Umsóknin strandaði fyrir löngu

Umsóknin um aðild að Evrópusambandinu (ESB) frá 16. júlí 2009 hefur allt fram að birtingu skýrslu Hagfræðideildar Háskóla Íslands verið hjúpuð blekkingarskýi.  Össur Skarphéðinsson, þáverandi utanríkisráðherra, blekkti meirihluta þingheims árið 2009 til að greiða götu umsóknarinnar gegnum Alþingi með slagorðinu "að kíkja í pakkann", og margar auðtrúa sálir utan þings bitu á agnið. 

Hið undarlega er, að allstór hópur fólks skellir skollaeyrum við þeirri staðreynd hinnar dæmalaust illa undirbúnu umsóknar, að hún strandaði á umsóknarskilmálum Alþingis um landbúnaðar- og sjávarútvegsmál árið 2011, sem höfundar rýniskýrslu stækkunarteymis ESB töldu óaðgengilega sem upphaf aðlögunar þessara málaflokka að stjórnkerfi ESB.  Þjóðaratkvæðagreiðsla, hvernig sem hún færi, fengi engu um þetta breytt.

Ein ástæða þess, að fólk hefur ginið við þessari pakkastaðleysu er, að þannig var inngangsferli ESB fram til ársins 1994, og Norðmenn voru hinir síðustu til að fara í hið nú aflagða inngönguferli Evrópusambandsins.  Norsk stjórnvöld með krata í broddi fylkingar reyndu tvisvar sinnum að semja Noreg inn í ESB, en þjóðin synjaði ákvörðun Stórþingsins samþykkis í bæði skiptin, árið 1972 og árið 1994.  Ein af ástæðunum var ófullnægjandi fullveldisréttur Noregs yfir landbúnaði, sjávarútvegi og orkulindum.  Það er eins og aðdáendur ESB hérlendis hafi ekkert fylgzt með þróun ríkjasambandsins í 20 ár.  

Aðlögunarferlið, sem Ísland var sett í eftir móttöku umsóknar, sem varð til á fölskum forsendum, svo að vægt sé til orða tekið, var sniðið við fyrrverandi kommúnistaríki Mið- og Austur-Evrópu.  Hugmyndin var sú að umsóknarferlið snerist ekki um samningaviðræður umsóknarríkis og stækkunarteymis ESB, heldur um aðlögun stjórnkerfis umsóknarríkisins að stjórnkerfi ESB.  Lykilatriði þar er, að klæðskerasaumur er aflagður, en ein flík skal nú henta öllum.  Flíkin sú er sett saman úr sáttmálum ESB. Það er óneitanlega þannig, að í þessu ferli er það ekki stjórnkerfi ESB, sem er aðlagað stjórnkerfi umsóknarríkisins, eins og skilja má af tali ESB-trúboðanna á Íslandi um "sérlausnir", heldur er umsóknarríkið lagað að ESB, eins og við þekkjum hérlendis nú þegar, með ákveðnum umsömdum umþóttunartíma.  Vandinn með framhaldið nú er, að Alþingi fyrra kjörtímabils setti skilmála um aðlögun, sem ESB-mönnum þóttu óaðgengilegir.  Núverandi Alþingi mun ekki veikja þessa skilmála.  Hvers vegna er ekki umræða á Alþingi núna um þessa skilmála í stað ómálefnalegrar umræðu, jafnvel innantóms gaspurs um "fundarstjórn forseta".  Þessi aðferðarfræði ESB-aðildarsinna er eins vonlaus og hún er heimskuleg.   

Frá því að umsóknin strandaði og þar til Össur þóttist leggja hana á ís (hún hafði þá þegar verið kistulögð af ESB), eða í hátt í tvö ár, mistókst kumpánunum Össuri Skarphéðinssyni og Þorsteini Pálssyni að lokka "sérlausn" út úr ESB, þó að starfsheiður þeirra lægi við.  Það er þess vegna fullreynt og hámark ósvífni og ómerkilegheita þeirra að tala enn um, að hægt sé að finna "sérlausn" fyrir Ísland á formi varanlegrar undanþágu frá sáttmálum ESB.  Þeir þora ekki að viðurkenna, að þeir féllu á þessu prófi, heldur reyna nú að etja öðrum á foraðið með svikabrigzlum og svigurmælum.  

Niðurstaða rýniskýrslu stækkunarteymis ESB um stjórnkerfi Íslands á landbúnaðar- og sjávarútvegsmálum var sú, að himinn og haf skildi að Ísland og ESB í þessum efnum, og ESB neitaði að ræða um aðlögun þessara málaflokka á grundvelli skilmála frá Utanríkismálanefnd Alþingis, sem Össur Skarphéðinsson og Þorsteinn Pálsson höfðu í farteskinu í Brüssel.  Þar með strönduðu viðræðurnar.  Þjóðaratkvæðagreiðsla getur engu um það breytt.  Það er aðeins formsatriði að slíta þeim, því að þær geta ekki hafizt aftur, nema núverandi Alþingi komi til móts við rýniskýrslu ESB.  Það er hins vegar útilokað m.v. samsetningu þingsins. Aðeins nýir og veikari skilmálar að hálfu Alþingis fá þessu breytt, og ekki einu sinni ríkisstjórnin getur knúið núverandi þing til þess.  Meirihluti þingheims er hollari Stjórnarskránni en svo.  Tal Árna Páls, Róberts Marshal o.fl. um trúnaðarbrest, ef Alþingi dregur umsóknina til baka án þess, "að þjóðin fái að koma að málinu" er fullkomið lýðskrum úr munni þessara bergþursa Icesave-ánauðar og umsóknar að almenningi forspurðum og fullkomlega órökréttur málflutningur.  Við yrðum að athlægi í Brüssel, því að þar vita menn manna bezt, hvernig komið er fyrir umsókninni.   

