverfinu.  Hér mį žess vegna alltaf bśast viš sveiflukenndum bśskap.  Viš slķkar ašstęšur er mikilvęgt aš nota "feitu įrin" til aš safna ķ sjóši til "mögru įranna" og aušvitaš til aš greiša nišur skuldir, žannig aš svigrśm verši til lįntöku, žegar aš heršir og naušsyn krefur. 

 

 

 

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband