Uggvęnlega horfir meš vatnsbśskapinn ķ vetur

Hagkerfi žróašra rķkja eru knśin įfram meš orkugjöfum.  Žaš, sem skilur ķslenzka orkukerfiš og žar meš hagkerfiš frį öšrum, er mjög mikil orkunotkun į hvern ķbśa.  Žetta er ķ raun undirstaša velmegunarinnar hér, sem er engan veginn sjįlfgefin ķ ljósi stašsetningar og engra hefšbundinna aušlinda ķ jöršu.  Žęr eru hins vegar ķ hafinu umhverfis landiš, og ķ jaršhitanum er grķšarleg aušlegš fólgin.  Orkukerfi landsins sker sig frį orkukerfum flestra annarra žjóša meš žvķ, aš žaš er tališ sjįlfbęrt, en veikleiki žess er hins vegar sį, aš žaš er hįš duttlungum nįttśrunnar. Nś viršist vatnsbśskapur vera meš lakasta hętti, žar sem vatnshęš Žórisvatns er undir lįgmarki įrstķmans og hękkar hęgt. 

Žaš er hęgt aš sjį viš minnihįttar minnkun į framboši orku ķ slęmum vatnsįrum, eins og nśna, meš žvķ aš hafa borš fyrir bįru, bęši ķ vatnsmišlunargetu og aflgetu.  Žaš kostar og undir žeirri orkulöggjöf, sem landsmenn bśa viš frį 2003, žegar Orkupakki 1 (OP1)frį Evrópusambandinu (ESB) var innleiddur, viršist ekkert orkuvinnslufyrirtękjanna sjį sér hag ķ slķkum varaforša, en Landsvirkjun bar įbyrgš į raforkuöryggi landsmanna frį stofnun sinni 1965 fram aš OP1. 

Alvara žessa mįls er hins vegar fólgin ķ žvķ, aš samfélagslegt tjón af raforkuskorti, žótt hann verši meš fyrirvara, eins og nś stefnir ķ, er margfalt meira en tjón orkufyrirtękjanna af minnkašri raforkusölu.  Orkupakkarnir hafa skiliš landsmenn eftir berskjaldaša gagnvart afleišingum žess aš innleiša orkulöggjöf į Ķslandi, sem snišin er viš gjörólķkar ašstęšur. Žennan yfiržyrmandi veikleika löggjafarinnar hér žarf aš snķša af, eins og hverja ašra annmarka į löggjöf, svo aš einhver ašili ķ žessu žjóšfélagi verši įbyrgur fyrir raforkuörygginu og hafi nęgileg völd til aš knżja į um nżja virkjun ķ nafni žjóšarnaušsynjar. Engu er lķkara en žau žjóšfélagsöfl, sem reyna stöšugt aš žvęlast fyrir framfaramįlum žjóšarheildarinnar, hvort sem um ręšir nżjar virkjanir eša flutningslķnur, stingi nś hausnum ofan ķ sandinn.  Ķ kosningunum ķ september 2021 fer bezt į žvķ, aš žau hafi įfram hausinn ķ sandinum. Hvaš žarf mikiš tjón aš hljótast af afturhaldsstefnunni įšur en hśn missir allan hljómgrunn og horft veršur hlutlęgum augum į virkjana- og lķnuįform.   

Žaš er ekki nóg meš, aš yfirvofandi sé afnįm ótryggšrar raforku vegna vatnsskorts til žeirra, sem hana kaupa nś, heldur er Landsnet tekiš aš bśa višskiptavinni sķna undir skort į s.k. reišuafli, sem žżšir, aš Landsnet sér fram į aš geta hvorki annaš įlagstoppum né brugšizt viš brottfalli rafala af kerfinu.  Žetta skapar hęttu į tķšnilękkun ķ kerfinu, sem ķ sinni verstu mynd leišir til kerfishruns, nema lišavernd stórra višskiptavina bregšist rétt viš.  Allt mun žetta leiša til framleišslutaps, en vonandi ekki tjóns į bśnaši hjį notendum. 