Þá kumpána, Össur og Þorstein, skorti djörfung og dug til að viðurkenna orðinn hlut í Brüssel fyrir þingi og þjóð, þegar þetta gerðist árið 2011, og það er mjög ámælisvert.  Í framhaldinu mistókst árin 2011-2012 að finna "sérlausn", sem verður að kalla algert klúður hjá þeim m.v. talsmáta þeirra fyrr og nú, og nú reyna þeir að breiða yfir eigið árangursleysi með því að þyrla upp moldviðri um þjóðaratkvæðagreiðslu um framhald "viðræðnanna", sem Björg Thorarensen, varaformaður "viðræðunefndarinnar", sem var, telur stjórnskipulega ótæka aðferð m.v. núverandi Stjórnarskrá, sem kveður á um, að þingmenn séu aðeins bundnir af eigin samvizku, þegar þeir taka afstöðu á þingi.  Þessir tvímenningar eru orðnir ómarktækir. Þorsteinn Pálsson, sem öllu snýr á haus nú orðið, hefur reyndar kveðið upp úr um þá furðulegu lögskýringu, að Stjórnarskráin banni þingmönnum ekki að hlíta ráðgefandi þjóðaratkvæðagreiðslu.  Hundalógík hefur slíkt jafnan heitið.

Umsóknin strandaði á samningsskilmálum Alþingis frá síðasta kjörtímabili.  Það, sem liggur að baki kröfunni um þjóðaratkvæði núna um framhald "viðræðna", er hin ólýðræðislega og andvana fædda hugmynd um að knýja núverandi Alþingi til að endurskoða skilmála fyrra Alþingis í átt að kröfum stækkunarteymis ESB.  Ef þessi stórbokkalegu og yfirgangssömu áform gengju eftir, mundi niðurstaða síðustu Alþingiskosninga verða höfð að engu, og slíkt mundi jafngilda mestu kosningasvikum sögunnar.  Að sjálfsögðu mundi slík endurskoðun jafngilda endalokum núverandi ríkisstjórnar.

Með öðrum orðum hefur nú auðvaldið í landinu gert bandalag við stjórnarandstöðuna um að splundra rétt kjörnum meirihluta á Alþingi.  Auðvaldið sér inngöngu Íslands í hillingum, sem fyrir það hefur þó einvörðungu bókhaldslega þýðingu, því að það getur gert upp í þeirri mynt, sem því sýnist, og stjórnarandstaðan reynir með undirferli og fláræði að fiska í gruggugu vatni, hver flokkur með sínu lagi og ósamstiga. 

Hér er um andhverfu lýðræðislegra vinnubragða að ræða með lýðræðið á vörunum.  Þarna sést ljóslega, hvernig lýðskrumarar geta afskræmt lýðræðið, þegar þeir reyna að brjóta fulltrúalýðræðið á bak aftur með afskræmingu beins lýðræðis á vörunum.

  Þess vegna hefur prófessor Björg Thorarensen varað alvarlega við því ferli að setja á laggirnar þjóðaratkvæðagreiðslu til að hafa áhrif á starfsemi Alþingis.  Synjun lögfestingar í þjóðaratkvæðagreiðslu, eins og t.d. í Icesave-málunum, er annars eðlis en að "fjarstýra" stefnumörkun á Alþingi með "Alþingi götunnar" og ráðgefandi þjóðaratkvæðagreiðslu. 

Það á aldrei að halda þjóðaratkvæðagreiðslu, ef niðurstaða hennar getur engu breytt á hvorn veginn, sem hún fer.  Þannig er farið með þá þjóðaratkvæðagreiðslu, sem ESB-áhangendur hérlendis hafa heimtað undanfarið.  Ef meirihluti þátttakenda kýs að staðfesta stöðvun aðlögunar landsins að ESB og slíta viðræðum, er niðurstaðan sú sama og hjá ríkisstjórn og þingmeirihluta hennar.  Ef meirihlutinn kýs áframhaldandi aðlögun með ærnum tilkostnaði, má hugsa sér í kjölfarið eftirfarandi samtal íslenzku viðræðunefndarinnar og stækkunarteymis ESB í Berlaymont:

•  Füle: Velkomin aftur.  Eruð þið tilbúin með tímasetta áætlun um aðlögun stjórnkerfis landbúnaðar og sjávarútvegs Íslands í samræmi við rýniskýrslu okkar ?  
• Formaður aðlögunarnefndar Íslands: Íslenzka þjóðin tók ákvörðun um það í þjóðaratkvæðagreiðslu að senda okkur hingað á ykkar fund. 
• Füle: Hvað ætlið þið að bjóða okkur ?  Við erum fulltrúar 500 milljóna manna, og þið eruð fulltrúar 330 þúsund manns.  Þið getið ekki ætlazt til, að við breytum okkar skipulagi í átt að ykkar, jafnvel þó að ykkar kerfi hafi yfirburði á sumum sviðum.  Við verðum að kemba öllum með einum kambi.
• Formaður aðlögunarnefndar Íslands: Þingflokkar ríkisstjórnarflokkanna á Íslandi voru ófáanlegir til að hnika til skilmálum Alþingis frá fyrra kjörtímabili.  Við höfum þess vegna ekki umboð til að samþykkja að koma til móts við rýniskýrslu ykkar um landbúnað og sjávarútveg, en við höfum hug á að leita með ykkur að "sérlausnum" fyrir Ísland í þessum málaflokkum. 
• Füle: Það er þegar fullreynt með herra Skarphéðinssyni og herra Pálssyni, að við höfum ekki umboð frá Framkvæmdastjórn ESB, Leiðtogaráðinu og þinginu til slíkra sérlausna, sem þessir herramenn sóttust eftir.  Andstæðir hagsmunir innan okkar raða eru of miklir, og áhugi þessara aðila á að fá Ísland inn er ekki nægur, til að við viljum leggja í alla þá vinnu.  Herrar mínir og frúr.  Við komumst greinilega ekkert lengra með ykkur en fulltrúa ríkisstjórnar Sigurðardóttur.  Berið Alþingi kveðju okkar og þau skilaboð, að tilslökun að hálfu þingsins sé frumskilyrði þess, að inngönguferli ykkar verði fram haldið.  Góða ferð heim !  

