Hafrannsóknir

Það er engum blöðum um það að fletta, að hafrannsóknir Íslendinga hafa gert þeim kleift að nálgast það viðfangsefni með vísindalegum og ábyrgum hætti að nýta fiskimiðin í kringum landið, um 750´000 km2 hafsvæði, til hins ýtrasta, en þó með sjálfbærum hætti.  Nágrannaríkin neyðast til að viðurkenna þetta, þó að þau sýni ríkan vilja til að sniðganga þessa staðreynd og sýni á stundum tilburði til að "valta yfir" landsmenn. 

Það er auk þess staðreynd, að íslenzki sjávarútvegurinn er rekinn með mestu verðmætasköpun á sjómann, sem þekkist um veröld víða, og umgengnin við auðlindina er hér til fyrirmyndar.  

Allt skýtur þetta styrkum stoðum undir siðferðilegan rétt Íslendinga til að stjórna sjálfir veiðunum á þessum gjöfulu og víðfeðmu fiskimiðum, en slíkt er fjarri því að vera sjálfgefið, eins og harðvítug barátta fyrir yfirráðum innan 200 sjómílnanna sýndi, afstaða Evrópusambandsins, ESB, til makrílveiða í íslenzku lögsögunni hefur undirstrikað og sáttmálar ESB og stefna (CAP-Common Fishery Policy) sýna.  Það eru nokkrar ástæður fyrir þessum frábæra árangri landsmanna, en hér verða nefndar þrjár:

• Hafrannsóknarstofnun
• Hlutaskiptakerfið
• Fiskveiðistjórnunarkerfið

Hafrannsóknarstofnun hefur gert kleift að setja aflamark á allar helztu tegundir í lögsögunni með rökum, reistum á mælingum í stað ágizkana og hentistefnu stjórnmálamanna eða embættismanna þeirra.  Það hefur að vísu ríkt óánægja með margar tillögur Hafrannsóknarstofnunar, en eftir því sem þekkingu innan stofnunarinnar vex fiskur um hrygg með rannsóknum og reynslu, þá fer minna fyrir gagnrýninni, enda hefur hún síður en svo alltaf verið málefnaleg.  Það er skiljanlegt, þegar miklir hagsmunir eru í húfi, og þar sem stefna Hafrannsóknarstofnunar er sú, að ráðgjöf hennar miði að hámörkun afrakstrar auðlindanna til langs tíma, en ekki til skamms tíma. 

Nú er árangur verndarstefnunnar, sem sumir höfðu litla trú á, að koma í ljós í þorskveiðunum, þó að sumar aðrar tegundir hafi hörfað um hríð.  Makríllinn er gott dæmi um góðan árangur Hafrannsóknarstofnunar.  Þar er ný tegund í lögsögunni, sem rannsaka varð frá grunni.  Fiskimálastjóri Evrópusambandsins (ESB) hélt því blákalt fram og var studdur af öðrum pótintátum þar og á Írlandi, Noregi og víðar, að Íslendingar stunduðu rányrkju á makrílstofninum.  Hafrannsóknarstofnun hafði ráðlagt um 130´000 tonna veiði á ári, en hugmyndir innan ESB lutu að 1/10 þessa magns, og þess vegna hafði ESB í hótunum um löndunarbann og viðskiptabann á ýmsar vörur, svo sem síld og veiðarfæri.  Miðað við stofnmat Hafrannsóknarstofnunar nemur makrílmassinn í lögsögunni um 1,5 milljón tonnum, hann tvöfaldar þyngd sína í lögsögunni og étur 3 milljónir tonna af átu.  Það ætti að vera sjálfbært að veiða 200 kt/a af makríl í íslenzku lögsögunni m.v. þetta.   

Í fyrra játuðu stjórnvöld þessara ríkja og ESB mistök sín við ákvörðun stofnstærðar makríls, en engu að síður setti hinn misheppnaði sjávarútvegsráðherra, sem reyndar hafði annan og stærri titil án þess að valda honum, Steingrímur J. Sigfússon, lægra aflamark á makríl en forveri hans.  Það var stjórnmálalegur geðþótti, sem dró dám af undirlægjuhætti, fremur en vísindaleg rök, sem þar réðu ferð.  Vinstri stjórnin lagðist jafnan í duftið fyrir ESB, ef hún átti þess kost og ef hana grunaði, að slíkt mundi geta leitt til undansláttar frá sáttmálum ESB.  Allt bar það keim af eindæma dómgreindarskorti og barnaskap.  Fleðulæti eru hegðunarmynztur hundingja, en venjulega uppskera slíkir aðeins fyrirlitningu, enda gekk hvorki né rak með erfiðu kaflana, sem kratana brast þor til að setja í aðlögun.  Árangurinn af "viðræðunum" við stækkunarteymi ESB virðist hafa verið dapurlega lélegur m.v. allar fórnirnar, sem Berlaymont voru færðar og kostnaðinn, sem þetta dæmalausa inngönguferli hafði í för með sér fyrir landsmenn.  Ef á að ræða við ESB, þarf úthugsaða hernaðaráætlun, en Össur mundi ganga beint í snöru ESB, ef hann teldi það stækkunarstjóra ESB þóknanlegt.  Stefan Füle átti ekki í höggi við verðugan andstæðing, þar sem Össur Skarphéðinsson var, heldur sjálfhælinn og sjálflægan svíra án sóknarkrafts á hendur klúbbinum, sem hann sér ekki sólina fyrir.  

Nú hefur Hafrannsóknarstofnun fest sig í sessi, en þá bregður svo við, að hún verður að draga saman seglin vegna fjárskorts.  Þetta er ótækt á sama tíma og ríkið innheimtir ofurskatt af útgerðinni, eins og kunnugt er, undir dulnefninu "veiðigjald".  

Þessi ofurskattlagning er landsbyggðarskattur, sem dregur fé til höfuðborgarsvæðisins á röngum forsendum.  Að verja fénu til að styrkja landsbyggðina réttlætir þó ekki þessa skattheimtu, en það ætti samt að vera lágmarkstillitssemi að veita þessu skattfé í Hafrannsóknarstofnun og hafnir, svo að nokkuð sé nefnt af því, sem tengist beinum hagsmunum útgerðarfyrirtækjanna, stórra og smárra.  

Það er hins vegar örugglega ekki lausn á vandanum að hækka þessa skattheimtu til að auka fjárveitingu til Hafrannsóknarstofnunar, því að skattheimta af framlegð er glórulaus eignaupptaka, ríður minni fyrirtækjum að fullu og dregur úr fjárfestingargetu hinna stærri.  Skattstofninn rýrnar mjög hratt, og þjóðnýtingunni mundi líklega hafa lokið á um 5 árum.  Það er nokkuð vel að verki verið hjá sameignarsinnunum, sem annars klúðruðu flestu, sem þeir tóku sér fyrir hendur, hvort sem það var á Ári drekans eða í annan tíma.  Vinstri menn þola ekki velgengni, heldur bíða ekki boðanna, þegar þeir krafsa til sín völdin, að klófesta umbunina, sem markaðurinn hefur veitt fyrir eljusemi, frumkvæði, áræðni og annað, sem veitir hinum betri forskot á þá lakari.   

Það er þjóðhagslega óhagkvæmt að svelta Hafrannsóknarstofnun, því að hún verður þá að fækka rannsóknarleiðöngrum, en hver leiðangur dregur úr óvissu ráðgjafarinnar, og ráðgjöf um aflamark hefur yfirleitt getað hækkað af þessum sökum.  Þetta heitir að skjóta sig í fótinn og er háttur sameignarsinna, en nú heldur vitleysan áfram, þó að þeir hafi verið settir til hliðar (um langa hríð). Hafrannsóknarstofnun vantar um hálfan milljarð kr, og það er áreiðanlega hægt að selja ríkiseign fyrir þessa upphæð eða að  draga úr framlögum til hinnar botnlausu hítar Íbúðalánasjóðs, sem réttast væri að aflétta ríkisábyrgð á og láta standa á eigin fótum eða falla ella.  Stjórnun þeirrar stofnunar hefur farið í handaskolum og batnaði alls ekki, þegar Árni Páll Árnason veitti henni ráðgjöf sem verktaki. 

Olíukostnaður Hafrannsóknarstofnunar var í fyrra um 8 % af rekstrarkostnaði hennar eða um ISK 200 milljónir.  Þar sem olíuverðið verður vafalítið lægra í ár, skapast hér aukið svigrúm til að halda rannsóknarskipunum úti.  Árið 2011 námu sértekjur stofnunarinnar 44 % af heildartekjum, sem að mestu komu frá Verkefnasjóði sjávarútvegsins, sem sjávarútvegurinn fjármagnar.  Árið 2011 var, að forgöngu vinstri stjórnarinnar, þessi sjóður veiktur stórlega með lögum frá Alþingi, sem fyrirsjáanlega mun stórskerða tekjur Hafrannsóknarstofnunar árið 2014.  Vinstri stjórnin veikti þannig stórlega hagnýtar rannsóknir hins opinbera, sem þó voru kostaðar af hagsmunaaðilum, en kastaði hins vegar úr ríkissjóði auknu fé í metnaðarlitlar og í raun að töluverðum hluta lítils metnar og að sumra mati gagnslausar rannsóknir í Háskóla Íslands, eins og fram kom í grein í tímaritinu Þjóðmálum í desember 2013 og gerð var grein fyrir í greininni Háskólarnir hér á vefsetrinu:

  http://bjarnijonsson.blog.is/admin/blog/?entry_id=1340739    

Fjárveiting úr ríkissjóði árið 2014 til Hafrannsóknarstofnunar mun nema um ISK 1,4 milljarði, og tekjur hennar eru þá áætlaðar ISK 2,5 milljarðar, sem er smáræði í hlutfalli við afraksturinn af starfsemi stofnunarinnar.  Það er alveg ótækt, að starfsemi hennar sé svelt, og Alþingi ætti á vorþinginu 2014 að gera ráðstafanir til að gera Hafrannsóknarstofnun kleift að afla sér meiri sértekna, t.d. með því að bæta úr mistökum þingsins frá 2011 varðandi Verkefnasjóð sjávarútvegsins. 

Hafrannsóknarstofnun þarf um 20 % tekjuaukningu eða um ISK 0,5 milljarð til að geta sómasamlega sinnt rannsóknum í lögsögu Íslands, þar sem lífríkið er nú miklum breytingum undirorpið vegna hlýnunar sjávar.  Dæmi um þessar breytingar er innreið makrílsins í íslenzku lögsöguna, sem étur þar um 3 milljónir tonna úr lífkeðjunni, en ESB vill skammta okkur smánarlegar veiðiheimildir á sem skít úr hnefa án haldbærs vísindalegs rökstuðnings.  Rannsóknir Hafrannsóknarstofnunar eru haldbezti rökstuðningur Íslands í viðureigninni við Noreg og ESB á þessu sviði.

      Íslendingar hafa haldið fornu hlutaskiptakerfi að breyttu breytanda.  Þar með öðlast sjómenn hlut í kvóta útgerðarinnar, verða með vissum hætti meðeigendur, sem hefur áhrif til ábyrgrar umgengni við auðlindina, til betri meðhöndlunar á aflanum og til aukinna afkasta.  Niðurstaðan er sú, að útgerðarmenn geta valið úr dugnaðarforkum og hæfu starfsfólki til sjós og að engar útgerðir í víðri veröld standa þeim íslenzku á sporði hvað framleiðni starfsfólks og fjármagns varðar.  Meðalhásetahlutur er eftir þessu yfir ISK 20 milljarðar, sem í öllum tilvikum er dreift á fleiri en einn starfsmann, stundum tvo.

Þetta afkastahvetjandi launakerfi og góð stjórnun til sjós og lands mynda undirstöðu velgengninnar.  Samt er kerfið umdeilt, og hlutaskiptingin sjálf veldur deilum nú á milli útgerðarmanna og sjómanna.  Hin dæmalausa ofurskattlagning á framlegð fyrirtækjanna í stað hagnaðar þeirra kemur auðvitað við hvikuna og er fallin til að veikja burði starfseminnar og valda deilum um hlutaskiptin.  Þess vegna ber að breyta eðli þessarar skattheimtu og færa hana í venjulegt horf, sem er skattlagning hagnaðar fyrirtækjanna.  Að öðrum kosti er viðhaldið stjórnarskráarbroti Jóhönnustjórnarinnar á atvinnufrelsi útgerðarmanna, stórra sem smárra, því að téð skattlagning á sér hvorki hliðstæðu á Íslandi né í okkar samkeppnilöndum, og hún skekkir (veikir) þess vegna mjög samkeppnistöðu íslenzka sjávarútvegsins, sem er nokkurn veginn það síðasta, sem íslenzk sjórnvöld ættu að gera sig sek um.  Það heitir að saga í sundur greinina, sem þjóðin situr á.   

Þessi skattlagning á að vera almenn, en að auki mætti hugsa sér auðlindargjald, sem kæmi sem 5 % - 10 % viðbót við tekjuskattheimtuna.  Til að veikja ekki um of stöðu sjávarútvegsins hér innanlands verður slíkt auðlindagjald að vera vel skilgreint og ýmsar auðlindir að falla undir það.  Það er fleira auðlind en syndandi fiskur í sjó, t.d. ferðamaðurinn.  Munurinn er samt þar, að engin lög slá eign þjóðarinnar á ferðamanninn.   

Fiskveiðistjórnunarkerfið hefur valdið djúpstæðum deilum í þau 30 ár, sem það hefur verið við lýði.  Sumpart er það vegna rangtúlkunar á hugtakinu þjóðareign í fiskveiðistjórnunarlögunum, sem valdið hefur hugarangri, og sumpart vegna annmarka á lögunum og reglugerðum tengdum þeim, en því miður hefur verið of mikið um bútasaum að hálfu ringlaðra stjórnmálamanna. 

Þjóðareign í skilningi laganna er ekki ríkiseign og veitir landsmönnum engar eignarréttarlegar heimildir, heldur tryggja lögin fullveldisrétt Íslendinga yfir miðunum.  Þetta þýðir, að Alþingi og ríkisstjórn í umboði þess fer með óskoraðan rétt til að stjórna nýtingu miðanna.  Nýtingarrétturinn er háður þessum stjórnunarrétti, sem er yfirréttur.  Stjórnunarrétturinn var erfiðasta hindrunin á leið Íslands inn í Evrópusambandið, af því að téður fullveldisréttur flyzt óhjákvæmilega til ráðherraráðs Evrópusambandsins, sem mundi kosta lagabreytingu á Íslandi, sem seint verður samþykkt.  

Þetta þýðir, að aflamarksákvörðun um hverja tegund flyzt til Brüssel eftir ákveðinn aðlögunartíma frá inngöngu, og framkvæmdastjórn ESB mun áreiðanlega ekki sætta sig við formlegar hindranir á kaupum fyrirtækja á Innri markaðinum á hlutum í íslenzkum útgerðum.  Össur Skarphéðinsson hefur fimbulfambað um úthýsingu þessa valds frá Berlaymont, en það eru einvörðungu hugarórar hans sjálfs, sem stangast á við sáttmála ESB, fordæmi og fullyrðingar kunnáttumanna innanhúss í Berlaymont og utan.  Jafnvel þó að ákvæði um slíka úthýsingu til Reykjavíkur mundi rata í samning, er ekki á vísan að róa með framhaldið, því að Spánverjar eða hvaða aðildarþjóð sem er getur kært allt, sem þeir telja fara í bága við Lissabonsáttmálann eða aðra sáttmála ESB fyrir Evrópudómstólinum.  Hver vill setja fjöregg þjóðarinnar í hendur Evrópudómstólinum ?  Aðeins ómerkingar.  

Annað mál er, hvort núverandi fjárfestingarhindranir eru þjóðhagslega hagkvæmar eður ei.  Viðfangsefnið er að hámarka arðinn af auðlindinni.  Þegar gjaldeyrishöft verða afnumin, munu íslenzkar útgerðir aftur geta fjárfest erlendis.  Þar sem hér er um fjöregg þjóðarinnar að tefla, má telja eðlilegt að beita varúðarsjónarmiðum gagnvart eignarhaldinu, þó að létta mætti á fjárfestingartakmörkunum til reynslu.  Aðalatriðið er alltaf, hver fer með fullveldisréttinn.

Fiskveiðistjórnunarkerfið er ekki gallalaust, og það þarf að sníða af því annmarka, sem draga úr þjóðhagslegri hagkvæmni, en það er ekki hægt að benda á neitt kerfi til nýtingar á takmarkaðri auðlind, sem er þjóðinni hagfelldara í bráð og lengd, gefur betri nýtingu á miðum og fjárfestingum, sem liggja að baki tækjum og búnaði til nýtingar auðlindarinnar.  Sóknarkerfið er t.d. úrelt, vegna þess að nú stýra markaðirnir veiðunum, og þannig fæst hámörkun afurðaverðs.  Sóknarkerfið er barn síns tíma, sem fólk haldið fortíðarþrá hefur hampað, en í þessu kerfi er sjómönnum þrælað út og þeir jafnvel settir í stórhættu í heimskulegu kapphlaupi um fiskinn.     

         

 

 

 

 

 

 

 

  

  

 

 

Beðið eftir Berlaymont

Minnihluti Evrópumanna vestan Rússlands skynjar nú Evrópusambandið, ESB, og höfuðstöðvar þess í Brüssel í Berlaymont-byggingunni, sem framtíðarlausnina fyrir Evrópu samkvæmt skoðanakönnunum.  Þessar auknu efasemdir um starfsemi ESB endurspeglast í vaxandi fylgi stjórnmálaflokka á móti aðild landa sinna að ESB og með auknum þjóðernislegum áherzlum.   

Austur-Evrópumönnum þykir að sönnu gott að þiggja styrki til uppbyggingar innviða sinna og efnahagslegrar verndar gegn ásælni Rússa, sem þeir eru búnir að fá nóg af, en vestar í álfunni er annað uppi á teninginum.  T.d. eru aðeins 30 % Þjóðverja ánægðir með ESB, þó að meirihluti Þjóðverja, minnkandi þó, telji hag sínum enn betur borgið innan ESB en utan.  

Vonbrigði og óánægja Evrópumanna með ESB hefur magnazt í evru-kreppunni, þar sem mönnum þykir ESB og evru-bankanum hafa tekizt með endemum illa upp við úrlausn vandamála, enda sér ekki fyrir endann á þessari kreppu.  Evru-kreppan lýsir sér í gríðarlegu og vaxandi atvinnuleysi, einkum á meðal 18-30 ára, en í sumum evru-landanna gengur annar hver atvinnulaus á þessum aldri.  Skyldi engan undra, að slíkt valdi stjórnmálalegri ólgu, og það á sér einmitt stað í Evrópu núna, eins og vikið verður að.  Vandamálin hrannast upp í Evrópu í stað þess að vera leyst.  Löng stjórnarkreppa er að vísu nýafstaðin í Þýzkalandi, og á meðan hafa öll alvarleg mál ESB beðið.  Engum ráðum er nú ráðið um örlög Evrópu án aðkomu Berlínarbænda.

Annað einkenni evru-kreppunnar, þó að það finnist víðar, er gríðarleg skuldsetning á flestum sviðum þjóðfélagsins, þ.e. í opinbera geiranum, á meðal einkafyrirtækja og á vegum ríkis og sveitarfélaga.  Verst er ástandið á Grikklandi, þar sem aðgerðir þríeykis ESB, ECB (Seðlabanka ESB) og AGS (Alþjóða gjaldeyrissjóðsins) hafa rústað innviðum Grikklands, svo að lífskjör almennings hafa horfið marga áratugi aftur í tímann.  Það er nú samstaðan með bágstöddum á þeim bænum. 

Í Evrópu er í kjölfarið að rísa þjóðernissinnuð bylgja andstæðinga ESB, sem mun skella á land í kosningunum til ESB-þingsins í sumar, þar sem almenningur mun láta óánægju sína með starfsemina í Berlaymont í ljós.  Róttækust þessara hreyfinga er Gullin dögun, sem nú er með 18 fulltrúa á gríska þinginu.  Gullin dögun sækir fyrirmyndir til stjórnmálaflokka Kreppunnar miklu í Evrópu, einkennismynd (lógó) flokksins minnir á hakakrossinn og félagarnir syngja Horst Wessel sönginn á hópsamkomum og fá eins konar herþjálfun með svipuðum hætti og Stormsveitirnar, SA, Sturmabteilungen, Þjóðernisjafnaðarflokksins þýzka, er hann var og hét.  Formaðurinn, Nikos Michaloliakos, situr í fangelsi, en ekki fer sögum af því, að hann sitji þar við skriftir, eins og höfundur bókarinnar Mein Kampf eða Barátta mín eftir Bjórkjallarauppreisnina í München.  Augljóslega er loftið á Grikklandi lævi blandið um þessar mundir, og staðan getur brugðið til beggja vona.  ESB hefur mistekizt hrapallega ætlunarverk sitt um að stytta afkomubilið á milli Norður- og Suður-Evrópu, því að í Suður-Evrópu hefur hallazt á merinni, og hún verður fyrir spekileka norður yfir Karpatafjöll, Alpafjöll og Pyreneafjöll.

  Ítalía er "sjúki maðurinn" í Evrópu.  Skuldir ríkisins nema yfir 100 % af VLF, og hagvöxtur hefur enginn verið í meira en hálfan áratug.  Framleiðni vex ekkert, og framleiðslukostnaður hefur vaxið mun meira en að meðaltali á evru-svæðinu.  Landið er þess vegna orðið ósamkeppnihæft og hagkerfið staðnað.  Það er svo stórt, að ESB hefur ekki bolmagn til að bjarga því.  Stjórnmálalegur óstöðugleiki hefur síður en svo skánað við evruaðildina. Norðurbandalagið vill kljúfa Ítalíu, hefur mikið fylgi á Norður-Ítalíu og 7 manns á ESB-þinginu.  Fái "sjúki maðurinn" slæmt iðrakvef, þá mun evrusvæðið fá niðurgang.  Nú er svo komið, að margir hagfræðingar telja evruna vera dragbít á hagvöxt og spá því, að árið 2040 verði Stóra-Bretland með sitt Sterlingspund og tiltölulega miklu viðkomu orðið stærsta hagkerfi í Evrópu. 

Frakkland er ekki rismikið þessa dagana, nema e.t.v að næturþeli.  Kratinn í Elysée, forsetahöllinni, hefur heykzt á að reka sína vinstri stefnu, sem er keimlík stefnu fyrrverandi ríkisstjórnar á Íslandi í efnahagsmálum, þar sem ofurskattheimta er versta einkennið, og keyrir hagkerfið í þrot, hvar sem hún er reynd.

Reyndar virðist téður Frakklandsforseti undanfarnar vikur, slúðurblöð segja í 2 ár, hafa verið uppteknari við lendar hinnar háfættu leikkonu, Julie Gayet, en við lendur Gaulverja.  Skrifað var í leiðara Morgunblaðsins, 15. janúar 2014, að slíkt kæmi fyrir á beztu bæjum, hvaðan sem ritstjórinn (afmælisbarn dagsins ?) hefur það.  Undir það geta a.m.k. Engilsaxar ekki skrifað, sem telja háttarlag af þessu tagi til vitnis um dómgreindarbrest, sem þá einnig geti gert vart við sig, þegar hæst á að hóa og að opinberum málefnum kemur, en ekki bara berum kroppum.   

Í Frakklandi velgir annar kvenmaður Hollande undir uggum á daginn, en það er fröken Marine Le Pen, formaður Þjóðarframlínunnar (National Front), sem nýtur vaxandi fylgis í Frakklandi, og er flokkur hennar talinn munu fá mikið fylgi í komandi kosningum til Evrópuþingsins.  Sumar mælingar sýna yfir helming atkvæða, sem sýnir ástandið í Frakklandi í hnotskurn. 

Flokkurinn hafnar forréttindastéttinni (elítunni), Berlaymontveldinu, og þykir fjöldi innflytjenda í Frakklandi orðinn allt of mikill og vill stemma stigu við innflytjendum.  Þessi flokkur gæti farið að slaga upp í þriðjungsfylgi í mörgum sveitarstjórnum Frakklands, og er þetta að verða keimlíkt stjórnmálaástand og var austan Rínar undir hinum óréttláta og þrúgandi Versalasamningi frá 1919, sem Frakkar voru reyndar aðalhvatamenn að og fengu síðan sem bjúgverpil árið 1940 vestan Maginot-línunnar, sem var háðung mikil á tveimur vikum. 

Ekki má gleyma, að þeir voru einnig aðalhvatamenn að evrunni, sem er aðalsökudólgurinn nú eða blóraböggullinn eftir því, hvernig á málið er litið, vegna ófara Evrópu nútímans.   Styrrinn í Frakklandi mun ekki standa um, hver á að verða 1. konan (First Lady) eða önnur konan í Elysée, eða hvort ástarhreiðrið er á valdi Korsíkumafíunnar, og heldur ekki um svannatök forsetans, heldur um stjórnarhætti í þjóðfélaginu, almannahag og stjórnmál.  Þar verða jafnaðarmenn jafnan að gjalti og hafa upp á ekkert að bjóða, nema þeir leiti í smiðju til annarra, eins og Francois Hollande er gott dæmi um.  Greinilegt er líka, að Árna Páli þykir betra að veifa röngu tré en öngu uppi á Íslandi, þó að hvorki orðstír hans sjálfs né flokksómyndarinnar, sem hann veitir formennsku um stundarsakir, batni við það.  Var þó ekki úr háum söðli að detta.  

Handan Ermarsundsins eru að verða merkilegar vendingar í Evrópumálum, knúnar áfram af vaxandi fylgi við UKIP, Sjálfstæðisflokk Bretlands, undir forystu Nigel Farage, sem berst fyrir úrsögn Bretlands úr ESB.  Honum hefur tekizt að höggva svo mjög í raðir Íhaldsflokksins, brezka, að sá er að sveigja inn á leið, sem líklega mun leiða til úrsagnar Bretlands innan tíðar og þar með klofnings ESB.  Bretar heimta sáttmálabreytingar, sem tryggja hagsmuni þjóða utan evrusvæðisins, og að aflögð verði stefnan um æ nánara ríkjasamband allra hinna.  Þetta setur strik í reikninginn hjá kumpánunum í Berlaymont, en það er bættur skaði.  Eftir samningaviðræður, og þetta yrðu raunverulegar samningaviðræður, þar sem sáttmálarnir eru undir, verður niðurstaðan lögð fyrir brezku þjóðina í atkvæðagreiðslu, eða það, sem eftir verður af henni, ef Skotar ákveða í ár að stofna sjálfstætt ríki. 

Af þessu er ljóst, að ESB í sinni núverandi mynd er komið á leiðarenda.  Annaðhvort verða sáttmálabreytingar, eða ESB klofnar.  Af þessum sökum, og mörgum öðrum, er einboðið að afturkalla formlega hina vanreifuðu umsókn Íslands um aðild að Evrópusambandinu, sem óvitar skrifuðu undir eftir ofbeldisfullt atferli á Alþingi.  Annar þingheimur þarf að leiðrétta fortíðarmistök löggjafarsamkundunnar. 

Við þessar aðstæður ræðst mannvitsbrekkan, formaður Samfylkingarinnar á Íslandi, fram á völlinn og segir með þjósti miklum og merkikertissvip, að hefði verið haldin þjóðaratkvæðagreiðsla um, hvort sækja ætti um aðild að ESB árið 2009 eður ei, þá hefðu ESB verið færð vopn upp í hendurnar, ef landsmenn hefðu samþykkt, af því að þá hefði ESB fengið vitneskju um, að hugur landsmanna stæði til inngöngu, svo að ESB hefði þá staðið fast á sínu og ekkert gefið eftir. 

Hvers konar endemis rugludallur er þessi maður ?  Hann snýr yfirleitt röksemdum á haus og dregur kolrangar ályktanir.  Slíkir eru auðvitað óhæfir Alþingismenn, hvað þá ráðherrar. Í þessu máli blasir við, að "samningsstaða" íslenzku sendinefndarinnar hjá Stækkunarstjóra ESB var engin, af því að um lítið var að semja nema innleiðingartímann og af því að bæði þing og ríkisstjórn voru þverklofin til umsóknarinnar, hvað þá aðildar.  Með samþykki í þjóðaratkvæðagreiðslu  má ljá umsókn trúverðugleika.  Nú, aftur á móti, er hún ekki á dagskrá, samkvæmt ríkisstjórnarsáttmálanum, nema Alþingi ákveði að halda vonlausu þjarkinu í Brüssel til streitu.   

Sjálfstæðismenn hafa litið svo á, að aðild að Evrópusambandinu væri þvílíkt stórmál, að réttlætti tvær þjóðaratkvæðagreiðslur, þ.e. fyrst um það, hvort sækja ætti um á grundvelli samningsskilmála, sem Alþingi þyrfti þá að vera búið að samþykkja, vitandi, að um aðlögunarferli að sáttmálum, lögum og reglum ESB, með IPA-styrkjum og öllu því, er að ræða, og síðan, ef Alþingi samþykkir ákvæðin, sem út úr inngönguferlinu kemur, að þjóðin fái tækifæri til að tjá hug sinn til afgreiðslu Alþingis á inngönguskilmálum. 

ESB er ríkjabandalag, sem ætlast til, að umsóknarríki hafi kynnt sér stofnsáttmála þess, sé fúst til að aðlaga sig þeim og sæki um aðild til að fara í aðlögunarferli með aðstoð stækkunarteymis ESB.  Það má líkja þessu við nemanda og skóla, þar sem nemandinn er umsóknarlandið, skólastjórinn er stækkunarstjórinn og kennararnir eru starfsmenn í stækkunarteymi ESB.  Þegar umsóknarlandið hefur lagað stjórnsýslu sína, löggjöf og reglugerðir, að kröfum ESB, að dómi stækkunarteymis þess, þá er nemandinn útskrifaður og fyrr ekki.

Það er auðvitað hlálegt að búast við einhverju óvæntu út úr þessu ferli, þar sem "námsskráin í skólanum" er algerlega þekkt.  Nemandinn þarf hins vegar að tileinka sér efniviðinn, svo að hann standist próf og verði útskrifaður.  

Samþykkt Alþingis og síðan þjóðaratkvæðagreiðsla um, hvort halda eigi áfram umsóknarferlinu, er þess vegna í raun spurning um, hvort landsmenn vilji, að landið gerist aðili að ESB í þeirri mynd, sem það er, þegar aðlögunarferlinu lýkur.  Málflutningur um samningaviðræður er annaðhvort reistur á vanþekkingu um umsóknarferlið eða hann er purkunarlaus blekkingariðja.  Dylgjur um, að heybrókarháttur ráði því, að ekki sé farið strax í þessa þjóðaratkvæðagreiðslu, eru þess vegna ómálefnalegar með öllu og bera vott um málefnafátækt. 

Ríkisstjórninni er sem sagt legið á hálsi fyrir að vilja ekki efna til þjóðaratkvæðagreiðslu um framhald "viðræðna" við ESB.  Hún er þó nú að láta taka saman skýrslu um stöðu aðlögunarferlisins, sem var skrípaleikur, þar sem aðeins var fengizt við einföldustu úrlausnarefnin, en allt annað látið sitja á hakanum.  Til að geta tekið upplýsta ákvörðun þarf núverandi staða að vera ljós, en vinstri stjórnin fór alltaf með ferlið eins og mannsmorð, enda þoldi það ekki dagsljósið.

Spurningin, sem þarf í kjölfar umræðna um téða skýrslu að spyrja, er í raun, hvort fólk vilji, að nemandinn klári skólann, sem hann er rétt byrjaður í, eða hætti í þessum skóla og hugsi sitt ráð, þ.e.a.s.:

Vilt þú, að aðlögunarferlinu að Evrópusambandinu verði haldið áfram með það að markmiði að leiða það til lykta ?

Já eða Nei. 

