31.7.2010 | 17:27
Leišin til įnaušar
Um žessar mundir rennur fręg bók austurrķska hagfręšingsins Friedrich von Hayek śt eins og heitar lummur erlendis. Ķ riti žessu, Leišinni til įnaušar, er gerš skilmerkileg grein fyrir žvķ, aš mišstżring framleišsluaflanna leiši til ófarnašar ķ rekstri fyrirtękjanna og fįtęktar almennings, en valddreifing og samkeppni einkaframtaks hins vegar hįmarki sjįlfbęra nżtingu atvinnutękja, skapi heilbrigšan hagvöxt og bęti almannahag. Žetta hefur afleit reynsla af rķkisrekstri stašfest. Hann ber aš foršast eins og heitan eldinn.
Rįšstjórnarrķkin, sem voru grundvölluš į samyrkjubśskap og höfšu upprętt einkaeignarréttinn, uršu sišferšilega og fjįrhagslega gjaldžrota og sameignarstefnan hrundi žar til grunna. Einkaeignarrétturinn, frjįlst framtak og markašshyggja, hrósušu sigri. Rķki sameignarsinna voru örgustu fįtęktarbęli, og hiš sama gildir um žau fįu, sem eftir eru, e.t.v. aš Rauša-Kķna undanskildu, žar sem reyndar er blandaš hagkerfi.
Nś bregšur svo viš hérlendis, aš afturganga sameignarstefnunnar birtist undir heitunum "Attack" og Vinstri hreyfingin gręnt framboš. Afturgangan einbeitir sér um sinn aš orkugeiranum, žó aš orkulindir séu ķ sameign samkvęmt lögum og ašeins brot af afnotaréttinum ķ einkaeigu. Orkuvinnslufyrirtękin, eins og önnur fyrirtęki, žurfa fernt: ašföng, mannauš, fjįrmagn og markaš. Sérstaša orkuvinnslufyrirtękjanna er fólgin ķ mikilli fjįrmagnsžörf og langri endingu mannvirkja. Mįlsvarar sameignarfyrirkomulagsins viršast bęši vilja éta kökuna og eiga hana. Žaš hefur aldrei veriš hęgt, og aršgreišslur af virkjun geta ekki hafizt aš rįši fyrr en skuldir af henni hafa veriš greiddar mörgum įrum eftir aš starfręksla hófst. Žess vegna hafa aršgreišslur ķslenzkra orkufyrirtękja veriš sįralitlar. Stór hluti kostnašar orkuvinnslunnar, og žar meš orkuveršsins, er framan af vegna vaxtakostnašar fyrirtękjanna, sem aš mestu rennur ķ vasa erlendra fjįrmagnseigenda.
Višskiptaįętlun Magma Energy gerir ekki rįš fyrir aršgreišslum til eigenda į nęstu įrum, heldur veršur framlegš nżtt til frekari fjįrfestinga į Ķslandi. Žetta er einmitt žaš, sem Ķslendingar žurfa į aš halda til aš koma hjólum athafnalķfsins ķ gang og til aš stękka žjóšarkökuna. Er ekki aš efa, aš nęsta frjįlslynda rķkisstjórn, sem mynduš veršur ķ landinu, mun kappkosta einmitt žetta til aš efla hagvöxtinn.
Samfylkingarmenn telja sig vera mįlsvara nśtķmalegra stjórnarhįtta meš žvķ aš berjast fyrir inngöngu Ķslands ķ ESB (Evrópusambandiš). Mišaš viš stjórnarhętti vinstri gręnna er e.t.v. eitthvaš til ķ žvķ. Žó veršur aš segja alveg eins og er, aš stjórnarhęttir nśverandi rķkisstjórnar Samfylkingar hafa keyrt um žverbak. Žeir vitna um spillingu, og nęgir aš minna į rįšningu "Umbošsmanns skuldara" og pukriš og potiš vegna starfs forstjóra Ķbśšalįnasjóšs.
Vita Samfylkingarmenn ekki, aš sś einokunarstefna ķ orkugeiranum, sem sameignarsinnar berjast fyrir, stingur algerlega ķ stśf viš stefnu ESB um skipulag, samkeppni og eignarhald orkugeirans ? Žar er kvešiš į um samkeppni ķ orkuvinnsluhlutanum, og rķkiš mį ekki vera markašsrįšandi į samkeppnimarkaši. Yfirlżsing rķkisstjórnar Samfylkingar um aš hindra meirihlutaeigu einkafyrirtękja ķ orkuvinnslu stangast gjörsamlega į viš stefnu ESB.
Į sama tķma berst Össur Skarphéšinsson, utanrķkisrįšherra, um į hęl og hnakka viš aš troša Ķslandi inn ķ ESB. Fęr hann ekki mķnus ķ kladdann hjį Brüssel, žegar ašfarir stjórnarinnar ķ orkumįlum berast inn į borš Stefans Füle, stękkunarstjóra ? Sį tók skżrt fram nżlega, aš alls engar undanžįgur frį lögum og reglum ESB stęšu Ķslendingum til boša til lengdar. Žetta er stašfesting į mati andstęšinga ESB-ašildar um žessi efni.