 

 

   

Mengunarváboðar

Í apríl 2013 gaf Náttúrufræðistofnun Íslands í Garðabæ út vandaða rannsóknarskýrslu eftir Sigurð H. Magnússon, "Þungmálmar og brennisteinn í mosa á Íslandi 1990-2010 - Áhrif iðjuvera¨.  Frumkvæði að þessari vinnu áttu 4 stóriðjufyrirtæki á Íslandi, og þau stóðu straum af kostnaðinum.

Heiti skýrslunnar hljómar vissulega óspennandi fyrir marga, enda lá þessi fróðlega skýrsla í láginni í hálft ár, þar til mæt fréttakona, Þórdís Arnljótsdóttir, sem landsmenn muna eftir inni í gosmekki frá Eyjafjallajökli 2010, dustaði rykið af þessu merka plaggi í viku 42/2013 í fréttatíma Sjónvarps RÚV.  Umfjöllunin olli reyndar nokkrum úlfaþyti, enda efniviðurinn æsandi.  Af myndefninu með þessari frétt mátti ráða, að álverið í Straumsvík væri að dreifa þungmálmum yfir Hafnarfjörð.  Þeir, sem lesa hins vegar skýrsluna, átta sig þó fljótlega á, að það er ekkert hæft í því. 

Almenn niðurstaða skýrslunnar er, að As (arsen) hefur hækkað, og það er sjálfstætt rannsóknarefni, hvernig hægt er að draga úr losun As út í andrúmsloftið, sem og Ni (nikkels).  Ættu viðkomandi eftirlitsstofnanir og umhverfisstofnanir, sem teknar voru algerlega í bælinu með þessari skýrslu og virðast þar að auki ekkert hafa ætlað með hana að gera, þar til téð Þórdís tók hana til umfjöllunar, að hrista af sér slenið og hefja á þessu kerfisbundnar rannsóknir, svo að stemma megi stigu við varasömum efnum.  Þess ber þó að geta, að í jarðhita- og eldfjallalandi má búast við hærri gildum þessara efna en annars staðar, þó að styrkurinn verði aðeins staðbundið varasamur af náttúrulegum orsökum.  

Það var rétt af Þórdísi, fréttakonu, að vekja rækilega athygli á helztu niðurstöðum, en þær eru mikill áfellisdómur yfir heilbrigðisyfirvöldum Hafnarfjarðarbæjar og bæjaryfirvöldum þar, sem orðið hefur á alvarleg mistök við gerð aðalskipulags og deiliskipulags að leyfa íbúðahverfi nánast ofan í leyfisskyldri starfsemi.  Þessi óheillaþróun skipulagsmála Hafnarfjarðar, sem er orðlagt kratabæli, eins og kunnugt er, leiddi m.a. til höfnunar Hafnfirðinga á nýjum álverskerskálum austan Reykjanesbrautar í marz 2007.  Síðan hefur stöðugt sigið á ógæfuhliðina í fjármálum bæjarfélagsins, enda hefur því lengst af undanfarin ár verið stjórnað af vinstri sinnuðu fólki, sem er betur gefið að þenja út útgjaldaliðina og keyra skattheimtu upp í rjáfur en að sýna ráðdeild í rekstri og að efla skattstofna.  

Nú verður gripið niður í téða, vísindalega unnu skýrslu til að sýna fram á í hversu djúpan skít Hafnfirðingar hafa ratað með því að velja sér stjórnvöld, sem haga sér eins og "sauðir í sauðargæru" gagnvart brýnustu hagsmunamálum bæjarbúa:

"Við Straumsvík hækkar iðnaðarstarfsemi austan álversins styrk flestra efna, einkum þó Zn og Pb."

Þarna er um að ræða þungmálmana zink og blý, og yfirvöldin eru daufdumb, ef þau geta ekki rakið uppruna þessara efna og krafizt úrbóta í mengunarvörnum viðkomandi fyrirtækja, sem duga til að halda styrk þessara efna í gróðri undir viðurkenndum og metnaðarfullum heilsufarsmörkum.  Önnur tilvitnun: 

"Suð-austan við álverið í Straumsvík er styrkur Cr, Cu, Cd og Zn (króm, kopar, kadmíum og zink) það hár, að mengun telst veruleg.  Blýmengun er þar enn hærri eða mjög mikil.  Þessi hái styrkur er aðallega rakinn til iðnaðarstarfsemi austan við álverið."

Það er reginhneyksli, að yfirvöld í Hafnarfjarðarbæ, með vinstri grænan bæjarstjóra í broddi fylkingar, skuli hafa ætlað að stinga þessum upplýsingum undir stól og gera nákvæmlega ekki nokkurn skapaðan hlut með þær.  Þykir Hafnfirðingum það vera boðleg stjórnunaraðferð bæjaryfirvalda að stinga hausnum í sandinn, þegar snúin viðfangsefni rekur á fjörur þeirra ?

Hin knáa fréttadís úr Eyjafjallagosinu, Þórdis Arnljótsdóttir, á heiður skilinn fyrir framtak sitt í þágu almannaheilla, þó að ýmsir misskildu boðskapinn, þegar hann reið yfir, og teldu álverið vera sökudólginn.  Það er athyglivert, að stórfyrirtæki á borð við ISAL, sem lagt hefur rækt við mengunarvarnir og ekki tekið þær neinum vettlingatökum, hefur tekizt að halda neikvæðum áhrifum sínum á lífríki lands og sjávar í algeru lágmarki og langt innan marka.  Til marks um það er eftirfarandi úr tilvitnaðri skýrslu og er átt við Straumsvík, Grundartanga og Reyðarfjörð:

"Brennisteinsmengun við iðnaðarsvæðin þrjú telst engin eða aðeins vísbending um mengun." 

Þessi niðurstaða slær út af borðinu algerlega tilhæfulausa gagnrýni ýmissa, verkfræðinga, náttúrufræðinga o.fl., um hættulega brennisteinstvíildismengun í íbúabyggð í grennd við álverin.  Það eru talsverð tíðindi, sem eiga sér skýringu í vindafarinu og náttúrulegu sýrustigi íslenzks jarðvegs (lútkenndur-basískur). 