 

 

    

  

     

   

  

 

 

   

 

Stöðugleiki hér og þar

Eitt af því, sem vinstri stjórninni mistókst hrapallega að ná, var efnahagslegur stöðugleiki, enda má bæði efast um, að þeim dæmalausu ráðherrum hafi verið það sérstakt keppikefli og að þeir hafi gert sér grein fyrir, hvernig efnahagslegum stöðugleika yrði náð. 

Kjarasamningar, sem gerðir voru á hennar skeiði, voru almenningi dýrkeyptir og verri en engir, af því að þeir virkuðu sem olía á eld verðbólgubálsins.  Svo er það annað mál, að loforð Jóhönnustjórnarinnar í tengslum við þá kjarasamninga voru strax svikin, svo að traust aðila vinnumarkaðarins til Jóhönnu og Steingríms varð að engu.  Lánleysi þeirra skötuhjúa var algert.  Þar með var í raun úti um þá ríkisstjórn.

Með hækkunum á virðisaukaskatti, eldsneytisgjaldi, álagningu kolefnisgjalds og hækkunum á öllum gjöldum og sköttum, sem nöfnum tjáir að nefna, kynti vinstri stjórnin undir verðbólgu.  Það var eins og við manninn mælt; skattstofnar ríkissjóðs minnkuðu við þetta, t.d. minnkaði bifreiðaakstur og verzlun dróst saman.  Skattstofnarnir skruppu saman undan ofurskattheimtu upp úr kennslubókum frá Þýzka Alþýðulýðveldinu og færða í búning af Þistilfirðinginum, fyrrverandi formanni vinstri grænna.

Nú bregður meira að segja svo við, að íslenzka krónan braggast skyndilegar og meira en nokkur hagspekingur hafði látið í ljós.  Hefur gildi bandaríkjadals lækkað á einu ári úr u.þ.b.130 kr í u.þ.b. 115 kr. Hvort sem þetta má túlka sem traustsvott á hagstjórnina í landinu eða ekki, þá er þessi þróun mjög hjálpleg við að koma böndum á verðbólguna.  Við viljum stefna að því að uppfylla öll Maastricht-skilyrðin, og þá er frumskilyrði að ná verðbólgunni undir 2,0 % á ári og er reyndar ekki nóg miðað við núverandi ástand á evru-svæðinu, en það er reyndar óheilbrigt núna og ekki eftirsóknarvert, eins og rakið verður í þessum pistli. 

Það er hægt að fullyrða það með vísun til samkeppnihæfni útflutningsatvinnuveganna og með samanburði við evrulönd á borð við Írland, að hefði evran verið við lýði hérlendis, þegar peningakerfi heimsins hrundu, þá hefði endurreisnin gengið enn hægar, og hefur hún þó gengið allt of hægt vegna glataðra tækifæra, ofstækis og mistaka ríkisstjórnar Samfylkingar og Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs.

Nú óttast margir hagspekingar, en þeir hafa reyndar ekki reynzt góðir í hlutverki völvunnar með krystallskúluna, að vestræn ríki, t.d. evru-svæðið, séu að sogast ofan í hringiðu verðhjöðnunar, sem mjög erfitt geti verið að komast upp úr.  Verðhjöðnun leikur hag almennings jafnvel enn verr en verðbólga.  Það er vandrataður hinn gullni meðalvegur, og leiðin þangað liggur um afkastaaukningu, arðsamari fjárfestingar og þar með aukna verðmætasköpun, en hvorki hókus pókus fjármálagjörninga né peningalegra sjónhverfinga á borð við lögeyrisskipti án réttrar undirstöðu.  Það er hægt að vinna sig út úr vandanum.  

Á evru-svæðinu lækkaði 12 mánaða verðbólga í september 2013 úr 1,1 % í 0,7 % í október.  Fyrir ári var verðbólgan þarna 2,5 %.  Markmið evrópska seðlabankans (ECB) er "undir, en nálægt 2,0 %".  Í maí 2013 lækkaði þessi seðlabanki viðmiðunarvexti sína í 0,5 %, og nýlega voru þeir lækkaðir í 0,25 %, svo að þar á bæ óttast menn greinilega, að aðhaldsaðgerðir og mikil skuldsetning geti sogað ríkin ofan í hringiðu verðhjöðnunar.  ECB berst augsýnilega harðri baráttu við verðhjöðnunarvofuna, en það bendir ýmislegt til, að hann muni tapa þeirri baráttu, og þar með má búast við feykilegu félagslegu og peningalegu umróti á evrusvæðinu, sem getur fækkað aðildarlöndum evrunnar með miklum stjórnmálalegum afleiðingum.   

Merkilegust er nú um stundir hagþróunin í BNA-Bandaríkjum Norður-Ameríku.  Verðbólgan er þar aðeins rúmlega 1,0 %, en verðbólgumarkmið bandaríska seðlabankans er 2,0 %.  Þetta gerist þrátt fyrir skefjalausa seðlaprentun bankans í 5 ár frá hruni, undanfarið um USD 85 milljarðar á mánuði, sem er miklu meiri seðlaprentun en ECB hefur stundað, enda hafa prússnesk viðhorf til fjármála átt hljómgrunn innan bankaráðsins við Frankafurðu.  Verðhjöðnunar hefur jafnvel gætt suma mánuðina í BNA. 

Hagfræðingar óttast, að þessi gríðarlega seðlaprentun muni valda hagbólu í náinni framtíð, en núna er svo mikill kraftur í bandaríska hagkerfinu, að það össlar áfram á 3,0 % hagvexti á ári og dregur lömuð hagkerfi evrusvæðisins og Japans með sér.  Japanir eru loksins eftir 20 ára verðhjöðnun að ná sér upp úr henni.  Svo mikill vágestur sem verðbólga er, þá er verðhjöðnun jafnvel enn verri, því að launin lækka þá, en skuldirnar standa í stað.  Hagkerfið dregst saman.  Þetta sýnir í hnotskurn, hversu stöðugleikinn er mikils virði.  Íslendingar geta náð stöðugleika í hagkerfinu, en þá verða allir að leggjast á eitt og fórna nokkru fyrir ávinning í náinni framtíð.  Hugmyndum um miklar krónutöluhækkanir í kjarasamningum fjölmennra stétta, opinberra starfsmanna eða annarra, verður að fórna að sinni þar til hinu opinbera vex fiskur um hrygg við lækkun hræðilegrar vaxtabyrðar af skuldum.  

Nú vokir vofa verðhjöðnunar yfir evrusvæðinu og hefur reyndar þegar hafið innreið sína í sum lönd Suður-Evrópu, þar sem laun hafa lækkað mikið, enda er það eina ráðið auk kerfisbreytinga og framleiðniaukningar fyrir þau til að ná sér aftur á strik eftir hrunið.  Á einu ári hefur verðbólgan á evru-svæðinu lækkað úr 1,5 % á ári í 0,8 % á ári og er lækkandi í þeim mæli, að seðlabanki evrópu virðist ekki fá við neitt ráðið.  

Þjóðarframleiðslan á evrusvæðinu í heild dróst saman um 0,4 % árið 2013, og er spáð vexti um 1,1 % í ár samkvæmt tilkynningu framkvæmdastjórnarinnar 5. nóvember 2013.  Atvinnuleysið er á evru-svæðinu að jafnaði 12,2 % eða tvöfalt hærra að tiltölu á við BNA.  Hin sterka evra virkar hamlandi á efnahaginn vegna bágrar stöðu útflutningsgreina, nema þar sem afköstin eru mest.  Hlutfallið 1 EUR/1 USD = 1,35 er útflutningsgreinum evrusvæðisins þungt í skauti.  Hlutfallið er 5 % hærra en fyrir ári.  Evran dregur þess vegna hagkerfið í átt til verðhjöðnunar.  Mörg ytri skilyrði virka í sömu átt, eins og hér verður rakið.  

Kýpur, Írland, Portúgal og Spánn stríða við háar opinberar og einkaskuldir.  Grikkland og Ítalía búa við háar opinberar skuldir. Nafngildi skuldanna helzt óbreitt í verðhjöðnun, en greiðslugetan rýrnar.  Það mun hrikta gríðarlega í evrusamstarfinu og líklegt, að í það komi brestir, ef eitt eða fleiri þessara landa lenda í verðhjöðnunarbasli.  Evrusamstarfið hangir nú þegar á horriminni, svo að verðhjöðnun gæti riðið því að fullu.     

Meginástæða verðlagslækkananna er lækkun orkuverðs, en það hefur nú hafið lækkunarferli um allan heim vegna hagkerfisslaka og vegna aukins framboðs á olíu og jarðgasi, sem unnin eru með nýjum aðferðum úr sandsteini og leirlögum.  Þetta mun gera dýrustu lindirnir óhagkvæmar og vonlausar í rekstri.  Drekasvæðið er eitt þeirra.  Íslenzkir neytendur hafa orðið varir við eldsneytislækkanir, en enn meiri eldsneytislækkanir hljóta að fylgja fljótlega. 

Eldsneytislækkun hefur áhrif á allt vöruverð, af því að eldsneytið kemur alls staðar við sögu, þó að ekki sé nema flutningskostnaðurinn.  Flutningskostnaðurinn til landsins hlýtur að lækka og flugmiðaverðið sömuleiðis.  Allt á þetta að virka örvandi á íslenzka hagkerfið og auka kaupmátt almennings og draga þar með í sömu átt og skattalækkanir ríkisstjórnarinnar.  

  Við þessar aðstæður væntanlegs verðstöðugleika og hagvaxtar væri það algert ábyrgðarleysi af stéttarfélögum að spenna bogann hærra en um var samið á jólaföstunni 2013.  Það eru svo miklir hagsmunir í húfi hér fyrir þorra landsmanna varðandi framtíðar kjarabætur á traustum grunni, að öllum viðbótar launakröfum, hversu réttmætar sem þær kunna að virðast, verður að hafna af staðfestu og einurð.  Allir verða að bíða þess, að ávextirnir þroskist áður en þeir verða tíndir.    

 

  

 

 

Heljarstökk

Um þessar mundir undirbýr Evrópusambandið, ESB, mesta heljarstökk sitt frá því, að evrunni var hleypt af stokkunum.  Um er að ræða bankabandalag evru-landanna, þar sem löndum innan ESB án evru verður hleypt inn.  Spurning er, hvort EES ríkjunum verður hleypt í þetta samstarf, eða hvort Svisslendingar, sem sópar að í bankaheiminum, kæra sig um aðild að bankabandalaginu, sem hleypa af stokkunum að ári. 

Með þessu er ætlunin að flytja eftirlit, upplausnarvald og styrkingarheimildir fyrir fjármálafyrirtæki frá einstökum ríkjum og til seðlabankans í Frankfurt.  Með á að fylgja þangað Evrópusjóðurinn til að ausa úr til þrautavara til að koma í veg fyrir fjármálalegan óstöðugleika og fall banka. 

Hér er auðveldara um að ræða en í að komast.  Þjóðverjar drógu lengi lappirnar og vildu ekki, að þýzkir sparisjóðir þyrftu að lúta þessu sameiginlega eftirliti, líklega af því að þar er maðkur í mysunni.  Fyrir kosningarnar í september 2013 var hamrað á því í Þýzkalandi, að Þjóðverjar yrðu látnir standa sem fjárhagslegir bakhjarlar fyrir evrópskt bankakerfi á brauðfótum, en nú virðast þeir sjá sér hag í að raungera þennan væna áfanga á leiðinni að sambandsríki Evrópu, þó að það geti óneitanlega kostað þýzka skattgreiðendur útlát.  Ekki verða því þó gerðir skórnir hér, að þessi stefnumörkun endurspegli stórveldisdrauma.  Miklu líklegra er, að Berlín meti það svo, að bankabandalag Evrópu muni styrkja evruna í sessi, og er ekki talið af veita, eins og í pottinn er búið í mörgum evru-löndum nú um stundir, þar sem hagkerfi þeirra er hreinlega of veikburða til að búa við sterkan gjaldmiðil á borð við evru.  Það hefur reynzt ríkjum bjarnargreiði að hleypa þeim inn vanbúnum.  Það er annaðhvort fals eða vanþekking að baki fullyrðingum hérlandsmanna um, að það yrði landsmönnum hin mesta kjarabót að stökkva á evruna.  Það er þó hverju orði sannara og mikið keppikefli, að sterkur gjaldmiðill lækkar innflutningsvörur í verði og eykur kaupmátt Íslendinga erlendis, en ef undirstaða gjaldmiðilsins er ekki réttlig fundin, þá verður mikið atvinnuleysi í landinu og erfitt að selja vörur og þjónustu á erlendum mörkuðum.  Við þurfum að feta svipaða braut og Þjóðverjar að ná verðstöðugleika og samkeppnihæfni með mikilli framleiðni og háum gæðum.  Þá getum við tekið upp hvaða gjaldmiðil sem er að því tilskildu, að yfirvöld viðkomandi gjaldmiðils samþykki slíkt og að viðkomandi seðlabanki virki til þrautavara fyrir íslenzkt peningakerfi.       

Bankabandalagsverkefni ESB var hleypt af stokkunum í júní 2012, þegar spænskir bankar stóðu hvað tæpast.  Hlutverk bankabandalagsins er að rjúfa tengslin á milli ríkisstjórna og fjármálafyrirtækjanna, þannig að atburðir á borð við írska slysið þurfi ekki að endurtaka sig.  Írski ríkissjóðurinn var að kröfu ESB látinn axla skuldir írskra banka í fjármálakreppunni haustið 2008 til að bjarga írskum bönkum úr lausafjárvanda, þegar fall írska bankakerfisins var talið geta haft keðjuverkandi áhrif í Evrópu og víðar.  Til þess fengu Írar mjög há og dýr lán hjá EB og AGS, sem þeir verða lengi að bíta úr nálinni með.  Írska leiðin er nú mönnum víti til varnaðar.     

Eins og kunnugt er, lagði ríkisstjórn Geirs Hilmars Haarde fyrir Alþingi að láta skipta föllnu bönkunum upp, flytja íslenzkar skuldir bankanna, innistæður og útlán með afföllum inn í nýja íslenzka banka og láta erlendar skuldir róa með lánadrottnunum.  Þetta var íslenzka leiðin.  Ríkisstjórn Geirs og Alþingi sigldu gegn mjög miklu alþjóðlegu andstreymi við þessar aðgerðir, ekki sízt frá ESB, af því að allar erlendar ríkisstjórnir og fjármálastofnanir töldu, að þetta gæti haft slæmar afleiðingar á fjármálakerfi Evrópu og veitt slæmt fordæmi.  

Nú er komið í ljós, að þjóðhagslega var þetta bezta lausnin og andstætt svartagallsrausi vinstri flokkanna á Íslandi, Samfylkingar og Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs, sem lögðu sig í framkróka við að smeygja ríkisábyrgð á skuldir föllnu bankanna og buktuðu sig þannig og beygðu fyrir erlendum ríkisstjórnum og kommissörum ESB af fádæma undirgefni, sem sennilega má kenna við landráð.  Hvernig væri að leyfa Steingrími Jóhanni og Jóhönnu Sigurðardóttur að bera glóandi járn fyrir Landsdómi og bergja þannig á eigin miði ? 

Aðgerðir Alþingis haustið 2008 voru dæmdar löglegar að alþjóðarétti af EFTA-dómstólinum í janúar 2013.  Öll var þessi furðulega hegðun ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur til þess fallin að ganga í augun á búrókrötunum í Brüssel til að auðvelda aðildarviðræðurnar, sem hvorki gekk né rak með, og þessar óheillakrákur, Jóhanna, Steingrímur, Katrín Jakobsdóttir og Össur reyndust algerlega ófær um að leiða til lykta fremur en annað, sem þau tóku sér fyrir hendur.  Óþarft er að minnast á garminn Ketil skræk í þessu sambandi, fyrrverandi ráðgjafa hins hroðalega illa rekna Íbúðalánasjóðs, en stjórnarandstaða hans er ekki burðugri en ráðherradómurinn, og var þá ekki úr háum söðli að detta.   

