Fęrsluflokkur: Evrópumįl
2.5.2009 | 13:07
Fiskveišistefna ESB
Rįšstjórnin er augljóslega óhęf til aš fįst viš vanda žjóšfélagsins. Hśn bżr ekki yfir neinum raunhęfum śrręšum og viršist ekkert lag hafa į aš skipuleggja endurreisnina. Samfylkingarfólk blašrar aš vanda um inngöngu ķ ESB (Evrópusambandiš) sem "kķnalyfselixķr" fyrir samfélagiš, en hefur ekki lagt fram neina greiningu į kostum žess og göllum né lagt fram samningsmarkmiš, sem ręša mętti og leggja ķ śrskurš žjóšarinnar.
Eitt mikilvęgasta mįliš ķ žessu samhengi er rįšstöfun aušlinda ķ ķslenzku efnahagslögsögunni. Framkvęmdastjórn ESB hefur višurkennt gjaldžrot fiskveišistefnu ESB, enda eru 88 % fiskistofna ķ lögsögu ESB ofveiddir. Um 93 % af žorski ķ Noršursjó er veiddur įšur en hann veršur kynžroska. Śthlutašir fiskveišikvótar eru ķ mörgum tilvikum 50 % yfir žeim mörkum, sem vķsindamenn rįšleggja. Svindliš er svo yfirgengilegt, aš eftirlitsstofnun ESB (EU“s Court of Auditors) lżsti žvķ yfir įriš 2007, aš veišimagniš vęri "óžekkt". Veišifloti żmissa landa er 60 % - 80 % of stór, og hann er rekinn meš svo miklu tapi, aš rķkisstušningur viš śtgerširnar nemur ķ sumum tilvikum jafnhįrri upphęš og söluveršmęti veišinnar. Auk žess eiga sér staš duldar nišurgreišslur į formi nišurfellingar opinberra gjalda af olķu til śtgeršar.
Af žessum sökum er fręmkvęmdastjórn ESB nś aš undirbśa aš söšla algerlega um. Hśn hefur samiš "gręnbók" um nżja fiskveišistefnu, žar sem fyrirmynda er leitaš ķ fiskveišistefnu Ķslands og Nżja Sjįlands. Framkvęmdastjórn ESB er meš öšrum oršum aš móta fiskveišistefnu, sem mišar aš śthlutun framseljanlegs kvóta til śtgeršanna. Žaš į aš virkja kraft einkaeignarhalds meš vešsetningarrétti og reyna žannig aš bęta umgengni viš aušlindina. Efnahagslögsaga ESB-landanna į aš verša "innri markašur" ESB meš veišiheimildir. Višskipti meš kvóta eiga aš verša frjįls į milli landa innan ESB. Žaš į sem sagt aš leggja fyrir róša stefnuna um "hlutfallslegan stöšugleika", sem ašildarsinnar hérlendis hafa žrįstagazt į sem haldreipi fyrir ķslenzkan sjįvarśtveg, ef Ķsland gengur ķ ESB.
Ef Ķsland gengur ķ ESB, munu nišurgreiddar evrópskar śtgeršir geta bošiš ķ kvóta ķ eigu ķslenzkra śtgerša eša į ķslenzkum kvótamarkaši. Hvernig halda menn, aš samkeppnistaša Ķslendinga verši gagnvart nišurgreiddum risaśtgeršum Evrópu, sem vantar verkefni fyrir flota sinn. Hętt er viš, aš saga einstakra byggšarlaga į Ķslandi muni žį fęrast yfir į landiš allt. Ķsland gęti fyrr en varir oršiš rśiš žessari meginaušlind sinni. Hvers vegna er ekki rętt um žessa hliš "gręnbókar" ESB hérlendis ? Žaš er vegna žess, aš ķ ESB-vašlinum tröllrķšur įbyrgšarleysiš žekkingarleysinu.
Ža
9.4.2009 | 21:56
Ķsland undir rįšstjórn
Eftir aš fjįrmįlarįšherra, aš fenginni vafasamri umsögn "lausamanns" frį Verkamannaflokkinum norska, žjóšnżtti Sparisjóš Reykjavķkur og nįgrennis (SPRON) og sameinaši Kaupžingi, er megniš af bankakerfinu ķslenzka komiš ķ rķkiseign. Eins og vęnta mįtti, į einkaframtakiš erfitt uppdrįttar viš žessar ašstęšur, sbr tregšu Nżja kaupžings viš aš lįta af hendi žaš, sem skiptastjóri afhenti žvķ į silfurfati.
Vegna drottnunar rķkisvaldsins yfir fjįrmįlageiranum er nś nįnast allt atvinnulķf į Ķslandi undirorpiš opinberri spillingu og duttlungum valdhafanna ķ Stjórnarrįšinu. Hin grķšarlega valdsamžjöppun ķ rįšuneytunum minnir į Rįšstjórnarrķkin, sem uršu sjįlfdauš fyrir tveimur įratugum vegna innanmeina. Į mešan "verklaus vinstri stjórn" veršur viš völd ķ landinu, žarf ekki aš bśast viš neinni breytingu ķ žessum efnum. Lamandi krumla rķkisvaldsins mun drepa hér allt ķ dróma. Vinstri flokkarnir eru jafnśrręšalausir og žeir hafa alltaf veriš. Žar trónir lżšskrumiš eitt.
Eftir hiš geigvęnlega fjįrhagstap, sem flestir landsmenn uršu fyrir ķ Hruninu, og eftir aš hafa horft upp į śtrįsarvķkingana sólunda digrum sjóšum fyrirtękja og stofnana, sjóšum, sem įttu rętur aš rekja til strits almennings ķ landinu, er skiljanlegt, aš mikil sveifla til vinstri yrši į fylgi stjórnmįlaflokkanna.
Žį gleymist žaš hins vegar, aš téšir lżšskrumarar į vinstri vęng smjöšrušu ótępilega fyrir śtrįsinni, sbr hegšun borgarstjórnarflokks VG og Samfylkingar ķ REI-hneykslinu, sem ętlušu aš fęra aušjöfrunum Orkuveitu Reykjavķkur į silfurfati viš bumbuslįtt nśverandi išnašar-og utanrķkisrįšherra, og Samfylkingin beinlķnis flašraši upp um auškżfingana, eins og Borgarnesręšur fyrrverandi formanns Samfylkingar įriš 2003 eru til vitnis um, žar sem hśn réšist af offorsi į žįverandi formann Sjįlfstęšisflokksins, Davķš Oddsson, fyrir andóf hans gegn aušvaldinu. Er nema von, aš skinhelgin holdi klędd spyrji nś sjįlfstęšismenn: "hverjir bįru įbyrgš į Hruninu ?". Hręsnin rķšur ekki viš einteyming.
Fleiri gengu erinda aušjöfranna en aš framan eru taldir. Framsóknarflokkinum žótti svo mikiš viš liggja, aš eigum Reykvķkinga og annarra eigenda Orkuveitu Reykjavķkur (OR) yrši beitt fyrir vagn śtrįsarvķkinganna, aš hann rauf meirihlutasamstarf viš Sjįlfstęšisflokkinn ķ borgarstjórn Reykjavķkur, žegar meirihluti borgarstjórnarflokks hans neitaši aš taka žįtt ķ aš breyta OR ķ spilavķti.
Forseti lżšveldisins setti rķkisstjórninni og Alžingi stólinn fyrir dyrnar meš synjun į stašfestingu fjölmišlalaganna og sakaši, ķ samhljómi viš Samfylkinguna, Sjįlfstęšisflokkinn um óešlilega andstöšu viš aušvaldiš, sem hér gleypti hvern fjölmišilinn į fętur öšrum. Žar var um aš ręša aušjöfradekur į kostnaš lżšręšis og upplżstrar opinnar umręšu ķ landinu, sem enn hefur ekki boriš sitt barr žrįtt fyrir fall "ólķgarkanna" meš brauki og bramli.
Samfylkingin og Framsóknarflokkurinn böršust gegn stefnu Sjįlfstęšisflokksins um dreift eignarhald (eignarhlutdeild 3 %-8 %) į bönkunum. VG var vitaskuld į móti allri sölu rķkiseigna, trś sinni hugsjón um rķkisforsjį į öllum svišum žjóšlķfsins. Nś hafa draumar VG um rįšstjórn į Ķslandi rętzt. Hefši stefnan um dreift eignarhald bankanna nįš fram aš ganga, mundi margt hafa fariš į annan veg, žvķ aš įhęttusękni įn "ólķgarka" hefši veriš minni og sömuleišis krosseignatengsl og žar meš peningalegar loftbólur. Bankakerfiš hefši žess vegna ekki stękkaš jafnrosalega og raun ber vitni um. Į žessum grunni er hęgt aš velta fyrir sér, hvar meginsökin į umfangi Hrunsins liggi.
Višbjóšsleg męrš išnašarrįšherra Samfylkingar į forsprökkum orkuśtrįsarinnar ķslenzku, flandur hans ķ žeirra žįgu til fjarlęgra og ófżsilegra staša til fjįrfestinga og smjašur ķ garš sjeika og annarra valdsmanna į žessum gandreišum, var viš brugšiš og er til skjalfest.
Allt vitnar žetta um sišferšilega įbyrgš Samfylkingar į mestu hrakfallasögu landsins af mannavöldum frį Sišaskiptum.
Aš halla sér til vinstri nś ķ örvęntingu er žess vegna ekki alls kostar rökrétt, og afleišing žess veršur sś, aš žjóšin mun fara śr öskunni ķ eldinn. Žaš er nęsta vķst, aš vinstri stjórn veršur bęši śrręšalaus og sunduržykk hér eftir sem hingaš til og mun žess vegna ašeins lengja og dżpka kreppuna į Ķslandi. Rįšstjórnin er rįšžrota og felur žaš meš reykbombu, sem kölluš er frumvarp til breytinga į stjórnarskrį, sem er rétt ein hrįkasmķšin śr žeim herbśšum og ašför aš Alžingi.
Mįlflutningur Samfylkingarinnar ķ utanrķkismįlum lķkist žvķ helzt, aš forsprakkar žar į bę séu meš órįši. Formašur og varaformašur eru eins og gömul plata, sem endurtekur ķ sķfellu, aš Ķslendingar eigi aš sękja um ašild aš ESB og aš taka upp evru. Engin bošleg röksemdafęrsla fylgir. Į aš fęra peningafurstum Evrópu ķslenzkar aušlindir į silfurfati ? Hvers vegna er ekki gerš tilraun til gagnsóknar ķ mįlefnum fallinna ķslenzkra banka į erlendri grund į grundvelli lögfręšilegra raka ? Ekkert bendir til, aš žaš stöšumat Samfylkingarinnar skili nokkrum įrangri, aš leita beri stjórnmįlalegra lausna įn žess aš draga žį, sem viš teljum brotlega, fyrst fyrir lög og rétt. Óžarft er aš fjölyrša um, aš evran er ekki innan seilingar vegna strangra Maastricht-skilyrša, sem kollkeyrt efnahagskerfi ręšur engan veginn viš aš svo stöddu.
Hvers vegna gerir Samfylkingin nįkvęmlega ekki neitt til undirbśnings ašild ? Hśn gęti t.d. lagt fram į Alžingi žingsįlyktunar tillögu um umsókn, žar sem samningsmarkmišin yršu tķunduš. Ef Alžingi samžykkir og stefna Sjįlfstęšisflokksins nęr fram aš ganga, fer žessi tillaga ķ efnislega umręšu į mešal žjóšarinnar og atkvęšagreišslu. Samfylkingin gerir nįkvęmlega ekkert ķ žessu mįli, nema aš gleypa loft.
Varšandi evruna vita allir, aš samkeyra yrši ķslenzkt efnahagslķf og peningamįlastefnu eftir inngöngu svo lengi, aš landiš verši ķ fasa viš evruland ķ 2 įr samfellt. Žetta bara hreinlega er ekki ķ augsżn nęsta įratuginn. Allt žetta ESB og evru tal er einbert oršagjįlfur og flótti frį raunverulegum višfangsefnum landsstjórnarinnar. Žessi hegšun Samfylkingarinnar er til vitnis um algert įbyrgšarleysi og uppgjöf gagnvart mesta višfangsefni lżšveldisins. Žessi stjórnmįlaflokkur heimtar įframhaldandi stjórnarforystu. Hér mundi nś einhver "Jesśsa sig".
Žaš er lįgmark, aš ķ umsóknarskjali um ašild aš ESB, sem žjóšin vonandi fęr aš tjį sig um ķ atkvęšagreišslu, ef og žegar slķkt veršur samiš, komi fram krafa um óskorašan umrįšarétt ķslenzka rķkisins į efnahagslögsögu Ķslands. Žó aš slķkt nįist fram, er eftir sem įšur sś hętta fyrir hendi, aš Evrópudómstóllinn dęmi slķkt strķša gegn grundvallar sįttmįlum ESB. Žaš yrši ekki björgulegt eftir einn til tvo įratugi, žegar vęntanlega veršur fariš aš dęla upp eldsneyti, gasi og olķu, śr botni Drekasvęšisins.
Tališ er, aš hagkvęmt sé aš vinna olķu og gas į Drekasvęšinu, ef markašsverš olķu er yfir 70 USD/tu (bandarķkjadalir į tunnu), en žaš er mun lęgra nś. Eftir aš žessari kreppu lżkur, mun eftirspurn aukast į nż, svo aš veršiš um įriš 2020, žegar tališ er, aš vinnsla gęti hafizt į Drekasvęšinu, veršur aš lįgmarki 100 USD/tu į veršlagi 2009. Norskir sérfręšingar telja, aš į Drekasvęšinu séu um 20 mia tu (milljaršar tunna) og ekki minna en helmingur žess magns sé į ķslenzka hlutanum. Sé nś beitt varfęrni og reiknaš meš, aš ašeins verši hagkvęmt aš vinna 1 mia/tu (10 %) og aš lindirnar vari ķ 30 įr, žį nemur andviršiš 3 mia USD/a og hagnašurinn a.m.k. 0,9 mia USD/a. Lįgmarks skattheimta ķslenzka rķkisins af žessari starfsemi nęmi 60 mia ISK/a eša 15 % af nśverandi tekjum rķkisins, en tekjur rķkisins gętu jafnvel tvöfaldazt m.v. stöšuna 2009.
Nś er žaš aš vķsu svo, aš skattagrķš og takmarkaš višskiptavit forkólfa Samfylkingar, sem fara meš forręši išnašarrįšuneytis, viršist ętla aš kęfa allan įhuga fjįrfesta ķ fęšingunni, žvķ aš rįšstjórnin mun vera aš gęla viš 80 % tekjuskatt af žessari starfsemi. Er žaš alveg dęmigert fyrir vafstur raušliša ķ atvinnumįlum aš slįtra gullhęnunni įšur en hśn fer aš verpa.
Žaš er nišurlęgjandi fyrir ķslenzku žjóšina aš bśa viš rįšstjórn. Meš hugtakinu rįšstjórn er vķsaš til Rįšstjórnarrķkjanna gömlu. Žar var allt atvinnulķf og öll önnur starfsemi undir jįrnhęl rķkisvaldsins. Žannig er žaš aš verša hér. Bankarnir nęstum allir ķ rķkiseigu og žar meš atvinnulķfiš hįš duttlungum rķkisvaldsins. Į mešan žetta įstand varir, mun eymdin į Ķslandi fara vaxandi, ž.e. ę fleiri munu falla undir fįtęktarmörk og verša öreigar.
Įstęšan fyrir žvķ, aš svona er komiš į Ķslandi og aš breyttu breytanda vķšast hvar ķ heiminum, eru alvarleg hagstjórnar mistök, sem kenna mį viš Alan Greenspan, fyrrverandi sešlabankastjóra BNA, sem leyfši eignabólunni og peningabólu fjįrmįlafyrirtękjanna aš blįsa óheft śt. Žaš įtti aš slį į žessa ženslu, hvar sem hennar varš vart, meš hękkun stżrivaxta og takmörkun peningamagns ķ umferš. Į Ķslandi virkušu ekki slķk tól Sešlabankans vegna vķštękra vķsitölutenginga ķ hagkerfinu og sķšar myntkörfulįna. Nś er hafiš veršhjöšnunarskeiš ķ ķslenzka hagkerfinu, og žį er tķmabęrt aš semja löggjöf, er mišar aš afnįmi verštrygginga į nżjum samningum, og heimild lįntakenda og lįnveitenda til aš breyta eldri lįnum, vķsitölutengdum eša gengistengdum, yfir ķ lįn į föstum vöxtum eša X % yfir stżrivöxtum Sešlabankans meš valfrelsi um jafngreišslulįn ("annuitet"). Ašeins meš žessu móti munu tól Sešlabankans bķta ķ framtķšinni. Honum ber aš gęta žess, aš hvorki eignabólur né peningabólur nįi aš myndast. Honum ber lķka aš sjį til žess aš skapa grundvöll hagvaxtar, og žaš er ašallega gert meš žeim tólum, sem hér voru nefnd.
Ein af lexķum ófaranna (Hrunsins) er aš foršast stjórnlausa misskiptingu aušsins, žvķ aš hśn er gróšrarstķa spillingar og efnahagslegs óstöšugleika. Žetta veršur bezt gert meš žvķ aš hindra fyrr nefndar bólur og meš žvķ aš beina fjįrfestingum til framleišslugreina, žar sem į sér staš sköpun handfastra veršmęta, og žar sem fjölbreytileg geta og žekking fęr aš njóta sķn. Myndin hér til hlišar sżnir žróun mištekna, ž.e. tekna, žar sem jafnmargir eru ofan viš feril og nešan viš, hjį karlpeningi ķ fullu starfi ķ BNA į undaförnum 35 įrum. Į föstu veršlagi rżrnušu žessar tekjur. Į sama tķma var aš jafnaši góšur hagvöxtur ķ BNA. Af žessu mį įlykta, og žaš er stašfest meš rannsóknum, aš tekjuójöfnušur jókst grķšarlega į žessu tķmabili. Žróun ķ ójöfnuši tekjuskiptingar mį rįša af žvķ, aš į tķmabilinu 1947 - 1979 höfšu žeir 0,1 % tekjuhęstu 20 sinnum hęrri tekjur en nešstu 90 % aš jafnaši, en įriš 2006 höfšu žeir 77 sinnum hęrri tekjur. Žetta eru upplżsingar frį "Economic Policy Institute" ķ Washington DC. Žetta getur ekki talizt eftirsóknarverš žróun fyrir neins konar žjóšfélag, og žaš hefur veriš sżnt fram į, aš mikill munur skapar óstöšugleika, en hóflegur munur virkar örvandi fyrir hagvöxtinn. Hvaš er žį hóflegur tekjumunur, og hvaš er of mikill ?
Alžjóšlegur męlikvarši į tekjuskiptingu žjóšfélags er svo kallašur Gini-stušull. Ķ BNA óx hann śr 0,40 įriš 1974 og upp ķ 0,47 įriš 2006, en lękkaši svo ķ 0,46 įriš 2007. Vķšast hvar fer hann nś lękkandi, einnig į Ķslandi. Į Bretlandi óx hann śr 0,25 įriš 1979 ķ 0,35 įriš 2006 og į Ķslandi śr 0,24 įriš 2004 ķ 0,26 įriš 2006. Fyrir félagslegt markašshagkerfi į Ķslandi er sennilega hęfilegt, aš žessi stušull sé į bilinu 0,22-0,26. Į hinum Noršurlöndunum var Gini-stušullinn įriš 2006 į bilinu 0,24-0,30 og 0,26 aš mešaltali.
Til aš stjórna žessu er įreišanlega ekki heppilegast aš beita rįšstjórnar ašferšum meš ofurskattlagningu, žvķ aš slķkt stękkar svarta markašinn og dregur śr vinnuframboši og vinnueftirspurn. Fyrst ber a.m.k. aš beita peningalegum śrręšum til aš hindra veršlags-og eignabólur įsamt fjįrhagslegri jöfnun nįmstękifęra įšur en fariš er aš jafna meš rķkissjóši. Žį ber ķ félagslegu markašshagkerfi aš leggja bann viš launatengingu stjórnenda eša stjórnarmanna viš skammtķmamarkmiš hlutafélaga.
Į Ķslandi žarf aš koma hjólum efnahagslķfsins ķ gang, hvaš sem žaš kostar. Er lķklegt, aš rįšstjórn henti vel til žess ? Žaš eru žrjś skilyrši, sem žarf aš uppfylla til aš hjólin fari aš snśast:
- bankakerfiš verši endurfjįrmagnaš strax, svo aš žaš geti smurt hjól atvinnulķfsins. Lįn frį eša meš milligöngu AGS (IMF) į aš nżta til žess.
- raunvextir śtlįna bankanna į nżjum lįnum og gömlum verši nįlęgt nślli. Žetta žżšir aušvituš lękkun innlįnsvaxta aš sama skapi į mešan atvinnulķfiš er frosiš.
- erlendir fjįrfestar stofni til nżrrar atvinnustarfsemi ķ landinu, sem veiti žśsundum manna og kvenna af öllum stéttum nż tękifęri. Aš žessu žurfa stjórnvöld aš vinna meš markvissum hętti og nżta öll sambönd ķ žvķ efni.
Žaš eru vissar efasemdir um, aš samstarf VG og AGS gangi sem skyldi. Žetta stafar t.d. af haršvķtugri andstöšu VG viš samning fyrri rķkisstjórnar haustiš 2008 viš AGS og tafa, sem viršast verša į aš nį įföngum samningsins og žar meš lįnsafgreišslu. Žessi togstreita og tortryggni tefur fyrir endurręsingu atvinnulķfsins.
Nś er hafin veršhjöšnun, sem hlżtur aš leiša til stżrivaxtalękkunar, jafnvel undir rįšstjórn, sem hefur varla tök į aš kynda undir veršbólgu į nęstunni. Ef Sešlabankinn lękkar ekki vexti um a.m.k. 3 % į mįnuši aš jafnaši f.o.m. aprķl, ž.e. į 5 mįnušum nišur ķ 2 %, žį veršur aš efast stórlega um gagnsemi samstarfsins viš AGS, sem Samfylkingin sótti svo fast ķ kjölfar Hrunsins, og/eša um hina nżju bankastjórn Sešlabankans. Jöklabréfin eiga engin fyrirstaša aš vera ķ žessu efni. Nś žegar greišum viš 50-100 milljarša į įri śt ķ vaxtakostnaš žeirra vegna, sem fara sem gjaldeyrir śr landi. Žessu veršur aš linna. Įšur en gjaldeyrishöftum veršur aflétt žarf lagabreyting um heimild til skuldbreytinga yfir ķ óverštryggšar krónur aš eiga sér staš. Er hęgt aš treysta rįšstjórninni til aš standa ķ ķstašinu viš aš nį nišur vöxtum ? Žį žarf hśn aš gera betur en hingaš til. Hśn viršist ķ hvoruga löppina geta stigiš.
Žrišja skilyršiš getur rįšstjórnin ekki uppfyllt vegna žess, aš innan raša Samfylkingar og einkum VG er mikil andstaša gegn erlendum fjįrfestingum, a.m.k. ef um er aš ręša alžjóšleg stórfyrirtęki. Spurningin er, hvernig verša erlendir fjįrfestar fengnir til landsins aš nżju. Žvķ er spįš, aš įriš 2010 nįi įlveršiš 2000 USD/t (žaš er nś undir 1500 USD/t) og jafnašarverš verši smįm saman 2500 USD/t. Žį mun įhugi fjįrfesta glęšast og ķslenzk orkuvinnslufyrirtęki nį vopnum sķnum į nż.
Verša erlendir ašilar fśsari til fjįrfestinga į Ķslandi, ef landiš tekur stefnuna į ESB og upptöku evru ? Žaš er ekki augljóst, žvķ aš landiš hefur ašgang aš innri markaši Evrópu meš ašild aš EES. Dótturfélög erlendra félaga mega gera upp sitt bókhald ķ mynt móšurfélagsins. Ķslenzka krónan skiptir žess vegna litlu mįli fyrir fjįrfestana. Ef žróun mįla ķ eftirleik Hrunsins hins vegar veršur meš žeim hętti, aš fjįrfestar, hvašanęva aš śr heiminum, geri aš śrslitaatriši, aš Ķsland selji sig į vald yfiržjóšlegra samtaka, er ekki um annaš aš ręša en aš semja žingsįlyktunar tillögu meš samningsmarkmišum, sem aš fengnu samžykki Alžingis yršu lögš fyrir žjóšina til samžykktar eša synjunar.
Hvers vegna lętur Samfylkingin nęgja aš tala um naušsyn umsóknar um ašild aš ESB, en fęrir engin haldbęr rök fyrir žessari naušsyn, og gerir nįkvęmlega ekkert raunhęft til aš žróa efnahagskerfiš ķ žį įtt, aš viš eigum einhverja valkosti ?
19.3.2009 | 18:32
Hagsmunagęzla ķ skötulķki
Hagsmunagęzla utanrķkisrįšuneytis Ķslands gagnvart Bretum og Evrópusambandinu (ESB) sķšan ķ Hruninu haustiš 2008 nęr ekki mįli. Engu er lķkara en heybrękur einar véli žar um, eftir aš flokkurinn meš stóra rauša nślliš ķ tįknmynd sinni tók viš völdum ķ utanrķkisrįšuneytinu.
Skżr lögfęšileg rök eru fyrir žeim mįlstaš Ķslands, aš rķkissjóši landsins beri engin lagaleg skylda til aš standa straum af greišslum til innistęšueigenda svo nefndra "Icesave" reikninga. ESB hefur skżrar stjórnmįlalegar og fjįrmįlastöšugleika įstęšur til aš kśga okkur Ķslendinga til hlżšni viš žį stefnu, aš rķkissjóšur heimalands viškomandi banka greiši žaš, sem į vantar, žegar tryggingasjóšur innistęšureikninga veršur upp urinn. Öruggt er, aš haršdręgir samningamenn ESB nżta sér žann veikleika, aš forystusaušir ķ rķkisstjórn Ķslands ganga meš grasiš ķ skónum į eftir ESB pótintįtum.
Ķslendingar hafa lengi lagarefir veriš, og nś blasir žaš viš öllum, nema ķslenzka utanrķkisrįšuneytinu, aš sterkasti leikurinn ķ stöšunni er žessi:
Stefna framkvęmdastjórn ESB fyrir rétt vegna brota gegn Ķslandi į grundvelli rangtślkunar į eigin lögum og reglum. Aš framlagšri stefnu getum viš sķšan bošizt til aš ganga til višręšna um greišslufyrirkomulag Icesave reikninganna, žar sem ķ boši yrši samkomulag um aš fella nišur mįlssóknina gegn nišurfellingu krafna į hendur ķslenzka rķkinu varšandi innistęšureikninga erlendis.
Rķkisstjórnin, og žį sérstaklega utanrķkisrįšherra hennar, skuldar žjóšinni skżringu į doša žeim og drunga, sem einkennt hefur hagsmunagęzlu rįšuneytisins fyrir Ķslands hönd gagnvart ESB. Er žaš aš sannast į Samfylkinguna, aš hśn taki hagsmuni ESB fram yfir hagsmuni Ķslands ? Slķkt hįttarlag varšar stefnu viškomandi rįšherra fyrir Landsdóm. Eša er žręlslundin svo djśpstęš, aš Samfylkingin žori ekki aš styggja "vęntanlega" višsemjendur sķna og herra ķ Brüssel ?
Tveir mikils metnir lögfręšingar, Lįrus L. Blöndal, hęstaréttarlögmašur og Stefįn Mįr Stefįnsson, prófessor, hafa ķ vetur veriš óžreytand viš aš vekja mįls į ótvķręšri og sterkri réttarstöšu Ķslendinga meš greinum ķ Morgunblašinu, sem vakiš hafa mikla athygli. Ķ grein sinni, "Ķ hvaša liši eru stjórnvöld", žann 3. marz 2009, vitna žeir til skżringa utanrķkisrįšherra į ašgeršaleysi sķnu:
"...žungvęg lögfręšileg rök eru talin hnķga aš žvķ aš tślka tilskipunina um innistęšutryggingar žannig aš ķslenska rķkiš verši aš hlaupa undir bagga meš tryggingasjóšinum til aš greiša lįgmarkstryggingar ...".
Žaš er skżlaus réttur okkar, ķslenzkra skattgreišenda, aš utanrķkisrįšherra, Össur Skarphéšinsson, svipti žetta mįl leyndarhulunni, sem Samfylkingin hefur hjśpaš "Icesave" mįlin. Viš eigum heimtingu į ašgangi aš žessum upplżsingum til aš bera saman rök lögfręšinganna Stefįns og Lįrusar og "hin žungvęgu lögfręšilegu rök" Samfylkingarinnar. Į mešan ekki veršur oršiš viš žessari ešlilegu kröfu, mį įlykta, aš Samfylkingin sé aš hylja tómlęti sitt gagnvart hagsmunum ķslenzku žjóšarinnar, žegar hagsmunir ESB eru annars vegar.
Talsmenn Samfylkingar halda žvķ fram, aš Ķslendingar verši śtskśfašir ķ alžjóša samfélaginu, ef žeir krjśpa ekki viš stall ESB og lįti óbilgirni žess yfir sig ganga. Žetta er sjónarmiš lķtilžęgrar minnimįttar kenndar, sem mótast af ótta viš umhverfi sitt. Aš neita aš borga og aš beita hvorki vörnum né gagnsókn af neinu tagi felur ķ sér hęttu į ófarnaši, en "barįtta Davķšs viš Goliat" mun leiša til įrangurs ķ žessu mįli eins og oft įšur. Hversu mikill įrangurinn veršur, veltur algerlega į žeim mönnum, sem valdir verša til žessara verka. Ķ žessa barįttu žarf śrvalsteymi lögfręšinga, hagfręšinga og kynningarfólks. Af alkunnri vķšsżni sinni og faglegum višmišunum skipaši fjįrmįlarįšherra fyrrverandi rįšherra Alžżšubandalagsins og nśverandi sendiherra til aš fara fyrir žessu mikilvęga teymi. Nśverandi stjórnvöld landsins glóra greinilega ekki ķ, hvaš hér žarf til.
Ķ téšri Morgunblašsgrein sinni spyrja lögfręšingarnir: "Getur žaš stašist aš fyrirtęki séu starfrękt vķša um heim į įbyrgš ķslenska rķkisins įn žess aš rķkiš sjįlft hafi nokkuš um žaš aš segja ?". Žeir svara žessari lykilspurningu skżlaust neitandi og fęra fyrir svarinu greinileg lögfręšileg rök. Sķšan skrifa žeir: "Ķ svari utanrķkisrįšherra kemur fram aš žaš sé sameiginleg afstaša allra ESB rķkjanna auk Noregs aš žaš séu frįleit lögfręšileg rök aš įbyrgš į innistęšum takmarkist viš eignir tryggingasjóšanna. Ķ beinu framhaldi segir aš mįlarekstur žar sem lįtiš yrši į žetta reyna vęri til žess fallinn aš grafa undan, jafnvel kollvarpa trausti į fjįrmįlakerfi Evrópu. Žau rök eru nokkuš örugglega góš og gild. Žau eru hins vegar hvorki lögfręšileg né fį žau samrżmst hagsmunum Ķslands.".
