Atvinnuréttindi

Í Aðdraganda Alþingiskosninga er ástæða til að vekja athygli á, að vinstrisinnaðir stjórnmálaforingjar hafa gerzt hallir undir ofstækisfull viðhorf þrýstihópa, sem skerða vilja tiltekna löglega og hagkvæma atvinnustarfsemi. Stjórnmálamenn, sem þannig fjandskapast við einstök fyrirtæki og atvinnustarfsemi, gera sig seka um forsjárhyggju af versta tagi, því að með undirróðri sínum kunna þeir að draga úr atvinnufrelsi hérlendis og stríða gegn jafnræðisreglu (65. og 75. gr.) stjórnarskrárinnar. Að setja á atkvæðagreiðslu í sveitarfélagi (Hafnarfirði) um framtíðarþróun fyrirtækis (ISAL), sem aflað hefur sér starfsleyfis á nýrri lóð, vekur spurningar um ólögmæta skerðingu eignarréttar og atvinnufrelsis hjá fyrirtæki, sem á í samkeppni um aðföng innanlands, orku, fólk og þjónustu, og sölu afurða erlendis.

Íbúalýðræði

Almennar atkvæðagreiðslur um deiliskipulag sveitarfélaga eiga sér ekki hefð hérlendis og orka mjög tvímælis, þegar þær snúast að stofni til um, hvort íbúarnir samþykkja eða hafna áformum fyrirtækis um að auka starfsemi sína með takmörkunum og skilyrðum, sem lög og reglugerðir setja. Sérstaklega á þetta við, þegar undirbúningur hefur farið fram um árabil með vitund og vilja sveitarstjórnar og komið er að fyrstu skóflustungu.

Stjórnmálamenn eru kosnir til að móta stefnu og stjórna og þá er í anda lýðræðis, að þeir hafi opinbera skoðun. Stjórnmálaflokkarnir eiga að gera kjósendum grein fyrir afstöðu sinni til helztu mála fyrir kosningar. Ef þeir, oft fyrir tilverknað ábyrgðarlausra þrýstihópa, treysta sér ekki til að taka af skarið, geta þeir við vissar aðstæður boðað til almennrar atkvæðagreiðslu. Slík kosning ætti þá að varða almenna stefnumörkun, en ekki tæknilega útfærslu, t.d. deiliskipulag, sem fyrirtæki eða einstaklingar hafa varið fé til undirbúnings á.

Íbúalýðræði er vandmeðfarið, ef gæta skal réttlætis og jafnréttis gagnvart einstaklingum og lögaðilum. Alþingismenn ættu þess vegna að hugleiða á næsta þingi að setja lög, þar sem m.a. verði tilgreint, hvers konar mál og við hvaða aðstæður mismunandi yfirvöld mega stofna til almennrar atkvæðagreiðslu, og hvaða skilyrði hún þarf að uppfylla til að geta talizt bindandi. Það eru fjölmörg réttarfarsleg atriði, sem þarfnast rýni í þessu sambandi, t.d. eignarréttur, réttur til athafna og síðast en ekki sízt rétturinn til atvinnu.

Þóknanleg atvinna

Nú grassera í landinu þrýstihópar sem berjast gegn virkjunum orkulinda Íslands. Stjórnmálamenn, sem ginnkeyptir eru fyrir áróðri þessara hópa, stuðla að því að þúsundir manna verði rændir atvinnutækifærum í iðnaði. Verkafólk fær hvergi öruggari og betur launuð störf en í álverum.

Vinstriflokkarnir á Íslandi berjast nú með oddi og egg gegn hagsmunum þessa verkafólks undir merkjum umhverfisverndar. Þeir hafa í a.m.k. áratug verið krafðir um, hvers konar störf væru þeim fremur þóknanleg, en vafizt tunga um tönn.

Þessi spurning er hins vegar úrelt. Nú á tímum á það alls ekki að vera í verkahring stjórnmálamanna að ákveða, hvað þegnarnir vinna við. Þannig var það þó löngum á nýliðinni öld, að stjórnmálamenn forræðishyggju ginu yfir atvinnulífinu. Nú er það hins vegar tímaskekkja, að stjórnmálamenn berjist fyrir eða gegn tiltekinni atvinnustarfsemi. Kjósendur verða að koma vinstri sinnuðum stjórnmálamönnum og þrýstihópum í skilning um þetta í vor.

Stjórnmálamenn leggja stein í götu erlendra fjárfestinga á Íslandi með því að berjast gegn áliðnaði. Alls staðar eru erlendar fjárfestingar taldar nauðsynlegar fyrir blómlegt atvinnulíf og þær eru tiltölulega litlar á Íslandi. Forræðishyggjuflokkarnir gera sig, með úreltum viðhorfum sínum, seka um að stuðla að einhæfara atvinnulífi og minna vinnuframboði í landinu, sem leiðir til lægri kaupmáttar og meira atvinnuleysis. Vinstri flokkarnir á Íslandi vinna þannig gegn hagsmunum hinna vinnandi stétta, ekki sízt verkalýðsstéttanna, og er þetta enn ein birtingarmynd afstæðishyggjunnar ("postmodernism").

Aðeins einn stjórnmálaflokkur í landinu er í takt við nútímann; vinnur ekki gegn neinni löglegri starfsemi í landinu, en vill gera öllum viðurkenndum atvinnugreinum jafnhátt undir höfði með því að draga hið opinbera sem mest út úr atvinnulífinu. Þessi flokkur er Sjálfstæðisflokkurinn.

Eignarrétturinn

Adam Smith setti fram kenningu sína um séreignarréttinn árið 1776 sem grundvöll hagkvæmrar auðlindanýtingar. Á Íslandi ver 72. gr. stjórnarskrárinnar eignarrétt, og um auðlindir gildir, að þær fylgja eignarrétti á landi, og á sjó fylgir aflamark eignarrétti skips. Þjóðareign er merkingarlaust hugtak í eignarréttarlegum skilningi. Fundið hefur verið að því, að ríkið reki stóriðjustefnu með eignarhlut í virkjanafyrirtækjum. Sala ríkiseigna hefur leyst fjármagn úr læðingi. Eðlilegt er þess vegna að setja lög um sölu á hlutdeild ríkisins í orkufyrirtækjum til lögaðila, sem verði að vera skráð á Íslandi. Með því er tryggt, að arður af nýtingu fallvatna og jarðvarma rennur til ríkisins í þeim mæli, sem lög mæla fyrir um á formi tekjuskatts.

Höfundur er verkfræðingur.