Hræðsluáróðri um brennisteinssýru í lungum ungbarna sofandi úti á svölum í Vallahverfi Hafnarfjarðar og fleira í sama dúr   var m.a. hampað fyrir íbúakosningar í Hafnarfirði haustið 2006 og veturinn 2007 um stækkun álversins í Straumsvík, sem áður er getið.  Þá var því m.a. haldið fram af andstæðingum téðrar stækkunar, að ISAL yrði að setja upp votvöskun á brennisteini, ef til slíkrar aukningar á framleiðslugetu kæmi.  Talsmenn ISAL héldu allan tímann fram hinu gagnstæða og að fé til slíkrar fjárfestingar yrði illa varið.  Nú er sem sagt komið á daginn, hvorir fóru með rétt mál.

Það er mun meiri brennisteins- og svifryksmengun frá umferðinni um Reykjanesbrautina í gegnum Hafnarfjörð en frá álverinu í Straumsvík.  Mengun frá umferð og frá jarðgufuvirkjunum er alvarlegt mál á höfuðborgarsvæðinu.

  Sveitarfélögin bera þar mörg hver mikla ábyrgð.  Þau leggja t.d. sum hver stein í götu bílaumferðarinnar, svo að gangtími kaldra véla er mun lengri en nauðsyn krefur.  Dæmi um þetta eru hin dæmalausu borgaryfirvöld í höfuðborginni, sem sóað hafa skattpeningum borgarbúa á altari afdæmingarlega sérvizkulegra þrenginga og s.k. skreytinga á Hofsvallagötu og kanski víðar til að þrengja kost ökumanna.

  Þetta tefur fyrir fólki á leið í og úr vinnu og annað, eykur eldsneytiskostnað og mengun og eykur slysahættu.  Þetta er dæmi um skrípalæti Besta flokksins í Reykjavík, sem virðist takast að breyta öllum hagsmunamálum borgarbúa í farsa.  Sá farsi er þó yfirþyrmandi einfeldningslegur og algerlega laus við fyndni.

Annað dæmi um fíflagang Besta flokksins eru málefni Reykjavíkurflugvallar.  Öllum, nema skýjaglópum, er ljóst, að enginn flugvöllur verður lagður í borgarlandinu eða nærsveitum næsta áratuginn og e.t.v. aldrei, enda finnst ekki flugtæknilega betri staður.  Samt á enn að kasta fé á glæ í vonlausri leit að öðru nothæfu flugvallarlandi í Reykjavík í stað þess að festa flugvöllinn í sessi með nýju aðalskipulagi og þingsályktun. 

Vatnsmýrarvöllur getur búið í góðri sátt við nágranna sína hér eftir sem hingað til.  Þetta er aðallega háskóla- og vísindasamfélagið auk Landsspítalans.  Völlurinn varðveitir betur votlendið, þar sem eru upptök Tjarnarinnar, sem gæti verið perla höfuðborgarinnar, ef betur væri hirt, en Besti flokkurinn er of fínn með sig til að leggja rækt við hreinlæti og þrif. 

Að leggja Reykjavíkurflugvöll af býður upp á aukna mengun, því að bifreiðaakstur kæmi í stað flugsins.  Fólk mun áfram ferðast. Flugvallarandstæðingar bjóða upp á aukna bílaumferð um alla vegi út frá höfuðborgarsvæðinu með aukinni eldsneytisnotkun, koltvíildi, svifryki og vaxandi slysatíðni.  Afleiðingin er tímasóun, versnandi heilsufar og fjölgun slysa.  Fyrir þessu berjast Besti flokkurinn og Samfylkingin í Reykjavík.  Það fer ekki á milli mála, að þarna er verið að fórna hagsmunum fjöldans fyrir hagsmuni fárra.  Þessir fáu búa margir í 101 Reykjavík og eru hávaðasamir sérhagsmunaseggir, sem neita að taka tillit til höfuðborgarhlutverks Reykjavíkur og skyldna sem samgöngumiðstöðvar.  Fyrir það þarf að refsa þessum flokkum í komandi sveitarstjórnarkosningum, eftirminnilega. 

Þegar nývirki eru á döfinni hérlendis (og erlendis), er sjaldan hörgull á þeim, sem eru boðnir og búnir að mála skrattann á vegginn varðandi afleiðingar framkvæmdarinnar.  Svo hefur verið um margar virkjanir, og stundum með réttu að mati höfundar.  Búrfellsvirkjun fór t.d. ekki varhluta af þessu.  Satt er, að hún átti við rennslistruflanir að stríða í upphafi vegna grunnstinguls, en einhvern tíma varð að brjóta ísinn þar efra og hefja nýtingu á orku Þjórsár og þveráa hennar.

Hér að ofan var minnzt á Reykjavíkurtjörn.  Ekki vantaði úrtöluraddir "náttúruverndarsinna" á sinni tíð, er áform um Ráðhús við norðurenda Tjarnarinnar voru kynnt.  Mótmælendur og málarar skrattans vörpuðu fram máli sínu til stuðnings hégilju á borð við það, að Tjörnin mundi tæmast til sjávar, þegar grafið yrði fyrir bílakjallaranum undir Ráðhúsinu.  Hvaða mismunarþrýsingur átti að knýja slíka tæmingu ?  Hugarflug "náttúruverndarsinna" og viðbárur gegn framkvæmdum sýnir einatt, að þar fara "álfar út úr hóli".

  Mótbárur við framkvæmdum eru oft ekki boðlegar, þó að stundum séu þær gagnlegar til skemmri og lengri tíma.  Hið fyrr nefnda á við um athöfn, sem höfundi er enn í fersku minni, er verið var að leggja nýjan veg að Bláa lóninu fyrir nokkrum árum, en það er í víðáttumiklu hrauni, eins og kunnugt er.  Þá lögðust "hraunavinir" á fjóra fætur og tóku að reyta mosann, sem annars hefði orðið fyrir ýtutönninni.  Þau voru að "bjarga" mosanum.  Öllum öðrum var ljóst, að mosi verður ekki gróðursettur annars staðar.  Þekkingarstig þessara "hraunavina" var ekki upp á marga fiska í náttúrufræði. 