Ķ žessum kjarna mįls eru fólgin tękifęri Ķslands til aš rétta hlut sinn, ef stjórnvöld reka af sér slyšruoršiš. Žaš er žó augljóslega borin von, nema algerlega verši söšlaš um ķ stjórnarrįši Ķslands. Žar žarf aš sópa lyddunum śt.
Komiš hefur fram, aš hįvaxta netinnlįnsreikningar ķ śtibśum Landsbankans į Bretlandi, sem starfręktir voru undir markašarheitinu "Icesave", uršu um 300 000 įšur en yfir lauk, og heildar innlįn numu um GBP 4 milljöršum eša um ISK 630 milljöršum į gengi 13.03.2009. Nokkru sķšar gerši Landsbankinn sams konar strandhögg ķ Hollandi, žar sem 125 000 ašilar létu įnetjast og lögšu inn um EUR 1,7 milljarš aš jafngildi um ISK 240 milljarša. Alls eru žetta ISK 870 milljaršar. Samkvęmt žeim reglum, sem ESB vill hengja sig ķ, ber eftirlitsašili ķ heimalandi bankans įbyrgš į eftirliti meš śtibśum og įbyrgist aš lįgmarki kEUR 20,887 per reikning. Fyrir FME mundi žetta žżša alls EUR 8,9 milljarša (ISK 1,4 trilljónir eša 1 x VLF) eša hęrri upphęš en ķ raun er um aš tefla.
Um žetta segir ķ "Hagkerfi bķšur skipbrot", eftir hagfręšingana Jón Danélsson og Gylfa Zoega: "Heimild til aš opna innistęšureikninga ķ tilviki Icesave sżnir aš misbrestir eru ķ įkvaršanatökuferli eftirlitsašila į Ķslandi og ķ viškomandi löndum, Bretlandi og Hollandi, og ķ reglugeršum ESB/EES. Eftirlitsašilum ķ löndunum žremur hefši mįtt vera ljósar hętturnar og įttu aš bregšast viš til aš hindra hina öru śtženslu Icesave. Žegar upp er stašiš var žaš eftirlitiš sem brįst. Sś hugmynd aš žjóš meš 300 žśsund ķbśa geti boriš įbyrgš į innlįnatryggingu af žeirri stęršargrįšu sem innlįn Icesave fólu ķ sér er fjarstęšukennd.".
Meš öšrum oršum var brotalöm ķ reglum EES og eftirliti innan žess. Ķsland stóš viš allar reglur EES um stofnun tryggingasjóšs innistęšureikninga. Hiš lögfręšilega įlitaefni fjallar um, hvernig į aš fara meš mismun ISK 870 milljarša og andviršis tryggingasjóšsins, sem vantar upplżsingar um.
Bankastjórn Sešlabanka Ķslands sį snemma įrs 2008, eša jafnvel fyrr, įstęšu til aš semja višbśnašarįętlun til aš grķpa til, ef bankarnir fęru ķ žrot. Žess vegna hélzt lįgmarks banka-og gjaldeyrisžjónusta hér viš lżši, žó aš yfir 80 % fjįrmįlakerfisins hryndi. Ekki er grunlaust um, aš rķkisstjórnin hafi veriš óvišbśnari og ekki įtt ķ fórum sķnum vel ķgrundaša višbśnašarįętlun. Neyšarlögin ķ októberbyrjun 2008 gįfu rétti innlendra innistęšueigenda forgang umfram ašrar kröfur. Žar meš voru t.d. erlendir innistęšueigendur ķslenzkra bankaśtibśa erlendis settir skör lęgra ķ kröfuréttindum. Hiš lögfręšilega višfangsefni snżst öšrum žręši um aš sżna fram į lögmęti žess gjörnings aš alžjóša rétti.
Įstęša er til aš halda, aš utanrķkisrįšuneyti Ķslends hafi algerlega gugnaš viš aš kynna forsendur og markmiš žessarar lagasetningar ķ Stóra-Bretlandi. Ętla mį, aš frysting eigna Landsbankans į Englandi meš beitingu hryšjuverkalaga og yfirtaka Fjįrmįlaeftirlits Englands į Kaupžingi ķ Englandi meš beitingu sérįkvęšis laga frį 2008, hafi įtt rętur aš rekja til setningar Neyšarlaganna į Ķslandi. Um žessi Neyšarlög mį segja, aš allt orkar tvķmęlis žį gert er, en draga hefši mįtt śr neikvęšum afleišingum žeirra og žar meš eignatapi meš vandašri višbśnašarįętlun, reistri į įhęttugreiningu. Hruniš kom į žingheim sem "julen på kjerringa", eins og Noršmenn taka gjarnan til orša, žegar einhver er tekinn ķ bólinu.
30.12.2008 | 22:07
Ķsland er land žitt
Viš įramót er viš hęfi aš lķta fram į veginn og einnig aš horfa til baka. Horft er til baka til aš draga lęrdóma af hinu lišna til gagns fyrir stefnumörkunina į žessari vegferš. Augljóslega mun įrsins 2008 verša getiš ķ Ķslandssögunni og ķ mannkynssögunni vegna žess, aš atburšir žess munu hafa langvarandi įhrif į žróun samfélagsins į Ķslandi og um allan heim.
Ķ žessu sambandi er vert aš minnast afmęlis Žróunarkenningarinnar, en į įrinu 2009 verša 150 įr lišin frį śtgįfu ritverks Charles Darwins, "Um uppruna tegundanna". Er furšulegt til žess aš hugsa, aš fyrir 5 kynslóšum var Sköpunarsaga Gamla testamentisins, "Genesis", enn vištekin skżring į lķfrķki jaršar.
En žróunarkenningin hefur veriš mistślkuš og misnotuš herfilega, t.d. af stjórnmįlaöflum, sem geršu śt į kynžįttafordóma meš įróšri um yfirburši eiginn kynstofns. Įtti m.a. aš sanna žessar kenningar į Olympķuleikunum ķ Berlķn 1936, en žaš mistókst, eins og kunnugt er. Žróunarkenningin sżnir ekki fram į yfirburši neins kynstofns, hvaš žį žjóšar, en hśn sżnir okkur, hvaša öfl eru aš verki ķ sķfelldri lķfsbarįttu tegunda og einstaklinga.
Enn vinna vķsindamenn meš žróunarkenninguna, žróa hana og skżra margt ķ mannlegu ešli og hegšun meš henni. Samkvęmt žróunarkenningunni knżja tveir frumkraftar žróunina įfram, ž.e. barįttan um aš komast af, lķfsbarįttan, og barįttan um aš dreifa erfšamengi sķnu, genum, meš öruggum hętti fyrir framtķšina, eignast afkomendur. Af žessu tvennu er hiš sķšar nefnda sterkara.
Darwinistar hafa sżnt fram į, aš sameignarstefnan strķšir gegn žróunarkenningunni, ž.e. ofangreindir tveir frumkraftar ķ mannešlinu grafa undan mišstjórnarvaldi, sem reynir aš gera alla jafnfįtęka. Jafnašarstefna, sem ekki leysir śr lęšingi öfl frjįlsrar samkeppni, skilar žjóšfélaginu lęgri hagvexti en frjįls markašsbśskapur. Žaš liggur hins vegar ķ mannlegu ešli aš leitast viš aš losa sig viš samkeppni. Verši sś raunin į ķ višskiptalķfinu, dregur lķka śr ęskilegri valddreifingu, sem endar meš óžolandi spillingu. Hlutverk valdhafa ķ lżšręšis žjóšfélagi er žess vegna aš hlśa aš heilbrigšri samkeppni į öllum svišum.
Samkvęmt žróunarkenningunni er "homo sapiens", hinn vitiborni mašur, reistur api. Til aš hįmarka afkomumöguleika sķna héldu menn saman ķ hópum, en žessir hópar eldušu išulega grįtt silfur saman ķ barįttunni um lķfsgęšin, t.d. veišilendur og sķšar ręktarland. Hugarfariš "viš og hinir" er mjög rķkt ķ manninum. Žaš er mjög lķtill munur į mönnum, sem hundstungan finnur ekki. T.d. sį enginn mun į Króata og Serba. Eini munurinn voru rómversk og grķsk katólsk trśarbrögš, ž.e.a.s. munur var į menningunni. Žaš dugši til aš hleypa öllu ķ bįl og brand į milli žeirra. Tungumįl er annaš, sem nęgir til aš skilja į milli hópa, aš ekki sé nś minnzt į hörundslitinn.
Višvarandi ófrišarįstand mįttu žjóšir Evrópu lengi vel bśa viš og eftir heimsstyrjöldina sķšari, žegar Evrópa var ķ efnislegum og sišferšislegum rśstum, var svo komiš, aš flestir sįu, aš viš svo bśiš mįtti ekki standa. Gušfešur forvera Evrópusambandsins, ESB, Frakkarnir Schuman og Monét, beittu sér fyrir žvķ, aš hagsmunir Frakka og Žjóšverja yršu svo samtvinnašir, aš bįšum yrši hagfelldast aš halda frišinn. Žetta stendur enn, en vandinn viš ESB er sį, aš enginn veit, hvaša stefnu sambandiš tekur, žó aš mantran ķ Brüssel sé "an ever closer union".
Rauši žrįšurinn ķ ESB, nś sķšast evran, er ótti viš mįtt Žżzkalands og tilraunir til aš halda Žżzkalandi ķ skefjum. Stjórnvöldin ķ Berlķn eru hins vegar nś um stundir höršustu talsmenn žess aš breyta rķkjasambandinu, ESB, ķ sambandsrķki Evrópu meš stjórnarskrį Sambandsrķkisins Žżzkalands aš fyrirmynd. Höršustu andstęšingar žessa fyrirkomulags eru Bretar, sem vilja hvorki fórna sjįlfstęši "The Parliament" né sterlingspundinu. Bretar kjósa helzt, aš ESB starfi sem tollabandalag, og vilja žeir geta ręktaš samband sitt viš Brezka heimsveldiš og Noršur-Amerķku óhįšir afskiptum Berlķnar, Parķsar, Madrķdar eša Rómar.