Sķšan 1994 hefur Ķsland veriš į Evrópska efnahagssvęšinu, hvers grundvöllur eru frelsin fjögur, ž.e. frjįlsir flutningar fólks, vöru og žjónustu į milli landa og frjįlst flęši fjįrmagns. Meš bošašri skeršingu rķkisstjórnarinnar į frjįlsu flęši fjįrmagns frį EES til Ķslands skżtur Samfylkingin sig ķ fótinn; gott, ef hśn skżtur ekki fótinn undan trśveršugleika sķnum sem stjórnmįlaflokkur meš einlęgan vilja til ašildar lands sķns aš tilvonandi rķkjasambandi, ESB. Žegar landbśnašar-og sjįvarśtvegsrįšherra, Jón Bjarnason, lżsti žvķ yfir, aš verja yrši ķslenzkt athafnalķf gegn erlendum fjįrfestingum, tók žó fyrst steininn śr. Slķkur mįlflutningur heyrist ašeins frį Noršur-Kóreu nś į dögum.
Fjįrmįlarįšherra "norręnu velferšarstjórnarinnar" heldur sig viš yfirboršslegar vķsanir til Noregs um eignarhlutdeild rķkis ķ fyrirtękjum. Noršmenn eru ķ žeirri einstöku ašstöšu ķ Evrópu, aš rķkiš ręšur yfir grķšarlegum upphęšum, olķugróša, sem žaš telur vel variš meš fjįrfestingu ķ öflugum fyrirtękjum af żmsum toga, ž.į.m. ķ Noregi. Ekkert slķkt į viš hér. Žvert į móti er rķkissjóšur rekinn į erlendum lįnum, og skuldir hans nįlgast af žeim sökum aš nema heilli landsframleišslu, VLF. Skuldirnar eru žar meš yfir hęttumörkum, enda er lįnshęfi rķkissjóšs ķ ruslflokki samkvęmt Fitch. Af žeim sökum, sem hér hafa veriš raktar, eru hvorki stjórnmįlalegar né fjįrhagslegur forsendur fyrir hendi til aš stugga viš og jafnvel aš žjóšnżta einkaeign ķ orkuvinnslu Ķslendinga. Veruleikafirringin rķšur ekki viš einteyming.
Hvaš žżšir žetta fyrir efni žessa mįls ? Žaš žżšir, aš verši VG aš vilja sķnum, munu vaxtagjöld skattborgaranna til śtlanda stórhękka, rķkissjóšur dregst nęr hengifluginu, og ekkert bolmagn veršur til framkvęmda ķ orkuvinnslu né annars stašar. Žetta mun stöšva frekari išnvęšingu landsins. Meš öšrum oršum:
aukin fįtękt, stöšnun og landflótti ķ boši Vinstri hreyfingarinnar gręns frambošs.
Rķkisstjórnarflokkarnir fį falleinkunn fyrir framgöngu sķna ķ orkumįlum. Žaš veršur aš spyrja žjóšina hiš fyrsta, hvort hśn vilji fara ķ žessa eyšimerkurgöngu meš afturhaldinu, eša hvort hśn vill sópa žvķ śt ķ hafsauga meš Alžingiskosningum.
Vašallinn snżst mest um žį mošsušu, aš foršast beri, aš aršurinn af orkulindunum lendi ķ höndum śtlendinga. Žeir, sem halda žessu fram um orkufyrirtęki Ķslendinga, sem skulda um 600 milljarša króna ķ śtlöndum, hafa annašhvort ekki kynnt sér mįlefni orkugeirans af nokkru viti eša žeir tala gegn betri vitund. Hagkvęmast er nś fyrir rķkissjóš aš losa um fé, selja eignir, t.d. ķ orkuvinnslufyrirtękjunum, og grynnka į skuldum ķ śtlöndum. Meš žessu lękka vaxtagreišslur skattborgaranna til śtlanda, erlent fjįrfestingarfé streymir til landsins, atvinna eykst, hagvöxtur myndast, og rķkiš nęr jafnvęgi į rekstur sinn. Žetta er forsenda žess aš lękka skuldabagga hins opinvera erlendis nišur fyrir 50 % af VLF, svo aš lįnstraustiš batni og vextir lękki. Žetta er hagsmunamįl almennings ķ landinu.
Žegar orkufyrirtęki ķ einkaeign taka aš skila arši, mun rķkiš hirša hluta hans meš skattheimtu. Žaš er ętķš og alls stašar svo, aš eigandi fjįr, sem hann lįnar eša festir ķ eign, fęr af žvķ vexti eša arš, nema skuldunautur lendi ķ greišslužroti eša fjįrfesting misheppnist. Rķkiš į alls ekki aš leggja fé skattborgaranna ķ įhęttufjįrfestingar.
Óvissa rķkir um orkuvinnslugetu jaršvarmaorkuvera, og borholur eru viškvęmar fyrir jaršhręringum ķ grennd. Einkafyrirtęki nęr, aš öšru jöfnu, lęgri vinnslukostnaši en rķkisfyrirtęki. Įkvaršanataka fyrirtękis meš stóra rķkishlutdeild veršur mun erfišari og tregari. Žaš er ekki hlutverk stjórnmįlamanna ķ Evrópu aš hlutast til um rekstur og fjįrfestingar orkuvinnslufyrirtękja. Žessi žįtttaka rķkisins er meš öllu óešlileg ķ nśtķma žjóšfélagi, og er ķ andstöšu viš reglur Innri markašar EES.
