Hégilja

Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir heitir Alþingismaður og ritari Sjálfstæðisflokksins. Hún hefur ekki vandað þeim kveðjurnar, sem varað hafa við innleiðingu Orkupakka #3 (OP#3) hérlendis. Framkomu hennar þarf að hafa í huga í næsta prófkjöri og næstu kosningum, sem hún tekur þátt í. Þar virðist ekki vera frumlegt leiðtogaefni á ferð.

Henni er lítt gefin andleg spektin til að kafa af sjálfsdáðum ofan í OP#3, en meir étur hún upp eftir öðrum og veður ótæpilega á súðum. Áslaug ritaði pistil á leiðarasíðu Morgunblaðsins 12. ágúst 2019, sem hún af smekkvísi sinni, þröngsýni og dómhörku nefndi:

"Bábiljur um orkupakka".

Verður nú drepið á reiðilestur þennan yfir flokksmönnum hennar og öðru efasemdarfólki um það, að nauðsynlegt og æskilegt sé, að Ísland gangi í Orkusamband ESB, en um það snýst OP#3. Lönd, sem verða í þessu Orkusambandi, eiga að stunda frjáls viðskipti með raforku og jarðgas undir regluverki og stjórn ACER, en alfarið án afskipta ríkisvaldsins í viðkomandi löndum.

Það er einmitt meginbreytingin með OP#3, að orkusamvinna aðildarlandanna breytist í Orkusamband þessara landa um að starfa á Innri markaði ESB og gera hann svo vel virkan og samhæfðan, að orkuverðið verði svipað, hvar sem er á þessum markaði (orkumverðsmunur mest 2,0 EUR/MWh eða innan við 0,3 ISK/kWh).

Lítum á skrif ritarans:

"Oft hefur verið haldið fram röngum og villandi fullyrðingum  um málið, m.a. í bláa bæklingnum, sem fylgdi Morgunblaðinu í síðustu viku.  Þar var gefið í skyn, að markmið þriðja orkupakkans fæli í sér, að Íslendingum væri skylt að leggja sæstreng til Evrópu.  Markmið orkupakkans er vissulega að efla innri markaðinn, sem við höfum verið partur af síðan 1993, en breytir engu um, að endanlegt vald um millilandatengingar er hjá hverju landi fyrir sig.  Það er margstaðfest af helztu sérfræðingum um EES- samninginn og einnig framkvæmdastjóra orkumála hjá ESB."

Það er auðvitað kolröng framsetning hjá Áslaugu Örnu, að einhver hafi haldið því fram, að íslenzka ríkinu eða Landsneti verði gert skylt að leggja sæstreng til útlanda.  Það er langur vegur frá því og til þess, að ríkisvaldinu innan Orkusambandsins sé óheimilt að leggja stein í götu millilandatenginga.  Þetta leiðir líka af fjórfrelsinu, sem annað virðist þurfa að víkja fyrir í Evrópuréttinum.  Allt er þetta svo áréttað í rafmagnstilskipun 2019/944 í OP#4.  Þar segir í gr. 3, að aðildarlöndin eigi að tryggja, að innlend löggjöf hindri ekki með óeðlilegum hætti raforkuviðskipti yfir landamæri og nýjar millilandatengingar fyrir raforku. Þetta er áréttað í gr. 51.1.

Héraðsdómarinn Arnar Þór Jónsson hefur í blaðagreinum varað við því, að sæstrengsfjárfestir geti á grundvelli réttinda, sem honum eru tryggðir til að fjárfesta í millilandatengingum, höfðað skaðabótamál gegn íslenzka ríkinu; samningsbrotamál ESA gegn ríkinu fyrir EFTA-dómstólinum er heldur ekki útilokað, ef Alþingi setur fyrirvara í íslenzkan rétt við reglugerðir eða tilskipanir í OP#3.  

Áslaug Arna skrifar, að allir helztu sérfræðingar um EES-samninginn séu sömu skoðunar og hún um rétt íslenzkra yfirvalda til að banna sæstrenginn.  Því er nú varlegt að treysta.  Friðrik Árni Friðriksson Hirst og Stefán Már Stefánsson skrifuðu ítarlega skýrslu um OP#3, og meginráðlegging þeirra var sú, að neita að aflétta stjórnskipulegum fyrirvara af þessum orkulagabálki ESB.  Eyjólfur Ármannsson, sérfræðingur í Evrópurétti, skrifaði umsagnir til Alþingis um þingsályktanir og frumvarp tengd þessari innleiðingu og varaði eindregið við samþykkt orkupakkans m.a. á þessum forsendum um valdframsal vegna sæstrengs.  

"Þá er fullyrt, að með innleiðingunni komi samræmd evrópsk löggjöf í stað íslenzkrar.  Það er alrangt, því að við ákváðum árið 1999 að taka upp evrópska löggjöf í orkumálum og innleiddum hana fjórum árum síðar [stjórnskipulegum fyrirvara var aflétt af OP#1 árið 2000].  Þriðji orkupakkinn er því ekki frávik, heldur framhald á áratugalangri stefnu Íslands.  Það er alfarið á hendi Íslands að taka ákvörðun um lagningu sæstrengs, eins og fram kom í samdóma áliti fræðimanna, sem komu fyrir utanríkismálanefnd.  En til þess að taka af öll tvímæli hefur verið lagt fram lagafrumvarp, þar sem kveðið er á um, að ekki verði ráðizt í tengingu með sæstreng, nema að undangengnu samþykki Alþingis."