Žaš er fagnašarefni, aš frišur skuli hafa haldizt ķ Evrópu frį lokum Ragnarakanna 1939-1945, ef undan er skilinn ófrišurinn į Balkanskaga, žegar Jśgóslavķa leystist upp. Viš Ķslendingar eigum mikiš undir žvķ, aš Evrópu vegni vel og viljum taka žįtt ķ samstarfi Evrópu rķkjanna į višskipta svišinu. Į hernašarsvišinu ķ samstarfi Evrópu höfum viš ekkert fram aš fęra og veršum aš lįta ašildina aš NATO duga, sem er naušsynlegt og nęgjanlegt fyrir okkur į žvķ sviši. Įgreiningurinn innanlands snżst ašallega um samstarfiš viš ESB į stjórnmįlasvišinu.
Andleg uppgjöf hérlendis nś um stundir lżsir sér m.a. ķ skošunum af žvķ tagi, aš óstjórn og spilling geti ekki versnaš viš aš fęra völdin til Brüssel. Žaš er žó nęsta vķst, aš meš slķku rįšslagi vęri fariš śr öskunni ķ eldinn. Spillingin grasserar ķ Brüssel. Hundrušir milljóna evra tżnast į hverju įri ķ mešförum embęttismanna sambandsins. Hrossakaup og klķkuskapur einkenna fjįrveitingar og styrki af öllu mögulegu og ómögulegu tagi innan ESB. Bullandi óįnęgja rķkir meš fjįrreišurnar. Bókhald rekstrarreiknings ESB hefur ekki hlotiš samžykki lögformlegra stašfestingarašila um įrabil. Ķ Brüssel rķkir sem sagt sukk og svķnarķ, enda er skortur į lżšręšislegu ašhaldi žar į bę.
Žaš er alrangt, sem sagt er, aš žeir, sem gjalda vilja varhug viš fullri ašild aš ESB, séu einangrunarsinnar. Žetta eru ķ raun örgustu öfugmęli um marga žeirra, sem kenna vilja sig viš alžjóšahyggju og frelsi ķ višskiptum heimshorna į milli. Į žetta bęši viš um hęgri-og vinstri menn ķ hópi fullveldissinna. Sumir vinstri menn eru į móti ESB af žvķ, aš žeir telja žaš vera brimbrjót aušvaldsins, sem leiši til valdaójafnvęgis verkalżš hvarvetna ķ óhag, og aš žaš sé verkęri til aš svęla undir sig nżja markaši, t.d. ķ Austur-Evrópu. Hęgri menn óttast į hinn bóginn aukna mišstżringu, hįskattasamręmingu og reglugeršafargan, sem leiši til minni hagvaxtar en ella. Fullveldissinnar, bęši ķ hópum hęgri-og vinstri manna, óttast jafnframt ólżšręšislega uppbyggingu ESB, žar sem stefnumótun og dagleg vinna fer fram į vegum framkvęmdastjórnar ESB, sem skipuš er til 5 įra ķ senn og žarf ekki aš standa neinum kjósendum reikningsskap gerša sinna. Žing ESB er sundurleitt og valdalķtiš og getur ekki veitt framkvęmdastjórninni ašhald ķ sama męli og žjóškjörin žing veita rķkisstjórnum ašhald.
Sś klisja gengur, aš meš ESB sé loksins kominn vettvangur fyrir smįrķki Evrópu til aš hafa įhrif į stefnumótun Evrópu. Stóru rķkin eru oršin žreytt į möguleikum minni rķkja til aš "žvęlast fyrir įkvaršanatöku" og vilja formleg völd ķ hlutfalli viš mannfjölda. Žetta var megininntak stjórnarskrįarinnar, sem felld var ķ kosningum af Frökkum og Hollendingum, og er megininntak arftaka hennar, Lissabon sįttmįlans, sem nś er ķ stašfestingarferli og Ķrar felldu, en verša lįtnir greiša atkvęši um aš nżju įriš 2009.
Sagt er, aš andstaša viš fullveldisframsal sé tķmaskekkja į tķmum alžjóšavęšingar. Žarna stendur einmitt hnķfurinn ķ kśnni. Meš fullri ašild aš ESB fórnum viš fullveldinu į altari "Evrópuhugsjónar", sem enginn getur lengur skilgreint, hvaš er, en getur hęglega leitt til myndunar stórrķkis Evrópu. Viš getum ekki gert okkur neinar vonir um įhrif į stefnumörkun ķ mannhafi 400-500 milljóna manna. Viš mundum viš inngöngu kasta frį okkur stjórntękjum eigin rķkis ķ gin žessa tępa hįlfa milljaršs. Um mótun utanrķkisstefnu og gerš višskiptasamninga vęri ķslenzka rķkiš gjörsamlega hįš fulltrśum žessara tęplega 500 milljóna ķbśa.
Sķšast en ekki sķzt felst mikil įhętta ķ žvķ fyrir aušlindastjórnun og frelsi Alžingis į öšrum svišum, t.d. til aš įkveša skattlagningu žegnanna, aš deila fullveldi öržjóšar meš risarķki.
Sagt hefur veriš, aš sameining Evrópu sé söguleg žróun og Ķsland fįi ekki stašizt utan hennar og sé nśverandi staša landsins til marks um žetta. Hér er hęttuleg naušhyggja į ferš, fordómar og žröngsżni. Meš žetta sjónarmiš aš leišarljósi vęrum viš enn ķ rķkjasambandi viš Dani. Žaš er grundvallar atriši fyrir óhefta žróun ķslenzks efnahags-og menningarlķfs aš hafa fullt svigrśm til samstarfs ķ allar įttir, t.d. viš Bandarķkin, sem léku lykilhlutverk hér viš lżšveldisstofnunina 1944 og viš varnir landsins ķ heimsstyrjöldinni sķšari og į dögum Kalda strķšsins. Enn höfum viš varnarsamning viš BNA, sem er eina rķkiš ķ NATO, sem veitt getur okkur raunhęfa hervernd, ef ķ haršbakka slęr. Žį eru okkur og mikils um verš samböndin viš Kanada, žar sem fjölmargir fręndur okkar og fręnkur flestra bśa. Ekki mį gleyma Rśssum, feiknaaušugum aš aušlindum, sem brugšizt hafa vel viš hjįlparbeišni okkar oftar en einu sinni, žegar Vesturveldin brugšust, enda minnast žeir enn skipalestanna til Murmansk, į tķmum heljarįtaka Žżzkalands og Rśsslands, sem višdvöl höfšu ķ Hvalfirši.
Mörgum er staša gjaldmišils okkar hugleikin og velta fyrir sér, hvaša stefnumörkun muni verša affarasęlust ķ gjaldmišilsmįlum. Höfundur žessarar vefsķšu hefur ekki komizt aš nišurstöšu ķ žeim efnum, en telur, aš unnt eigi aš vera aš nįlgast hagkvęmustu lausn meš žvķ aš reikna śt, hver gjaldmišlanna, ISK, evru, bandarķkjadals, CHF, NOK, jafnvel sterlingspunds, hefšu gefiš okkur hęstan hagvöxt sķšast lišinn įratug. Ljóst er, aš ķ fjįrmįlaumróti undanfarinna mįnaša hefur evran veitt skjól, sem minni rķki evrusvęšisins hefur munaš mest um. Hins vegar hefur evran ekki stašiš undir hagvaxtarvęntingum höfunda sinna. Žeir reiknušu meš skarpari samkeppni ķ kjölfar evru, sem knżja mundi hagvöxt. Hagvöxtur į evrusvęšinu hefur hins vegar helmingazt frį upptöku hennar og veriš ašeins 0,8 % aš mešaltali. Žetta er sumpart skżrt meš žvķ, aš evran veiti skjól og sé žess vegna letjandi fyrir umbętur. Tekjur į mann eru į evrusvęšinu enn ašeins 70 % af žvķ, sem žęr eru ķ Bandarķkjunum, BNA.
Gjaldmišillinn er mikilvęgasti stiki (e."parameter") efnahagskerfisins. Žetta fį nś žjóšir innan og utan evru svęšisins glögglega aš reyna. Sśluritiš hér til hlišar sżnir launažróun į evru svęšinu. Efstu löndin eiga nś ķ stórfelldum śtflutningserfišleikum, žvķ aš framleišniaukning hélzt ekki ķ hendur viš launahękkun. Žżzkaland er žarna nešst og stendur nś meš pįlmann ķ höndunum. Bretland lenti ķ verri žrengingum en flest löndin į evru svęšinu. Nś lagar sterlingspundiš sig hins vegar aš erfišri stöšu Breta, gengi žess fellur og léttir žar meš Bretum róšurinn.
Žaš er algert įbyrgšarleysi aš kasta krónunni aš óathugušu mįli. Žaš žarf aš fara ķ vandašar įhęttugreiningar įšur en viš veljum okkur framtķšar mynt. Enginn veit, hvaš framtķšin ber ķ skauti sér, og žess vegna er ekki hęgt aš yfirfęra nišurstöšu śr fortķšarśtreikningum yfir į framtķšina óvissulaust. Menn draga śr óvissunni meš nęmnigreiningu į mismunandi valkostum. Nišurstašan ręšst lķka ķ vištölum viš viškomandi sešlabanka og rķkisstjórnir. Gjaldmišilsval er flókiš hagfręšilegt og stjórnmįlalegt śrlausnarefni, og beita veršur beztu žekktu ašferšum viš undirbśning slķkrar įkvöršunar. Undirbśningur ętti aš hefjast strax, ef gagnasöfnun er ekki žegar hafin.
Undirrót fjįrmįlakreppunnar nś og įšur telja sumir menn megi rekja til rangrar peningamagnsstefnu flestra sešlabanka heimsins. Of mikiš peningamagn ķ umferš mišaš viš žróun sparnašar blįsi śt veršlagsbólur, sem springi meš voveiflegum afleišingum. Žessi skošun styšst viš kenningar austurrķsku hagfręšinganna Ludwig von Mises og Friedrich Hayeks. Af žessari kenningu mį draga žį įlyktun, aš réttast sé aš einkavęša peningaśtgįfuna, gefa hana frjįlsa. Er e.t.v. unnt fyrir Ķsland aš komast hjį notkun rķkisgjaldmišils ? Myndin hér aš nešan sżnir, aš evran er engin trygging fyrir sama vaxtastigi į evru svęšinu.