Núna eru mun hærri vextir á Norður-Ítalíu, sem og á Ítalíu allri, en norðan landamæranna í Ölpunum, Austurríkismegin, svo að dæmi sé tekið.  Þetta og margt fleira veldur núningi á milli norður- og suðurhluta evrusvæðisins, sem er svo svæsinn, að á öllu evrusvæðinu er umræða um upplausn þess.  Með bankabandalaginu er ætlunin að draga úr þessum vaxtamuni og helzt að eyða honum.

Bankabandalag ESB krefst þess af Þjóðverjum og öðrum lánadrottnararíkjum innan ESB, að þau gangi í ábyrgð fyrir skuldararíkin og að þau hætti að hygla eigin bönkum.  Þetta hefur lengi staðið í Þjóðverjum, en þeir hafa nú kokgleypt þessar skuldbindingar gegn því, að evrubankinn í Frankfurt hafi eftirlitsskyldum að gegna og fái upplausnarvald yfir 130 stærstu bönkunum og geti hlutazt til um rekstur allra annarra banka á evrusvæðinu, sem eru nokkur þúsund talsins.  

Það er önnur saga, að Þjóðverjar eru alls ekki einráðir um stjórnun evrubankans, heldur sitja í æðsta ráði bankans seðlabankastjórar allra evrulandanna og 6 manna framkvæmdastjórn hans.  Þjóðverjar hafa að vísu nú fengið því framgengt, að atkvæðavægið verður ekki jafnt, heldur nokkru nær stærðarhlutföllum hagkerfanna.   Sem dæmi að taka er hagkerfi Þýzkalands um 100 sinnum stærra en Lettlands, sem taka mun upp evru nú um áramótin, en Þjóðverjar munu hafa minna en tvöfalt atkvæðavægi á við Letta.  Margir Þjóðverjar hafa áhyggjur af því að verða ofurliði bornir í mikilvægum atkvæðagreiðslum í æðsta ráði bankans.  

Á vegum bankabandalagsins verður gagnkvæm innistæðutrygging allra evrulandanna.  Bankar evrulandanna munu að þessu leyti búa við svipað kerfi og bankar í Bandaríkjunum.  

Þjóðverjar hafa hingað til barizt fyrir því, að völdin yfir þýzkum peningum væru í þýzkum höndum.  Wolfgang Schäuble, fjármálaráðherra Þýzkalands, hefur sagt, að bankabandalagið ætti að vera úr timbri, en að hafa það úr stáli mundi útheimta breytingar á sáttmálum ESB.  Nú hefur hann samþykkt, að gagnkvæm ábyrgð myndist smám saman á 10 árum með EUR 55 milljarða sjóði að bakhjarli.  Hann hefur þó ekki samþykkt, að þetta fé komi frá skattgreiðendum, heldur bönkunum sjálfum.  Ef banki fer á hausinn, mun þó ofangreindur bakhjarl aðeins tryggja innistæðurnar, en hvorki hluthafa bankans né lánadrottna hans.  Ekki verður annað séð en þetta sé keimlíkt íslenzku leiðinni frá 2008, sem allt ætlaði vitlaust að verða út af á sinni tíð.

Í fersku minni er meðferð Breta á Íslendingum haustið 2008, en þá hljóp brezki ríkissjóðurinn undir bagga með öllum illa stöddum bönkum á Bretlandi, en lét útibú íslenzku bankanna sigla sinn sjó.  Mörgum hefur verið þessi hegðun hrein ráðgáta, því að gott samband hefur alla tíð verið á milli Englandsbanka og íslenzkra bankayfirvalda, þ.e. Seðlabanka Íslands eftir stofnun hans.  Er skemmst að minnast, að Ísland var í myntbandalagi við Bretland á 3. áratugi 20. aldarinnar.  Að tengjast sterlingspundinu kann að verða bæði fýsilegt og raunhæft eftir afnám gjaldeyrishaftanna, ef stöðugleiki næst í íslenzka hagkerfinu, eins og grunnur hefur nú verið lagður að, hvað sem verður.

Það er kunnara en frá þurfi að segja, að Bretar reka öfluga leyniþjónustu innanlands og utan, MI5 og MI6.  Nú hefur sú getgáta verið viðruð opinberlega, að brezku ríkisstjórninni hafi borizt um það upplýsingar, að stundað væri stórfellt peningaþvætti í íslenzkum bönkum, þar sem fé frá Rússlandi ætti í hlut.  Háð umfangi þessarar starfsemi gæti þessi vitneskja skýrt beitingu hryðjuverkalaga gegn íslenzku bönkunum og gegn Íslandi, þar sem Bretar torvelduðu greiðslumiðlun til og frá Íslandi eftir megni.  Hvers vegna hefur sannleikurinn í þessu máli ekki verið opinberaður ?  Til náinnar gjaldeyrissamvinnu við Breta getur ekki komið fyrr en fullnægjandi skýring hefur á framferði Breta fengizt, og sýnt hefur verið fram á, að ríkisstjórn Verkamannaflokksins, Samfylkingar Bretanna, hafi haft málefnalegar ástæður fyrir gjörðum sínum; ella verður opinber afsökunarbeiðni að koma seint og um síðir, því að fruntaháttur og meiðandi aðgerðir brezka fjármálaráðherrans urðu Íslendingum þungar í skauti.

Bankabandalagið mun styrkja evruna, en ekki leysa evrukreppuna, sem enn er á alvarlegu stigi.  Upptaka evru á Íslandi verður ögn fýsilegri, en engan veginn nógu fýsileg, þegar á allt er litið, til að mæla með upptöku hennar.  Á evrusvæðinu gæti orðið mikið öldurót á komandi ári, og samkvæmt reglum ESB-sjálfs er full aðild að Evrópusambandinu skilyrði þess að evrubankinn verði fjárhagslegur bakhjarl að bankakerfi lands, sem gerir evru að lögeyri sínum.  Fyrrverandi ríkisstjórn, Jóhönnustjórninni, varð ekkert ágengt í aðildarviðræðunum við ESB, og núverandi ríkisstjórn, Laugarvatnsstjórnin, hefur allt aðra forgangsröðun með réttu.  Það er auðvitað með öllu ótækt að ætla að fara inn í ESB á hækjum.  Enn fullnægjum við engu Maastricht-skilyrðanna, en það ætti að setja það á dagskrá að fullnægja þeim öllum fyrir árið 2020.  Skipulega er nú hvert skrefið á fætur öðru tekið í þá átt.  Þá verður líka mikið vatn runnið til sjávar í Evrópu, og valdahlutföll á milli Þjóðverja, Breta, Frakka og Rússa tekin að skýrast ásamt framtíðarfyrirkomulagi ESB.   

      

 

               

    

Söguleg átök

Í Asíu minnir vopnaskak Kínverja og Japana út af óbyggðum eyjaklasa suðurundan Japan á argvítug stríð á milli þessara þjóða á öldum áður.  Nú hafa Suður-Kóreumenn blandað sér í þessa stöðubaráttu, og í Norður-Kóreu hafa upp hafizt hjaðningavíg, sem kunna að verða upphafið að falli illræmdustu kommúnistastjórnar heimsins nú á tímum. Í forgrunni glittir í baráttu um auðlindir, þar sem eldsneyti er talið vera undir hafsbotni Kínahafs.  

Í Evrópu fer einnig fram hörð stöðubarátta, þó að ekki sé sjáanlega um aftökur eða vopnaskak að ræða, nema á austurjaðri ESB, í Úkraínu, sem nú er aðalátakasvæðið í Evrópu og hefur svo áður áður verið.  Eftirfarandi tilvitnun í fyrstu ræðu nýskipaðs utanríkisráðherra Þýzkalands, 17. desember 2013, er til vitnis um átök Rússlands og Þýzkalands um Úkraínu:

"„Það er hneykslanlegt hvernig Rússar nýta sér efnahagsþrengingar Úkraínumanna til að koma í veg fyrir að þeir skrifi undir samstarfssamning við Evrópusambandið. Framkoma úkraínskra öryggissveita gagnvart friðsömum mótmælendum er þó ekki síður hneykslanleg,“ sagði Steinmeier. Hann viðurkenndi jafnframt að „boð ESB um fjárhagslegan og efnahagslegan stuðning dygði ekki til að tryggja samkeppnishæfni Úkraínu og tengja þjóðina efnahagslega við Evrópu“."

Í Evrópu er stunduð umfangsmikil njósnastarfsemi, hleranir og myndatökur, til að komast að fyrirætlunum jafnt bandamanna sem annarra.  Sannast þar hið fornkveðna, að enginn er annars bróðir í leik.  Er líklegt, að ormétið innbyrðis traust Vesturveldanna grafi undan nánu samstarfi þeirra, eins og við höfum kynnzt því hingað til.  Menn hlera ekki og standa á gægjum um vini sína án þess að slettist upp á vinskapinn.  Að ræna einstaklinga á Vesturlöndum einkalífi sínu mun hafa alvarlegar afleiðingar fyrir lýðræðisþróunina, hvort sem málstaðurinn er göfugur eður ei.

Það er ekki einleikið, hvernig stríð fortíðarinnar endurspeglast í atburðum samtímans.  Enn einu sinni er Úkraína bitbeinið og aðalleikararnir eru hinir sömu, Svíar og Rússar, með Þjóðverja í bakgrunni.  Í júní 1709 var háður örlagaríkur bardagi á milli herja Péturs mikla, Rússakeisara, og Karls 12, Svíakonungs, við Poltava, sem er í Úkraínu.  Úkraínumenn börðust með báðum aðilum, alveg eins og nú, er þeir skipa sér í sveit með Rússum eða Evrópusambandinu, ESB, hvar Svíar og Þjóðverjar eru öflugir.

  Ívan Mazepa, úkraínskur kósakkahöfðingi, hafði tekið afstöðu með Svíum til að berjast fyrir sjálfstæði Úkraínu frá Rússum árið 1709.  Hið sama gerist nú með allan vesturhluta Úkraínu, sem Janukovych ræður í raun ekki yfir lengur.  Lögreglan þar neitar að berja á mótmælendum.  Bardaganum fyrir rúmum þremur öldum lauk með ósigri Svía, þó að þeir legðu hart að sér.  Rússar héldu í kjölfarið til vesturs, lögðu undir sig Eystrasaltslöndin og gerðu Pólland að hjálendu.  Þessi sigur Rússa varð afdrifaríkur fyrir þróun Evrópu.  Sagan má ekki endurtaka sig nú.  Pútin má ekki takast ætlunarverk sitt að kaupa gjaldþrota Úkraínu og hrifsa hana þannig undan vestrænum áhrifum beint fyrir framan nefið á ESB, þó að tilburðir ESB séu með eindæmum vesældarlegir og seint á ferðinni.  Lafðin, brezka, utanríkismálastjóri ESB, virðist vera úti á þekju.

Síðan 1709 hefur gengið á ýmsu, en í stórum dráttum hafa átökin í Austur-Evrópu einkennzt af því, að hún hefur ýmist verið á áhrifasvæði Berlínar/Vínar eða Moskvu/Pétursborgar.  Þau einkennilegu úrslit urðu í hildarleiknum fyrir einni öld, í Heimsstyrjöldinni fyrri, 1914-1918, að bæði Þjóðverjar og Rússar máttu lúta í gras.  Báðir hugðu á landvinninga, þegar þeir fóru í stríðið eftir dráp austurríska erkihertogans í Sarajevo.  Ástæða uppgjafar keisarans í Berlín og höfuðs Habsborgara í Vín var, að árið 1917 blandaði Norður-Ameríka sér í styrjöldina til stuðnings Bretum og bandamönnum þeirra.  Þennan liðsstyrk réðu hersveitir Germana ekki við á Vesturvígstöðvunum.  Í Rússlandi var gerð blóðug bylting og aðlinum steypt af stóli haustið 1917.  Byltingarforingin Vladimir Lenin gerði friðarsamning við þýzka keisarann í kjölfarið, enda gerður út og fluttur til Rússlands af kaffihúsum í Sviss af Berlín gagngert til að valda usla, og síðan brauzt út borgarastyrjöld í Rússlandi, þar sem Hvítliðar börðust við Rauðliða, svo að Rússland var lamað þar til kommúnistaflokkur Rússlands hóf að byggja upp þungaiðnað, sem ásamt hergagnasendingum Bandaríkjamanna reið baggamuninn í stríðinu mikla á milli Þjóðverja og Rússa 1941-1945.   

Habsborgaraveldið leið undir lok og var bútað í sundur við uppgjöfina í nóvember 1918, þó að afkomendur Habsborgarháaðalsins séu enn sterkefnaðir og hafi ítök í fjármálaheiminum.  Á rústunum reis fjöldi nýrra ríkja með stuðningi Bandaríkjaforsetans, Woodrow Wilsons.  Berlín var niðurlægð, lönd tekin af Þýzkalandi og landið sett í skuldafjötra stríðsskaðabóta til Vesturveldanna, sem hvíldu eins og mara á hagkerfinu og framkölluðu óðaverðbólgu og stjórnmálalegan óstöðugleika í Weimar lýðveldinu.  Hinn sjálfmenntaði, tilfinninganæmi og sjálfumglaði listamaður frá Linz í Austurríki, Adolf Hitler, hellti salti í sár Þjóðverja og kynti undir kraumandi óánægju þeirra með hlutskipti sitt.   

Þjóðverjar voru í áfalli eftir uppgjöfina 10. nóvember 1918, steyptu aðlinum af stóli og stofnuðu Weimar-lýðveldið.  Það var stjórnskipulega og efnahagslega veikt og vék fyrir Þriðja ríkinu, þegar Adolf Hitler var skipaður kanzlari eftir þingkosningar, þar sem flokkur hans, NSDAP, fékk um þriðjung atkvæða, í janúarlok 1933.  Rúmu ári síðar lézt Hindenburg, forseti og fyrrverandi hershöfðingi keisarahersins, og eftir það varð Foringinn alvaldur í Þýzkalandi.  Hann stefndi á heimsveldi, Imperium des deutschen Volkes, en Luftwaffe mistókst atlagan gegn Englandi sumarið 1940 og framsókn Wehrmacht var stöðvuð í Norður-Afríku og í Rússlandi árið 1942.  Eftir það tók við mikil varnarbarátta, sem grundvallaðist á ótrúlegri framleiðslugetu hergagnaiðnaðarins undir forystu ríkisarkitektsins, Albert Speer.  Sá samdi afar fróðlega og lipurlega ritaða sjálfsævisögu í fangelsinu í Spandau/Berlín.  Talið er, að hann hafi vonazt til svipaðrar meðhöndlunar Bandaríkjamanna og yfirmaður eldflaugarannsókna Þriðja ríkisins, Werner von Braun, en Bandaríkjamenn eyðilögðu öll gögn um aðild hans að NSDAP og gerðu hann að yfirmanni eldflaugarannsókna sinna.      

Finnland, Eystrasaltslöndin, Pólland, Tékkland, Slóvakía, Slóvenía og Króatía eru nú gengin í Evrópusambandið.  Það þýðir, að austurmörk áhrifasvæðis Þýzkalands eru komin að Hvíta-Rússlandi og Úkraínu, og nú standa átök yfir í Úkraínu um framtíð landsins.  Janukovych, forseti landsins, sem hallur er undir Putin, Rússlandsforseta, stöðvaði síðbúið ferli nánari tengsla Úkraínu við ESB, Evrópusambandið, og sigaði lögreglunni á mótmælendur athæfis síns, sem safnazt hafa saman á Maidan-torgi, eða Frelsistorginu í Kænugarði.  Óeirðalögreglan sýndi mikla harðýðgi gegn æskulýðnum, sem fjölmennti á stærsta torg Kænugarðs.  Æska Úkraínu kærir sig ekki um að búa í leppríki Rússa.   Stjórnkerfi Úkraínu er gegnumrotið, og meirihluti íbúanna, með unga fólkið í broddi fylkingar, þráir ekkert heitar en röð og reglu réttarríkisins, þar sem mannréttindi eru virt, og virðing er borin fyrir samborgurunum.   