Nú hafa, seint og um síðir, skotið upp kollinum gamlir kunningjar í hraunavinahópi.  Alls konar tafaaðgerðum hefur verið beitt á formi tilraunar til lögbanns og málsókna og nú síðast, þegar þau höfðu ekki erindi sem erfiði fyrir dómstólum landsins, var haldið út í Garðahraun til að tefja vinnuvélar við lagningu nýs og löngu samþykkts vegar út á Álftanes Bessastaðabónda. 

Í hugum flestra Íslendinga er miklu meira en nóg til af hrauni, mosavöxnu eða ekki, svo að það hljómar sem ágætis málamiðlun að friða Gálgahraunið þar norðan hins nýja vegar.  Furðulegt Írafár varð samt í kringum vinnuvélarnar, og neyddist lögreglan, seinþreytt til átaka, sem hún þó iðulega er, til að handtaka nokkra ellibelgi, sem þó hefur ekki tekizt að útskýra almennilega, hvað þeir voru eiginlega að þvælast þarna ýtustjórunum til ama.  Flogið hefur fyrir, að mótmælendur og aðrir, sem næstir búa hinu fyrirhugaða vegstæði, hafi fengið afslátt af lóðarleigunni hjá bænum, en álfarnir, sem "hraunavinir" hafa nú loksins náð sambandi við og segja vera örvæntingarfulla, hafa enn ekki fengizt til að staðfesta það.

Nú síðast var verktakanum bakað tjón með skemmdum á vinnuvélum hans, en þar er þó svo sannanlega bakari hengdur fyrir smið.  Virðist ofstæki byrgja "hraunavinum" algerlega sýn í þessu máli, nefnilega þá, að "hraunavinir" eru ekki handhafar sannleikans og réttlætisins í þessu máli, heldur hlýtur hinn lögformlegi farvegur málsins að vera sá rétti.  Að ætla með hjálp álfa að brjóta á bak aftur á síðustu stundu með ólögmætum hætti ákvörðun, sem árum saman hefur verið í sínu lýðræðislega ferli, getur ekki talizt ýkja lýðræðislegt, enda bjuggu álfar ekki við lýðræðisskipulag, þegar síðast fréttist, heldur álfakóng.

       

 

    

  

         

  

 

 

 

 

      

 

"Þannig stjórna jafnaðarmenn"

Dómur kjósenda yfir fyrstu villtu vinstri stjórn sögunnar á Íslandi var kveðinn upp laugardaginn 27. apríl 2013.  Kjósendur sýndu enga miskunn, heldur gripu til strangasta dóms í sögunni síðan árið 1931.  Téður nýuppkveðinn dómur var fullkomlega verðskuldaður.  Einkunnin var lægsta falleinkunn lýðveldissögunnar.  Afturhaldsstefnan var jörðuð.

Ferill vinstri stjórnarinnar hefur verið varðaður röð mistaka.  Óþarfi er að tíunda Icesave, Landsdóm, Stjórnlagaþing, -ráð, meðferð þingmeirihlutans á afurð ráðsins, sem kjósendur reyndust engan áhuga hafa á í Alþingiskosningunum, skattaáþján, aðför að atvinnuvegum, hálfvolg umsókn um aðildarferli undir felunafninu "að kíkja í pakkann", o. s. frv.

Meinlokur og mistök við framkvæmd náðu slíkum hæðum á ferli fráfarandi ríkisstjórnar, að segja má, að orðið axarskapt einkenni helzt fráfarandi ríkisstjórn.  Þess vegna væri við hæfi að gefa henni heitið "Axarskaptið". 

Nýr formaður jafnaðarmanna er lítið gæfulegri hinum fyrri og kosningabarátta hans bar merki hins algera dómgreindarleysis, sem hrjáir Árna, beizk.  Hann skapaði ringulreið með því að leyfa þeirri gömlu að sitja áfram í embætti, en eitt af seinni mistökum hennar var að rjúfa ekki þing og boða til kosninga, en sitja fremur eins og lömuð fluga í aðgerðarleysi eftir að meirihlutinn hvarf af þingi með stofnun Bjartrar framtíðar. 

Sá flokkur mun reynast Samfylkingunni skeinuhættur, og Vinstri hreyfingin grænt framboð mun líka sækja inn á lendur Samfylkingarinnar.  Við Samfylkingunni blasir að veslast upp með Árna, beizk, með búrlyklana.

Árni, beizkur, gerði þau reginmistök að árétta veikleika Samfylkingarinnar gagnvart málinu eina, sem öll innanmein íslenzka þjóðfélagsins á að leysa að mati Árna, beizks.  Hann hefur enn ekki gert sér grein fyrir því, að helzta kosningamál Samfylkingarinnar virkar á kjósendur eins og að vera boðið að fara inn í brennandi hús.

Árni, beizkur, tjáir sig með eindæma loðmullulegum hætti, svo að oft er ekki heiglum hent að átta sig á, hvert maðurinn er að fara, eða úr hvaða átt hann er að koma.  Hvers vegna ættu kjósendur að treysta á holtaþokuvæl ? Eftir kosningar hældi hann sér af því að hafa alla kosningabaráttuna staðið dyggan vörð um almannahagsmuni og aldrei fallið í freistni fyrir sérhagsmunum.  Hvernig ber að skilja þetta ?  Setur maðurinn jafnaðarmerki á milli þess að berjast fyrir aðild Íslands að Evrópusambandinu, ESB, og fyrir almannahagsmunum ?  Hvernig er hægt að vera svona barnalegur og vera á sama tíma formaður í stjórnarflokki ?  Ei er kyn, þótt keraldið leki, sagði karlinn.  Stórauðvald Evrópu stendur á bak við Berlaymont.  Skriffinnarnir þar börðust gegn Íslendingum, Grikkjum o.fl. og fyrir fjármálaveldið.  Einn markaður - eitt regluverk - ein mynt.  Þetta er sköpunarverk stórauðvaldsins framar nokkru öðru.  Árni, beizkur, sleikir skósóla þess, e.t.v. ómeðvitað.  Vitið er nú ekki meira en Guð gaf.  Stórauðvaldið er ekki alslæmt, en það er óþarfi að ganga á eftir því með lafandi tunguna.  