Hér aš nešan er tengill aš undurfagurri myndasżningu frį Ķslandi, sem gęti boriš heiti žessarar greinar, en er Ķsland séš meš augum Svisslendingsins Ursulu Riesen, sem hér hefur feršazt um į reišhjóli. Undir žessari sżningu er tilvališ aš leika hiš tilfinningažrungna "Tearing and Breaking" meš Phil Collins, sem er žarna einnig undir tengli. Undir žrišja tenglinum er sama myndasżning meš fyrrgreindri tónlist samfléttašri.
Evrópumįl | Breytt 5.1.2009 kl. 21:55 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (0)
25.12.2008 | 16:40
Um įsęlni
Svo er sagt, aš ekkert sé nżtt undir sólu. Į jólum er viš hęfi aš hverfa ķ huganum til fortķšar og reyna aš lęra af reynslu genginna kynslóša. Svo er einnig sagt, aš žeir vissu, hvaš žeir sungu, hinir gömlu. Žaš į ekki sķzt viš snillinginn, sem ķ sįttaskyni var settur ķ fóstur til mesta höfšingja Ķslands, Jóns Loftssonar ķ Odda į Rangįrvöllum upp śr 1180 og nam žar bęši geistleg og veraldleg fręši, lķklega ķ einum bezta skóla į Noršurlöndum sinnar tķšar. Hér er įtt viš hinn gagnmenntaša stórhöfšingja Vestlendinga, Snorra Sturluson ķ Reykholti.
Ķ Heimskringlu hans er frįsögn af sendiför Žórarins Nefjólfssonar til Ķslands meš konungserindi, sem lķkja mį viš starfsemi 5. herdeildarinnar į Ķslandi nśtķmans, sem er išin viš undirróšursstarfsemi, nś į erfišleikatķmum, til aš svęla Ķsland undir lögsögu Evrópusambandsins, en höfšingjar žar į bę stefna į aš skapa śr ESB stórrķki Evrópu ķ ętt viš rķki Karlamagnśsar, žess er foršum sat ķ Aachen ķ nśverandi Žżzkalandi og nęstur hefur komizt žvķ aš endurskapa Rómarveldi keisaranna. Hefst nś frįsögn Snorra Sturlusonar:
"Ólafur, konungur, sendi žetta sumar Žórarin Nefjólfsson meš erindum sķnum, og hélt Žórarinn žį skipi sķnu śt śr Žrįndheimi, er konungur fór, og fylgdi honum sušur į Męri. Sigldi Žórarinn žį į haf śt og fékk svo mikiš hrašbyri, aš hann sigldi į įtta dęgrum til žess, er hann tók Eyrar į Ķslandi, og fór žegar til Alžingis og kom žar, er menn voru aš Lögbergi, gekk žegar til Lögbergs. En er menn höfšu žar męlt lögskil, žį tók Žórarinn til mįls Nefjólfsson:"Ég skildi fyrir fjórum nóttum viš Ólaf, konung, Haraldsson. Sendi hann kvešju hingaš til lands öllum höfšingjum og landstjórnarmönnum og žar meš allri alžżšu karla og kvenna, ungum manni og gömlum, sęlum og vesęlum, gušs og sķna og žaš meš, aš hann vill vera yšar drottinn, ef žér viljiš vera hans žegnar, en hvorir annarra vinir og fulltingismenn til allra góšra hluta."
Menn svörušu vel mįli hans. Kvįšust allir žaš fegnir vilja aš vera vinir konungs, ef hann vęri vinur hérlandsmanna. Žį tók Žórarinn til mįls:
"Žaš fylgir kvešjusendingu konungs, aš hann vill žess beišast ķ vinįttu af Noršlendingum, aš žeir gefi honum ey eša śtsker, er liggur fyrir Eyjafirši, er menn kalla Grķmsey, vill žar ķ móti leggja žau gęši af sķnu landi, er menn kunnu honum til aš segja, en sendi orš Gušmundi į Möšruvöllum til aš flytja žetta mįl, žvķ aš hann hefir žaš spurt, aš Gušmundur ręšur žar mestu."
Gušmundur svarar: "Fśs er ég til vinįttu Ólafs, konungs, og ętla ég mér žaš til gagns miklu meira en śtsker žaš, er hann bišur um, en žó hefir konungur žaš eigi rétt spurt, aš ég eigi meira vald į žvķ en ašrir, žvķ aš žaš er nś aš almenningi gjört. Nś munum vér eiga stefnu aš vor į milli, žeir menn, er mest hafa gagn af eyjunni."
Ganga menn sķšan til bśša.
Eftir žaš eiga Noršlendingar stefnu sķn į milli og ręša žetta mįl. Lagši žį hver til slķkt, er sżndist. Var Gušmundur flytjandi žessa mįls, og sneru žar margir ašrir eftir žvķ. Žį spuršu menn, hvķ Einar, bróšir hans, ręddi ekki um. "Žykir oss hann kunna", segja žeir, "flest gleggst aš sjį." Žį svarar Einar:
"Žvķ er ég fįręšinn um žetta mįl, aš enginn hefir mig aš kvatt. En ef ég skal segja mķna ętlan, žį hygg ég, aš sį myndi til vera hérlandsmönnum aš ganga eigi undir skattgjafir viš Ólaf, konung, og allar įlögur hér, žvķlķkar sem hann hefir viš menn ķ Noregi. Og munum vér eigi žaš ófrelsi gera einum oss til handa, heldur bęši oss og sonum vorum og allri ętt vorri, žeirri er žetta land byggir, og mun įnauš sś aldrei ganga eša hverfa af žessu landi. En žótt konungur sį sé góšur mašur, sem ég trśi vel, aš sé, žį mun žaš fara héšan frį sem hingaš til, žį er konungaskipti verša, aš žeir eru ójafnir, sumir góšir, en sumir illir. En ef landsmenn vilja halda frelsi sķnu, žvķ er žeir hafa haft, sķšan er land žetta byggšist, žį mun sį til vera aš ljį konungi einskis fangstašar į, hvorki um landaeign hér né um žaš aš gjalda héšan įkvešnar skuldir, žęr er til lżšskyldu megi metast. En hitt kalla ég vel falliš, aš menn sendi konungi vingjafir, žeir er žaš vilja, hauka eša hesta, tjöld eša segl eša ašra žį hluti, er sendilegir eru. Er žvķ žį vel variš, ef vinįtta kemur ķ mót. En um Grķmsey er žaš aš ręša, ef žašan er enginn hlutur fluttur, sį er til matfanga er, žį mį žar fęša her manns. Og ef žar er śtlendur her og fari žeir meš langskipum žašan, žį ętla ég mörgum kotbęndunum munu žykja verša žröngt fyrir dyrum."
Žaš er kunnara en frį žurfi aš segja, aš eftir ofangreinda ręšu Einars, Žveręings, hafnaši žingheimur mįlaleitan konungs. Enn standa Ķslendingar andspęnis įsęlni erlends valds, žótt dult fari. Meš sama hętti og fyrr yrši um verulegar įlögur aš ręša til Evrópusambandsins umfram žaš, sem viš nś greišum, svo aš tugum milljarša króna skipti. Eins og žį, mį ętla, aš mörgum śtgeršar-og sjómanninum muni žykja žrengjast um sig į mišunum viš Ķsland, žegar erlendir fiskiflotar, stórfloti Spįnverja og fleiri, fęru aš birtast hér į mišunum meš uppįskrift frį Brüssel. Eins og žį veit enginn, hvaš tekur viš af nśverandi reglum og nśverandi valdhöfum ESB.
Eitt vitum viš žó; stefnt er aš stóreflingu mišstżringarvalds ESB, žannig aš meš gildistöku Lissabon sįttmįlans mun ESB lķta śt og virka meir sem sambandsrķki en rķkjasamband. Žar meš eflast völd og įhrif fjölmennu rķkjanna į kostnaš hinna fįmennari.
Įróšur "kommissara" ķ Brüssel, erlendra sendimanna Evrópusambandsins sem og innlendra mįlpķpa ESB, er vart einleikinn. Jafnan eru žį gylliboš af żmsu tagi höfš uppi, en aldrei er höfš uppi višleitni til mįlefnalegrar greiningar į kostum og göllum ašildar. Žaš mį vel gera žvķ skóna, aš ESB vilji sękjast til įhrifa hér noršur frį. Hér er mikiš landrżmi og enn stęrra hafsvęši. Bęši į lįši og legi eru miklar vannżttar aušlindir. Žetta į ekki sķzt viš um hafsbotninn, žar sem aš öllum lķkindum leynist mikiš eldsneyti, sem tęknižróunin mun gera kleift aš vinna į nęstu įrum. Žegar er hafiš kapphlaup um aušlindir undir noršurskautsķsnum, sem hopar meš hverju įrinu. Kemur sér žį vel fyrir ESB aš hafa Ķsland innan sinna vébanda og véla um mįl viš önnur stórveldi fyrir hönd žess. Siglingaleišir į milli meginlanda munu senn opnast. Ef tekst aš lokka Ķslendinga inn ķ ESB, aukast lķkur į, aš Noršmenn og Fęreyingar, okkar góšu grannar, fylgi ķ kjölfariš, og markmiš Brüssel er aš nį žannig lykilstöšu į noršurvęngnum.
Eins og įšur, žykir alžżšu manna žaš ekki slęmur kostur ķ nśverandi stöšu aš vingast viš rįšandi öfl erlendis, sem sżna landinu įhuga. Žaš er lķka sjįlfsagt mįl aš eiga vinsamleg samskipti į višskiptalegum og menningarlegum nótum viš rķki ESB, eins og Einar, Žveręingur, lżsti gagnvart konungi į sinni tķš. Žaš er hins vegar ljóst, aš innganga leysir engan skammtķmavanda hérlandsmanna, žvķ aš evran veršur ekki innan seilingar fyrr en skuldir rķkissjóšs nema innan viš 60 % af VLF (vergri landsframleišslu) auk uppfyllingar žriggja annarra erfišra skilyrša. Fantatök Brüssel og ESB-landanna į okkur varšandi uppgreišslu į innlįnum ķ magnžrota ķslenzkum bönkum erlendis sżna, aš eigin hagsmunir rįša för, žó aš meš žvķ séu lagšar drįpsklyfjar į Ķslendinga sökum fįmennis žeirra.