Nś er mįl mįlanna į orkusvišinu ķ ESB aš auka hlutdeild endurnżjanlegra orkugjafa ķ raforkuvinnslu upp ķ 20 % įriš 2020. Žetta er til aš draga śr losun koltvķildis, og hér til hlišar er sżndur kostnašur viš žetta meš mismunandi ašferšum ķ GBP/t CO2. Af žessum įstęšum er žvķ spįš, aš raunhękkun raforkuveršs muni nema allt aš 45 % į žessu tķmabili ķ Evrópu. Ķ žessu eru fólgin mikil tękifęri fyrir Ķslendinga, žvķ aš kostnašur viš virkjun hérlendis er einvöršungu um 1/10 į viš kostnaš ķ Evrópu į hvert MW (megawatt) ķ endurnżjanlegum orkulindum žar. Žegar afnotaréttur orkulinda hérlendis er seldur, t.d. til 20-30 įra, er rétt aš tengja veršiš viš vķsitölu orkuveršs ķ Evrópu.
Bloggar | Breytt 1.8.2010 kl. 11:13 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (4)
25.7.2010 | 13:34
Of seint ķ rassinn gripiš
Einkennandi fyrir verklag rķkisstjórnarinnar er: "Of seint ķ rassinn gripiš". Ekki veršur į vinstri gręna logiš um sofandahįtt. "Magma-farsinn" sżnir, aš rįšherrar žeirra eru svo slappir, aš žeir geta meš engu móti framfylgt stefnu Vinstri hreyfingarinnar gręns frambošs og samžykktum flokksrįšsins. Ef allt er meš felldu, fį žeir senn reisupassann frį flokkinum. Oršfęri sumra žingmanna og rįšherra vinstri-gręnna um erlendar fjįrfestingar į Ķslandi er hins vegar meš žeim hętti, aš telja veršur skašlegt fyrir oršspor landsmanna sem samstarfsašila viš erlenda fjįrfesta. Hegšun vinstri-gręnna er óheilbrigš og skašar trśveršugleika landsins ķ augum fjįrfesta, sem er stórskašlegt fyrir hagsmuni almennings ķ landinu, fulla atvinnu og žróun athafnalķfsins til aš laša til baka žann mannauš, sem tapazt hefur śr landinu aš undanförnu.
"Magma-mįliš" er tvķžętt. Annars vegar "rįšgjöf" išnašarrįšuneytis Katrķnar Jślķusdóttur um žaš, hvernig hęgt vęri aš fara ķ kringum reglur į Ķslandi um eignarhald į fyrirtękjum. Žessi mįlsmešferš į įbyrgš išnašarrįšherra Samfylkingarinnar er mjög įmęlisverš og getur dregiš dilk mįlshöfšunar į eftir sér.
Hins vegar er spurningin um žaš, hvernig megi fjįrmagna ķslenzkt athafnalķf. Orkufyrirtękin njóta ķ žessu samhengi engrar sérstöšu, žvķ aš ekki er veriš aš selja aušlindina sjįlfa, heldur afnotaréttinn. Um tķmalengd afnotaréttar hlżtur aš fara eftir öšrum skilmįlum, t.d. verši og įkvęšum um forkaupsrétt. Stytting afnotaréttar hefur t.d. aš öšru jöfnu ķ för meš sér lękkun söluveršs, žvķ aš kaupandi veršur aš sjįlfsögšu aš eygja raunhęfa möguleika į arši af kaupunum.
Vinstri hreyfingin gręnt framboš hefur žį stefnu, aš afnotaréttur orkulindanna skuli vera ķ höndum hins opinbera. Žar meš eru vinstri gręnir aš leggja alla įhęttuna, sem slķkar fjįrfestingar hafa ķ för meš sér, į heršar skattgreišenda. Viš slķk skilyrši veršur fjįrmögnun orkufyrirtękja aš fara fram meš lįnum, aš mestu erlendum. Orkuveitu Reykjavķkur hefur veriš rišiš į slig meš of miklum erlendum lįntökum. Hvort er betra, aš skattgreišendur borgi erlendum lįnadrottnum vexti af slķkum lįnum eša aš žeir fįi aš hirša arš af orkusölu hér innanlands um hrķš ?
Vinstri gręnir hafa svaraš žessari spurningu, en svariš er įn nokkurra fjįrhagslegra raka aš teknu tilliti til įhęttu landsmanna. Afstaša vinstri gręnna er reist į tilfinningažrunginni fortķšaržrį žeirra, sem viš nśverandi lįnsfjįrhęfni hins opinbera į Ķslandi giršir ķ raun fyrir umtalsveršar og framkvęmdir į sviši orkuvinnslu meš fjölbreytilegri fjįrmögnun.
Rétta svariš viš spurningunni um eignarhaldiš er, aš velja beri žį leiš, sem hagkvęmust sé alžżšu žessa lands. Sé fjįrmögnunin į įbyrgš hins opinbera, rżrir žaš lįnsfjįrhęfi rķkis og viškomandi sveitarfélags. Žaš jafngildir óhagstęšari lįnakjörum, sem kemur nišur į hag skattborgaranna. Ef fjįrfestingin misheppnast, fį skattborgararnir skellinn. Viš nśverandi ašstęšur į lįnamörkušum jafngildir opinber einokun į fjįrmögnun og afnotarétti litlum sem engum fjįrfestingum af alkunnum įstęšum. Aš berjast fyrir žessari leiš jafngildir stöšvun į frekari orkunżtingu. Slķkt er tępast ķ anda žżzka heimspekingsins Georg W.F. Hegels, sem stundum viršist vera helzta įtrśnašargoš žrįhyggjuhaldinna vinstri-gręnna um eignarhald. Er sś įstęšan fyrir sefasżkislegum köstum umhverfisrįšherra og žingflokksformanns vinstri-gręnna, aš stöšvun erlendra fjįrfestinga jafngildir stöšvun į frekari orkunżtingu ? Žar meš nęši fortķšarhyggjan hįmarki meš stöšnun athafnalķfs, įframhaldandi landflótta og versnandi lķfskjörum landsmanna.