Kata Jak, þessi búálfslegi formaður vinstri grænna, reisti kosningabaráttu sína á hreinum hugarórum.  Hún notaði úrelta spá Seðlabankans um 2,0 % hagvöxt í ár til að búa til þá spilaborg, sem er algerlega út í loftið, að svigrúm mundi skapast til að auka ríkisútgjöld um 50 milljarða kr á ári, sem mætti þá setja í heilbrigðiskerfi, menntakerfi og annað.  Búálfur þessi er arfaslakur í reikningi og tekur ekkert tillit til þess, að enn er í raun bullandi halli á ríkissjóði og hagkerfið er að líkindum núna komið í svæsinn samdrátt, ef marka má kortaveltuna í marz 2013.  Enginn virtist telja það ómaksins vert að andmæla þessum rakalausa málflutningi búálfs vinstri grænna, sem varaði sterklega við öllum tilraunum við að snúa hjól hagkerfisins í gang, því að náttúran yrði að njóta vafans.  Þessu höfnuðu kjósendur eftirminnilega.  Vinstri stefnan hefur verið grafin, hálfdauð, og þau mistök að leiða hér til valda loddara og lýðskrumara verða vonandi ekki endurtekin á næstunni.

Kjósendur höfnuðu gjörsamlega afturhaldinu, sem hér hefur verið við völd undanfarin rúm 4 ár.  Kjósendur hafa fengið sig fullsadda á blaðri um Stjórnarskrána, aðför að sjávarútveginum og að vera beðnir um að ganga inn í hið brennandi hús, ESB.  Eyðileggingu áralangrar vinnu sérfræðinga við Rammaáætlun var heldur ekki fagnað.  Illyrmislegustu skattpíningu sögunnar var kastað á öskuhauga sögunnar. Framgöngu, sem jaðrar við landráð að hálfu stjórnarflokkanna í s.k. Icesave-máli, var kvittað fyrir í þessum kosningum.  Tilefni er til Landsdóms. Er einhver hissa á mestu vantraustsyfirlýsingu lýðveldissögunnar að hálfu kjósenda nú ?

Við þessar aðstæður detta af manni allar dauðar lýs við að frétta af því, að aðalsigurvegara kosninganna, manninum með hið loftkennda umboð, skyldi verða það fyrst fyrir að ræða myndun nýrrar ríkisstjórnar við aðaltaparann, Árna, beizk, af ESB.  Það er alger umsnúningur á lýðræðinu, eiginlega er verið að gera lítið úr dómi kjósenda, að ræða við hyskið Árna, beizk, og Kötu Jak, um ríkisstjórnarmyndun, fólk, sem þegar er fullreynt, að ekkert kann og ekkert getur annað en bullað og blaðrað, enda hafa kjósendur hafnað þeim með öllu.                    

    

 

 

 

Don Kíkóti tengir vindmyllur með sæstreng

Það hefur vakið furðu, að núverandi stjórn Landsvirkjunar og forstjóri fyrirtækisins hafa engum stórsamningi landað enn um raforkusölu á tæplega fjögurra ára ferli sínum. 

Það er ein augljós ástæða fyrir þessu einstaka árangursleysi að sumra mati.  Hún er sú, að Landsvirkjun hefur verðlagt sig út af markaðinum.  Hún virðist hafa hunzað að kynna sér af alvöru verðlag á stóriðjumörkuðum nú um stundir, þar sem nýir samningar eru gerðir til langs tíma. Þetta eru skrýtin vinnubrögð og öðruvísi en áður var. 

Þess í stað virðist hún horfa til Evrópu og leggja eitthvert hlutfall af verðlagi þar til grundvallar verðlagningu sinni hér.  Þetta er auðvitað eins og út úr kú.  Í Evrópu er enginn sambærilegur orkumarkaður við þann íslenzka eða við markaðinn í löndunum við Persaflóann, svo að dæmi sé tekið af miklu iðnvæðingarsvæði.  Í Evrópu er stóriðjan deyjandi vegna orkuskorts, og þess vegna jafngildir núverandi stefna Landsvirkjunar alvarlegum mistökum fyrir fyrirtæki á raforkumarkaði.  Landsvirkjun er með öðrum orðum dæmd til að verða undir í samkeppninni um orkusölu til stóriðju með framferði sínu.  Skyldu Bryndís Hlöðversdóttir og Hörður Arnarson aldrei hafa heyrt af samkeppni á þessum markaði ?  Það ber brýna nauðsyn til að fá í forystu Landsvirkjunar fólk, sem ber raunsætt skynbragð á hlutverk Landsvirkunar í orkumálum Íslands og stöðu hennar í alþjóðlegu samkeppniumhverfi.  Hvort tveggja virðist nú mjög brogað og hvoru tveggja er ábótavant nú um stundir.

Þegar höfundur þessa pistils var í verkfræðiháskóla, sællar minningar, var honum kennt, hvernig ætti að leggja reikningslegan grunn að verðlagningu orku frá nýjum virkjunum.  Það átti ekki þá og á heldur ekki nú að beita einhverjum hundakúnstum í ætt við útrásarvíkinga og spenna verðið upp úr öllu valdi miðað við verðlagningu á óskyldum markaði.  Nei, viðmiðunarverðið er svo nefnt jaðarkostnaðarverð raforkunnar, þ.e.a.s. kostnaðurinn við að framleiða eina MWh(megawattstund) til viðbótar því, sem semja á um, t.d. í þar næstu virkjun, með tilskilinni arðsemi, sem tekur mið af vaxtastigi á framkvæmdatíma, afskriftatíma, og áhættunni af framkvæmdinni. Ef afskriftatíminn í formúlunni er styttri en tæknilegur afskriftatími, sem um tæknibúnað er að jafnaði 40 ár og 80 ár fyrir steypumannvirki, má miða við samningsverð, sem er hærra en meðalkostnaðarverð starfræktra virkjana að meðtöldum jaðarkostnaðinum.  Þannig er tiltölulega fljótlegt að reikna út lágmarksverð, sem Landsvirkjun þarf að fá án áhættu í langtímasamningum.  Hér skal fullyrða, að núverandi verðlagning Landsvirkjunar er "út úr korti" og þjónar ekki þjóðarhagsmunum, sem snúast um atvinnuuppbyggingu hér og nú í landinu. 