Žaš er engin gošgį fyrir Ķsland aš standa įfram utan ESB. Ef EES (Evrópska efnahagssvęšiš) veršur lagt nišur, sem ekki er vitaš til, aš sé į döfinni, žį getum viš hafiš samningavišręšur viš ESB um tvķhliša samning, sem fęli ķ sér ašgengi aš innri markaši ESB ķ lķkingu viš samning žann, sem ķ gildi er į milli Svisslands og Brüssel. Žaš er góš višskiptastefna aš hįmarka svigrśmiš til samninga śt į viš meš žvķ aš halda ķ fullveldiš og deila žvķ ekki meš mannfjölda, sem er a.m.k. eitt žśsund sinnum meiri en ķbśafjölda Ķslands nemur.
Myndin hér til hlišar er af forseta Tékklands, Vaclav Klaus. Hann er höfundur višreisnar Tékklands eftir skipbrot sameignarstefnunnar. Nś er hann aš fį smjöržefinn af mešhöndlun Brüssel į smįrķkjum sambandsins. Formennska ķ rįšherrarįšinu fellur ķ hlut Tékklands 1. janśar 2009 og stendur yfir ķ hįlft įr. Um daginn mętti Vaclav Klaus, forseti Tékklands, dónalegri framkomu žingmanna gręningja o.fl., m.a. Daniel Cohn Bendits, alręmds uppreisnarseggs frį óeiršunum ķ Evrópu 1968, af žingi ESB, žar sem žessir žingmenn geršu tilraun til aš leggja forseta Tékklands lķnurnar um stefnu ESB nęsta misseriš. Žęr lķnur gengu žvert į lķfsskošanir forseta Tékklands. Žannig er mešferšin į fulltrśum smįrķkja innan ESB; smįrķkin skulu sitja og standa, eins og stórveldin vilja og žóknast žeim ķ hvķvetna aš višlögšum efnahagsžvingunum og öšrum refsingum. Hvernig ķ ósköpunum halda menn, aš staša Ķslands yrši žarna innan stokks ? Žaš yrši leikur kattarins aš mśsinni. Fulltrśar okkar yršu, ķ fįum oršum sagt, algerlega įhrifalausir innan sem utan sambandsins. Sjįlfstęš utanrķkisstefna ryki śt ķ vešur og vind.
Okkar öflugasta vopn ķ samskiptunum viš ašrar žjóšir er eigiš fullveldi. Fyrir žvķ var barizt meš oddi og egg, og hagstęšar sögulegar ašstęšur ķ Evrópu fęršu žjóšinni sigur ķ žeirri barįttu. Verši fullveldiš nś, gjörsamlega aš žarflausu, śtžynnt og blandaš viš fullveldi annarra, žar sem viš vęrum innan viš 1/1000 (0,1 %), yršum viš ķ raun leiksoppar annarra, žó aš ķslenzki fįninn mundi fį aš blakta viš hśn framan viš ašalstöšvarnar, žar sem rįšum er rįšiš.
Žaš er śt ķ hött aš fórna fullveldinu nś til aš fį aš taka upp evru aš įratug lišnum. Hvaš, sem öšru lķšur, er gjaldmišillinn öflugasti įhrifavaldur į efnahagskerfi einnar žjóšar. Aš kasta žvķ stżritęki frį sér er mjög višurhlutamikiš fyrir efnahagskerfiš. Žaš er reikningsdęmi, hvaša gjaldmišill veitir okkur mestan hagvöxt. Žaš er unnt aš finna śt ķ hermilķkani, hvort evran, bandarķkjadalur eša einhver annar gjaldmišill hefši skapaš hér meiri eša minni hagvöxt en raun varš į um meš ķslenzku krónuna į žessum įratugi, sem nś lifum viš. Hvers vegna vinda menn sér ekki ķ žaš ? Žaš er hins vegar stašreynd, aš ašeins örfį efnahagskerfi ķ išnvęddum löndum stóšust žvķ ķslenzka snśning į žessu tķmabili fram aš Hruninu mikla.
Žį vaknar spurningin: "yršum viš betur varin gegn įföllum af žessu tagi innan ESB meš evru en utan meš ISK eša annan gjaldmišil ?"
Rótin aš Hruninu lį ķ reglugeršum og tilskipunum ESB fyrir EES-Evrópska efnahagssvęšiš. Engin starfsemi bjó viš jafnrammgert reglugeršafargan og opinbert eftirlitskerfi og fjįrmįlageirinn. Samt féll hann og lķklegast mį segja žess vegna, žvķ aš fyrir žvķ, sem hinu opinbera er fališ aš framfylgja, er enginn įbyrgur. Žetta į sérstaklega viš um Ķsland į fjįrmįlasvišinu, žar sem eftirlitshlutverkinu var skipt į milli Fjįrmįlaeftirlits og Sešlabanka, og žessar stofnanir vķsa sķšan, meš réttu eša röngu, įbyrgšinni hvor į ašra. Fjįrmįlageirinn sogaši til sķn skęrustu ljósin śr hįskólunum og žeim var einfaldlega skipaš aš finna leišir framhjį regluverkinu til aš hįmarka skammtķmagróšann meš löglegum hętti. Skapašar voru fjįrmįlaafuršir, sem fįir botnušu ķ, sķzt af öllu eftirlitsašilarnir.
Lausnin er sś aš lįta žessa starfsemi lśta einföldum grundvallarreglum og hśn beri algerlega įbyrgš į eigin geršum meš sama hętti og önnur atvinnustarfsemi. Hollt vęri yfirvöldum peningamįla um allan heim aš taka meira miš af kenningum austurrķska hagfręšingsins Ludwig von Mises en gert hefur veriš.
Žjóšverjar, sem höfšu stjórnaš efnahagskerfi sķnu af skynsamlegu viti į mešan önnur rķki uršu fórnarlömb óstjórnar, höfnušu žvķ, aš ESB og Evrópubankinn fęru ķ sameiginlegar björgunarašgeršir į fjįrmįlakerfinu ķ ESB. Aš mörgu leyti var žetta skiljanleg afstaša frį sjónarhorni Žjóšverja.
Rķkisstjórn brezka Verkamannaflokksins komst upp meš svķnslega hegšun gagnvart ķslenzkum bönkum ķ London, žó aš viš vęrum fullgildir ašilar Innri markašar ESB. Full ašild hefši engu breytt ķ žessum efnum. Hins vegar hefši veriš kostur fyrir hiš risavaxna bankakerfi, ķslenzka, aš vera meš alžjóšlega mynt viš žessar ašstęšur til aš verjast įrįsum. Žaš, sem var óešlilegt, var hins vegar stęrš bankakerfisins, sem var 12 sinnum stęrra en nemur ķslenzkri VLF į įri, sem er meira en tvöfalt hęrra hlutfall en žekktist į byggšu bóli. Mistökin voru aš lķša žetta įn mótvęgisašgerša. Um žetta mį hafa mörg orš, og mįliš hlżtur aš verša krufiš į nęstunni til aš lęra af mistökunum. Įtti aš velja hagkerfinu mynt eftir žörfum bankakerfisins ? Sé litiš į tekjur žjóšarbśsins, stenzt slķkt vart skošun.
Sem ašildaržjóš ķ ESB mundum viš žurfa aš greiša mun meira til sambandsins en viš gętum gert okkur von um aš fį ķ styrki frį žvķ. Žetta kom rękilega fram ķ könnun Evrópunefndar, sem skilaši skżrslu ķ marz 2007. Sjįvarśtvegur og landbśnašur sjį sķna sęng śt breidda eftir aš ašlögunartķma ašildar lżkur.
Feršamannaišnašur og żmis annar išnašur er mešmęltur ašild, en ašallega eru žaš žó kaupahéšnar af żmsum toga auk ritstjóra, żmissa ķ hįskólasamfélginu og atvinnublašrara, sem eru mešmęltir ašild aš ESB.
Eins og į dögum Gušmundar, rķka, į Möšruvöllum, og bróšur hans, Einars, Žveręings, veršur almenningur spuršur rįša um žetta mikla įlitamįl įšur en yfir lżkur. Viš, sem teljum ašild Ķslands aš ESB enn vera meš öllu ótķmabęra, sękjum styrk til mętra manna Ķslandssögunnar, Snorra Sturlusonar, Fjölnismanna, Jóns Siguršssonar, forseta, og margra fleiri. Getum viš tapaš barįttunni meš slķka kenningasmiši ķ farteskinu ?
18.12.2008 | 20:39
Oft veltir lķtil žśfa žungu hlassi
Ómęlda athygli vakti, er formašur Samfylkingar skilyrti lķf sitjandi rķkisstjórnar ķ śtvarpsžętti aš morgni laugardagsins 13. desember 2008 viš vęntanlega nišurstöšu Landsfundar Sjįlfstęšisflokksins, sem fram į aš fara ķ lok janśar 2009. Žótti žį żmsum skörin vera farin aš fęrast upp ķ bekkinn. Žegar nįnar er aš gįš og eftir hlustaš, er žó ljóst, aš sś ókurteisi, sem ķ žvķ felst aš setja sjįlfstęšismönnum į Landsfundi stólinn fyrir dyrnar meš žeim hętti, sem gert var, veldur vatnaskilum ķ Sjįlfstęšisflokkinum, fullveldissinnum ķ vil.
Teningunum er nś kastaš, eins og hjį Jślķusi Caesar um 40 įrum f. kr. į ögurstundu, er hann įkvaš aš halda meš Gallķuher Rómarveldis til Rómar og taka žar völdin vegna śrręšaleysis Öldungarįšsins, sem honum žótti keyra um žverbak. Sjįlfstęšisflokkurinn veršur senn aš halda yfir sitt Rubicon fljót til aš jafna duglega um Samfylkinguna, sem lķtillękkar hann meš žvķ aš segja ęšstu stofnun hans, Landsfundinum, fyrir verkum fyrir opnum tjöldum.
Fyrir Landsfundi liggur aš semja įlyktun, sem ętlaš er aš verša hryggjarstykkiš ķ umsókn Ķslands um ašild aš Evrópusambandinu, ESB. Samfylkingin hefur enn ekki sżnt žann manndóm aš semja slķkt skjal fyrir sitt leyti, svo aš flokkarnir hafa ķ raun ekki um neitt handfast aš semja. Samfylkingin mun žó fį tękifęri til aš hnika til oršalagi, en umsóknin mun verša į forsendum Sjįlfstęšisflokksins, verši heimilaš į Landsfundi aš breyta henni ķ umsókn um ašild aš ESB.