Þarna vísar Áslaug Arna til samþykktar á OP#1 í Sameiginlegu EES-nefndinni árið 1999.  Hann fjallaði hins vegar ekkert um millilandatengingar.  Það, sem gerist með OP#3 er, að með honum verður innleiddur Evrópuréttur á sviði millilandatenginga með bakhjarl í sameiginlegri orkustofnun ACER. Áslaug hefur líka hengt sig í það, að í OP#2 er skrifað í aðfararorðum, að þetta sé ætlunin.  Af því dregur hún þær kolröngu ályktun, að lítil sem engin breyting verði með OP#3.  Hefur manneskjan aldrei heyrt minnzt á Orkustefnu ESB og Lissabonsáttmálann, sem festi þessa stefnu í sessi ?  OP#3 er aðferð ESB til að færa orkustefnu sína í lög aðildarlandanna, en EFTA-ríkin hafa aldrei samþykkt gildissvið Lissabonsáttmálans hjá sér.  Lögfræðilegur barnaskapur virkar ekki traustvekjandi til leiðsagnar í evrópsku umhverfi.

OP#3 hefur þær afleiðingar, að markaðurinn (fjórfrelsið) ræður á sviði millilandatenginga, og ríkisinngrip verða þar með óheimil.  Það er sama, hversu mörg lögfræðiálit ríkisstjórnin kaupir eða skjöl um gagnkvæman skilning orkukommissars ESB og utanríkisráðherra verða undirrituð, það verður á endanum EFTA-dómstólsins að dæma í deilumálum, sem upp munu rísa, og hann er bundinn við dómafordæmi ESB-dómstólsins.  Það er allt á sömu bókina lært í EES. 

Í því efni er nýleg málshöfðun Framkvæmdastjórnarinnar á hendur belgísku ríkisstjórninni fyrir gallaða innleiðingu á OP#3 víti til varnaðar.  Belgíska þingið batt hendur belgíska Landsreglarans þannig, að lokaorðið um nýjar millilandatengingar yrði á hendi ríkisstjórnarinnar, en ekki Landsreglarans.  Þetta er keimlíkt því, sem ætlunin er að gera hér. Það er ljóst, að ríkisstjórnin ráðleggur Alþingi að taka gríðarlega áhættu með því að samþykkja OP#3.  

"Í orkupakkanum felst ekki afsal á forræði yfir auðlindinni.  Takmarkað og afmarkað valdaframsal á einungis við um tiltekin afmörkuð málefni, ef Ísland ákveður að tengjast sæstreng til Evrópu."

Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir gerir sér alls enga grein fyrir, hvað felst í OP#3.  Fyrir utan það, að hlutverk hans er að ryðja brott öllum hindrunum, sem verða í vegi millilandatenginga, þá er hlutverk hans að koma á laggirnar markaðsstýringu raforkuvinnslunnar að fyrirmynd orkukauphalla í löndum ESB.  Þetta kerfi getur hins vegar ekki virkað hérlendis, eins og á meginlandi Evrópu, því að þar sjá eldsneytismarkaðir fyrir nægri orku, en markaðsstýring raforkuvinnslu getur aðeins séð fyrir nægu afli.  Kerfið mun bjóða hér upp á viðvarandi seljendamarkað, orkuskort og sveiflukennt orkuverð.  

Vilji landsmenn fremur orkulindastýringu, eins og Landsvirkjun hefur tíðkað undanfarna áratugi fyrir sín miðlunarlón og jarðgufuver, þá mun Landsreglari segja nei.  Hún jafngildir nefnilega ríkisafskiptum á markaði í viðleitni til að koma í veg fyrir orkuskort.  Þarna mun strax koma fram, að Íslendingar tapa forræði á auðlindinni með OP#3, af því að hann skyldar þá til að leyfa markaðinum að ráða, óheftum.  

Þetta er aðeins angi af orkustefnu ESB, þar sem grunnstef er, að raforkuvinnslan skal vera markaðsknúin og án afskipta ríkisvaldsins.  Þess vegna ýtir Framkvæmdastjórnin eignarhaldi ríkisins á vatnsorkuvirkjunum út úr þessum geira.  

Seint í pistli sínum kórónar Áslaug Arna vitleysuna:

"En ef Alþingi tæki þá ákvörðun að tengjast landi innan ESB, sem Bretland verður t.d. ólíklega innan skamms, myndi virkjast tveggja stoða fyrirkomulagið, þannig að Eftirlitsstofnun EFTA [ESA] tæki ákvörðun, en ekki ACER.  Því er í engu tilviki um að ræða framsal til stofnana Evrópusambandsins, hvort sem við tengjumst eða ekki."

Sú lausn að nota ESA sem millilið á milli Landsreglarans og ACER er blekking til að láta líta svo út, að íslenzk orkumál verði ekki undir yfirþjóðlegri stjórn eftir samþykkt OP#3.  ESA afritar allt, sem frá ACER kemur, og hefur ekki vald til að víkja frá textanum, því að þá kemur upp misræmi, sem getur endað með deilum fyrir dómstólum.  Áslaug lætur eins og þessi samskipti Landsreglara og ACER hefjist fyrst með sæstreng.  Það er misskilningur.  Þau hefjast strax og Landsreglari tekur til starfa á Íslandi, enda verður Landsreglari öllum óháður, nema ACER.