 Įstand, eins og hér er lżst, ógnar efnahagslegri višspyrnu landsmanna og mun draga śr hagvexti. Žetta er sjįlfskaparvķti og algerlega fyrirséš ķ hvaš stefndi.  Sjįlfskaparvķtiš er virkjanatregša, sem er af pólitķskum toga.  Einstrengingsleg nįttśruvernd tefur flestar framkvęmdir į sviši orkuöflunar (og flutnings), og er skemmst aš minnast įforma HS Orku og Vesturverks um Hvalįrvirkjun į Vestfjöršum, um 55 MW aš uppsettu afli. 

Enn einkennilegra er, aš Landsvirkjun skuli ekki hafa rįšizt ķ virkjun Nešri-Žjórsįr, t.d. Hvammsvirkjun, en hśn mun vera fullnašarhönnuš fyrir mešalrennsli 352 m3/s, orkuvinnslu 720 GWh/įr meš uppsettu afli 93 MW. Umhverfisįhrif verša ķ lįgmarki, enda inntakslóniš ašeins 4 km2.  Landsvirkjun ętlar aš reisa trausta og varanlega brś į stašnum, sem tengja mun Įrnessżslu og Rangįrvallasżslu į nżjum staš.  Virkjunin mundi leysa śr brżnasta višfangsefni orkugeirans, sem stafar af įlagsaukningu vegna aukinnar eftirspurnar hjį śtflutningsišnašinum og vegna orkuskiptanna auk fjölgunar ķbśša. 

Ķ baksvišsfrétt Loga Siguršarsonar ķ Morgunblašinu 25. jśnķ 2021 er vištal viš Lįrus M.K. Ólafsson, višskiptastjóra į išnašar- og hugverkasviši Samtaka išnašarins, SI.  Fyrirsögnin var:

"Fyrirtęki lżsa įhyggjum af stöšu raforkumarkašarins".

""Viš höfum verulegar įhyggjur af žróun raforkuveršs, og aušvitaš er ekki į bętandi, ef žaš er einhver óvissa meš framleišslugetu, sem žar af leišandi hękkar raforkuverš.  Žetta er višvarandi, og viš höfum lżst yfir įhyggjum af žessu alveg óhįš žvķ, hvort einhver tśrbķna bilaši ķ Reykjanesvirkjun, eša hvort žaš sé skert lónsstaša", segir Lįrus." 

Hagsmunir atvinnulķfsins eru tvķmęlalaust miklir gagnvart žvķ, aš į hverjum tķma sé nęgt framboš raforku, og žar eru žjóšarhagsmunir undir. Nęg "gręn" raforka į hagstęšu verši fyrir kaupendur er eitt helzta samkeppnisforskot Ķslands. Ef stjórnmįlaöfl ķ rķkisstjórn eru aš žvęlast fyrir gerš nżrra virkjana, žegar orkuskortur blasir viš, žį er žaš hreint skemmdarverk og ógn viš lķfsafkomu fólks. Aš žvęlast fyrir nżjum vatnsorkuvirkjunum, sem hafa lįgmarks umhverfisrask ķ för meš sér, ógnar bęši efnahagsframžróun vaxandi žjóšar og markmišum rķkisvaldsins um 55 % minnkun losunar koltvķildisjafngilda įriš 2030 m.v. 1990 og kolefnishlutleysi įriš 2040.  Til aš leysa jaršefnaeldsneyti af hólmi į lįši, legi og ķ lofti, veršur lķklega aš virkja sem nemur um 2 TWh/įr, og žar aš auki kemur vaxandi orkunotkun vegna aukinnar framleišslu į žessu tķmabili. Hvammsvirkjun er naušsynleg vegna beggja žessara žįtta. 

Umhverfisrįšherra Vinstri hreyfingarinnar gręns frambošs setti sig upp gegn gerš varnargarša gegn hraunrennsli frį Fagradalsgķgum. Sżnir žaš, hversu forstokkaš afturhald žar er į feršinni.  Žaš mun verša jafnvęgi ķ orkumįlum til trafala į Ķslandi, ef sį mašur veršur kosinn į žing sem fulltrśi SV-kjördęmis ķ september 2021.  Sporin hręša.  Nśverandi kyrrstöšu ķ virkjanamįlum į Ķslandi veršur aš skrifa į žį glórulausu hugmyndafręši, sem vinstri flokkarnir meš vinstri gręna ķ broddi fylkingar fylgja varšandi aušlindanżtingu į Ķslandi.  Žessari sjįlfheldu veršur aš linna ķ nafni hagsmuna nśverandi og komandi kynslóša. 