Nś stendur fyrir dyrum aš kljśfa Orkuveitu Reykjavķkur (OR) upp ķ samkeppnistarfsemi, ž.e. raforkuvinnslu, og einokunarstarfsemi, ž.e. dreifingu heits vatns og rafmagns, aš boši Evrópusambandsins. Žį blasir viš aš bjóša orkuvinnsluna śt į EES svęšinu. Ķ ljósi žróunar į orkumarkaši og óvissu um sjįlfbęrni jaršhitageymis virkjunarsvęšanna er ešlilegt aš miša samningstķmabil um afnotarétt aušlindarinnar viš 20 įr. Žį geti eigandinn yfirtekiš réttinn eša bošiš śt aš nżju, og öšlist žį fyrri rétthafi forkaupsrétt (į hęsta verši) aš nżtingarréttinum til annarra 20 įra. Meš žessu móti munu lįnsįbyrgšir sveitarfélaganna, sem aš OR standa, stórlega minnka, og veršur žaš jįkvętt fyrir fjįrmögnun žeirra.
Žegar um veršur aš ręša śtboš į afnotarétti aš vatnsafli mun mįliš horfa aš žvķ leyti öšru vķsi viš, aš framleišslugeta vatnsaflsvirkjana į hverju įri er mun betur žekkt og minni óvissu undirorpin en jaršgufuvirkjana. Žess vegna er ešlilegt aš hafa samningstķmann lengri, t.d. 30 įr, meš skilyrtum framlengingarįkvęšum.
Meš žvķ aš fara žessa śtbošsleiš meš afnotarétt orkulindanna į Evrópska efnahagssvęšinu, EES, er hęgt aš hįmarka virši žeirra fyrir eigendurna, rķki og sveitarfélög, draga śr opinberri skuldsetningu og leggja grunn aš hagkvęmari lįnsfjįrmögnun žeirra.
Engu er lķkara en Vinstri hreyfingin gręnt framboš hafi tileinkaš sér ašferš strśtsins, žegar erfiš višfangsefni ber aš höndum. Auk orkumįlanna blasir viš, aš vinstri-gręnir hafa kosiš aš stinga hausnum ķ sandinn, žegar umsóknin um ašild aš ESB er annars vegar. Ķ višskiptum viš stórveldi į borš viš ESB, sem rekur skefjalausa śtženslustefnu, er žetta lķfshęttuleg ašferšarfręši fyrir fullveldi smįžjóšar. ESB er fullkunnugt um stjórnmįlastöšuna hérlendis, og viršist įforma įróšursherferš hérlendis til aš snśa almenningsįlitinu į sķna sveif. Erlendir menn, gjörkunnugir innvišum ESB, hafa opinberlega sagt fyrir um helztu įfanga ķ ašlögunarferlinu, sem ķ stuttu mįli mį lżsa sem hrįskinnaleik og haršsvķrašri blekkingarstarfsemi Brüssel-veldisins til aš lokka landsmenn til fylgilags viš sig.
Hér stunda skessur vinstri flokkanna ķ rķkisstjórn Ķslands leik meš fjöregg fullveldisins. Önnur skessan hagar sér eins og fimmta herdeild ESB į Ķslandi og mun žess vegna ekki hętta leik fyrr en eggiš brotnar. Andstęšingar inngöngu Ķslands ķ ESB verša ķ nęstu gagnsókn sinni aš reiša sig į hina skessuna, sem reyndar er frošufellandi af reiši śt ķ hina. Hins vegar er ómögulegt aš segja, hvernig reišfęriš stendur į henni, žegar umręšur verša į Alžingi um aš draga umsókn um ašild aš ESB til baka. Ef hśn hleypur śt undan sér viš žetta tękifęri, mun žaš verša hennar bani.
Andstęšingar inngöngu munu aš lokum hafa sigur ķ žessari višureign og eigi sķšar en strax eftir nęstu Alžingiskosningar. Nś falla öll vötn til Dżrafjaršar.
Bloggar | Slóš | Facebook | Athugasemdir (1)
14.7.2010 | 21:46
Skussasafn
Af asnaspörkum og verkleysi vinstri stjórnarinnar mį rįša, aš žar fari ófélegt safn skussa. Doši og drungi einkennir hana og setur aš sama skapi mark sitt į allt žjóšlķfiš. Asnaspörk hennar einkennast flest af žrį eftir aš žurrka śt alla hvata fyrir einstaklingana til aš standa sig, aš gera betur ķ dag en ķ gęr og betur en ašrir.