Í Morgunblaðinu 17. maí 2012 segir svo í undirfyrirsögn fréttaskýringar Barkar Gunnarssonar: "Þegar Hörður Arnarson tók við forstjórastöðu Landsvirkjunar, lofaði hann að selja orkuna á hærra verði, en síðan þá hefur orkuverðið í heiminum stöðugt lækkað.  Í Bandaríkjunum hefur meðalverð lækkað frá árinu 2007 úr rúmum 60 USD/MWh og niður í tæpa 30 USD/MWh.  Landsvirkjun býður 43 USD/MWh, en seldi áður á rúma 20 USD/MWh.  Forstjóri Landsvirkjunar segir helztu ástæður fyrir lækkun raforkuverðs á mörkuðum vera efnahagslægðina í heiminum og tímabundið framboð á ódýru gasi í Bandaríkjunum.  Verð hafi þó eingöngu lækkað á skammtímasamningum." 

Af þessu má ráða, að forysta Landsvirkjunar sé ekki í tengslum við raunveruleikann.  Gefið er í skyn, að við komu Harðar til Landsvirkjunar hafi orkuverð í langtímasamningum hækkað úr 20 USD/MWh.  Þetta er kolrangt.  Samningar gerðir í tíð forvera hans, Friðriks Sóphussonar, voru a.m.k. 60 % hærri en þetta.  Að teygja sig hins vegar núna yfir 40 USD/MWh er algerlega óraunhæft, enda hafa engir samningar náðst síðan það var gert.  Að heimta einingarverð, 43 USD/MWh, í stórum langtímasamningum er algerlega þarflaust, því að jaðarkostnaður Landsvirkjunar er mun lægri.  Þetta er aðferð þeirra, sem ekki vilja ná samningum.

Sú fullyrðing Harðar Arnarsonar, að framboð á ódýru gasi sé tímabundin, er röng, í venjulegri merkingu orðsins tímabundins.  Setlagagas mun endast heiminum í heila öld m.v. núverandi notkun á gasi í heiminum.  Þetta er þess vegna ein af mörgum staðlausum fullyrðingum forstjórans.  Verðið í Ástralíu og BNA hefur m.a. af þessum sökum lækkað úr 65 USD/MWh í 28 USD/MWh eða um 57 % og á norræna markaðinum, NordPool úr 48 USD/MWh í 38 USD/MWh eða um 21 %.  Þetta sýnir vel, hversu fullkomlega utan gátta stjórn Landsvirkjunar er, þegar kemur að verðlagningu raforku frá fyrirtækinu núna.

Skemmst er að minnast, að Landsvirkjun taldi sig ekki fá nóg fyrir ótryggðu orkuna og rifti öllum samningum um slíka orku.  Að mati margra var þetta mjög misráðinn gjörningur að hálfu ríkisfyrirtækisins, enda ber því að stuðla að nýtingu innlendra orkugjafa og styðja við innlenda framleiðendur í samkeppni þeirra við erlenda framleiðendur.

Í téðri fréttaskýringu í Morgunblaðinu er Hörður Arnarson spurður um sæstreng.  Af einhverjum furðulegum ástæðum ímyndar hann sér, að á næstunni verði samþykkt á Alþingi að leggja sæstreng á milli Íslands og Bretlands eða meginlands Evrópu.  Það er engin hætta á, að þetta verði að veruleika í fyrirsjáanlegri framtíð, því að engin lánastofnun mun vilja lána fé til svo óarðbærs, dýrs og áhættusams verkefnis.  Það er einfalt að reikna það út, og hefur verið gerð grein fyrir þeim útreikningum á þessu vefsetri, að 1000 MW sæstrengur til Bretlands getur ekki borið sig m.v. núverandi tækni.  Það þarf að verða unnt að reka strenginn á mun hærri spennu en nú er unnt til að þetta verkefni geti skilað viðunandi arði.  Sæstrengur til Færeyja verður ekki arðbær fyrr en við hráolíuverð yfir 130 USD/tunnu, og skamma stund hefur það haldizt í slíkum hæðum hingað til.  Færeyingar framleiða meira en helming raforku sinnar með olíu.   

Allir vita, þó að téður Hörður hafi haldið öðru fram, að tengist Ísland við raforkukerfi Evrópu, mun verða hækkun á raforkuverði hér, sem mun leiða til þess, að fjöldi fyrirtækja leggi upp laupana.  Þegar téður Hörður er spurður, hvers vegna ríkisfyrirtækið Landsvirkjun haldi samt áfram að eyða púðri í sæstrengshugmyndina, vefst honum tunga um tönn: "Það, sem við viljum gera á næstu tveimur árum, er að skoða kosti og galla þess að leggja strenginn.  Lagning sæstrengsins getur mögulega haft góð áhrif á iðnaðinn hér á landi.  Enda yrði orkuöryggið enn meira, því að einnig væri hægt að flytja orku til landsins, ef einhverjar hamfarir mundu valda ófyrirsjáanlegum skaða á orkuframleiðslunni.  Fyrir utan hinn augljósa hagnað, sem af því hlytist, að við gætum selt alla umframorku út allan ársins hring.  En grundvallaratriðið er að skoða möguleikana til hlítar og rannsaka, hvaða áhrif þetta gæti haft á samfélagið, segir Hörður."

Við þessi orð forstjóra ríkisfyrirtækisins, Landsvirkjunar, er margt að athuga. 