Á fyrrnefndu aðaltorgi í Kænugarði er nú hrópað: "Út með þjófana".  Vestur-Úkraína lýtur ekki lengur boðvaldi Janukovych, forseta, og landið er á gjaldþrotsbarmi.  Af tvennu illu er nú skárra fyrir almenning í Úkraínu að halla sér til vesturs en austurs, því að ríki Pútíns er óstöðugt, og lýðræðið stendur þar enn höllum fæti.   Rússar hafa leikið mótleik með því að bjóða Úkraínu jarðgas á vildarkjörum og boðizt til að kaupa af þeim ríkisskuldabréf, sem AGS (Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn) hafði hafnað kaupum á. Janukovych hefur tekið þá ákvörðun að leggjast á bakið og tifa upp tánum fyrir framan rússneska björninn.  Úkraínska þjóðin hefur tekið aðra og gagnstæða ákvörðun.  Hún er sú, að Úkraína skuli verða sjálfstætt ríki.  Önnur ákvörðunin verður að víkja fyrir hinni, og þó að frelsisandi þjóðarinnar eigi erfitt uppdráttar um sinn, þá er hann sigurstranglegri til lengdar.

Það gæti þess vegna farið að styttast í að áhrifasvæði Þjóðverja teygi sig meðfram endilöngum vesturlandamærum Rússlands, og það er nokkuð, sem valdhafarnir í Pétursborg og Moskvu hafa alltaf barizt gegn.  Berlín gæti þess vegna virzt standa uppi með pálmann í höndunum nú um stundir, en það eru váboðar framundan fyrir Berlín, þó að þeir séu öðru vísi en forðum.  

 

 

 

 

 

 

 

Hvítbók um hvítflibba í Brüssel

Það vakti athygli á dögunum, er Stefan Füle, stækkunarstjóri ESB, lagði þá lykkju á leið sína, kanski í einhvers konar stöðubaráttu, að ESB hefði aðeins verið spottakorn frá því að geta lagt tillögu að aðildarsamningi fyrir Íslendinga, þegar Laugarvatnsstjórnin gerði hlé á aðlögunarferlinu.  

Taka skal fram, að síðasta orðið er ekki valið til að kasta rýrð á það, sem ESB-trúboðið kallar samningaviðræður, heldur er viðræðuferli ESB og umsóknarlands klárlega skilgreint sem aðlögunarferli umsóknarríkis að lögum og tilskipunum ESB af framkvæmdastjórninni sjálfri. 

Hinum fyrrverandi félaga í Kommúnistaflokki Tékkóslóvakíu, Stefan Füle, félögum hans í stækkunarteyminu og e.t.v. fleirum í Framkvæmdastjórn ESB, er greinilega nokkuð í mun að fá Ísland inn undir sinn verndarvæng. 

Hvað getur hangið á spýtunni ?  Þeir vilja veikja varnir norðursins og komast sjálfir þar til áhrifa.  Þeir misstu Grænland úr klóm sér og skortir algerlega aðgang að Norður-Atlantshafi og Íshafinu, þar sem eru miklar auðlindir, og stórveldin keppast þar um yfirráð.  ESB vill mynda mótvægi við Rússland, Kanada, Bandaríkin og Kína.  Búrókratar í Berlaymont, sem móta framtíðarstefnuna og hafa framkvæmdastjórana í hendi sér, vita sem er, að falli Ísland eða Noregur, getur eftirleikurinn orðið auðveldur með hitt landið.  Norskir stjórnmálamenn og aðildarsinnar eru brenndir eftir tvær hafnanir norsku þjóðarinnar á aðild, svo að þeir þora ekki af stað aftur, nema forsendur og andrúmsloftið í Noregi breytist.  Ný ríkisstjórn Noregs, sem mynduð er af Hægri flokkinum og flokki til hægri við hann, Framfaraflokkinum, með stuðningi hinna borgaraflokkanna, eftir tap rauðliðanna, virðist litlu munu breyta um þetta. 

Íslenzkir stjórnmálamenn, sem samþykktu alræmda þingsályktun 16. júlí 2009, ættu að vera brenndir líka eftir afhroð aðildarsinna í kosningunum 28. apríl 2013, en þeir berja samt hausnum við steininn.  Þessi hegðun má heita þráhyggja.  Nú heimta þeir, að aðlögunarferlið verði hafið, þar sem frá var horfið.  Samt bendir ýmislegt til, að aðildarviðræður Össurar Skarphéðinssonar hafi hvorki verið fugl né fiskur og allt, sem máli skiptir, sé ósnert.  Össur baukaði við "selvfölgeligheder" í 4 ár, og Hvítbókin mun sýna hlálegt árangursleysi.  Samningamenn núverandi ríkisstjórnar munu auðvitað ekki komast hænufeti lengra með menn Stefans Füle, því að þeir mundu standa enn fastar á hagsmunamálum Íslands.  "Aðildarviðræður" Íslands við ESB eru "Mission Impossible", eða óframkvæmanlegar, nema Alþingi fleygi fullveldinu fyrir róða.  Þingmenn hafa svarið Stjórnarskránni eið, og þeim verður kastað út í hafsauga, sem svo mikla afslætti vilja gefa, að dugi til viðunandi aðlögunar að dómi Füles.

Ef Alþingi telur samt brýnt að leiða þetta mál til lykta, eftir útgáfu Hvítbókar um málið, þá verður fljótlega haldin þjóðaratkvæðagreiðsla um það, hvort halda skuli aðlögunarferlinu áfram með öllum þeim tilkostnaði fyrir ríkið og álagi á stjórnkerfið að ógleymdum IPA-styrkjum, sem þessu dauðadæmda ferli fylgir.  Það væri þá einfaldlega röng forgangsröðun á fjár- og tímanotkun að reyna nú, þegar enginn veit, hvert ESB stefnir, að komast þar inn.  Hvernig á ríkisstjórn, sem andvíg er inngöngu, að semja um inngöngu af einhverju viti ?  Það mundi reyna mjög á innviði ríkisstjórnarinnar algerlega að óþörfu.  Halda aðildarsinnar, að andvíg ríkisstjórn muni búa svo um hnútana í Brüssel, að þjóðin telji sér hag í að samþykkja það ?  Það vantar mikið upp á rökræna hugsun aðildarsinna, hvað þetta varðar, hvað sem öðru líður. 

Hvítbók um stöðu aðildarviðræðnanna mun verða til umræðu á næsta ári, 2014, hvernig sem allt veltur.  Þá er hætt við, að mörgum verði að orði: "fíllinn (þ.e. Össur) tók jóðsótt og fæddist lítil mús (þ.e. loknir samningskaflar)".  Hverjum þykir þó sinn fugl fagur og líklegt, að rithöfundurinn Össur mæri mjög hlut utanríkisráðherrans í bók sinni, en Össur iðulega í upphafningu um sjálfan sig í þriðju persónu, svo kindugt sem það nú er.  Kindugur kvistur, Össur. 

Þar sem mikilvægustu atriðin varðandi aðildina að ESB voru ekki komin á dagskrá undir stjórn Össurar Skarphéðinssonar, má segja, að svo nefndar aðildarviðræður hafi verið hvorki fugl né fiskur hingað til, en samt með ærnum kostnaði.  Spyrja má, hvað valdi þeirri þráhyggju allmargra, að Íslandi verði bezt borgið innan vébanda ESB ?

Ekki er það hagvöxturinn.  Nú er spáð meiri hagvexti á næstu árum á Íslandi en í ESB, og búizt er við lægri hagvexti á evru-svæðinu en utan þess innan ESB.  Það er ekki hægt að fullyrða, að evran sé þar sökudólgurinn, en þessi tíðindi eru a.m.k. ekki meðmæli með henni.  Spákaupmennska heldur nú verðgildi hennar óeðlilega háu, af því að Kínverjar og aðrir eru að losa sig við dollaraeignir og kaupa evrur.  Þetta er útflutningsgreinar margra evru-landa lifandi að drepa, og nú er jafnvel farið að hægja á hagkerfi Þýzkalands.  Andþýzkur áróður blossar upp, Þjóðverjar verja hendur sínar, og saka nú Breta, sem eiga að heita bandamenn þeirra, um svæsnar njósnir í Þýzkalandi.  Evrópa er á suðupunkti.  

Samt er svar flestra hérlandsmanna, sem inn vilja, gjaldmiðillinn.  Það er eins konar mantra, trúarstef, án djúphygli.  Þeir vilja taka upp erlenda mynt og kasta íslenzku krónunni fyrir róða.  Fyrir þessu færa þeir þau rök, að krónan ýti undir óstöðugleika hagkerfisins, dragi úr fjárfestingum hérlendis og hafi í för með sér aukinn viðskiptakostnað, þar sem hún sé ekki gjaldgeng erlendis.  Þá muni vaxtastigið lækka, sem létti undir með skuldurum og örvi athafnalífið.  Sumir innan Samtaka atvinnulífsins halda þessu fram sem og forseti Alþýðusambands Íslands.  Til að finna beztu lausnina hér þarf hins vegar að horfa vítt til veggja og skoða heildaráhrifin á hagkerfið.    

Þetta virðist vera fremur grunnrist umræða vegna þess, að hún fjallar ekkert um það, hvernig við eigum að komast héðan og þangað.  Það er mergurinn málsins og meginviðfangsefnin við stjórnun efnahagsmálanna núna.  Um það ættu allir að geta sameinazt að þróa hagkerfið þannig, að það uppfylli alla Maastricht skilmálana fyrir upptöku evru.  Það fullnægir enn engum þessara skilmála, og það mun fyrirsjáanlega taka allt að einum áratugi að fullnusta þá alla og sýna evru-bankanum í Frankfurt fram á trúverðugan styrkleika og stöðugleika hagkerfis og peningamálastjórnunar til að landið verði tekið sem fullgildur aðili að evru-samstarfinu.

Nú er seðlabankastjóri tekinn til við að gefa forskrift að kjarasamningum og hefur nefnt 2,0 % - 2.5 % hækkun, en nefndi ekki á hversu löngu tímabili, sem er þó lykilatriði.  Væri honum ekki nær að rökstyðja vaxtaákvörðun peningastefnunefndar með meira sannfærandi hætti en hann gerir.  Vaxtastig Seðlabankans á sína sök á, að hagkerfið er staðnað.  6,0 % millibankavextir ná engri átt hér, þegar vextir eru 1 - 2 % víðast annars staðar.  Það er svo mikill slaki hér í hagkerfinu, þ.e. ónýtt framleiðslugeta, að það er afar ólíklegt, að t.d. 4 % vextir mundu valda hér verðbólgu.  Væri það ekki skársta framlag peningastefnunefndar til hóflegra kjarasamninga og stöðugleika hagkerfisins og þar með í þágu verðbólgumarkmiðsins að lækka vextina um 1/3 ?  

Að lækna hagkerfið er verðugt verkefni, og einn af fyrstu áföngunum er að losna við gjaldeyrishöftin.  Það verður vart gert í bráð, nema að knýja þrotabú bankanna í gjaldþrotameðferð.  Slitastjórnirnar hafa allt of lengi setið hér að sumbli.  Uppgjöri þrotabús Lehman Brothers, sem lenti í greiðsluþroti, svo að Seðlabanki Bandaríkjanna yfirtók rekstur hans 15. september 2008, hefur fyrir löngu verið gerður upp.  Það er kapítuli í háskasögu ríkisstjórnarómyndarinnar 2009-2013 að gera kröfuhafa föllnu bankanna að aðaleigendum hinna nýju og láta nýja Landsbankann samþykkja 300 milljarða kr skuldabréf í gjaldeyri handa kröfuhöfum gamla Landsbankans.  Slitastjórnirnar hafa svo fengið að leika lausum hala, og stjórnvöld téðs tímabils þorðu ekki einu sinni að skattleggja téð þrotabú.  Ræfildómurinn reið ekki við einteyming, og þýðir lítið fyrir fyrrverandi ráðherra að skrifa sig frá því.  Sagan mun dæma þá af verkum sínum, en varla af varnarræðum þeirra sjálfra. 

Formlega má land ekki taka upp evru, nema það hafi gengið í ESB.  Þó að Ísland mundi fullnægja upptökuskilmálum evrunnar eftir um áratug, er engan veginn þar með sagt, að aðildarviðræður skili árangri, sem Íslendingar sætti sig við.  Þá eru tveir til, meti menn ávinning að lögeyrisskiptum greinilegan:

a) að semja um undanþágu á aðildarskilmálum EMU (European Monetary Union), þ.e. skilyrðið um aðild að ESB, með það að markmiði að taka hér upp EUR í stað ISK.  Einhver dæmi munu vera um þetta, þó að óvíst sé, að þau hafi fordæmisgildi.  Það væri samt óráðlegt, nema krónan hefði í minnst 3 ár fylgt evrunni vandræðalaust, og hlutfallslega svipaður jöfnuður í viðskiptum við útlönd væri á Íslandi og í Þýzkalandi, sem er mótandi til lengdar um þróun evrunnar.

b) að semja við ríkisstjórn og seðlabanka annars lands um aðild að myntsvæði þess lands.  Þetta hefur gefizt misjafnlega, t.d. fyrir þjóðir Suður-Ameríku, sem tekið hafa upp bandaríkjadal.  Ef verðbólgan er hærri en í móðurlandi myntarinnar, rýrnar samkeppnihæfnin og útflutningsatvinnuvegunum er riðið á slig.  Slíkt endar með harmkvælum launalækkana og samdráttar opinberra útgjalda, sbr Suður-Evrópu nú, eða með gjaldþroti, sbr Argentínu. 

Nokkrar myntir hafa verið nefndar í þessu sambandi, t.d. NOK, SEK, CHF, GBP, CAD og USD, en það er algerlega ótímabært að velta fyrir sér, hver kæmi helzt til greina fyrr en trúverðugum stöðugleika hefur verið náð í peningamálum hérlendis.  Þó hlýtur umfang viðskipta og grennd að ráða miklu, og þá verður GBP efst á blaði.  Ísland var um hríð í myntbandalagi við Bretland á 3. áratugi 20. aldarinnar, en þá stóð pundið á gullfæti, og íslenzka hagkerfið stóðst ekki þá hágengisstefnu, sem leiddi til atvinnuleysis.  Nú er öldin önnur, og efnahagslífið hérlendis hefur tekið stórstígum framförum á tæpri öld.  Áður en til myntbandalags við Breta getur komið þarf þó að gera upp við þá peningalegar sakir frá kollsteypunni haustið 2008, þegar íslenzka peningakerfið féll og það brezka riðaði til falls.  Skýringar þurfa að fást á framkomu brezkra, bandarískra og norrænna stjórnvalda gagnvart lítilli þjóð norður í Atlantshafi í nauðvörn.         

  

           

 

Sér grefur gröf, þótt grafi

Furðu gegnir, hversu hart ESB-trúboðið á Íslandi sækir það að fá þjóðaratkvæðagreiðslu um framhald á umsóknarferlinu um aðildina að Evrópusambandinu.  Vegna einhverrar skoðanakönnunar, þar sem spurningin sjálf var úr lausu lofti gripin, og verður þess vegna ekki sett fram í kosningum, sem gaf ESB-trúboðinu von um framhaldslíf umsóknarinnar, sækir téð trúboð nú fast á um þjóðaratkvæðagreiðslu um framhald viðræðna. 

Trúboðið veit, að verði samþykkt að halda áfram viðræðum við ESB, þá fellur ríkisstjórnin, því að hún getur ekki leitað hófanna um inngöngu, þar sem hún er alfarið andvíg slíku.  Geðklofarnir í Vinstri hreyfingunni grænu framboði (VG) fóru létt með slíka kúvendingu, enda var valdaþráin komin á sjúklegt stig, eins og fram kom í Búsáhaldabyltingunni.  Eftirtekja VG er að vonum rýr, þar sem flokkurinn og formaður hans eru trausti rúin.   

Ef slík þjóðaratkvæðagreiðsla verður haldin á þessu kjörtímabili, verður spurningin á atkvæðaseðlinum örugglega ekki, hvort þú viljir, að "samningaviðræðum við ESB" verði fram haldið og til lykta leiddar, svo að meta megi innihaldið, enda er það blekking, heldur hin, hvort þú viljir halda aðlögunarferlinu áfram til undirbúnings aðildar að Evrópusambandinu.  Það er hin rétta spurning með vísun til skilgreiningar Evrópusambandsins sjálfs á ferlinu, sem hefst með umsókn um aðild ríkis að ESB. 