Žetta kemur illilega fram ķ breytingum vinstri manna į skattakerfinu, žar sem įlögur voru ekki ašeins hękkašar, heldur var hugmyndafręšin greinilega sś aš baki breytingunum aš refsa žeim sérstaklega, sem meira bera śr bżtum fyrir vinnu sķna, og žar meš aš draga śr hvatanum til aš standa sig og aš fį umbun ķ launum, aš ekki sé nś minnzt į hvatann til aš telja rétt fram allar tekjur til skatts. Žegar įętlun fjįrmįlarįšuneytis um skatttekjur stóšst ekki, eins og reyndar var bśiš aš segja fyrir um, žį var gripiš til sértękra rįšstafana, er snśa aš višhaldi eigin hśsnęšis, en auka tekjur samfélagsins ekki neitt.
Nżjasta dęmiš er śr menntageiranum. Žar hefur rżr menntamįlarįšherra ķ roši vinstri gręnna gert sitt til aš draga śr įrangri nemenda ķ grunnskólum landsins, og mįttu žeir žó alls ekki viš žvķ, meš žvķ aš draga śr hvata kerfisins til žeirra aš leggja sig fram til aš įvinna sér rétt til inngöngu ķ žį skóla, sem hugur žeirra stendur til. Žetta er stórlega įmęlisveršur gjörningur aš hįlfu hins vinstri sinnaša og snautlega menntamįlarįšherra. Hśn bakar nemendum og žjóšfélaginu tjón meš sérvizkulegu nišurrifi grunnskólans.
Žaš er brżn žörf į aš hrista upp ķ grunnskólanum til aš žekking nemenda į sögu žjóšar sinnar, móšurmįli, landa-og jaršfręši lands sķns, talna-og bókstafareikningi og erlendum tungumįlum verši frambęrileg, en žaš er hśn alls ekki nś um stundir. Getur hver og einn sannfęrt sig um sannleiksgildi žessarar fullyršingar meš žvķ aš ręša viš 16 įra unglinga. Allt of margir žeirra eru śti į žekju varšandi söguna, tala bjagaš og eru nęstum óskrifandi į móšurmįlinu, eiga erfitt meš óhlutbundna hugsun og eru ósjįlfbjarga ķ erlendum mįlum.
Žessa stöšu menntamįlanna veršur aš lagfęra, og žaš veršur ekki gert meš öšrum hętti en žeim aš koma samkeppni aš į milli nemenda, kennara og skóla og aš żta undir fjölbreytileg rekstrarform. Hver getur veriš į móti innleišingu hvata til aš standa sig ? Došinn veršur dżrkeyptur hér. Leiš glötunar er sś, sem nś er farin, aš foršast aš gera metnašarfullar kröfur um įrangur og aš leggja nokkurt gęšamat aš rįši į starf skólanna.
Žaš veršur aš auka veg verkmennta til mikilla muna. Kerfiš er śrelt, žvķ aš žaš er um of snišiš viš aš framleiša embęttismenn, žegar žjóšfélaginu rķšur į aš auka veg išngreina og tęknigreina. Veršur aš fjįrfesta ķ bśnaši til aš gera žetta kleift og aš auka kynningu og hvata til ungmenna aš leggja žessar greinar fyrir sig, enda sé ekki um neinar blindgötur aš ręša ķ menntakerfinu. Hinn athafnalķfs fjandsamlegi vinstri söfnušur hefur hins vegar engan įhuga fyrir žvķ aš efla hag atvinnulķfsins meš žvķ aš styrkja undirstöšur žess meš bęttri menntun.
Ef einhver tślkar ofangreind orš sem forsögn um forréttindi, vešur sį hinn sami ķ villu og svķma. Žvert į móti er jöfnun tękifęranna markmiš ķ sjįlfu sér fyrir hvert heilbrigt nśtķma samfélag, ž.į.m. til menntunar. Forréttindi ķ krafti aušs, uppruna eša sambanda, t.d. stjórnmįlalegs ešlis, eru fyrirlitleg og sišlaus. Dr Bjarni Benediktsson, fyrrverandi varaformašur og formašur Sjįlfstęšisflokksins, mótaši Sjįlfstęšisflokkinn öšrum mönnum fremur aš öšrum žó ólöstušum. Hann žótti vera kröfuharšur hśsbóndi, en višurkennd var réttsżni hans og sanngirni. Af engum krafšist hann žó meira en af sjįlfum sér. Slķkir menn virka mannbętandi į félagslegt umhverfi sitt, žvķ aš žeira ganga į undan meš góšu fordęmi; į slķkum er hörgull.
Svo uppsker hver sem hann sįir. Į öllum svišum žarf aš hefja žetta gildismat til vegs į nż. Įlnir, sem fólk kemst ķ ķ sveita sķns andlitis meš žvķ aš gjalda keisaranum, žaš sem keisarans er og guši, žaš sem gušs er, eru samfélagslega ęskilegar og eftirsóknarveršar. Aušur eins, sem žannig veršur til, er ekki skortur annars, eins og kenning sameignarsinna kvešur į um. Aš nķša skóinn nišur af heišarlegu fólki, sem vel vegnar, er višbjóšslegt. Öfundin er beittasta vopn vinstri manna, en hśn er žjóšfélagslegt nišurrifsafl, og hefur reynzt illa sem undirstaša svo nefndrar jafnašarstefnu.