"Lįrus segist heyra mikiš frį fyrirtękjum um hękkanir į flutningsgjaldskrį Landsnets, sem hękkaši ķ janśar [2021] um 5,5 % hjį stórnotendum og 9,9 % hjį dreifiveitunum. 

Svandķs Hlķn Karlsdóttir, višskiptastjóri Landsnets, segir hękkunina hafa veriš naušsynlega og bendir į, aš flutningsgjaldskrįin hafi lękkaš frį 2013.  Žetta hafi veriš fyrsta hękkunin sķšan žį.

Hśn bętir viš, aš reynt hafi veriš aš koma ķ veg fyrir hękkunina ķ samstarfi viš stjórnvöld, en žaš hafi ekki tekizt. Svandķs segir eitt af markmišum Landsnets aš halda stöšugleika ķ flutningsgjaldskrįnni.  "Viš vorum ķ žeirri stöšu, aš annašhvort žurftum viš aš hękka gjaldskrįna eša draga śr fjįrfestingum, og žaš er eitthvaš, sem viš töldum ekki įkjósanlegt aš gera.  Viš erum sérleyfisfyrirtęki, žannig aš okkur eru settar įkvešnar tekjur, sem viš megum hafa.  Viš höfum įkvešiš svigrśm til žess aš fęra tekjur į milli įra, og viš vorum aš vinna meš stjórnvöldum ķ faraldrinum til aš fį aukiš svigrum, bęši til žess aš geta haldiš įfram fjįrfestingum og koma ķ veg fyrir hękkunina į gjaldskrįnni, en žaš nįšist ekki ķ tęka tķš", segir Svandķs."  

Žarna er varla öll sagan sögš. Stjórnvöld (išnašarrįšherra) var meš frumvarp fyrir žinginu um aš breyta reiknireglum fyrir tekjumörk Landsnets, svo aš hękkunaržörf gjaldskrįrinnar mundi minnka, en fjįrmagna mętti fjįrfestingar ķ meira męli meš lįntökum. Frumvarp žetta viršist illu heilli hafa dagaš uppi ķ žinginu, śr žvķ aš žessar uršu mįlalyktirnar.  Ķ sambandi viš reiknireglur gjaldskrįa Landsnets er jafnframt vert aš hafa ķ huga, aš Orkustjóri ESB į Ķslandi (Landsreglari) į sķšasta oršiš um hana.  Kannski hefur hann ekki veriš hrifinn af, aš viš reiknireglunum yrši hróflaš.  Žótt išnašarrįšherra beri hina pólitķsku įbyrgš į žessum miklu hękkunum į gjaldskrį Landsnets, er hśn lķklega blóraböggull ķ žessu mįli, en sökudólgana annars stašar aš finna. 

Allt of litlar beinar erlendar fjįrfestingar eru į Ķslandi fyrir ešlilegan vöxt athafnalķfsins og atvinnusköpun, og žęr eru tiltölulega mun meiri į hinum Noršurlöndunum. Žaš er athyglisvert, aš erlendar fjįrfestingar eru mjög litlar frį löndum ESB, nokkrar frį EFTA-rķkjunum, en mestar hafa žęr veriš frį Noršur-Amerķku.  Ein slķk bżšst landsmönnum nśna, en Landsvirkjun stendur sem žvergiršingur gegn henni.  Um er aš ręša tęplega mrdISK 15 fjįrfestingu Noršurįls į Grundartanga ķ nżjum bśnaši ķ steypuskįla fyrirtękisins til aš geta steypt įlsķvalninga.  Til aš leggja ķ slķka fjįrfestingu žarf Noršurįl tryggingu fyrir orkuafhendingu į verši, sem er fyrirsjįanlegra en nśverandi višmišun viš Nordpool-markašinn. Fyrirtękiš hefur fariš fram į verš, sem er nįlęgt mešalverši til stórišju į Ķslandi meš įlveršstengingu.  Aš öllu ešlilegu ętti aš vera samningsgrundvöllur um žetta, en Landsvirkjun undir nśverandi stjórn er ekki meš öllu ešlilegt fyrirtęki. 