Þá verður kjósendum gerð skilmerkileg grein fyrir "árangri" samningaviðræðnanna til þessa, og fyrir því, hvað það þýðir fyrir atvinnuvegi landsins, t.d. sjávarútveg og landbúnað, að gangast undir jarðarmen "CAP-Common Agricultural Policy" og "CFP-Common Fishery Policy", sem eru grundvallarreglur um landbúnaðarstefnu og sjávarútvegsstefnu, sem ekkert land getur samið sig undan til lengdar.  

ESB-trúboðið er haldið sjálfseyðingarhvöt, að það skuli ímynda sér, að meirihluti kjósenda gjaldi jáyrði við slíkri spurningu.  Flestir kjósendur núverandi stjórnarflokka og sennilega meirihluti kjósenda Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs munu hafna áframhaldandi aðlögun að regluverki ESB, sem einnig þýðir, að Ísland selur sig undir agavald og boðvald hinnar sameiginlegu landbúnaðarstefnu ESB, þar sem fiskveiðistefnan er jafnframt fólgin.  Ísland yrði ekki lengur strandríki í skilningi alþjóðalaga, heldur yfirtæki ESB slíkt hlutverk.  ESB mundi eftir það skammta Íslandi skerf af flökkustofnum, sem framkvæmdastjóri sjávarútvegsmála leggur til og leiðtogaráðið samþykkir.  Er líklegt, að óbilgirni ESB í garð Íslendinga mundi verða minni eftir inngöngu en á skeiði, þegar ESB reynir að lokka landsmenn til fylgilags við sig með ýmsum ráðum, þ.á.m. með því að bera á þá fé.  Samstarfi við Færeyjar og Grænland með ríku innihaldi lyki daginn, sem Ísland gengi í ESB.  Af sögulegum og hagsmunalegum ástæðum er innganga Íslands í ESB í sinni núverandi mynd ríkjasambands útilokað, hvað þá verði þróunin áfram í átt að sambandsríki, en vendipunktur í þeirri þróun kann að vera í nánd.  

Í ljósi þessa og þess, hversu ókræsilega ESB horfir nú við Íslendingum af mörgum ástæðum, má ætla, að svo rækilega yrði gengið frá ESB-trúboðinu í kosningabaráttunni, þar sem aðildarandstæðingar mundu hvergi draga af sér, heldur berjast á bæði borð, þ.e. bæði til hægri og vinstri, unz yfir lyki, að ESB-trúboðið ætti sér ekki viðreisnar von.  

Þegar skýrslan um stöðu ESB-viðræðnanna og stöðu og þróun ESB hefur verið birt almenningi og rædd á Alþingi, mun Alþingi taka afstöðu til framhaldsins, þ.e. hvort umsóknin verður afturkölluð, viðræðuhlé framlengt ótímabundið, eða viðræður teknar upp að nýju.  Vonandi verður fyrsti kosturinn fyrir valinu.  Ef miðkosturinn verður fyrir valinu, munu ESB-aðildarsinnar halda áfram sínu hvimleiða jarmi.  Ef síðasti kosturinn verður fyrir valinu, verður um þá ákvörðun þjóðaratkvæðagreiðsla, og munu þá hvergi verða spöruð þau hin breiðu spjótin.  Trójuhestar verða gerðir óskaðlegir í þeirri viðureign.    

Þann 3. september 2013 skrifaði Bretinn Marta Andreasen grein í Morgunblaðið undir heitinu, "Reynslan hefur kennt mér að efast um elítuna í Brussel". 

Hún skýrir þar frá því, að hún hafi gert sér háar hugmyndir um Evrópusambandið-ESB og talið það vinna að framgangi háleitra hugsjóna í þágu friðsamlegrar sambúðar og aukinna viðskipta á milli Evrópuríkjanna.  Hún hafi þess vegna ráðizt til starfa hjá bákninu í Berlaymont, en fljótlega orðið fyrir gífurlegum vonbrigðum með vinnuveitandann.  Í Berlaymont ríki mikil spilling, og kerfiskarlar liggi þar þversum á fleti fyrir og hindri allar umbætur.  Hér minnir margt á frásagnir af skrifræðisbákninu í Kreml á tímum alræðis öreiganna. Dæmi um siðferðið í Berlaymont eru eftirfarandi orð Mörtu Andreasen:

"Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins freistar þess að ná til sín eins miklu skattfé íbúa Evrópu og kostur er, vegna þess að fjármagn er lykilþáttur í að afla stuðnings vítt og breitt um álfuna.  Framkvæmdastjórnina varðar lítt um, hvernig skattfé er eytt, á meðan henni er sýnd tryggð fyrir "gjafmildina"."    

Íslendingar kannast við þetta fyrirbrigði á formi svo kallaðra IPA-styrkja, sem eru til að greiða fyrir aðlögun stjórnkerfis umsóknarríkja að kröfum ESB.  Að láta sér detta sú firra í hug að þiggja ölmusu frá ESB til að liðka fyrir aðlögun Íslands að stjórnkerfi ESB, lögum þess, reglugerðum og tilskipunum, sýnir fádæma siðleysi utanríkisráðherrans þáverandi, Össurar Skarphéðinssonar, vegna þess að slík aðlögun hafði aldrei verið samþykkt af eina aðilanum, sem getur tekið svo stóra ákvörðun, Alþingi, og slík aðlögun er að öllum líkindum í óþökk meirihluta þjóðarinnar.  Hvernig í ósköpunum stóð á því, að Vinstri hreyfingin grænt framboð lét slíkt yfir sig ganga, er hulin ráðgáta ?  Á að trúa svo einfeldningslegri röksemd, að VG hafi metið það meira, að fyrsta hreinræktaða vinstri stjórnin sæti heilt kjörtímabil ?  Þá er forysta Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs gjörsamlega dómgreindarlaus og í engu treystandi, eins og Hjörleifur Guttormsson, fyrrverandi Alþingismaður og iðnaðarráðherra, hefur sýnt fram á í blaðagrein í sumar.  

Gríðarleg sóun á sér stað á skattpeningum íbúa ESB, þegar framkvæmdastjórnin setur fé í alls konar gæluverkefni, aðallega í jaðarríkjunum, og sést oft lítill árangur af þeim fjárveitingum, enda er eftirfylgnin í skötulíki, eins og Marta Andreasen lýsir í greininni.  Þessu fylgir ómæld spilling, og lendir skattfé greiðsluríkjanna að töluverðu leyti ofan í vasa auðmanna, sem lítið sem ekkert hafa til þess unnið.  Ekki er kyn, þó að óánægjan með ESB og óvinsældir búrókratanna magnist nú í öllum aðildarlöndunum.  Það er bara spurning um, hvenær upp úr sýður.

Megnið af fjárveitingunum, um 40 %, fer til landbúnaðarmála, og lendir bróðurparturinn í vasa stórjarðeigenda, sem fá greiðslur fyrir að nýta ekki framleiðslugetu sína, en á Íslandi þurfa menn hins vegar að kaupa sér framleiðslurétt, kvóta.  Er ekki kominn tími til að endurskoða kvótakerfið í íslenzkum landbúnaði í ljósi vaxandi samkeppnihæfni íslenzks landbúnaðar á erlendum mörkuðum, því að þessi kvóti var settur á vegna offramleiðslu, þegar heimsmarkaðurinn var að mestu lokaður ?

  Kína er dæmi um land, sem ekki getur brauðfætt sig, en íbúarnir eru að öðlast nægan kaupmátt til að geta greitt viðunandi verð fyrir íslenzkar landbúnaðarvörur.  Það eru miklir möguleikar fólgnir í nýjum viðskiptasamningi við Rauða-Kína á þessu sviði, með sjávarafurðir og með iðnvarning.  Í viðskiptastríði við Evrópusambandið, eins og kann að vera í uppsiglingu, er ómetanlegt að geta leitað til austurs og vesturs.

 Kvótakerfið var sett á íslenzka landbúnaðinn vegna offramleiðslugetu hans m.v. innlendan markað.  Þróunin hefur orðið, eins og til var ætlazt, þ.e. búum hefur fækkað stórlega og framleiðni búanna hefur vaxið gríðarlega  og sömuleiðis gæðin.  Íslenzki landbúnaðurinn stríðir ekki við sama vandamál og sjávarútvegurinn varðandi takmarkaða auðlind.  Landið er nægilega gjöfult til að landbúnaðurinn getur með núverandi tæknistigi sínu margfaldað framleiðsluna.  Hann þarf að geta framleitt ofan í 1,5 milljón erlenda túrhesta, þar sem hver um sig dvelur að meðaltali 10 daga.  Það jafngildir 13 % íbúafjölgun í fæði hérlendis allt árið.  

Ferðamannaiðnaðurinn getur hrunið, eins og hendi sé veifað.  Samt þarf að fara út í miklar fjárfestingar til að geta tekið við þessum feiknafjölda, og landbúnaðurinn þyrfti að geta selt umframframleiðslu sína erlendis, þegar ferðamennskan tekur dýfur. Það væri hins vegar óskynsamlegt, þó að miklir markaðir mundu opnast á morgun, að fara út í miklar fjárfestingar vegna framleiðsluaukningar, því að slíkir markaðir geta lokast, eins og hendi sé veifað.  Nóg er, að ákvörðun verði tekin á stórum markaðssvæðum að leyfa ræktun og neyzlu erfðabreyttra matvæla.  Þá eykst framleiðslan þar mikið, en er það heilnæmt til lengdar ? 

Svipað gerðist í fyrra með álið.  Vestræn álfyrirtæki juku mikið framleiðslugetu sína og sáu fyrir sér ævintýralegan markaðsvöxt í Kína, en vöruðu sig ekki á því, að samtímis byggðu Kínverjar ný álver í Kína í miklum móði.  Þetta endaði með offramleiðslu og verðfalli, sem sér ekki fyrir endann á fyrr en árið 2016.  Þangað til lepja álframleiðendur dauðann úr skel, og sumir hafa hvorki bolmagn til eins né neins.  Hið sama gæti gerzt í landbúnaði, t.d. ef Kínverjar taka upp á því að rækta erfðabreytt matvæli.  Við það eykst framleiðslugetan á hverja flatareiningu, en það er beygur í mörgum varðandi heilnæmi slíkra matvæla, og íslenzkur landbúnaður ætti að halda sig frá slíku, en leggja höfuðáherzlu á gæði og náttúrulegt heilnæmi.  Hægt stígandi lukka er affarasælust. 

Sömuleiðis ber að stemma stigu við fjölda ferðamanna með verðhækkunum, þar til ráðstafanir hafa verið gerðar til að verjast landspjöllum af völdum ágangs ferðamanna.  Það gerist með göngustígum og með því að selja þeim aðgengi að hverjum stað.  Verðið ræðst þá af framboði og eftirspurn og gæti verið breytilegt eftir árstíma og staðsetningu.  Ferðamenn eru nú þegar orðnir umhverfisvandamál vegna slælegrar skipulagningar og sofandaháttar yfirvalda.  Yfirvöld ferðamála eru svo lágskreið, að þau hafa heykzt á að gera tillögu til ráðherra um form gjaldtökunnar.  Er einhver þörf á slíkum ríkiskontórum ? 

Aftur að athugun téðrar Mörtu á fjárframlögum ESB til ríkja, sem voru talin þurfa að þróa innviði sína til að virka vel á Innra markaði ESB, sem er merkasta framlag ESB til Evrópu.  Hún hefur séð skattpeninga borgunarríkjanna í norðurhlutanum fara í súginn, enda hefur ársuppgjör á fjárhagsbókhaldi ESB ekki hlotið samþykki löggilts endurskoðanda í háa herrans tíð:

"Fjárframlög ESB eiga að stuðla að hagvexti aðildarríkja.  En hvað gerðist í Grikklandi, svo að dæmi sé tekið.  Grikkir fengu 60 milljarða evra í uppbyggingu innviða samfélagsins á árunum 1998-2008.  Hvert fóru þessir peningar ?  Svarið er, að það veit enginn.  Þeir fóru í botnlausa hít.  Hvert fóru 70 milljarðar evra, sem voru eyrnamerktir Portúgal ?  Hvert fóru 80 milljarðar evra, sem voru eyrnamerktir Ítalíu ?  Hvert fóru 120 milljarðar evra, sem voru eyrnamerktir Spáni ?  Öll eiga þessi ríki í djúpstæðum vanda þrátt fyrir, að fé hafi verið mokað inn í þau."

Þetta eru svakalegar lýsingar á gjörspilltu embættismannakerfi ESB í Berlaymont.  Búrókratarnir hafa undirtökin og halda stöðum sínum, þó að framkvæmdastjórar og ráðherrar komi og fari.  Þetta fyrirkomulag minnir mjög á lýsingarnar frá Ráðstjórnarríkjunum, sálugu, enda er Marta Andreasen, fyrrverandi aðalbókari framkvæmdastjórnar ESB, þeirrar skoðunar, að báknið í Brüssel, þ.e. ESB í sinni núverandi mynd, muni falla. 

Það mun ekki verða meirihluta Þjóðverja harmdauði samkvæmt nýlegri könnun í Þýzkalandi á afstöðu Þjóðverja til ESB.  Niðurstaða hennar er sú, að afstaða Þjóðverja til ESB leitar nú í sömu átt og afstaða Breta, þó að enn kæri meirihluti Þjóðverja sig ekki um úrsögn Þýzkalands úr ESB, eins og meirihluti Breta, sem kýs framtíðar tilveru utan ESB. 

Marta þekkir vel til framkvæmdar sjávarútvegsstefnu framkvæmdastjórnar ESB og afleiðinga hennar fyrir strandbúa og lífríki sjávar.  Dæmigert Ráðstjórnarkerfi ríkir í sjávarútvegi aðildarríkja ESB, sem kraumandi óánægja er með víða, t.d. á Bretlandseyjum:

"Ég vil nefna sem dæmi sameiginlega fiskveiðistefnu ESB, sem ég efast ekki um, að Íslendingar eru lítt hrifnir af.  Raunar lýsti fiskveiðikommissarinn sjálf því yfir á síðast liðnu ári, að stefnan væri misheppnuð.  Skömmu áður en Maria Damanaki gaf út yfirlýsingu sína, hafði ég tekið þátt í að gefa álit um afleiðingar sjávarútvegsstefnunnar, þar sem fram kom, að 1,7 milljörðum evra hafði verið kastað á glæ með úreldingu skipa með engum sjáanlegum árangri, að 90 % fiskistofnanna eru ofveidd og 100 þúsund störf hafa glatazt í sjávarútvegi.  Óháðir sérfræðingar köstuðu sökinni á þessari sóun að mestu á framkvæmdastjórn ESB.  Þeir gagnrýndu hana fyrir slakleg vinnubrögð og óskýrar reglur um fiskveiðar.  Í þingsáliti komst ég að þeirri niðurstöðu, að fiskveiðistefnan stuðlaði ekki að verðmætasköpun, heldur sóun.  Hún væri dragbítur á fiskiðnað í Evrópu.  Hana ætti að leggja niður, af því að hún væri sóun á almannafé."

Þegar þessi yfirlýsing innanbúðarmanns á gjaldþroti hinnar sameiginlegu fiskveiðistefnu ESB er lesin, ætti öllum að verða ljós skýringin á því, að hvorki ESB né "íslenzka samninganefndin" sáu sér fært að opna kaflann um landbúnað og fiskveiðar, svo að Íslendingar gætu hafið aðlögun sína að hinni handónýtu og stórskaðlegu fiskveiðistefnu ESB.  Þá hefði nú heyrzt hljóð úr horni ofan af Íslandi, því að kúvending yrði þá hjá sjávarútveginum. 