Sérstaklega veršur aš telja jafnašarmenn į rangri braut ķ utanrķkismįlum. Į Ķslandi hafa žeir bitiš ķ sig, aš innganga ķ klśbbinn ESB tryggi gildi jafnašarstefnunnar į Ķslandi og hag almennings. Žetta er grundvallarmisskilningur. Aušurinn getur ekki komiš aš utan, nema hann verši fyrst skapašur innan ķslenzkrar lögsögu. ESB hefur aš sönnu aš mörgu leyti bętt og tryggt hagsmuni almennings ķ Evrópu, en ekkert umfram žaš, sem Ķslendingar njóta nś žegar meš ašild aš EES og aš Atlantshafsbandalaginu. Mesti gallinn viš ESB er ólżšręšislegt ešli žess og fjarlęgš embęttismanna žess og framkvęmdastjórnar frį almenningi ķ löndum ESB. Žessir ašilar standa ekki almenningi reikningsskap gerša sinna ķ kosningum og eru ekki į sömu bylgjulengd og almenningur ķ ESB-löndunum. Almenningur er t.d. andsnśinn ę nįnari samruna rķkjanna.
Enn einu sinni hafa jafnašarmenn į Ķslandi sżnt, aš žeir eru fśsir til aš beygja reglur innri markašar EES aš duttlungum sķnum og aš hagsmunum śtvalinna fyrirtękja. Meš vissum hętti eru kaup Magma Energy į hlut ķ HS orku framhald hins svo kallaša REI-hneykslis, žegar litlu munaši, aš FL-Group tękist aš lęsa klóm sķnum ķ OR. Ęšsti prestur jafnašarmanna, Össur Skarphéšinsson, og "svęfingalęknirinn" Dagur B. ętlušu af göflunum aš ganga, žegar Sjįlfstęšisflokkurinn ķ Reykjavķk stöšvaši hęttulegt ferli. Nś mį jafnvel eiga į hęttu kęru frį ESA, af žvķ aš rįšuneyti išnašarmįla į Ķslandi hefur lagt į rįšin um aš hleypa fyrirtęki utan EES aš ķslenzka orkugeiranum įn śtbošs innan EES. Meš svona sišlitla jafnašarmenn ķ hagsmunagęzlu fyrir Ķsland, hvernig halda menn, aš fęri, ef Ķsland gengi ķ ESB og stóržjóšir og/eša stórfyrirtęki ESB fęru aš banka upp į um eignarhald į Ķslandi ?
Grķšarlegar innri mótsetningar og hrossakaup herja į ESB. Einna mest er spennan į milli Frakka og Žjóšverja. Žarf engan aš undra slķkt ķ sögulegu samhengi. Berlķn og Parķs lķta gjörólķkum augum į lausn flestra višfangsefna. Dżpst er gjįin ķ afstöšunni til gengis-og peningamįla og rķkisfjįrmįla. Žjóšverjar vilja mikinn aga ķ rķkisfjįrmįlum og ętla aš innleiša ķ stjórnarskrį takmörk į halla fjįrlaga. Žį vilja žeir varšveita algert sjįlfstęši sešlabanka frį stjórnmįlamönnum. Frakkar vilja meiri mišlęga stjórnun og aukin völd til stjórnmįlamanna. Ķ žennan sušupott į Ķsland ekkert erindi. Smęš žjóšarinnar getur hęglega oršiš til žess, aš hśn, meš miklar aušlindir į hvern ķbśa, verši leiksoppur ķ hrįskinnaleik stórveldanna ķ Evrópu. Aš deila fullveldi sķnu meš risunum og öšrum getur engan veginn oršiš Ķslendingum til hagsbóta. Gefur žaš ekki auga leiš ? Ef utanrķkismįl eru hagsmunabarįtta, er ljóst, aš varšveizla fullveldis er hagsmunamįl.
Bloggar | Breytt 15.7.2010 kl. 13:01 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (2)
8.7.2010 | 22:28
Sęstrengur
Um allmörg įr hefur lķfi veriš haldiš ķ umręšu hérlendis um sęstreng frį Ķslandi. Žvķ mišur hefur rķkisfyrirtękiš Landsvirkjun įtt žar nokkurn hlut aš mįli. Hafa žį żmis vištökulönd veriš nefnd til sögunnar, s.s. Noregur, Žżzkaland, Holland og Stóra-Bretland. Allt eru žetta žó fótalausir draumórar og léleg višskiptahugmynd.
Til aš eitthvaš aš rįši komi śt um móttökuenda sęstrengs, sem er yfir 300 km aš lengd, žarf aš breyta strauminum śr rišstraumi ķ jafnstraum įšur en hann fer inn ķ sęstrenginn. Eftir žvķ sem strenglengdin er meiri žarf straumflutningsspennan jafnframt aš hękka til žess aš flutningstöpin keyri ekki śr hófi fram. Žarna stendur hnķfurinn ķ kśnni. Nśverandi jafnstraumsstrengir mestu vegalengda, e.t.v. 600 km, eru olķufylltir og pappķrseinangrašir. Slķkir žola ekki aš vera lagšir į hiš mikla dżpi, sem ašskilur Ķsland og t.d. Skotland, en žar fer dżpiš ķ a.m.k. 1000 m. Vegalengdin aš landtökustaš į Skotlandi er um 1100 km.
Kostnašur viš slķkan streng veršur gķfurlegur, žegar tęknin loks leyfir framleišslu hans, og töpin verša feiknarleg. Orkusala um slķkan streng mun seint eša aldrei geta keppt viš orkusölu til stórišju, t.d. įlvera. Varpaš er ljósi į žetta ķ grein höfundar žessa vefseturs ķ sumarhefti tķmaritsins Žjóšmįla, og er tengill aš žeirri grein meš žessum pistli. Žar er varpaš ljósi į žessi sęstrengsmįl meš dęmi um sęstreng til Fęreyja, sem vęri tęknilega unnt aš leggja nś og sennilega stjórnmįlalegur vilji fyrir ķ bįšum löndunum. Um žetta gildir hins vegar hiš fornkvešna: "Kóngur vill sigla, en byr hlżtur aš rįša".