Žetta er śt af fyrir sig jįkvętt, en framkvęmdastjórn ESB mun gjörbylta slķku plaggi, og Sjįlfstęšisflokkurinn mun aš lokum ekki geta męlt meš samžykkt žess skjals, sem śt śr samningavišręšunum kemur, žó aš Samfylkingin vafalaust muni leggjast į bakiš og og bišja "kommissara" um aš klóra sér į kvišnum. Hśn samžykkti į sinni tķš ķ svo kallašri "póstkosningu" aš heimila flokksforystunni aš fara ķ ašildarvišręšur, en flokksforystan viršist ekki hafa unniš heimavinnuna sķna.
Hugtakiš ašildarvišręšur hefur ķ žessu sambandi veriš mistślkaš. Ekki er um venjulegar višręšur aš ręša, žar sem bįšir ašilar setjast viš hreint borš meš opinn hug. Į fyrsta fundi męta samningamenn ESB eftir aš hafa fariš yfir ašildarumsóknina og merkt viš atriši, sem ekki samręmast stofnsamningum sambandsins. Žeir hafa enga heimild til aš vķkja frį žeim, en mega semja um ašlögunartķma "fórnarlambinu" til handa.
Samfylkingin skilur enn ekki, hvernig kaupin gerast žarna į eyrinni. Menn fara meš öšrum oršum ekki tómhentir ķ ašildarvišręšur viš ESB. Menn leggja žvert į móti fram mótaša umsókn fyrir rįšherrarįšiš, eins og Svartfjallaland gerši 15. desember 2008, og rįšiš felur sķšan framkvęmdastjórninni aš fara yfir umsóknina og leggja fram gagntillögu, sem reist sé į stofnsamningum ESB. Sķšan er reynt aš semja um fresti og umžóttanir fyrir umsękjandann, ef framkvęmdastjórnin hefur ķ byrjun metiš umsóknarlandiš hęft til slķkra višręšna, ž.e. tękt ķ sambandiš.
Framkvęmdastjórninni er aš sjįlfsögšu óheimilt aš vķkja frį stofnsįttmįlum ESB. Žetta į ekki sķzt viš um sjįvarśtveginn, sem ESB flokkar meš landbśnaši, en mįlefni hans eru kjarninn ķ sameiginlegri stefnu ESB inn į viš og śt į viš. Telja veršur, aš ašildarsinnum hérlendis sé ekki sjįlfrįtt žangaš til žeir rökstyšja į hagfręšilegan og sagnfręšilegan hįtt eša meš öšrum óyggjandi hętti og meš vķsun til gęša opinberrar stjórnsżslu fjęr og nęr, hvers vegna žeir haldi, aš Ķslandi verši betur stjórnaš śr fjarska en frį Reykjavķk og žegnunum muni žannig betur vegna. Žangaš til haldbęr rök ķ žessa veru koma fram, veršur aš įlykta, aš hér vaši ķ raun um gösslarar og/eša įhęttufķklar ķ lķkingu viš žį, sem kollkeyršu efnahagskerfi landsins į undanförnum misserum. Einkunnarorš ašildarsinna viršast vera: "betra er aš veifa röngu tré en öngu". Förum inn og lįtum skeika aš sköpušu. Hér ber aš hafa ķ huga, aš ekki er aušvelt aš fara śt aftur, nema brjóta allar brżr aš baki sér. Engin įhęttugreining og fręšileg hagsmunagreining hefur fariš fram, sem sżnir meš óyggjandi hętti įvinning af inngöngu. Į samt aš gösslast įfram, nś meš allt į hęlunum, og fórna meiri hagsmunum fyrir minni ?
Vegna įhęttunnar, sem felst ķ žvķ aš deila fullveldisrétti smįžjóšar um mįlefni og aušlindir landsins meš öšrum žjóšum ķ brįš og lengd, veršur aš gera žį kröfu til ašildarsinna, aš žeir komi fram meš rök, sem halda vatni og séu annaš og meira en yfirboršslegt frošusnakk eša barnaleg trś heimaalninga į jólasveinana ķ Brüssel. Allt of miklir hagsmunir eru ķ hśfi til aš leyfilegt sé aš taka afstöšu śt frį einhvers konar óskhyggju. Žaš veršur aš reikna dęmiš til enda q.e.d.
Bogi Įgśstsson, fréttamašur, sżndi afar įhugavert vištal viš Göran Persson, fyrrverandi forsętisrįšherra Svķa, aš kvöldi žrišjudagsins 16. desember 2008. Persson hefur nś dregiš sig śt śr skarkala stjórnmįlanna og situr į bśi sķnu og fylgist afar vel meš atburšum. Hann segist mikiš ręša viš kżr sķnar, sem séu vitrar skepnur og žvķ honum yfirleitt sammįla. Persson studdi į sķnum tķma inngöngu Svķa ķ ESB, og hann er enn stušningsmašur sambandsins, žó aš hann segi, aš sér blöskri išulega žaš, sem hann sér til ESB, og skrifręšiš, forręšishyggjan og hrein og bein vitleysa keyri išulega um žverbak. Helztu rök fyrir ašild Svķa sagši Persson vera ę fleiri og meir knżjandi mįlefni, sem žarfnast sameiginlegrar įkvaršanatöku og hann vildi, aš Svķa nyti viš um stefnumótun fyrir Evrópu. Ašdragandi ašildar var į sinni tķš mikiš hitamįl ķ Svķžjóš, žar sem margir töldu ašild ekki samręmast hlutleysi Svķžjóšar. Hrifningin af ESB er ekki meiri en svo, aš nokkrum įrum eftir inngönguna höfnušu Svķar evrunni ķ žjóšaratkvęšagreišslu, og nś ķ kreppunni hrósa žeir happi yfir sęnsku krónunni, sem gerir žį samkeppnihęfari į erlendum mörkušum en ella.
Fyrir okkur Ķslendinga er žess aš gęta ķ žessu sambandi, aš Svķžjóš er gamalt stórveldi, sem vill įfram eiga ķtök ķ Evrópu. Nįnd žeirra viš meginlandiš og risann ķ austri er ólķkt meiri en okkar, sem erum lengst noršur ķ Dumbshafi. Hagsmunir okkar eru žvert į móti fólgnir ķ žvķ aš sitja aš okkar hér noršur frį og ekki aš žurfa aš deila aušlindum į legi og lįši samkvęmt "yfiržjóšlegum" įkvöršunum meš öšrum. Viš mundum fį svo fįa fulltrśa ķ nefndir og rįš ESB sökum fįmennis okkar, aš įhrif okkar yršu svipuš innan veggja sem utan. Žetta er ķ fįum oršum okkar sérstaša og hana ber okkur aš rękta fremur en aš kasta henni fyrir róša og eiga į hęttu aš fį ekkert ķ stašinn. Žaš kalla Noršmenn "aš sitja meš skeggiš ķ póstkassanum", en viš tölum um aš sitja eftir meš sįrt enniš.
Hinn flżtti Landsfundur Sjįlfstęšisflokksins mun aš lķkindum semja og samžykkja skjal, sem veršur vegarnesti žingflokks Sjįlfstęšisflokksins til Alžingis, ef Landsfundurinn žį į annaš borš heimilar žingflokkinum aš taka žįtt ķ aš semja um umsókn Ķslands aš ESB. Sį mįlatilbśnašur Samfylkingar aš hlaupa śt undan sér meš žvķ aš gera umsókn aš skilyrši įframhaldandi rķkisstjórnarsamstarfs mun vafalaust hafa hleypt illu blóši ķ veršandi landsfundarfulltrśa. Sį mįlatilbśnašur Samfylkingar er žeim mun kynlegri sem žessi svo kallaši stjórnmįlaflokkur viršist ętla aš męta óundirbśinn til leiks ķ Brüssel og žannig ętla Sjįlfstęšisflokkinum aš semja umsóknina aš mestu.
Hvaš sem žessu lķšur, er ljóst, aš viš žessar ašstęšur mun umsókn um ašild aš ESB koma til umfjöllunar Alžingis, heimili Landsfundur žaš, og samžykki Alžingi skjališ, mun rķkisstjórnin senda žaš rįšherrarįšinu ķ Brüssel. Aš fengnu samžykki Alžingis fer sķšan samninganefnd til Brüssel til fundar viš framkvęmdastjórn ESB og kemur sķšan heim meš allt annaš skjal, sem er afrakstur samningavišręšna.
Įkveši rķkisstjórnin aš leggja žessi samningsdrög fyrir Alžingi, munu vafalaust verša įtakamiklar umręšur į Alžingi. Landiš veršur heltekiš af grimmilegum deilum, žar sem landsölumenn og fullveldissinnar munu takast harkalega į og ekki lįta hlut sinn fyrr en ķ fulla hnefana. Ef Alžingi samžykkir, veršur samningurinn, vęntanlega įsamt tillögu Alžingis um stjórnarskrįrbreytingu til aš heimila aukiš framsal fullveldis, lagšur fyrir žjóšina. Er alveg įreišanlegt, aš ķ žeirri orrahrķš veršur öllu tjaldaš til, og mun įstandiš lķkjast borgarastyrjöld aš sumu leyti.
Er skynsamlegt aš hleypa žessari vargöld af staš į tķmum, žegar žjóšin berst ķ bökkum og nżta žarf alla krafta til aš stilla saman strengi viš aš vinna žjóšina upp śr žeim djśpa öldudal, sem hśn hefur lent ķ fyrir tilstilli örlaganornanna ? Landsfundarfulltrśar munu žarna hafa ķ höndum sér fjöregg žjóšarinnar. Engin umsókn um ašild veršur send til Brüssel, nema Landsfundur veiti žingflokki sjįlfstęšismanna umboš til aš semja um slķkan gjörning į įkvešnum forsendum. Lķklegra er, aš landsfundarfulltrśar muni bķta ķ skjaldarrendurnar og ekki lįta slķkt gjörningavešur yfir žjóšina ganga fyrir tilstilli annars stjórnmįlaflokks, sem hefur uppi tilburši til aš segja Landsfundi fyrir verkum. Žessi sami stjórnmįlaflokkur hefur į sama tķma ekki haft uppi neina tilburši til aš setja fram beinagrind aš umsókn. Slķkur flokkur liggur hundflatur frammi fyrir samningasveitt ESB, grįrri fyrir jįrnum.
Orrahrķš innanlands į ögurstundu getur haft óafturkręfar og örlagažrungnar afleišingar ķ för meš sér, sem sjįlfstęšismenn munu engan veginn vilja bera įbyrgš į. Žaš veršur žį hlutskipti annarra.