Þar sem hann er öflugasta tekjulind þjóðarinnar, sem stendur undir 40 % útflutningsteknanna, er fullkomið óráð að fara út í einhvers konar tilraunastarfsemi með hann.  Kvótakerfið, íslenzka, hefur komið í veg fyrir ofveiði á stofnum í íslenzku lögsögunni og straumlínulagað útgerðirnar, svo að þær eru reknar með hæstu þekktu framleiðni nokkurs sjávarútvegs, og skila íslenzku útgerðirnar bæði eigendum og þjóðarbúi dágóðum arði að meðaltali, en þessi umsögn á ekki við um þær allar. 

Allt þetta vildi og vill Össur Skarphéðinsson setja í uppnám gegn því að fá einn framkvæmdastjóra í Brüssel og örfáa þingmenn á Evrópuþinginu auk setu í leiðtogaráðinu.  Hann vill taka gríðarlega áhættu fyrir hönd Íslands með sjávarútveg og landbúnað gegn mjög hæpnum ávinningi.  Að sigla þjóðarskútunni inn í þennan ólgusjó gríðarlegrar óvissu á báða bóga er algerlega þarflaust tiltæki og er í rauninni sálfræðilegt viðfangsefni að finna haldbæra skýringu á.  

Tal um nýjan gjaldmiðil í þessu sambandi stendur á brauðfótum, því að við yrðum ekki hænufeti nær evrunni við inngöngu.  Þar að auki hefur engin rannsókn farið fram á því, hvort hérlendis yrði meiri hagvöxtur eða minni eftir slík gjaldmiðilsskipti.  Bretar rannsökuðu þetta fyrir sitt leyti og komust að hinu gagnstæða; á Bretlandi yrði minni hagvöxtur með evru en sterlingspundið.  Það kostar klof að ríða röftum og að vera í myntbandalagi með Þýzkalandi er ekki heiglum hent um þessar mundir, hvað sem verður, ef/þegar Þjóðverjum tekur að fækka hratt, af því að þeir kjósa fremur að eiga hund en barn.    

Það var svínslegur leikur til að þreyta fiskinn að bíða með sjávarútvegs- og landbúnaðarkaflann þar til í lokin, svo að þjóðin stæði frammi fyrir "fait accompli", fullnaðaraðlögun á öllum öðrum sviðum, fjöldi fólks kominn á spena ESB undir merkjum IPU eða öðrum, og þess vegna yrði ekki talið við hæfi að neita ESB um lokahnykkinn, aðlögun að "Common Fishery Policy, CFP, og CAP, Common Agriculture Policy".  Aðildarumsókn og aðildarferli  voru þannig mörkuð blekkingum og svikum hins fláráða Össurar Skarphéðinssonar frá upphafi til enda. 

Réttast væri, að Alþingi fæli ríkisstjórninni haustið 2013 að falla frá umsókninni, sem kreist var út úr Alþingi  16. júlí 2009 með meiri harmkvælum en sögur fara af í samskiptum við erlend ríki síðan á Kópavogsfundinum 28. júlí 1662, er höfðingjar Íslands sóru einvaldskonungi Danaveldis hollustueiða grátandi undir fallbyssukjöftum danska flotans og illvígum ófbeldishótunum.  Þeir vissu, hvað þetta þýddi, en gátu ekkert að gert.  Vítin eru til þess að varast þau.

Ef aðstæður breytast og aðildarríkin endurheimta fullveldi sitt, eins og Bretum er umhugað, gætu skapazt forsendur fyrir því að sækja um aðild að annars konar fyrirbrigði en núverandi ESB, en þó aðeins eftir heimild þjóðarinnar fyrir slíkri umsókn í almennri atkvæðagreiðslu.  Núverandi ríkisstjórn og þingmeirihluti hennar vilja ekki ganga í Evrópusambandið, og þess vegna er alveg út í hött, að þessir aðilar beiti sér fyrir atkvæðagreiðslu þar um.  Þetta var kosningamál 27. apríl 2013, og þess vegna er ekki lýðræðislegt að kjósa um þetta aftur fyrr en ríkisstjórn og Alþingi snýst hugur.      

  

  

 

 

 

 

 

 

Trússhestar ESB

Þeir eru til hérlendis, sem binda vilja trúss sitt traustum böndum við Evrópusambandið, ESB, þó að lítið fari nú fyrir röksemdafærslunni, og líkist þessi afstaða núna meir nauðhyggju en nokkru öðru. 

Þó að sjónarmið þessarar nauðhyggju hafi orðið eftirminnilega undir í Alþingiskosningunum í apríl 2013, er fólk þessarar hyggju nú síðsumars komið á kreik og virðist nú sem fyrst vilja framkalla þjóðaratkvæðagreiðslu um  umsókn að ESB.  Sumarið 2009 hafnaði þó ríkisstjórn umsóknarinnar þjóðaratkvæðagreiðslu um hana, og staðfesti þingmeirihluti hennar þá afstöðu.  Var þó ólíkt meira tilefni til slíkrar atkvæðagreiðslu þá við þau vatnaskil í utanríkismálastefnu Íslands að sækja um aðild að ESB en er nú, þegar málið er í biðstöðu, og önnur brýnni úrlausnarefni ættu að njóta forgangs.  

Í samræmi við stefnu beggja stjórnarflokkanna í þingkosningunum í vor hefur hlé verið gert á viðræðum.  Með því er stórfé sparað fyrir tóman ríkiskassann.  Það lá á því að stöðva þetta ferli, af því að það var allt rekið á röngum forsendum.  Alþingi hefur aldrei heimilað aðlögun þjóðfélagsins að ESB umfram það, sem nauðsynlegt er vegna aðildarinnar að EES.  Það var hins vegar hafin kostnaðarsöm aðlögun í algeru heimildarleysi af fyrrverandi utanríkisráðherra, Össuri Skarphéðinssyni.  Nú vilja trússhestar ESB, hérlendir, fá þjóðaratkvæðagreiðslu um það, hvort ganga eigi þessa braut til enda eða slíta viðræðunum ! 

Það er óskiljanlegt, hvernig téðum trússhestum dettur í hug að setja þetta mál á oddinn nú.  Ísland á í harðvítugri auðlindabaráttu við ESB, sem hefur krystallað hagsmunaárekstra okkar við ESB, sem ekki er unnt að leysa með inngöngu.  Þvert á móti er flestum ljóst, að innan veggja Berlaymont yrðum við strax ofurliði borin og kefluð á höndum og fótum, ef svo má að orði komast.  Við hefðum þá engin tök á að gera bandalag við þjóðir utan ESB né að neyta réttar okkar fyrir alþjóðlegum stofnunum sem sjálfstætt strandríki að alþjóðalögum.

Ástandið innan ESB er í raun þannig nú, að framtíð þess er meiri óvissu undirorpin en nokkru sinni fyrr.  Enginn veit, hvað ESB mun standa fyrir eftir 2-3 ár.  Allir þekkja vandamál evrusvæðisins, þar sem gjaldþrot blasir við nokkrum þjóðum, þrátt fyrir stórfelldar millifærslur úr neyðarsjóðum, sem mikil óánægja er með hjá greiðsluþjóðunum.  Að vilja nú hefja baráttu fyrir aðlögun að þessu "apparati" er ótrúlegt stjórnmálalegt glappaskot og með ólíkindum og býður ekki upp á neitt annað en niðurlægjandi útreið aðildarsinna, svo svakalega, að líklega mun enginn framar voga sér að leggja slíkt aðildarferli aftur til. Hvers vegna þessi ásókn eftir afhroði ? 

Svo virðist sem illa farin stjórnarandstaðan sé í örvæntingu að reyna að koma höggi á stjórnarflokkana með þessu athæfi og að draga athyglina frá ömurlegum viðskilnaði sínum og gjaldþrot vinstri stefnunnar.  Það er þó borin von, að stjórnarandstaðan eigi erindi sem erfiði.  Stjórnarandstaðan mun væntanlega á haustþinginu leggja til, að aðlögunarferlinu verði fram haldið.  E.t.v. verður hún tekin á orðinu, og kosningar látnar fara fram samhliða sveitarstjórnarkosningum 2014, þó að það sé ruddalegt gagnvart sveitarstjórnarmönnum, og þess vegna slæmur kostur.  Mun betra er að kjósa um þetta samhliða Alþingiskosningum, en í sparnaðarskyni ætti að forðast að halda um þetta sérkosningar.

Formaður Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs hefur talið sér sæma að tala um misvísandi skilaboð frá stjórnarflokkunum um þetta mál.  Þarna er hún enn eins og álfur út úr hól í stjórnmálunum.  16. júlí 2009 greiddi hún atkvæði á Alþingi með umsókn um aðild að ESB, en lofaði því samtímis að framfylgja stefnu flokks sins og berjast gegn aðild landsins að ESB.  Hvar hefur gætt meiri ruglanda hjá stjórnmálamönnum en einmitt þarna ?  Forysta flokksins, þar sem þáverandi menntamálaráðherra var, glataði við þetta öllum trúverðugleika.  Um þetta skrifaði Héraðsgoðinn, Hjörleifur Guttormsson, náttúrufræðingur og fyrrverandi ráðherra Alþýðubandalagsins, grein í Morgunblaðið 16. ágúst 2013, "Evrópulest að nálgast leiðarenda".   Í stuttu máli verður forysta VG, þ.m.t. Katrín Jakobsdóttir, formaður,ekki snupruð með faglegri hætti en gert er í þessari grein.  Réttara væri þó að segja, að hirtingin hafi jafnast á við flokkslega flengingu:

"Með þessu var afhjúpuð sú blekking (átt er við IPA, innsk. BJo), sem íslensk stjórnvöld höfðu haldið að almenningi, að hér væru á ferðinni samningaviðræður eða áþreifingar, án breytinga á íslenskri stjórnsýslu.  Samt var reynt í lengstu lög af talsmönnum fyrrverandi ríkisstjórnar, ekki síst af forystu VG, að afneita aðlögunarferlinu, sem síðan hefur verið á fullri ferð sem hluti af undirbúningi fyrir aðild Íslands að ESB.  Pólitískar afleiðingar þessarar leikfléttu birtust m.a. í hörðum átökum innan VG, þar sem Jóni Bjarnasyni var vísað á dyr sem ráðherra.  ... Núverandi ríkisstjórn gerir rétt í að stöðva það ólánsferli, sem staðið hefur yfir í 4 ár og sem frá upphafi hefur verið rekið á fölskum forsendum, þ.e. að vilji Íslendinga stæði til aðildar að ESB.  Þess í stað þarf að rækta góð samskipti Íslands við ESB og aðildarríkja þess og taka fljótlega EES-samninginn til löngu tímabærrar endurskoðunar.  VG, sem til þessa hefur í orði lýst sig andvígt aðild að Evrópusambandinu á enn þann kost að losa sig úr faðmlagi Samfylkingarinnar.  En þá þarf VG líka að kasta fyrir róða leiðarvísinum frá síðasta landsfundi, sem segir, að sem fyrst beri að semja um aðild.  Fyrir stjórnmálahreyfingu er erfitt að glíma lengi við geðrof, sem ekki getur endað, nema með ósköpum."

"Geðrof" skal hún heita, stefna VG undir forystu Katrínar Jakobsdóttur.  Ætlar hún að losa sig úr bænvænu stjórnmálalegu faðmlagi eða verða áfram stjórnmálalegur "álfur út úr hól" ?

  

   

Færeyjar, Grænland og Ísland

Óhætt er að segja, að Laugarvatnsstjórnin fer hægt af stað.  Það er ekki að öllu leyti gagnrýnivert, þar sem tíminn er notaður til gagnaöflunar og aðgerðaundirbúnings.  Stjórnin verður hins vegar að bregðast við atburðum, og sumt þolir enga bið. 

Evrópusambandið (ESB) hefur átt hlut að atburðum í sumar, þar sem viðbrögð Laugarvatnsstjórnarinnar eru ófullnægjandi að margra mati.  Flögrar að manni, að utanríkisráðuneytið sé enn á sjálfstýringunni, sem Össur Skarphéðinsson skildi við það í.  Sé svo, verður hinn snaggaralegi nýi utanríkisráðherra þegar í stað að rífa í stýrið og setja nýjan kúrs og skipa málum með þeim hætti, að gamli undirlægjuhátturinn sé ekki í öndvegi í ráðuneytinu, þegar hann lítur í aðra átt. 

Færeyingar eiga nú talsvert á brattann að sækja.  Olíuleit á færeysku landgrunni hefur lítinn árangur borið, og finnist þar olía eða gas, er líklegt, að kostnaður við vinnsluna verði svo hár, að hún borgi sig ekki.  Spurn eftir olíu hefur þegar náð hámarki á heimsmarkaði, og var það árið 2005.  Heimsmarkaðsverð á olíu hefur farið lækkandi síðustu misserin vegna aukins framboðs á gasi, sem unnið er með nýrri tækni, og verðið er að síga undir 100 USD/tunnu.  Verð á sjávarafurðum hefur einnig lækkað vegna tímabundins aukins framboðs og minni kaupmáttar í Evrópu og víðar.  Matvörur munu þó hækka í verði til lengdar litið.

Það er kunnara en frá þurfi að segja, að Færeyingar eiga nú undir högg ESB að sækja vegna ákvörðunar sinnar um síldarafla í færeyskri lögsögu.  Færeyingar höfðu 5,16 % af heildarkvóta norsk-íslenzku síldarinnar samkvæmt samningum strandríkja við Norður-Atlantshaf, sem jafngildir 32 þúsund tonnum í ár.  Þetta hlutfall virðist vera óeðlilega lágt m.v. síldarmagn í lögsögu Færeyinga.  Þeir undu þessu lága hlutfalli ekki lengur, heldur rúmlega þrefölduðu hlutdeildina upp í 17 % eða 105 þúsund tonn, sem er 73 þúsund tonna aukning.  Þar er um að ræða lögmæta ákvörðun strandríkis, sem þeir hafa fært fiskifræðileg rök fyrir.  ESB vill hins vegar deila og drottna og hefur þess vegna þvingað Dani til að taka þátt í löndunarbanni í öllum höfnum ESB á síld og makríl frá Færeyjum.  Hér er um fáheyrðan atburð að ræða, sem íslenzka ríkisstjórnin hefur ekki fordæmt með nægilega öflugum hætti.  Það hefur heyrzt tíst, ef lagðar eru við hlustir, en það verður að sýna í verki, að hugur fylgi máli. 

Þessi kvótaaukning getur aukið tekjur Færeyinga um ÍSK 7,3 mia m.v., að þeir fái 105 ISK/kg, þar sem þeim tekst að afsetja afurðirnar.  Íslenzki utanríkisráðherrann á þegar í stað að stofna til bandalags við Færeyinga og Grænlendinga í ágreiningsmálum við ESB og Noreg og bjóða fram þá aðstoð, sem unnt er, í stað þess að sitja á gerðinu og bíða þess, sem verða vill.  Það er full ástæða til þess vegna hagsmuna Íslands, því að takist ESB og vinstri stjórninni í Noregi, sem er reyndar á hverfanda hveli, að brjóta Færeyinga á bak aftur, mun röðin næst koma að Íslandi.  Íslenzk stjórnvöld eiga þess vegna að efla varnirnar með því að sækja fram og vinna að framgangi ákvörðunar Færeyinga, en þar skiptir markaðssetning afurðanna höfuðmáli. 

Jafnaðarmannaflokkur Noregs, Arbeiderpartiet, leiðir enn ríkisstjórn Noregs og er í samstarfi við vinstri-græna Noregs.  Forysta Arbeiderpartiets er höll undir ESB, þó að flokkurinn sé illilega klofinn í afstöðunni, einkum á milli norðurs og suðurs.  Sjávarútvegsráðherra þessarar örmu ríkisstjórnar, Lisbeth Berg-Hansen, hefur þegar orðið Noregi til skammar með yfirlýsingu um, að Norðmenn muni gera sitt til að aðgerðir ESB gegn Færeyingum hafi tilætluð áhrif.  Gripið verði til viðeigandi ráðstafana til að koma í veg fyrir, að færeyskar síldarafurðir verði fluttar um Noreg til annarra landa.  Eftirfarandi yfirlýsing vinstri mannsins Lisbeth Berg-Hansen er hneykslanleg:

"Ég fagna því, að ESB hafi lagt bann við innflutningi á síldar- og makrílafurðum frá Færeyjum, og ég styð aðgerðir ESB heilshugar."

Þetta hefði getað komið úr barka Össurar Skarphéðinssonar, en neðar verður ekki komizt í samlíkingu við stjórnmálamann.  Samband Danmerkur og Færeyja er við frostmark vegna téðs löndunarbanns, en Norðmenn og Danir hafa verið áhrifavaldar í Færeyjum fram að þessu.  Nú skapast tækifæri fyrir Ísland að efna til hagsmunabandalags við Færeyinga, og verður slíkt augljóslega í óþökk Dana, Norðmanna og ESB, en þessar þjóðir hafa ekki sýnt Íslendingum marktækt vinarþel á undanförnum árum, og er skemmst að minnast löndunarbanns beggja á makríl frá Íslandi. Hagsmunir Íslendinga og Færeyinga í baráttunni við ofureflið fara saman, en það yrði íslenzkum hagsmunum engan veginn til framdráttar, að Færeyingar verði brotnir á bak aftur.  Það er í anda stjórnarsáttmálans, að ríkisstjórnin taki snöfurmannlegt frumkvæði í þessu máli, og líklegt er, að meirihluti hérlandsmanna kynni að meta slíkt. Slitni nú upp úr ríkjasambandi Færeyja við Danmörk, kann formlegt hagsmunabandalag við Ísland að þróast með áhugaverðum hætti.     

Engum vafa er þó undirorpið, að téð bandalag við Færeyinga stæði mun sterkara að vígi með Grænlendinga innanborðs.  Lögsaga þeirra er stór og auðug, og þeir þurfa aðstoð við að nýta hana.  Samstarf Grænlendinga og Íslendinga er þegar fyrir hendi á sviði flugs, verklegra framkvæmda og fiskveiða, en allt þetta þarf að efla enn frekar, báðum þjóðunum til hagsbóta.  Íslenzk stjórnvöld eiga að hætta að leggja stein í götu Grænlendinga við nýtingu fiskimiða þeirra og eiga þannig að afnema takmarkanir á löndun grænlenzkra fiskiskipa í íslenzkum höfnum, sem virðast nú vera til að þóknast ESB með einhverjum dularfullum hætti í anda Össurar Skarphéðinssonar.  Svífur andi ÖS enn yfir vötnunum í ráðuneytisbyggingunni við Rauðarárstíginn ? 

Hér komið gullið tækifæri fyrir Laugarvatnsstjórnina til að láta til sín taka í hagsmunagæzlu fyrir Ísland, eins og stjórnarsáttmálinn gaf fyrirheit um.   

       

 

Vendipunktur í orkumálum

Það hafa orðið vatnaskil í orkumálum heimsins með uppgötvun gríðarlegra gasbirgða í setlögum á um 3 km dýpi víða á jörðunni, og þróun nýrrar aðferðar, "fracking" eða sundrun, til að ná þessu eldsneyti upp á yfirborðið.  Birgðirnar eru svo miklar, að miðað við núverandi gasnotkun munu þær duga langt fram á 22. öldina.  Gasnotkun mun nú aukast hratt á kostnað kola og olíu vegna lægri kostnaðar og minni mengunar.

Bandaríkjamenn eru komnir langlengst við að nýta þessa nýju tækni, eins og er dæmigert fyrir þá.  Með sama áframhaldi munu Bandaríkjamenn verða sjálfum sér nógir um jarðefnaeldsneyti innan 10 ára.  Er þetta meginskýringin á ótrúlegum styrkleika Bandaríkjadals þrátt fyrir afleita skuldastöðu bandaríska alríkisins og ýmissa fylkja, sbr nýlegt gjaldþrot hinnar sögufrægu bílaframleiðsluborgar, Detroit, í Illinois. 

Kanadamenn eiga líka gríðarlegar birgðir af setlagagasi og reyndar einnig sandsteinstjöru, sem þeir vinna olíu úr í hinu vel stæða fylki Alberta, en þar er nú olíu-og gas "bonanza", þar sem ungir dugnaðarmenn og frumkvöðlar, þ.á.m. Íslendingar, freista nú gæfunnar og bera margir mikið úr býtum.

Kanadamenn hanna nú og byggja miklar eldneytislagnir langt suður um Bandaríkin og munu maka krókinn sem olíusjeikar norðursins.  Olíusjeikar Persaflóans sjá hins vegar sína sæng út breidda, og hafa þeir nú þegar tapað sinni "kartelstöðu" og geta ekki lengur alfarið stjórnað olíuverðinu. Sádi-Arabar reyna þó enn að halda verðinu í kringum 100 USD/tunnu af hráolíu með framleiðslustýringu, en það verður þeim stöðugt dýrkeyptara, og verðtilhneigingin er niður á við þrátt fyrir meiri eftirspurn.  

Orkuverð í Norður-Ameríku hefur þegar lækkað gríðarlega, gasverð um 2/3 og rafmagnsverð um 1/3.  Langtíma þróun á heimsmarkaði verður til lækkunar, sennilega niður í um 60 USD/tu, og heildsöluverð rafmagns um 60 USD/MWh.  Langtímasamningar til stóriðju með mjög háum aflstuðli, nýtingarstuðli og kaupskyldu verður innan við helmingur ofangreinds raforkuverðs.  Er það lægra verð en sum stóriðjufyrirtækin á Íslandi greiða nú, og er téð samningsbundið verð óháð álverði.  Með þetta í huga verða sumir íslenzkir orkuframleiðendur að endurskoða óraunhæfa verðlagningu sína á raforku.  Fáanlegt hámarksverð á forgangsorku verður 35 USD/MWh að raunvirði.  Mörgum íslenzkum virkjunarkostum dugir þetta, en ekki öllum.  Líklega verða jarðvarmavirkjanir ekki samkeppnihæfar, nema auka nýtni sína úr skammarlega lágu gildi, sem er undir 15 %, og upp í 50 % með fjölnýtingu varmans.    

Ánægjulegt verður, ef áform um metanólframleiðslu í orkugörðum Svartsengis verður einhvern tímann barn í brók, en hafi höfundur heyrt rétt, höfðu metanólmenn á orði, að fjárfesting þeirra, MISK 800, væri stærsta erlenda fjárfestingin hérlendis frá Hruni.  Það eru miklar ýkjur, því að allir álframleiðendurnir hérlendis hafa fjárfest fyrir hærri upphæðir frá Hruni og sumir fyrir 100 sinnum hærri upphæð (Rio Tinto Alcan í Straumsvík). 

Það má ljóst vera öðrum en þeim, sem í fílabeinsturnum búa, að verið er að umturna orkumarkaðinum, þar sem Norður-Ameríka er að breyta honum úr seljendamarkaði í kaupendamarkað.  Núverandi stjórn ríkisfyrirtækisins Landsvirkjunar stendur eftir sem steingervingar, því að sólin er að koma upp fyrir neytendur, og verðið verður nú ákveðið á markaði með ofgnótt orku í stað skorts.  Við þær aðstæður ræðst verðið af því, sem kaupandi telur sig með góðu móti geta greitt. 

Landsvirkjun á samt bjarta framtíð, ef hún fær stjórn, sem þekkir sinn vitjunartíma og grípur tækifærin, þegar þau gefast, en eyðir ekki púðri í gæluverkefni, sem eru og verða aldrei annað en fjárhagsbaggi á fyrirtækinu.  Landsvirkjun er gullnáma, sem hefur ekki lengur neina þörf fyrir ríkisábyrgð og þarf nauðsynlega á að halda nýju blóði í stjórnunarsætin úr nýrri átt, þ.e. úr viðskiptalífinu.  Því er haldið á lofti, að arðsemi Landsvirkjunar sé lág eða um 5 %.  Á meðan skuldastaðan er jafnerfið og raun ber vitni um má slíkt til sanns vegar færa, en þetta er skammtímasjónarmið.  Endingartími mannvirkjanna er meiri en tvöfaldur afskriftatími þeirra, og þess vegna mun Landsvirkjun mala gull að nokkrum árum liðnum, verði viðskiptaleg sjónarmið höfð þar að leiðarljósi.  Verðlagning á hlutafé verður að taka mið af framtíðarvirði félagsins.   

Allt annað er uppi á teninginum í Evrópu reglugerðafargans og miðstýringaráráttu búrókratanna í Berlaymont en í Vesturheimi. Þjóðverjar hafa gengið lengst í endurmótun orkustefnunnar.  Hafa aðgerðir stjórnvalda þar leitt til mikillar og íþyngjandi orkuverðshækkunar í Þýzkalandi.  "Die Energiewende" nefna Þjóðverjar nýja stefnumörkun sína í orkumálum eða Orkukúvendingu.  "Die Wende" nefndu þeir endursameiningu Þýzkalands 1990.  Þeir hafa nú einsett sér að kúvenda orkugjöfum sínum yfir í endurnýjanlega orkugjafa, svo að árið 2050 muni 80 % allrar orkunotkunar koma frá endurnýjanlegum orkugjöfum, en hlutfallið er aðeins 22 % núna.  Tæknibylting verður að eiga sér stað, t.d. hagkvæm nýting samrunaorku, til að þetta háleita markmið Þjóðverja geti náðst.  Þess má geta, að hjá Íslendingum er hlutfall endurnýjanlegra orkugjafa 86 % og gæti hæglega numið yfir 96 % árið 2030 með framleiðslu eldsneytis með raforku ásamt innleiðingu rafhreyfla í auknum mæli í fartækjum í stað eldsneytishreyfla.  

Mikla óánægju hefur vakið sú tillaga Angelu Merkel, sem Sambandsþingið þó samþykkti í kjölfar kjarnorkuslyssins í Japan árið 2010, að loka öllum kjarnorkuverum árið 2022.  Skilja menn ekki, hvernig öryggi íbúa Þýzkalands má vera betur borgið með þessum hætti á meðan jafnvel lakari kjarnorkuver eru nánast allt í kringum Þýzkaland.  Evrópusambandið (ESB) hefur hins vegar ekki samþykkt að loka öllum kjarnorkuverum, enda er slíkt ekki samræmanlegt stefnunni um lágmörkun losunar koltvíildis út í andrúmsloftið m.v. núverandi tæknistig, svo að styrkur þess fari ekki yfir 500 ppm og meðalhitastigshækkun verði að hámarki 2°C á jörðunni. 

Þessi einstæða stefnumörkun Þjóðverja færir þeim hins vegar forystusæti í heiminum við að bæta orkunýtnina og að þróa "græna" tækni.  Samt vara forystumenn í þýzku athafnalífi alvarlega við afleiðingum þessarar stefnu á arðsemi fyrirtækjanna og samkeppnihæfnina, því að framleiðslukostnaður mun óhjákvæmilega vaxa við þetta, og afleiðingin verða kjararýrnun í Þýzkalandi.  Þjóðverjar tefla hér á tæpasta vað, enda virðast ráðamenn þeirra ekki hafa gefið sér ýkja langan tíma til ítarlegrar stefnumörkunar og talið sig hafa verið í tímahraki.  Fyrir vikið er hætta á kollsteypu.   

Orkusérfræðingar Þjóðverja vara við straumleysi og aflskerðingum vegna of mikils álags miðað við getu kerfisins.  Þessi stefna mælist enn fremur mjög misjafnlega fyrir á meðal almennings vegna hærri orkureikninga.  Það var reyndar ekki Merkel, kanzlari, sem mótaði þessa stefnu, heldur átti þessi stefnumörkun sér stað árið 2000 að frumkvæði ríkisstjórnar Gerhards Schröders, sem jafnaðarmenn og græningjar stóðu að.  Lög um endurnýjanlega orku voru samþykkt árið 2000, og tryggðu þau framleiðendum endurnýjanlegrar orku ákveðið lágmarksverð.  Þessi innmötunarþóknun var greidd af öllum orkunotendum.  Til að bjarga samkeppnihæfninni frá hruni, voru orkukræfustu notendur undanþegnir, svo sem efnaverksmiðjur.  

Þessi stefna hefur borið tilætlaðan árangur að sumu leyti.  T.d. er meiri raforka framleidd með sólarorku í Bæjaralandi en í Bandaríkjunum, en hlutfall þessara landsvæða er 0,7 %.  Á tímabilinu 2008-2012 jókst hlutdeild endurnýjanlegra orkugjafa úr 15 % í 22 %.  Samkvæmt núverandi áætlun á þetta hlutfall að verða 48 % árið 2022.  Hætt er við, að stefnan bíði fyrr skipbrot, því að hún er stórgölluð, eins og lýsir sér með því, að losun gróðurhúsalofttegunda fer nú vaxandi í Þýzkalandi, en minnkandi í Bandaríkjunum. 

Á sólskinsdegi sendir Þýzkaland umframorku sína inn á evrópska stofnkerfið með tapi.  Vegna opinberrar lágmarksverðtryggingar aukast niðurgreiðslurnar, þegar verðlækkun verður á orkumarkaðinum.  Þegar skýjað er, reiðir Þýzkaland sig æ meir á raforku úr brúnkolaorkuverum, af því að kostnaðarverð hennar er lægst.  Á síðasta ári jókst þess vegna losun Þjóðverja á koltvíildi út í andrúmsloftið.  Þessi orkustefna hefur þess vegna ratað í ógöngur.  Á síðustu 3 árum hefur raforkuverð hækkað um fjórðung og er nú 40 % - 50 % yfir meðaltali ESB.  Verðtryggingin varir í 20 ár, og vandamálið mun þess vegna versna eftir því sem meira af endurnýjanlegri orku fer inn á stofnkerfið.  Þetta mun hafa slæm áhrif á kaupmátt Þjóðverja.  

Allt þetta gerist á sama tíma og mikil verðlækkun á sér stað á eldsneytisgasi og rafmagni í Norður-Ameríku vegna setlaga- og sundrunarbyltingarinnar þar við jarðgasvinnslu.  Þetta fær þýzk fyrirtæki til að íhuga flutning á starfseminni og nýfjárfestingar í Vesturheimi.  Af þessum sökum gerðu Þjóðverjar ekkert til að hindra hrun viðskiptakerfis með kolefnislosunarheimildir í Evrópu.  ESB vildi fækka losunarheimildum, sem gefnar höfðu verið út, til að hækka verðið, en Angela Merkel neitaði að styðja þessa tillögu, og þess vegna var hún felld á Evrópuþinginu. 

Mismunurinn á orkuverði í Evrópu og í Bandaríkjunum fær ekki staðizt til lengdar.  Meðalverð á raforku til iðnaðar í ESB er núna 105 EUR/MWh eða um 130 USD/MWh, en um 60 USD/MWh í BNA.  Meðalverð á gasi í ESB er 45 USD/MWhe í ESB og 12 USD/MWhe í BNA.  ESB hlýtur að leyfa vinnslu á setlagagasi í Evrópusambandsríkjunum og/eða brjóta á bak aftur ofurveldi Gazprom við verðlagningu á gasi í Evrópu.  Þá mun orkuverðið hrynja í flestum löndum Evrópu án þess að það hafi slæm áhrif á losun koltvíildis.  Ástæðan er sú, að gasið leysir kolin af hólmi, sem menga mun meira en gas við bruna.  Þetta mun létta undir með ESB-ríkjum í kreppu og e.t.v. gefa þeim viðspyrnu.   Talsmenn aflsæstrengs frá Íslandi til Evrópu sjá þarna draumsýn sína um tengingu íslenzka og evrópska raforkukerfisins leysast upp og hverfa.  Slíkur sæstrengur hefur aldrei verið raunhæf hugmynd, og verður ekki einu sinni raunhæf með nýtingu ofurleiðara.  Nú er tímabært fyrir íslenzk orkuvinnslufyrirtæki að komast aftur niður á jörðina og fara að einbeita sér við þjónustu við orkukaupendur hérlendis.  Jafnframt dregur þetta aukna framboð eldsneytisgass mjög úr líkum á því, að nokkru sinni verði talið arðbært að leita eftir og vinna gas og olíu úr setlögum neðansjávar við Jan Mayen eða enn norðar.  Varpa þá ýmsir öndinni léttar, en aðrir sýta.