Jafnvel žessi strengur er óaršsamur m.v. nśverandi heimsmarkašsverš į orku, sem markast mest af olķuverši. Afar ósennilegt er, aš Fęreyingar séu ginnkeyptir fyrir orkukaupum um žennan sęstreng viš žvķ verši, sem naušsynlegt er til aš lįgmarksaršsemi verši af honum, nema olķuverš hękki verulega, eins og rakiš er ķ greininni, "Gull og gręnir skógar".
Žaš, sem kynt hefur undir žessari glórulitlu sęstrengsumręšu hingaš til er andstašan viš orkusölu til stórišju. Žaš er hins vegar aušvelt aš sżna fram į, aš hśn er žjóšhagslega mun hagkvęmari en orkusala til śtlanda um sęstreng. Žetta helgast aušvitaš af žeirri atvinnusköpun, sem į sér staš ķ landinu viš nżtingu orkunnar.
Į tķmum, žegar deilur viršast undantekningalķtiš verša allharšar um hvern einasta virkjunarkost, gefur auga leiš, aš skapa veršur hįmarksveršmęti śr virkjušu afli og framleiddri orku. Žį mun žykja óvišunandi aš virkja til śtflutnings "hrįrrar orku", nema til vina okkar og fręnda ķ Fęreyjum, sem žurfa tiltölulega lķtla raforku héšan til aš losa sig viš raforkuvinnslu meš olķu.
Hér aš ofan var minnzt į tķmaritiš Žjóšmįl. Tķmarit žetta hefur į fįeinum įrum haslaš sér völl sem vettvangur frumlegra og fróšlegra ritsmķša, sem erindi eiga viš nśtķmann, sem oft į tķšum er bundinn ķ višjar vištekinnar og gagnrżnilķtillar hugsunar tiltölulega einsleits hóps žokulegra manna og kvenna. Hęgt er aš kaupa ritiš ķ lausasölu hjį bóksölum, en žęgilegast er aš gerast įskrifandi hjį Andrķki, sem tengill er aš hér į sķšunni, og fį ritiš ķ póstkassann. Žarf žį enginn "aš sitja meš skeggiš ķ póstkassanum", en žaš er orštak Noršmanna um žį, sem berir verša aš vanžekkingu į žvķ, sem žeir ęttu aš vita betur um.
Bloggar | Breytt s.d. kl. 23:01 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (2)
2.7.2010 | 17:53
Ölmusužegar
Nś hefur veriš bošaš, aš styttast muni ķ svo nefnda ašlögunarstyrki frį ESB til Ķslands. Sannast žar, hvaš haldiš hefur veriš fram, aš Ķsland er ķ boši rķkisstjórnar Samfylkingar og vinstri gręnna aš hefja ašlögunarferli fyrir fulla Evrópusambandsašild. Evrópusambandiš hefur breytzt frį žvķ Noregur stóš ķ samningažrefi viš ESB 1972 og 1994. Nś göngum viš inn ķ ferli, sem snišiš var fyrir Austur-Evrópu. Umsóknarlandiš getur fengiš mislangan ašlögunartķma, en žaš veršur aš innleiša öll lög og tilskipanir ESB į endanum. Allt hjal um eitthvaš annaš er rįndżr og stórhęttulegur loddaraleikur įbyrgšarlausra manna.
Til žess fęr umsóknarlandiš fjįrhagsstyrk frį ESB, og žaš er hęgt aš taka undir žaš meš Ögmundi Jónassyni, Alžingismanni, aš žetta er alveg sérstaklega ógešfelld tilhugsun.
Ę sér gjöf til gjalda segir hiš forna mįltęki, og žetta er sérlega varasamt ķ ljósi žess, aš flest bendir til, aš umsóknarferli žetta verši stöšvaš af Alžingi įšur en žvķ lżkur, og vonandi įšur en žaš kemst į fullt skriš. Alžingi mun sķšan óska eftir beinum śrskurši žjóšarinnar til aš fį žennan dęmalausa tvķstķganda endanlega śt śr heiminum. Žaš veršur lķka naušsynlegt til aš taka af allan vafa gagnvart śtlendingum um afstöšu landsmanna. Hinn kratķski draugur veršur nišur kvešinn.
Um žessa stefnumörkun tók Landsfundur Sjįlfstęšisflokksins af skariš ķ jśnķ 2010. Į hann heišur skilinn fyrir skelegga įlyktun. Enginn getur lengur vęnt Sjįlfstęšisflokkinn um aš bera kįpuna į bįšum öxlum ķ mesta sjįlfstęšismįli vorra tķma. Afstaša Landsfundar var fullkomlega rökrétt, žvķ aš annašhvort eru menn fylgjandi inngöngu eša ekki. Sjįlfstęšisflokkinum veršur ekki beitt fyrir ESB-vagninn.