Žann 30. jśnķ 2021 birtist ķ Markašnum vištal Žóršar Gunnarssonar viš Mike Bless, frįfarandi forstjóra Century Aluminium, móšurfélags Noršurįls:

"Įlveršstenging raforkuveršs var ein helzta įstęša žesss, aš forsvarsmenn Century Aluninium sįu sér žann leik į borši aš kaupa įlveriš viš Grundartanga įriš 2004 af Columbia Ventures Corporation. 

Žetta er mat Mike Bless, frįfarandi forstjóra Century Aluminium, sem var staddur hér į landi į dögunum.  Fram kom ķ kauphallartilkynningu žann 17. maķ 2021, aš Bless myndi brįtt lįta af störfum sem forstjóri Century eftir 10 įr į forstjórastólnum."

Įlfyrirtękin lķta į įlveršstengingu raforkuveršs sem  verulega įhęttuminnkun fyrir eigendur sķna og žess vegna eftirsóknarverša į svipulum markaši. Landsvirkjun įttaši sig fljótlega į, aš gagnkvęmir hagsmunir vęru fólgnir ķ įlveršstengingunni, en įriš 2010 varš afturhvarf til hins verra į žeim bę.

"Mįliš snżst ekki endilega um lęgra eša hęrra verš. Žaš, sem okkur žótti ašlašandi, var tengingin viš įlverš.  Viš borgum glašir hęrra raforkuverš, ef okkar afuršaverš er hįtt. Century Aluminium er ekki stór įlframleišandi į alžjóšlegan męlikvarša, og samkeppnisašilar okkar, sem eru meš żmiss konar ašra starfsemi en įlframleišslu, žola betur sveiflur ķ įlverši en viš. 

 Žess vegna er įlveršstengingin afar mikilvęg fyrir okkur.  Viš erum lķka meš įlveršstengingu ķ ašfangakaupum okkar, t.a.m. viš innkaup į sśrįli.  Į sama hįtt og viš raforkuinnkaup žį borgum viš sśrįlsbirgjum okkar glašir hęrra verš, ef įlverš hękkar. 

En žaš var ašallega įlveršstengingin, sem var ašlašandi ķ okkar augum.  Hśn žżšir, aš viš getum haft betri stjórn į okkar rekstrarįhęttu.  Svo veršur lķka aš nefna, aš įlveriš į Grundartanga er eitt žaš glęsilegasta m.t.t. stjórnunar, öryggismįla, gęšamįla og annars.  Eitt er aš komast į žennan staš, en annaš aš višhalda svo hįum gęšastöšlum allan žennan tķma.  Žaš er stjórnendunum hér heima aš žakka."

Žarna lżkur frįfarandi forstjóri móšurfélags Noršurįls lofsorši į įrangur Noršurįls, og starfsfólkiš veršskuldar hrósiš.  Hiš sama į viš um starfsemina ķ Straumsvķk, žar sem ISAL hefur nįš frįbęrum įrangri meš verksmišju, sem er talsvert minni og eldri en Noršurįl, en Hafnfiršingar höfnušu į sinni tķš stękkun ISAL, sem eigandinn var fśs til aš leggja śt ķ. 

Įlveršstenging er einnig hagstęš orkubirginum til lengdar, žvķ aš įlfyrirtękiš er yfirleitt fśst til aš fallast į hęrra mešalverš, ef žaš fęr lęgra verš, žegar į móti blęs į mörkušunum. Nśverandi forstjóri Landsvirkjunar taldi sig vita betur, žegar hann tók viš 2010, og gekk žį hart fram ķ nafni stöšugleika aš afnema įlveršstenginguna.  Afleišingin varš ekki stöšugleiki, heldur var Landsvirkjun nęrri bśin aš missa žennan elzta višskiptavin sinn fyrir vikiš. 