1. Það er algerlega fráleitt að halda því fram, að fjárhagslega megi réttlæta sæstreng með auknu afhendingaröryggi til iðnaðar á Íslandi.  Afhendingaröryggið verður nú þegar að telja viðunandi, þó að spennugæðin þurfi að batna, en orka til Íslands um sæstreng yrði svo dýr, að sá iðnaður, sem hana mundi þurfa að kaupa, mundi óðara leggja upp laupana.  Fyrir iðnaðinn væri ódýrara að stöðva framleiðslu sína tímabundið en að kaupa raforku á kostnaðarverði um sæstreng. Um þetta gildir svipað og óhóflegt veiðigjald á útgerðina.
2. Afhendingaröryggi um sæstreng er svo lítið, að engum iðnrekanda dettur í hug að reiða sig á slíkt.  Þar við bætist ástand tengimannvirkja og flutningslína í náttúruhamförum, sem nefndar voru.  Hvernig dettur þessum forstjóra í hug að bera annað eins á borð ? Þessi viðbára er algerlega úr lausu lofti gripin.
3. Sú röksemd, að mikill hagnaður fáist við að selja alla umframorku utan um sæstreng, er grátlega léleg.  Talað er um umframorku árið um kring.  Hefur einhver heyrt um umframorku að vetrarlagi ?  Á meðan unnt er að safna öllu vatni í lón, er auðvitað engin umframorka.  Umframorkan, sem til ráðstöfunar er, er svo lítil, að ekki er upp í nös á ketti á móti kostnaðinum af strengnum.  Þessi orka er orðin rándýr komin gegnum flutningskerfi á Íslandi, afriðil, sæstreng, áriðil og flutningskerfi erlendis, auk þess, sem hún hefur rýrnað um ein 15 % á allri þessari leið.  Það er augljóslega þjóðhagslega miklu hagkvæmara að endurvekja á Íslandi markað fyrir umframorku.  Það er unnt að gera með rammasamningum til 15 ára um slík viðskipti, og munu íslenzk fyrirtæki þá fjárfesta til að nýta slíka afurð, t.d. fiskimjölsverksmiðjur, eigendur rafskautakatla og jafnvel stóriðjan.  Framkoma Landsvirkjunar á þessum markaði hérlendis er ruddaleg, svo að ekki sé nú fastar að orði kveðið.
4. Það, sem forstjóri Landsvirkjunar vill eyða fé í að rannsaka, liggur í augum uppi.  Sæstrengur er jafngildi glórulausrar ævintýramennsku í fjármálum og tilræði við afkomu almennings og athafnalífs á Íslandi.  Útlát Landsvirkjunar í þessa veru eru óafsakanleg og ber þegar í stað að stöðva.  Til að svo verði gert verður nauðsynlegt að skipta um stjórn Landsvirkjunar og forystusveit eftir næstu Alþingiskosningar.  

Þann 1. júní 2012 birtist baksviðsgrein í Morgunblaðinu eftir Börk Gunnarsson, blaðamann, undir fyrirsögninni, "Sæstrengur gæti gefið mikið af sér".  Þar er sagt frá ráðstefnu í Aríon-banka í Reykjavík og vitnað til Odd Håkon Holsæter, fyrrverandi forstjóra Statnets, sem er Landsnet Norðmanna: "En þegar við hættum að horfa á meðaltalsverð og skoðuðum möguleikann á því að selja bara, þegar gott verð gafst, en annars ekki, þá gerbreyttist myndin.  Orkan getur verið ódýr yfir daginn og dýr á nóttunni."  Hér er furðumálflutningur á ferð í íslenzku samhengi, sem markast af raunverulegum orkuskorti á Norðurlöndunum.  Nýting strengsins er væntanlega gerð viðunandi með því að flytja orku inn, þegar ekki er hagkvæmt að flytja út, og spara þannig vatn í lónum Noregs og Svíþjóðar.  Á Íslandi getur þetta ekki átt við.  Hagkvæmni strengsins er undir því komin, að unnt sé að flytja fullt afl utan samkvæmt aflgetu flutningskerfisins allan ársins hring með hagnaði.  Þetta er hins vegar ekki hægt af tæknilegum ástæðum flutningskerfisins og markaðslegum ástæðum í Evrópu, þ.e. bilanatíðni, viðhaldsþörf og vindmyllurekstri í Evrópu.  Þegar vindur blæs, fellur orkuverðið í Evrópu o.s.frv.

Núverandi forstjóri Landsvirkjunar hefur verið að því spurður, hvaðan hann ætli að fá raforku inn á sæstrenginn sinn.  Hann benti þá á, að Ísland væri óplægður akur fyrir vindmyllur !

Nú ætlar Landsvirkjun að reisa nokkrar vindmyllur í grennd við Búrfell til reynslurekstrar.  Það vekur mikla undrun.  Landsvirkjun hefur átt í höggi við virkjunarandstæðinga, en hvernig dettur forráðamönnum hennar í hug, að unnt verði að réttlæta uppsetningu forljótra mannvirkja, sem blasa við langar leiðir, með viðeigandi jarðraski, valda fugladauða, gefa frá sér óþægilegan hvin og geta ekki virkað öðru vísi á raforkumarkaðinn en að hækka raforkuverðið ?

Framleiðslukostnaður raforku frá vindmyllu er a.m.k. fimmfaldur á við framleiðslukostnað frá nýrri vatnsaflsvirkjun.  Hvernig Landsvirkjun ætlar þá að fara að græða á vindmyllum er venjulegum dauðlegum manni hulin ráðgáta.  Gömul spænsk skáldsaga segir frá geggjuðum riddara, hugumstórum, sem stóð mikil ógn af vindmyllum og barðist við þær, en varð að láta í minni pokann.  Nú hefur mönnum hjá Landsvirkjun hugkvæmzt það snilldarráð að tengja saman raforkukerfi vindmylla á Íslandi og í Evrópu með sæstreng.  Er ekki að efa, að verkefnið mun njóta velvildar "kommissara" ESB í Brüssel, sem hér munu eygja möguleika á að ná 2020 markmiðum Evrópusambandsins um hreina orkunotkun Evrópu.  Ísland væri hins vegar að flytja utan störf með slíku tiltæki, og tapið væri geigvænlegt af strengnum. Annað mál er, hvers konar Evrópusamband verður við lýði árið 2020, eða hvort nokkurt Evrópusamband verður á dögum þá samkvæmt núverandi skilningi okkar á því (leiða) fyrirbrigði.