Žaš er blekking eša barnaleg fįfręši um ešli ESB, aš Ķsland geti annaš hvort samiš um varanlega sérstöšu innan ESB eša sveigt stefnu ESB žangaš, sem okkur hentar. Allt slķkt er fullkomiš órįšshjal, og žeir, sem gera sig seka um slķkan mįlflutning, dęma sig sjįlfir (śr leik). Landsfundur sendi jafnframt gullgrķsum į mešal trśnašarmanna flokksins einörš skilaboš aš hętti Rangęinga. Ef hinir fyrr nefndu sjį ekki skriftina į veggnum nśna, eru žeir stjórnmįlalega ólęsir. Slķkir eru flokkinum byrši og valda žvķ, aš sókn hans er ekki hrašari en raun ber vitni um.
Nś hefur veriš birt nż skošana-
könnun um afstöšu Ķslendinga til ašildar aš ESB. Svo viršist sem fjóršungur žjóšarinnar sé enn fylgjandi ašild. Ef og žegar menn sjį inngönguskilmįlana svarta į hvķtu, mun saxast verulega utan af žessum fjóršungi, og e.t.v. mun hann verša 15 %. Rķmar žaš nokkurn veginn viš hefšbundiš kratafylgi ķ landinu.
Žaš er hópur ķ landinu žeirrar skošunar, aš bezt henti landinu aš vera ķ rķkjasambandi. Hann hefur fullan rétt til žeirrar skošunar, og viš sum asnaspörk stjórnvalda getur einmitt hvarflaš aš fólki, aš e.t.v. gęti įkvaršanataka ekki oršiš verri fjarri fósturlandsins ströndum.
Ekkert land ķ Evrópu, og žó aš vķšar vęri leitaš, hefur hins vegar tekiš jafnmiklum stakkaskiptum frį 1904, er Ķsland fékk heimastjórn, og land vort. Žaš er žess vegna engum blöšum um žaš aš fletta, aš žeir sem böršust fyrir afnįmi rķkjasambandsins viš Danmörku, af žvķ aš žannig yrši hagsmunum landsmanna bezt borgiš, höfšu į réttu aš standa, en hinir mįttu lśta ķ gras.
Hruniš 2008 breytir engu um žį heildarmynd. Ef kraftur einkaframtaksins veršur virkjašur į nż, og erlendum fjįrfestum skapaš traust umhverfi ķ öllu tilliti (žar veltur į żmsu), žį mun ķslenzka hagkerfiš nį sér į strik į tveimur įrum meš blśssandi hagvexti og nęgri atvinnu. Aš öšrum kosti veršur hér fjöldi manns ķ fįtęktarfjötrum į framfęri hins opinbera. Žaš eru ęr og kżr krata aš ženja bįkniš śt. Bįkniš getur hęglega oršiš okkur ofviša, ef erlendar skuldir verša ekki greiddar hratt nišur, og žį veršum viš öll ölmusufólk.
Viš öll vatnaskil ķ sjįlfstęšismįlum landsins hefur veriš į kreiki hópur efasemdarmanna um aukiš sjįlfstęši. Įriš 1943 voru kratar andvķgir lżšveldisstofnun įriš eftir. Įriš 1918 voru žeirra tķma kratar andvķgir fullveldistökunni meš sambandsslitum viš Dani (ašeins konungur og utanrķkismįl uršu sameiginleg). Mjótt var į munum įriš 1903 varšandi heimastjórn eša rįšherra ķ Danmörku įriš eftir. Žannig mį įfram telja. Alltaf hafa śrtölumenn gert lķtiš śr getu žjóšarinnar til aš rķsa undir auknu sjįlfręši um eigin mįl. Nś telja žeir sig hafa himin höndum tekiš og ętla aš snśa žróuninni viš meš žvķ aš fęra okkur aftur inn ķ rķkjasamband. Öfugmęlavķsur kveša žeir margar, en sś er sżnu verst, er kvešur svo į um, aš hollast sé smįžjóš aš deila fullveldi sķnu meš stóržjóšum og öšrum.
Žessum minnihluta landsmanna, sem nś njóta forystu litla, ljóta eldfjallsins, svo aš lagt sé śt af oršum ESA-forsprakkans, sem hér var um daginn, mun ekki verša kįpan śr žvķ klęšinu. Žeir munu verša geršir afturreka meš žaš allt saman og einangrašir ķ stjórnmįlum. Žeir hafa sżnt sitt rétta andlit, og žaš er svo ófrżnilegt, aš žaš į ekkert erindi ķ stjórnarrįši landsins. Fimmta herdeildin var nefnd ķ žvķ sambandi, og vinstri-gręnir hafa leitt hana til öndvegis į Ķslandi. Mikil er skömm žeirra og mun uppi verša į mešan sś flokksómynd er viš lżši.
Vinstri hreyfingin gręnt framboš er žess vegna algerlega ótrśveršug, žegar kemur aš varšstöšu um sjįlfstęši landsins. Hśn selur žaš, sem tališ var vera henni kęrast, fyrir baunadisk.
Nśverandi rķkisstjórn er örverpi (bastaršur), sem viršist ekki njóta óskorašs žingmeirihluta, heldur lafa į ótta rįšstjórnarinnar viš aš missa völdin. Nś fjarar hratt undan rķkisstjórninni, og um žessar mundir er fylgiš um 2/5. Stjórnarandstašan į žingi veršur nś aš girša sig ķ brók og taka höndum saman viš samtök launžega og vinnuveitenda og losa žjóšina viš žessa óvęru fyrir veturnętur. Annars veršur hśn vart į vetur setjandi.
Bloggar | Slóš | Facebook | Athugasemdir (1)