"Žrįtt fyrir aš nśverandi markašsverš į įli myndi aušvitaš réttlęta stękkun viš Grundartanga, er ekki skynsamlegt aš taka slķkar fjįrfestingarįkvaršanir śt frį stundarverši.  Allt ferliš, sem snżr aš leyfisveitingum, hönnun, undirbśningi og framkvęmdum, er 4 til 5 įra ferli.

Hins vegar er raunhęfara til skemmri tķma aš bęta viš viršisaukandi framleišslu viš Grundartanga, t.a.m. įlboltaframleišslu [įlboltar hér sķvalar įlstengur-innsk.BJo].  Žó aš įlagiš į įlbolta yfir hrįįli sé 1000 USD/t, žį myndum viš samt alltaf horfa į 250 USD/t langtķmamešaltališ til aš įkveša, hvort fjįrfestingin borgi sig.  

Žaš er snśiš aš taka langtķmaįkvaršanir śt frį skammtķmaverši.  Eftirspurn gręnna įlbolta er hins vegar aš aukast ķ Evrópu og hefur veriš um lengri tķma, og žvķ höfum viš lagt mikla įherzlu į aš koma žvķ verkefni af staš hér heima. En til žess aš svo megi verša, žurfum viš aš hafa betri vissu um raforkuverš okkar til framtķšar." 

Žaš mį rįša af žessu, aš rękju stjórnvöld į Ķslandi sókndjarfa išnašarstefnu, sem reist vęri į meiri orkunotkun, žį vęru lķklega nśna komin įleišis įform um talsverša aukningu framleišslugetu Noršurįlsverksmišjunnar. Žvķ mišur blasir allt annar og afturhaldssamari raunveruleiki viš, stöšnun išnvęšingarinnar og stefnuleysi varšandi nżjar virkjanir.  Žaš er engu lķkara en afturhaldiš ķ stjórnarandstöšunni sé žegar setzt viš stjórnvölinn į žessu mikilvęga sviši atvinnuuppbyggingar og gjaldeyrissköpunar. 

Hjį Bless kemur fram, hversu įbatasöm įlsķvalningaframleišslan er, žvķ aš veršiš fyrir hana um žessar mundir er um 3500 USD/t samkvęmt honum. Aš framkvęmdir viš umbyltingu steypuskįla Noršurįls skuli ekki nś žegar vera komnar į flugstig, veršur aš skrifa alfariš į žvergiršing Landsvirkjunar, sem er framfarahamlandi og einhvern veginn alveg ķ takti viš stjórnarandstöšuna.  Hefur Samfylkingin kverkatak į stjórn Landsvirkjunar ?  Žetta er mjög óešlilegt įstand, og tal talsmanna Landsvirkjunar um nżtingu gręnna tękifęri til eflingar hags Ķslands er hrein hręsni ķ žessu ljósi. 

Žį kemur réttmętt hrós Bless ķ garš starfsmanna Noršurįls, en svipaša sögu er aš segja af ISAL og mjög lķklega af fleiri stórišjuverum į Ķslandi: 

"Žessa aukningu ķ framleišslugetu [śr 260 kt/įr ķ 320 kt/įr eša 23 %-innsk. BJo] mį rekja til snjallra stjórnenda Noršurįls hér į landi, og žaš er įstęšan fyrir žvķ, aš žau hafa mikiš aš segja um rekstur įlvera okkar ķ Bandarķkjunum. Žau hafa stašiš sig einstaklega vel į Grundartanga." 

Sé horft til ķslenzkrar stórišju og įrangurs hennar ķ alžjóšlegu samhengi, er freistandi aš alhęfa žessi orš Mike Bless og fęra žau yfir į stórišjuna ķ heild.  Žau eru žess vegna beztu mešmęlin, sem hęgt er aš fį fyrir aukningu žessarar starfsemi ķ landinu.  Til aš svo megi verša žarf hins vegar pólitķskan vilja, jafnvel eldhug, eins og finna mįtti hérlendis į 7. įratug sķšustu aldar, ašallega innan vébanda Sjįlfstęšisflokksins.   

 

 

 

 

     


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband