Stríð ríkisvalds gegn atvinnulífinu

Helzti lærdómurinn, sem draga má af ömurlegum stjórnarháttum Samfylkingar og Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs, er, að kjarninn í stjórnmálastefnu þessara tveggja vinstri flokka felur í sér óhjákvæmilega þörf á stríðsrekstri gegn athafnalífinu og gegn miðstéttinni í landinu.  Eftir kjörtímabilið, sem nú er að renna sitt skeið á enda, eru afleiðingarnar af þessari bókstafstrú vinstri flokkanna á málstað sameignarstefnu Karls Marx og Friedrich Engels, í útþynntri útgáfu kratisma og vinstri vellings, komnar í ljós.

Raunveruleikinn kemur algerlega heim og saman við sviðsmynd borgaralegra afla, sem fylgismenn einstaklingsfrelsins og einkaframtaks hafa verið óþreytandi að boða.  Um þessa stöðu þarf ekki að hafa mörg orð.  Eitt orð dugir: Stöðnun.

Þetta ástand er fullkomin falleinkunn fyrir stefnu stjórnarflokkanna.  Þeir hafa hækkað neyzluskatta, tekjuskatt fyrirtækja og einstaklinga, fjármagnstekjuskatt og tryggingargjaldið, svo að eitthvað sé nefnt.  Þetta hefur dregið úr neyzlunni án þess að auka tekjur ríkisins að sama skapi, og það er margyfirlýst stefna vinstri flokkanna að draga úr neyzlu, af því að hún sé löngu orðin ósjálfbær, og ofurskattlagning þessi, sem er alls ekki miðuð við hámörkun tekna hins opinbera, heldur "jöfnun tekjudreifingar", hefur drepið fjárfestingarvilja fyrirtækja og einstaklinga.  Þessi "jöfnun tekjudreifingar" er hins vegar engum til gagns, sízt unga fólkinu, sem er að hefja búskap.  Afkoma hinna verst settu fylgir nefnilega þróun hagkerfisins.  Það hafa rannsóknir sýnt.  Þess vegna er "stækkun kökunnar" öllum í hag. 

Aðferðarfræðin við ríkisbúskapinn á þessu kjörtímabili hefur reynzt stórskaðleg, og það var varað við því.  Útgjöld ríkisins voru 69 % hærri árið 2011 en árið 2006, en á sama tímabili hækkaði neyzluvísitalan um 52 %.  Það hefur þess vegna sigið á ógæfuhliðina sem nemur mismuninum, 17 %. Nokkur flatur niðurskurður og gríðarlegar skattahækkanir er eitruð blanda.  Afleiðingin er stöðnun hagkerfisins og skuldasöfnun ríkissjóðs, sem nú hefur leitt til árlegrar vaxtabyrði hans upp á 90 milljarða kr.  Það verður forgangsmál að draga úr þessum vaxtagreiðslum með því að snúa rekstrartapi í afgang, skuldbreytingum og öflugum afborgunum.  Fregnir af Landspítala sýna ábyrgðarleysi stjórnvalda, þar sem fjárveitingar eru skornar niður og spítalanum gert að vinna úr því.  Það er engin stjórnun.  Starfsemi Landspítalans er svo viðkvæm og mikilvæg, að sparnaði verður að ná fram með fjárfestingum í nýjum tækjabúnaði, eflingu heilsugæzlu og byggingu legudeilda til að minnka álagið á háskólasjúkrahúsinu, þar sem kostnaður við hvert rúm per sólarhring er í hámarki.

Skattahækkanir hafa engan veginn skilað sér í ríkissjóð, enda vinna margar skattahækkanir Jóhönnustjórnarinnar beinlínis gegn hagvexti og þar með hagsæld, t.d. stighækkandi tekjuskattur, hærri fjármagnstekjuskattur, auðlegðarskattur og hærra tryggingargjald.  Breiðu bökin hafa flúið úr landi fyrir vikið.  Erfðafjárskatturinn var tvöfaldaður, úr 5 % í 10 % frá ársbyrjun 2011.  Fyrir árið 2010 skilaði erfðafjárskatturinn 2,6 milljörðum kr í ríkissjóð, en hafði árið áður skilað 1,6 milljörðum kr.  Fyrir árið 2011 voru heimturnar hins vegar aðeins 1,3 milljarðar kr.  Fólk gerir augljóslega gagnráðstafanir, þegar stjórnvöld auka skattheimtu fram úr hófi, og þessi skattlagning er einstaklega ósanngjörn.  Afleiðingin verður minni skatttekjur.

Annað dæmi af óréttlátri skattlagningu er fjármagnstekjuskatturinn, sem lagður er á bæði vexti og verðbætur.  Þessi skattheimta hefur tvöfaldazt frá 2008, en hann skilaði þó fyrir árið 2011 aðeins 75 % af skatttekjunum 2006, og auðvitað í mun verðminni krónum. 

Efast einhver um neikvæð áhrif tekjuskatts á vinnufýsi og vinnuframlag fólks ?  Tekjuskattshækkanir "norrænu velferðarstjórnarinnar" hafa engan veginn skilað sér í ríkiskassann fremur en aðrar skattahækkanir.  Hagfræðin hefur sannazt, en vinstri flokkarnir fylgja engri viðurkenndri hagfræði, heldur afdankaðri hugmyndafræði útþanins ríkisrekstrar, úreltum kratisma, sem t.d. Svíar fóru flatt á og eru að hverfa frá. Samkvæmt sömu viðurkenndu hagfræði eiga skattalækkanir að örva hagkerfið.  Aukin umsvif og aukin neyzla valda hagvexti, sem stækka skattgrunninn.  Þetta gerist þó ekki samtímis, og þess vegna þarf að draga úr útgjöldum ríkissjóðs.  Það er ekki hægt sem neinu nemur öðru vísi en að fækka ríkisstarfsmönnum.  Til að unnt verði að greiða niður skuldir ríkissjóðs, svo að vaxtabyrðin minnki merkjanlega, verður bæði að selja ríkiseignir og nota auknar skatttekjur til afborgana og vaxtagreiðslna.  Þetta mundi hleypa blóði inn í hagkerfið.         

Hornótt framkoma við fjárfesta, hótanir um þjóðnýtingu og enn meiri skattlagningu, óvænt skattlagning, eins og rafskatturinn, og svik við fyrirtækin um afnám hans (hann var í staðinn hækkaður) auk algers getuleysis gagnvart gjaldeyrishöftunum, hefur valdið lægsta fjárfestingarstigi á Vesturlöndum og þó víðar væri leitað.  Það hefur þó frétzt af minni fjárfestingum í Burkina Faso.

Afleiðingin af þessu stríði við fyrirtæki og fólk er sú, að landsmenn dragast æ meir aftur úr öðrum þjóðum í lífskjörum, enda er hagvöxtur grundvöllur lífskjarabata, en ekki stéttabarátta, eins og sumir halda enn.  Hagvöxtur er samsettur úr raunverðmætaukningu þjóðarframleiðslunnar og framleiðniaukningu.  Þannig er hagvöxtur tengdur framleiðslumagni, gæðum og afköstum, auk markaðssetningar og markaðsástandi.  Framleiðslukostnaður á hverja framleiðslueiningu er mælikvarði á samkeppnihæfni, og í útflutningsdrifnu hagkerfi eins og því íslenzka verður þessi einingarkostnaður að vera lægri en hjá þeim, sem nær eru markaðinum en við til að vega upp á móti flutningskostnaðinum. Dæmi um greinar af þessu tagi eru sjávarútvegur fyrir rányrkju ríkissjóðs og áliðnaður, þó að rafskattur komi sér illa í slæmu árferði.  

 Langtíma hagvöxtur er þannig mjög háður vel heppnuðum, þ.e. arðbærum fjárfestingum.  Þjóðfélagsstyrjöld er augljóslega afleitur jarðvegur fyrir hagvöxt, enda leiðir slík styrjöld alltaf til ófarnaðar og uppdráttarsýki hagkerfa.  Til að framkalla hagvöxt þurfum við á að halda trúnaðarsambandi og samvinnu á milli ríkisvaldsins, fyrirtækjanna og almennings, ekki sízt miðstéttarinnar.  Þetta er leiðarstef Sjálfstæðisflokksins, sbr slagorð hans, "Stétt með stétt", og hann ásamt Framsóknarflokkinum með sína samvinnuhugsjón, sem er lítið flíkað að vísu, á möguleika á að byggja þessa brú trausts, þessa Bifröst, svo að skírskotað sé til goðafræðinnar.

Óhjákvæmileg afleiðing stöðnunar er starfamissir, fækkun atvinnutækifæra og erfiðari staða launamanna á alla lund.  Stöðnun hagkerfis er versti óvinur launamanna.  Fækkun starfandi fólks á Íslandi á þessu stöðnunartímabili 2009-2013 nemur yfir tvö þúsund manns.  Nettófjöldi þeirra, sem fallið hafa út af vinnumarkaði, er ríflega þrjú þúsund, og vinnuafl, þ.e. starfandi og atvinnulausir, hefur dregizt saman um u.þ.b. tvö þúsund. 

Ef allt hefði verið með felldu og athafnalífinu hefði vaxið svo fiskur um hrygg, að það hefði getað boðið þeim störf, sem þess óskuðu, hefði sá fjöldi, þ.e. vinnuaflið, vaxið um 8000 manns, þ.e. um tæplega 2000 manna fjölgun í landinu og rúmlega 6000 brottflutta til útlanda.  Stríðsrekstur ríkisstjórnarinnar gegn atvinnulífinu hefur þannig rænt 3000+2000+8000=13000 manns, sem er um 8 % af starfandi fólki.  Þetta bitnar harðast á ungu fólki, sem er að koma út á vinnumarkaðinn.  Enginn stjórnmálaflokkanna, nema Sjálfstæðisflokkurinn, gefur nægan gaum að atvinnulífinu með raunhæfum úrræðum til að efla það.  Sjálfstæðisflokkurinn er öflugasta baráttutæki unga fólksins í landinu á aldrinum 18-30 ára.  Sjálfstæðisflokkurinn vill leggja sig í líma til að létta unga fólkinu lífsbaráttuna.

Það eru mjög dökkar atvinnuhorfur framundan vegna þess, að nú er hagkerfið tekið að minnka.  Það mun fljótlega leiða til uppsagna hjá fyrirtækjum og jafnvel til þess, að fyrirtæki leggi upp laupana.  Sú öfugþróun er þegar hafin í sjávarútveginum, sem er sú atvinnugrein, sem ríkisstjórnin hefur ofsótt mest.  Þessi öfugþróun leiðir til minnkandi skatttekna hins opinbera og vaxandi halla á rekstri þess.  Hallinn er fjármagnaður með lántökum, og er þó alls ekki á skuldirnar bætandi.  Stefna vinstri stjórnarinnar í efnahagsmálum er algerlega ósjálfbær og mun leiða til þjóðargjaldþrots um mitt næsta kjörtímabil, verði ekki söðlað um hið snarasta.  Menn sjá nú loforðaflaum vinstri flokkanna.  Hann er algerlega innistæðulaus og gaspur eitt vegna þess, að hann er allur á útgjaldahlið ríkissjóðs, ekkert horfir til tekjuaukningar hans.  Loforðin verða þá fjármögnuð með lánum. 

Á meðan Róm brennur með þessum hætti, leikur Neró, þ.e. vinstri vargurinn á Íslandi, á fiðlu.  Vinstri vargurinn gamnar sér við áhugamál sín, sem almenningur hefur ekki nokkurn áhuga á, þ.e. nýja stjórnarskráarómynd, sbr algert fylgisleysi Lýðræðisvaktarinnar, sem oftar en ekki þykist þó tala í nafni þjóðarinnar, og inngönguferlið í Evrópusambandið, ESB, en um 3/4 hlutar þjóðarinnar tjá ímigust sinn á innlimun landsins í þetta misheppnaða ríkjasamband, sem ber með sér feigðina.

Alþingi samþykkti þann 16. júlí 2009 undir þvingunum formanna ríkisstjórnarflokkanna að heimila ríkisstjórninni að óska eftir aðildarviðræðum við Berlaymontforingjana.  Það var aldrei við umræðurnar á Alþingi við þetta tækifæri minnzt á, að samhliða aðildarviðræðum yrði rekið skefjalaust breytingaferli á stjórnkerfi landsins til að uppfylla kröfur framkvæmdastjórnar ESB um stjórnkerfi aðildarlandanna.  Allt er þetta ferli frá 16. júlí 2009 varðað undirferli og svikum beggja stjórnarflokkanna, enda skal fullyrða hér, að jafnvel hið auma Alþingi, sem kom saman eftir kosningarnar í apríl 2009, hefði ekki samþykkt, að samhliða umsókn um aðildarviðræður hæfist aðlögun og tilraun til heilaþvottar landsmanna með ógrynni fjár úr hirzlum ESB.  Allt er þetta ólánsmál vinstri stjórnarinnar rekið á fölskum forsendum, og hér er ekki um neitt að ræða, sem hægt er að nefna venjulegar samningaviðræður.

Af þessum sökum var það algerlega rökrétt af Landsfundi Sjálfstæðisflokksins í febrúar 2013 að herða andstöðuna við þetta ólánsferli með því að ákveða að stöðva það og loka áróðursmiðstöð ESB, sem rekin er í verktöku og fellur ekki að neinu leyti að eðlilegum samskiptum þjóða.  Það er ekki á nokkurn hátt verið að fjandskapast við ESB með þessari afstöðu til ólánsferlis vinstri flokkanna, hvað þá að agnúazt sé sé út í aðildarþjóðir ESB.  Sjálfstæðismenn vilja áfram kappkosta að vera góðir þegnar á Innri markaði EES, og það er nákvæmlega ekkert, sem hindrar landsmenn í að taka upp þráðinn síðar við Berlaymont, ef þeir svo kjósa.

Það er aðeins eitt skilyrði, sem þarf að uppfylla fyrst.  Meirihluti þátttakenda í þjóðaratkvæðagreiðslu þarf að samþykkja það að hefja alvöruviðræður við framkvæmdastjórnina með einörðum vilja til aðlögunar og inngöngu að fengnu samþykki þings og þjóðar.  Það þarf auðvitað engin samningsmarkmið, því að það verður ekki um neitt að semja, nema aðlögun að regluverki ESB. Núverandi fíflagangur íslenzkra stjórnvalda er hvorki fugl né fiskur og hvorki Íslendingum né Evrópusambandinu boðlegur, þar sem ríkisstjórnin gengur klofin til leiks og annar flokkur hennar segist ætla að berjast gegn samþykkt eigin samnings.  Umboð samninganefndarinnar með slíkt bakland, öfugsnúið Alþingi og andsnúna þjóð, er augljóslega ekkert, og þessar samningsumleitanir eru þess vegna til skammar, eins og bókstaflega allt, sem þessi ríkisstjórn ræfildómsins tekur sér fyrir hendur.

Þá er nú meiri mannsbragur að Sjálfstæðisflokkinum, en stefnuskrá hans má finna hér á síðunni.          

 

     

     

   

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Stefnuskrá Sjálfstæðisflokksins

Sorgarsaga af sæstreng

Enn gengur hann aftur, draugurinn, sem ætlað er það hlutverk að flytja raforku á milli Íslands og Skotlands í báðar áttir eftir því, hvernig kaupin gerast á eyrinni.  Særingamaðurinn, Hörður Arnarson, forstjóri ríkisfyrirtækisins Landsvirkjunar, notaði tækifærið á "Ársfundi" LV 21.03.2013, og magnaði drauginn upp með stórkarlalegum fullyrðingum, sem koma ýmsum, sæmilega sjóuðum, algerlega í opna skjöldu, og verða nokkrar slíkar gerðar að umfjöllunarefni hér með vísun til fréttar Björns Jóhanns Björnssonar í Morgunblaðinu 22. marz 2013 undir fyrirsögninni: "Ónýtt raforka 15-20 milljarða króna virði".

Haft er eftir forstjóranum, að téð ónýtt orkuvinnslugeta nemi 2,0 TWh/a (terawattstundir á ári, terawattstund=milljón Megawattstundir).  Þetta jafngildir því, að allt árið um kring sé ónotuð aflgeta í íslenzka raforkukerfinu, sem nemur 230 MW eða heilli Búrfellsvirkjun í meira en 10 mánuði ársins.  Hér fer eitthvað mikið á milli mála.  Hvar í ósköpunum er alla þessa aflgetu að finna, og hlýtur hún ekki að vera dæmi um offjárfestingu, ef rétt er með farið ?   

Forstjórinn gleymir því, að vegna fyrirbyggjandi viðhalds og vegna bilana eru sjaldnast allar einingar kerfisins tiltækar.  Þá sleppir hann því einnig, að í kerfinu verður jafnan að vera fyrir hendi reiðuafl og varaorka, sem óðs manns æði er að reiða sig á, að komi gegnum 1200 km langan sæstreng.  Hefur hann gert greiningu í hermilíkani á svipulli hegðun samtengds kerfis Íslands og Evrópu við truflanir ?

Það kemur heldur ekki fram, hvort téðar 2,0 TWh/a af raforku eru forgangsorka eða afgangsorka eða hvort tveggja.  Hörður hugsar sér greinilega að tæma hér miðlunarlónin eins hratt og markaðurinn erlendis leyfir að vetrinum og standa svo slyppur og snauður þar til leysingar hefjast og flytja þá inn dýra orku frá Evrópu á meðan lónin eru tóm.  Þetta er ógæfuleg framtíðarsýn fyrir raforkunotendur á Íslandi.  Þeir yrðu með þessu móti leiksoppar spákaupmennsku með raforku. Herra Herði má tilkynna það strax, að afhendingaröryggi raforku, sem þetta ráðslag mundi leiða af sér, er algerlega óásættanlegt fyrir almenning, stóriðju og alla aðra raforkunotendur á Íslandi.  Hugmyndin er andvana fædd.  

 Hvers vegna í ósköpunum lækkar Landsvirkjun þá ekki hjá sér verðið til að auka sölumagnið, úr því að mikið umframframboð er, eða þróar öflugan markað fyrir ótryggða raforku ?  Fiskimjölsverksmiðjur mundu flýta rafvæðingu hjá sér fyrir vikið. Landsvirkjun hefur farið þveröfuga leið undanfarið og rift einhliða samningum um ótryggða orku, gróðurhúsabændum og fleirum til tjóns, með þeim rökum, að næg orka væri ekki fyrir hendi í kerfinu.  Það rekur sig hvað á annars horn.  Til hvers var verið að hafa fundarmenn á téðum "Ársfundi" að fíflum ? 

Ef reiknað er með, að 20 milljarðar kr fáist fyrir 2,0 TWh raforku á Skotlandi, þá svarar það til einingarverðsins 80 USmill/kWh, sem er reyndar algerlega óraunhæft að búast við að fá að jafnaði á næstu árum, þegar ný tækni, setlagasundrun ("fracking"), hefur valdið a.m.k. þriðjungs lækkun orkuverðs í BNA, svo að jafnvel í Evrópu sjást nú verð niður í 30 mill/kWh á skammtímamarkaði.

Hverju er Hörður Arnarson bættari með það að fá 20 milljarða kr fyrir 2,0 TWh/a frá kaupanda á Skotlandi, þegar hann mun þurfa að greiða sæstrengseiganda 76 milljarða kr á ári fyrir afnot af flutningsmannvirkjunum, streng, áriðlum, afriðlum og loftlínum, svo að sæstrengseigandinn nái viðunandi arðsemi ? 

Hér er miðað við stofnkostnað þessara mannvirkja með vöxtum á framkvæmdatíma, alls 500 milljarða kr, endurgreiðslutíma 20 árum og hæfilegri ávöxtun fyrir áhættusama fjárfestingu. Landsvirkjun mundi þurfa að borga með orkunni um sæstrenginn og fengi að sjálfsögðu ekki snýtti upp í vinnslukostnað í virkjun. 

Forstjórinn reiknar með að framleiða 1,5 TWh/a með vindmyllum og lágjarðvarmavirkjunum og senda orkuna um sæstrenginn.  Það er stórfurðulegt að ímynda sér, að íslenzkar vindmyllur geti keppt við evrópskar vindmyllur í gegnum 1200 km langan sæstreng.  Til að framleiða 1,3 TWh/a með vindmyllum þarf u.þ.b. 100 stk af vindmyllum.  Þær þurfa býsna mikið land miðað við afrakstur.  Fjölmargir, sem sætta sig við virkjanir og flutningslínur, sem skapa störf innanlands og útflutningsverðmæti, munu aldrei samþykkja þessi mannavirki til að stunda spákaupmennsku með orkuna og til nánast einvörðungu að skapa störf erlendis.

"Hörður sagði sæstreng geta haft jákvæð og fjölbreytt áhrif á íslenzkt efnahagslíf og skapað fjölda nýrra starfa.  Engin ógn steðjaði að starfandi stóriðjufyrirtækjum hér á landi með lagningu sæstrengs." 

Halló, er þetta karlinn í tunglinu ?  Veit hann ekki um erfiðleika norskrar stóriðju, sem þurft hefur að endurnýja samninga sína undanfarið ?  Það má upplýsa hann um, að hún er á heljarþröm, t.d. álverið á Húsnesi í Vestur-Noregi, vegna þreföldunar á raforkuverði á frjálsum markaði í Noregi vegna aukins útflutnings og innflutnings á raforku um sæstrengi.

Það blasir nú ekki við, hvar téð ný atvinnutækifæri verður að finna.  Framleiðsla og lagning strengsins skapar varla nokkurt nýtt starf hérlendis, en auðvitað munu öll mannvirki á landi hérlendis skapa tímabundin ný störf hérlendis á framkvæmdatíma og fáein við rekstur og viðhald.  Er þó nær að reisa virkjanir, aðveitustöðvar og línur/jarðstrengi til að vinna orku innanlands og flytja hana til iðjuvera hérlendis, þar sem u.þ.b. 40 % veltunnar verður eftir í landi, og öll skapar sú starfsemi gjaldeyri.  Hugmynd Harðar mun vera að stofna sjóð fyrir afrakstur orkusölu um sæstreng, en eins og fram kemur hér að ofan er enginn gróði í sjónmáli, og virðisauki innlendrar framleiðslu, sem flutt er utan eða sparar innflutning, verður fyrirsjáanlega alltaf meiri en slíkur sjóður gæti státað af.

Fréttir af þessum "Ársfundi" sýna, að fram er kominn nýr uppistandsgrínisti.  Eftirfarandi stendur í téðri frétt: "Hörður Arnarson fjallaði m.a. um vindorkuna í ræðu sinni á ársfundinum.  Hann sagði hana ávallt verða þriðja kost (svo ! 1) á eftir vatnsafli og jarðvarma.  Vindorkan væri að ryðja sér til rúms erlendis og orðin víða örugg leið (svo ! 2).  Framleiðslan væri hins vegar óstöðug (tíðindi ? 3).  Hörður sagði, að á næstu árum mundi orkuverð frá vindmyllum lækka hratt og skarast við aðra orkukosti (svo ! 4).  Ísland væri í einstakri stöðu að geta nýtt alla þessa þrjá kosti."

1) Hvernig getur Hörður Arnarson fullyrt þetta ?  Ef sá, er hér heldur á fjaðurstaf, brygði yfir sig spámannskufli, mundu fyrr verða fyrir valinu sjávarfallavirkjanir og brennslustöðvar úrgangs.

2 og 3) Hvernig fer það saman að vera "örugg leið" til raforkuvinnslu og að vera óstöðug ?

4) Vindorka er alls staðar stórlega niðurgreidd af hinu opinbera, þar sem hún er við lýði, til að ýta undir notkun hennar og þar með að draga úr mengun andrúmsloftsins og myndun gróðurhúsalofttegunda.  Fyrst verða auðvitað niðurgreiðslur minnkaðar og með lækkandi orkuverði á heimsmarkaði, sem nú er raunin vegna aukins framboðs á gasi og olíu, er óralangt í, að vindorka, með 30 % nýtingartíma og smáar vinnslueiningar, geti keppt á markaði.  Þetta er þess vegna rétt ein órökstudda fullyrðingin.

Landsvirkjun er að fullu í eigu ríkisins.  Eins og öll önnur fyrirtæki á hún að þjóna hagsmunum eigenda sinna, sem eru skattborgararnir í þessu landi.  Hér skal fullyrða án frekari röksemdafærslu, að sérvizkuleg gæluverkefni á borð við þau, sem gerð hafa verið að umtalsefni hér að ofan, þjóna ekki hagsmunum almennings á Íslandi.

Stjórnmálaflokkarnir tippla eins og kettir í kringum heitan graut, þegar kemur að málefnum Landsvirkjunar um þessar mundir.  Þó skyldi maður ætla, að ríkisstjórnarflokkarnir hafi velþóknun á brölti stjórnar Landsvirkjunar , sem staðið hefur þetta kjörtímabil.  Þá er ástæða til að ætla, að borgaralegu flokkarnir séu andvígir öllum tilraunum til að gera orkulindir landsins að viðfangsefni spákaupmanna.  Slíkt minnir óþægilega mikið á REI-hneykslið og samræmist engan veginn þeirri atvinnustefnu, sem þeir vilja leiða til öndvegis á Íslandi.  Hér skal fullyrða, að meirihluti landsmanna mun hafna virkjunum, línulögnum og öðrum mannvirkjum, sem reist eru til að flytja orkuna beint úr landi til að skapa atvinnu nánast eingöngu erlendis.  Hvar eru umhverfisverndarsinnar nú ?  Hvers vegna tjá talsmenn Landverndar sig ekki merkjanlega um þessi mál ?

Fréttastofa RÚV hefur í upphafi kosningabaráttunnar leitt tvö álver af þremur inn í umræðuna um skattamál þeirra og verið gerð afturreka með áróður sinn, sbr grein Magnúsar Þórs Ásmundssonar, forstjóra Alcoa á Íslandi, í Morgunblaðinu 23. marz 2013.  Einnig hefur fréttastofa RÚV vakið athygli á hrörnandi lífríki Lagarfljóts ásamt gjörbreyttu litarafti Fljótsins til hins verra.  Þetta síðasta hefur orðið mörgu Héraðsfólki harmsefni, sem og öðrum, og höfundi ekki sízt.  Hverjum er um það að kenna, að Jökulsá á Brú skyldi verða steypt ofan í Fljótsdalinn ?  Því er til að svara, að Eyjabakkamiðlun var fyrsti valkostur Landsvirkjunar fyrir austan, en umhverfisverndarsinnar börðust svo hatrammri baráttu gegn skerðingu á hamskiptasvæði gæsa, að hinn valkosturinn var tekinn á kostnað Fljótsdalshéraðs, sem aldrei skyldi verið hafa.   

  

  

 

 

  

    

 

 

Orkuvinnsla á tímamótum

Landsvirkjun var stofnuð með lögum frá Alþingi árið 1965.  Fyrirtækið var lengst af í eigu ríkis, Reykjavíkurborgar og Akureyrar, en hefur um hríð verið alfarið í eigu ríkisins.  Óhætt er að fullyrða, að þetta eignarfyrirkomulag samræmist engan veginn þeim orkumarkaði, sem komið var á laggirnar á Íslandi fljótlega upp úr aldamótunum 2000 til að fullnægja tilskipun Evrópusambandsins, ESB, um samkeppni á raforkumarkaði, sem skyldi reist á fjórskiptingu markaðarins, þ.e. vinnslu, flutningi, dreifingu og sölu. 

Landsvirkjun hefur sérstöðu á markaðinum sökum stærðar sinnar, en markaðshlutdeild hennar er um 70 %.  Gefur auga leið, að 100 % ríkiseign á fyrirtæki á lögbundnum samkeppnimarkaði er þversögn, sem ekki er unnt að umbera til frambúðar.  Nú er kominn tími til breytinga, og um þessar breytingar hefur orðið nokkur umræða á opinberum vettvangi að undanförnu. 

Sumpart kann það að stafa af skrýtnum ráðstöfunum núverandi stjórnar og ummælum forstjóra Landsvirkjunar, sem orka mjög tvímælis og afar ólíklegt er, að væru uppi á teninginum, ef Landsvirkjun væri rekin á viðskiptalegum grundvelli og væri skráð hlutafélag á markaði.  Til að auka arð þjóðarinnar, ekki einvörðungu ríkisins, af starfsemi Landsvirkjunar, er kominn tími til að láta af leikaraskap í kringum andvana fædd gæludýr og hefja tækni vatnsaflsvirkjana og viðskipti á ný til öndvegis við stjórnun Landsvirkjunar.

Hér má nefna furðutal um aflsæstreng á milli Íslands og Bretlands, eins og fullnægjandi sæstrengstækni sé handan við hornið, næg afgangsorka sé fyrir hendi í kerfinu, slík viðskipti jafngiltu áhættulítið gulli og grænum skógum og hindra mætti orkuverðshækkun hér innanlands þrátt fyrir slíka tengingu.  Allt er þetta tal til marks um tilveru í gerviveröld og með miklum endemum og hin mesta fjarstæða.  Hér skal fullyrða, að áhættugreining slíks verkefnis í einkafyrirtæki mundi óðara leiða til, að því yrði sópað út af borðinu sem svartagallsrausi, og sá, sem eyða mundi púðri í slíka vitleysu, yrði að koma með góða hugmynd til að fá bónus það árið.

Þá má nefna vindmylluævintýrið.  Meira að segja á meginlandi Evrópu, þar sem almenningur greiðir margfalt hærra orkuverð en hér, er raforka frá vindmyllum niðurgreidd, en það er gert í nafni umhverfisverndar.  Gefur auga leið, að engum slíkum röksemdum er hægt að tefla fram hér.  Hér munu vindmyllur aldrei draga úr losun neinna skaðlegra efna út í andrúmsloftið. Vitleysan ríður ekki við einteyming.  Þá er því haldið fram, að æskilegt sé að rannsaka nýtingartíma vindmylla á Íslandi.  Halló !  Var nauðsynlegt að eyða yfir 2 milljónum evra, MEUR 2, til þess ?  Smíða mátti hér innanlands turna og spaða og sírita snúningshraðann án þess að framleiða rafmagn og tengja vindmyllurnar við stofnkerfið með ærnum tilkostnaði.  Hjá engu einkafyrirtæki hefði mönnum dottið í hug svo barnaleg tilraun, sem hér átti sér stað.

Ásgeir Jónsson, doktor í hagfræði, ritar þarfa grein í Morgunblaðið föstudaginn 25. janúar 2013, "Um eignarhaldið á Landsvirkjun".  Þar segir í upphafi:

"Landsvirkjun er nú alfarið í eigu ríkisins, og jafnframt eru allar skuldir fyrirtækisins með ríkisábyrgð.  Þá er stjórn fyrirtækisins skipuð af stjórnmálaflokkum landsins.  Færa má sterk rök fyrir því, að þetta fyrirkomulag geti ekki staðið til langframa miðað við eðli og áhættu þess rekstrar, sem fyrirtækið stundar. .... Skráning Landsvirkjunar á hlutabréfamarkað og útboð á 30 % hlutafjár fyrirtækisins gæti skilað fimmföldum ávinningi að íhugun þess, sem hér ritar." 

Síðan rekur doktor Ásgeir 5 röksemdir fyrir hlutafjárútboði eða sölu hlutafjár, og vega þau hvert um sig þungt:

1. Landsvirkjun skuldar nú um 340 milljarða kr í erlendri mynt að mestu.  Full ríkisábyrgð er á þessum skuldbindingum, sem er íþyngjandi fyrir ríkið, sem þegar er í ábyrgð fyrir 950 milljarða kr skuld Íbúðalánasjóðs (skítaslóði ferils Jóhönnu Sigurðardóttur) og 400 milljarða lífeyrisskuldbindingum opinberra starfsmanna.  Alls nema þessar ábyrgðir heilli landsframleiðslu, sem verkar neikvætt á lánshæfismat ríkisins og ber þess vegna að aflétta, eins og kostur er.  Allar nýjar skuldsetningar Landsvirkjunar yrðu án ríkisábyrgðar.
2. Samkeppnistaðan á orkumarkaði mundi leita í sanngjarnari átt með þessum gjörningi.  Líklega mundu lánskjör Landsvirkjunar versna, og það leiðir til hækkunar raforkuverðs, en skattgreiðendur eiga ekki að greiða niður heildsöluverðið, hvorki beint né óbeint.  Í þessu sambandi er þó vert að hafa í huga, að raforkuverð til almennings er lægst á Íslandi, og það er einmitt fyrir tilstuðlan Landsvirkjunar með heildsölu sinni til stóriðjunnar, sem í krafti magns veldur lægri einingarkostnaði hjá Landsvirkjun en annars staðar þekkist.
3. Á móti kemur, að Landsvirkjun getur aflað hlutafjár á markaði og þar með dregið úr lánsfjárþörf sinni.  Líklega mun þess vegna hækkunarþörf Landsvirkjunar verða hverfandi.
4. Doktor Ásgeir leggur til, að ríkið verði áfram 70 % eignaraðili að Landsvirkjun, og þannig verði fylgt  norsku fordæmi frá "Statoil" olíufélaginu.  Um þetta er að segja, að ekki er um mjög gæfulegt fordæmi að ræða (frá Lilyhammer), en þetta mætti hugsa sér sem fyrsta áfanga til að fá markaðsvirði á fyrirtækið, sem hæglega getur numið yfir 400 milljörðum kr, ef vel tekst til með fyrsta áfangann.  Spyrja mætti þjóðina um það samfara öðrum kosningum, hvort hún vilji selja tiltekinn hlut í Landsvirkjun, og hvort hún sjálf með beinum hætti vilji eignast hlutabréf í Landsvirkjun, þannig að ríkishluturinn yrði minnkaður, jafnvel niður í 30 % í áföngum, eða hvort hún vilji halda ríkishlutinum 100 % eða 70 %.  Fé, sem ríkissjóði kann að áskotnast af þessum gjörningum, á strax að verja til lækkunar á skuldabyrði ríkissjóðs.  Andvirði 30 % hlutar er væntanlega yfir 100 milljarðar kr. 
5. Með skráningu Landsvirkjunar á markað og sölu á 30 % hlut mun draga úr áhrifum stjórnmálamanna á ákvarðanatöku stjórnar og stjórnenda fyrirtækisins.  Pytti, eins og að framan voru nefndir, munu menn þá síður detta ofan í, enda verður viðskiptalegt aðhald þá meira.  Þá verður ekki mynduð sérvitringsleg verðlagningarstefna án tengsla við raunveruleikann á markaði, bæði erlendis og innanlands, þannig að viðskiptavinir hrekjist á brott.  Framkoman við gamla og nýja viðskiptavini fyrirtækisins mun vafalítið batna við skráningu á markað, og er ekki vanþörf á.  Á síðustu árum hafa nýir viðskiptavinir verið fældir brott og gamlir eiga um sárt að binda. 

  Líklega er bezt að fara tvær leiðir að fyrsta áfanganum.  Efna til alþjóðlegs hlutafjárútboðs á 15 % hlutafjár.  Þannig myndast markaðsverð.  Síðan verði 15 % seld hæstbjóðanda.  Ekki er að efa, að lífeyrissjóðir á Íslandi og jafnvel víðar munu verða áhugasamir um kaup á hlut í þessu gríðarlega arðsama fyrirtæki.  Þar yrði um langtíma örugga fjárfestingu að ræða með nægum ávinningi til að fullnægja núverandi ávöxtunarkröfu lífeyrissjóðanna.

Að loknum þessum gerningi munu hjáróma raddir um undirverð á íslenzkri raforku hljóðna.  Landsvirkjun á mikil vatnsréttindi, óvirkjuð, og þarf að afla sér meiri.  Hún á alls ekki að fara út í áhættusamar fjárfestingar, þar sem áhættugreining leiðir í ljós, að tæknilegar lausnir til að leysa kröfur nútímans eru enn ekki fyrir hendi, og virkjun í blóra við vilja meirihluta heimamanna á ekki að koma til greina, en slíkt glapræði virðist einmitt vera í kortunum núna við Mývatn, aftur.

Vonandi verður uppbyggingu áliðnaðar haldið áfram á Íslandi, en áliðnaðurinn, sem fyrir er í landinu, má þá ekki sofna á verðinum, eins og nýleg dæmi benda þó til, að hann hafi gert.  E.t.v. var þar úthýsingu um að kenna.  Slíkt stórskaðar málstað áliðnaðarins.  Ef hann nýtir sér beztu fáanlegu tækni og hefur árvökulu starfsfólki á að skipa, getur hann lifað í góðri sátt og samlyndi við umhverfi sitt, eins og verksmiðjan í Straumsvík hefur sýnt, þó að (naumur) meirihluti Hafnfirðinga hafi í marz 2007 ekki viljað fá mikla aukningu starfseminnar í túnfót sinn.  Enginn fjárfestir mun hætta stórfé hér, nema hann verði boðinn velkominn af a.m.k. 2/3 íbúanna í grennd.

Í Straumsvík eru nánast engin framandi efni í gróðri í grennd eða í dýralífi úti fyrir ströndinni, sem rekja megi til starfsemi álversins.  Þannig getur stóriðjan með góðum vilja og nýtingu nútímatækni stundað sína starfsemi í góðri sátt við umhverfið.  Það er ekki vandasamt að tvöfalda núverandi álframleiðslu á Íslandi án þess að ganga of hart að auðlindum landsins.  

Landið er samkeppnihæft og álmarkaðurinn lofar góðu, þar sem búizt er við 4 % árlegri aukningu eftirspurnar áls næstu 20 árin.  Þetta jafngildir um 1,6 Mt/a (milljón áltonna á ári) eða um tvöfaldri álframleiðslu Íslands.  Undir tengli hér að neðan er grein höfundar og svissnesks rafmagnsverkfræðings, Max Wiestner, um ISAL í Straumsvík og nýlegar framkvæmdir þar til eflingar raforkuveitu verksmiðjunnar.  Greinin er í nýjasta hefti "International Alumunium Journal".       

        

    

        

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• alu_2013_scan.pdf

Markaðshyggja andspænis forsjárhyggju

Inngrip stjórnvalda í athafnalífið eru oft stórskaðleg.  Nýlegt dæmi á Íslandi er banvæn skattheimta á sjávarútveginn, sem dregur úr honum allan mátt og hefur þannig neikvæð áhrif á landsframleiðsluna og þar með hagvöxtinn og hag almennings.

Annað sláandi dæmi er munurinn á árangri Bandaríkjamanna og Evrópumanna í loftslagsmálum.  Eins og kunnugt er, tóku Bandaríkjamenn ekki þátt í Kyoto-bókuninni á sínum tíma, en Evrópumenn börðu sér á brjóst og settu sér markmið um 20 % minni losun gróðurhúsalofttegunda 2020 en 1990.

Reyndin er athygliverð.  Í Bandaríkjunum (BNA) er brennt minna af kolum ár frá ári, en í Evrópusambandinu (ESB) meira og meira.  Skýringin er sú, að bandarísk stjórnvöld hafa greitt götu þróunar á vinnslu setlagagass, stundum nefnt leirsteinsgas, en stjórnendur ESB hafa lagt stein í götu slíkrar þróunar og staðið að langtíma samningum við Gazprom, rússneska gasrisann, um afhendingu á miklu magni af gasi til Evrópu.  Afleiðingin er sú, að gasverð í Evrópu er þrisvar sinnum hærra en í BNA.  Þarna kostar forræðishyggjan og stjórnlyndið fyrirtæki og almenning stórfé og veldur aukinni mengun, eins og fram kemur síðar í greininni.  Markaðshyggjan er jafnan almenningi hagfelldari, því að hún framkallar lægra vöruverð vegna meiri framleiðni og vegna meiri hagvaxtar en forræðishyggjan getur framkallað.  Það er tækniþróunin, sem hefur gert kleift að bæta kjör almennings.  Verðmæti hafa aldrei orðið til við samningaborð verkalýðsforkólfa og vinnuveitenda.   

Það er ekki nóg með þetta, heldur hafa þýzk stjórnvöld þröngvað "Energiwende" upp á Þjóðverja, en orðið má þýða sem orkuviðsnúningur.  Þjóðverjar nota oft "die Wende" um endursameiningu Þýzkalands 1989.  Með orkuviðsnúningi er endurnýjanlegum orkugjöfum, t.d. sólarrafhlöðum, vindmyllum og lífmassa, gert hátt undir höfði og veittur forgangur að þýzka stofnkerfinu á kostnað eldsneytisorkugjafa og kjarnorkuvera.  Segja má, að hagkvæmninni sé snúið á haus, enda kemur þetta heldur betur við buddu notenda. 

Eigendur þessara orkugjafa senda þá orku inn á stofnkerfið á daginn, þegar eftirspurn er mest og orkuverðið hæst.  Þetta grefur undan fjárhag orkufyrirtækjanna, því að í raun og veru ýta endurnýjanlegir orkugjafar með þessum hætti gasinu út af markaðinum, svo að Moody´s telur blikur á lofti á fjárhagshimni orkufyrirtækjanna. Viðsnúningur þessi virkar því nokkuð viðundurslega á hagkerfið, eins og vanreifuð inngrip stjórnvalda í markaðinn ætíð gera.    

Til að bjarga sér frá taprekstri reyna orkufyrirtækin nú að framleiða eins mikið og þau geta með kolum og draga úr framleiðslu með gasi, af því að þau tapa 11,70 evrum/MWh á raforkuvinnslu með gasi, en hagnast um 14,22 evrur/MWh með raforkuvinnslu úr kolum.  Kolaverð á heimsmarkaði hefur lækkað vegna minni eftirspurnar frá Kína að undanförnu og vegna um 10 % minni kolanotkunar í BNA árið 2012 en árið 2011, þar sem Bandaríkjamenn eru að skipta yfir í gasið. Frá ágúst 2011 til ágúst 2012 féll heimsmarkaðsverð kola um þriðjung, þ.e. niður fyrir 100 USD/t.  Þetta verð er fýsilegt fyrir evrópsk kolakynt orkuver, en sumarið 2012 var gasverð í Evrópu hins vegar þrefalt á við í BNA, og þó að Gazprom hafi dregizt á 10 % verðlækkun 2013, mun hún litlu sem engu breyta um þessa evrópsku óheillaþróun í orku- og loftslagsmálum.  

Kolakynt raforkuver menga mest og mynda mest af gróðurhúsalofttegundum per MWh (megawattstund raforku), en þau sjá samt íbúum jarðar fyrir 40 % af allri framleiddri raforku, og kolakynt orkuver standa að baki 70 % þeirrar tvöföldunar, sem átt hefur sér stað á heimsvísu á áratuginum 2001-2010.  Árið 2018 verður hlutur kola í heildarorkunotkun heimsins jafnmikill og olíu með sama áframhaldi, eða um 4,6 milljarðar tonna olíujafngilda, en árið 2001 voru kolin aðeins hálfdrættingur á við olíuna.

Meginskýringin er aukning á orkuvinnslu Kínverja, en árið 2011 fóru Kínverjar fram úr Bandaríkjamönnum sem mesta raforkuvinnsluríki heims.  Samkvæmt International Energy Agency nam notkun Kínverja á kolum árið 2001 um 600 milljón tonnum af olíujafngildum (25 exajoule).  Árið 2011 hafði kolanotkun Kínverja þrefaldazt.  Svipaða sögu er að segja af Indverjum.  Árið 2010 framleiddu þeir 650 TWh (terawattstundir) af raforku, Íslendingar um 17 TWh.  Til þess notuðu Indverjar 311 milljón tonn af olíujafngildum af kolum, og kolanotkun vex þar um 6 % á ári.  Í Kína og á Indlandi hafa yfirvöld ekki enn innleitt neina hvata til að draga úr kolanotkun, og lífinu á jörðunni er tekin að stafa ógn af þessu, því að hlýnun jarðar er afleiðingin.  Þarna er umtalsverð umhverfisvá á ferðinni.

Gas er mun umhverfisvænni orkulind til raforkuvinnslu en kol, bæði hvað varðar mengandi rykagnir og gróðurhúsalofttegundir.  Í BNA hafa verið settir inn alls kyns hvatar til að draga úr mengun, og þess vegna hefur framboð á eldsneytisgasi stóraukizt.  Árið 2015 taka t.d. gildi strangar kröfur um lágmörkun á losun kvikasilfurs, brennisteinstvíildis og níturoxíða.  Þá hefur Environmental Protection Agency í BNA í raun bannað ný kolakynt orkuver eftir 2013, nema koltvíildinu sé safnað saman og dælt niður í jörðina.  Kostnaður við slík orkuver er tvöfaldur per MW á við kostnað gaskyntra orkuvera.  Allt þýðir þetta, að á tímabilinu 2012-2017 gæti kolakyntum orkuverum að aflgetu 50 GW (gígawött, tífalt virkjanlegt afl á Íslandi) eða 1/6 allra kolakyntra vera í BNA hafa verið lokað.    

Aukið framboð hefur valdið verðlækkun á gasi.  Í apríl 2012 féll verðið undir 7 USD/MWh varmaorku.  Nú í ársbyrjun 2013 var það um 12 USD/MWh, sem þýðir raforkukostnaðarverð um 30 USD/MWh, sem er lægra verð en til íslenzkrar stóriðju.  Þess vegna hafa orkufyrirtækin tekið upp gasbrennslu í stað kolabrennslu í orkuverum, og þess vegna er verðlagsstefna Landsvirkjunar á raforku úrelt, enda hefur engum samningi í anda hennar verið landað.   

Þegar mest var, 1988, sáu kol BNA fyrir 60 % af raforku þeirra.  Árið 2010 nam þessi hlutdeild kola 42 %, en um mitt ár 2012 hafði hlutdeild kola lækkað niður í þriðjung og var þá svipuð og hlutdeild gass.  Þróunin er önnur og verri í Evrópu.  Um þessar mundir eykst orka, sem framleidd er með kolum í sumum Evrópulöndum, um 50 % á ári.

Á Íslandi ber einn raforkuframleiðandi, Landsvirkjun, höfuð og herðar yfir aðra slíka.  Fyrirtækið er 100 % í eigu ríkissjóðs.  Þar sem fyrirtækið framleiðir sjálfbæra raforku og getur fengið aðgang að miklum umhverfisvænum orkulindum, er framtíð Landsvirkjunar björt, enda gæti fyrirtækið orðið um ISK 500 milljarða virði innan 5 ára. Í ljósi þess, sem að framan er skrifað um loftslagsvanda og orkuiðnað heimsins, er ljóst, að fyrirtækið á og rekur gullmyllur, þar sem eru vatnsorkuver þess. 

Fyrirtækið er mjög skuldugt, og nema skuldir þess um þessar mundir um 350 milljörðum kr, en framlegðin er slík, að það getur greitt upp allar núverandi skuldir sínar á innan við 10 árum.  Allt tal um lága arðsemi fyrirtækisins er reist á skilningsleysi á löngum afskriftatíma tekjuskapandi eigna Landsvirkjunar. Þetta mun koma í ljós, ef farið verður inn á braut markaðsvæðingar Landsvirkjunar, en það er orðið nauðsynlegt, m.a. af þjóðhagslegum og samkeppnilegum ástæðum, eins og rakið verður seinna í grein á þessu vefsetri.    

Ýmislegt bendir til, að um þessar mundir sé stjórnun og stefnumörkun fyrirtækisins ábótavant.  Nefna má verðlagningarstefnu raforku, sem er eins og út úr kú, sbr hér að ofan, enda hafa engir umtalsverðir samningar verið gerðir frá 2010 og hugsanlegir viðskiptavinir hrakizt á brott til BNA.  Það þarf að verða stefnubreyting á mörgum sviðum hjá Landsvirkjun, og róttæk breyting á stefnu og starfsháttum verður varla án einkavæðingar fyrirtækisins.  Það verður þó að stíga varlega til jarðar til að hagur almennings, núverandi eigenda, verði sem bezt tryggður og andvirði sölunnar nýtist sem bezt.  Hluti þess þarf að verða í gjaldeyri, og afsláttarleið Seðlabankans kemur ekki til greina.    

Tvö andvana fædd gæluverkefni hafa orðið fyrirferðarmikil í stefnumörkun Landsvirkjunar, þ.e. vindmyllutilraunir með 2x900 kW myllur við Búrfell og sæstrengsraunir, þ.e. hagkvæmniathugun á hönnun, gerð og lagningu allt að 1000 MW DC sæstrengs á milli Íslands og Skotlands, sem líklega kostar um ISK 500 milljarða eða jafngildi markaðsvirðis Landsvirkjunar í náinni framtíð.

Þessi undarlegu mál gefa furðulega forgangsröðun til kynna og þar með er líklegt, að hagsmuna eigendanna, almennings í landinu, sé ekki gætt sem skyldi.  Af þessum ástæðum má búast við, að ríkissjóður geti grætt á því í bráð og lengd að einkavæða Landsvirkjun.  Ef ríkið selur í vel ígrunduðum áföngum á nokkurra ára bili t.d. 65 % af Landsvirkjun, mundu koma inn um ISK 325  milljarðar kr, sem gætu farið til að grynnka á skuldum ríkissjóðs og minnka ISK 90 milljarða árlega vaxtabyrði um ISK 30 milljarða.

Ef ríkið selur íslenzkum lífeyrissjóðum 35 % af Landsvirkjun fyrir um ISK 175 milljarða kr og setur 30 % á almennan markað, má búast við, að rekstur Landsvirkjunar batni og árlegar tekjur ríkissjóðs á formi arðgreiðslna og tekjuskatts hækki verulega umfram núverandi tekjur ríkissjóðs af fyrirtækinu.  Landsmenn munu þá ekki þurfa að deila um fjárfestingar og stefnumörkun Landsvirkjunar né heldur raforkuverðið, sem hún semur um, enda verður þá tryggt, að starfsemi fyrirtækisins verður alfarið á viðskiptalegum grunni.  Þessi einkavæðing hefði þannig aukna arðsemi fyrirtækisins og auknar tekjur ríkisins af því að leiðarljósi, en það verður samtímis að setja því almennar skorður um verðlagningu á orku til almenningsveitna.

Slík markaðsvæðing hefði góð áhrif á hagkerfið og þar með hag almennings.  Vextir gætu lækkað, því að fjárþörf ríkissjóðs mundi minnka og áreiðanleikamat á ríkissjóði mundi hækka.  Minni hlutdeild ríkissjóðs í hagkerfinu mun ýta undir hagvöxt og framleiðniaukningu, en hvort tveggja er lykilatriði við úrlausn á vanda mjög skuldugra heimila (nota meira en 40 % ráðstöfunartekna til íbúðarhúsnæðis), sem eru um 11 % heimila í landinu, og við úrlausn á vanda ríkissjóðs.  

Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur hefur varla haft uppi nokkra tilburði til að leysa vanda ríkissjóðs.  Hún hefur stungið hausnum í sandinn.  Skuldir ríkisins nema nú 1509 milljörðum kr eða 86 % af vergri landsframleiðslu, VLF.  Með mjög bjartsýnni spá um hagvöxt, 4,0 % á ári, tæki 10 ár að koma skuldum ríkissjóðs undir 60 % viðmið Maastrichtsamningsins.  Fyrr mun ESB ekki leyfa okkur að taka upp evru, eða halda menn, að Berlaymont sé áframt ginnkeypt fyrir grísku bókhaldi.  Er ekki heill stjórnmálaflokkur að berjast fyrir inngöngu í ESB strax til að unnt verði að taka upp evru sem fyrst ?  Allt er það tóm endaleysa. 

Það er ekki hægt að ljúka pistli að þessu sinni án þess að minnast á aðdáunarverðan, orkukræfan gjörning, sem var för ungrar, íslenzkrar konu, Vilborgar Örnu Gissurardóttur, á Suðurpólinn, sem lauk í janúar 2013. Þetta er ekki hægt án þess að búa yfir og rækta með sér ýmsa eftirsóknarverða eiginleika, sem æska Íslands getur og ætti að hafa að leiðarljósi.  Sem dæmi má taka skipulagshæfni, áræðni og þrautseigju.  Hún sýndi það líka í Kastljósi í gærkvöld, að hún hefur góða frásagnargáfu og er vel máli farin.     

 

 

  

 

 

 

Að breyta vatni í vín

Fyrirsögnin á uppruna að rekja til Biblíunnar.  Hér eru þó trúmál ekki viðfangsefnið, heldur auðlindamál.  Athygli landsmanna hefur enn verið vakin á gríðarlegum auðlindum landsins.  Þær eru ekki gríðarlegar á heimsvísu, heldur á hvern íbúa landsins.

Auðvitað er aðalatriðið við nýtinguna, að innviðir landsins styrkist við auðlindanýtinguna.  Að fyrirtæki hagnist, er þó ekki tabú í þessu sambandi. Þrennt er óhjákvæmilegt, ef nýting auðlinda Íslands og lögsögu þess á að heppnast íbúum landsins alls til velfarnaðar:

1. Tækniþekking:  Hún sprettur ekki af sjálfri sér, heldur er áunnin yfir dágóðan tíma með erfiði.  Það er stórhættulegt og hefur gefizt illa að þykjast þekkja til tæknilegra ferla og látast geta þess vegna unnið við þá eða við að setja þá upp, bæta þá eða bæta við þá.  Það hefur hörmulegar afleiðingar, þegar í ljós kemur, að um einskæra yfirborðsmennsku, mannalæti og gaspur var að ræða.  Í mörgum tilvikum, þegar um auðlindanýtingu er að ræða, þarf að flytja þekkinguna inn, en svo er þó ekki alltaf.  Dæmi má taka af áliðnaðinum.  Árið 1967 var nánast engin þekking fyrir hendi á framleiðsluferlum áls hérlendis. Alusuisse, svissneskur álframleiðandi, reisti þá fyrstu álverksmiðjuna hérlendis.  Í stað þess að flytja inn starfsfólk fyrir verksmiðjuna, ISAL, voru Íslendingar sendir utan til þjálfunar í verksmiðjum Alusuisse.  Þetta urðu brautryðjendur álframleiðslu á Íslandi.  Arftakar þeirra tóku við góðu kefli og hafa, í samstarfi við erlenda starfsbræður og -systur, þróað verksmiðjuna til að verða í fremstu röð á mörgum sviðum.  Sprotafyrirtæki hafa þróazt í samstarfi við áliðnaðinn oftast með því að frumkvöðlar þeirra hafa aflað sér dýrmætrar reynslu innan vébanda áliðnaðarins, t.d. í Straumsvík.  Ef hins vegar tæknifólk hefur ætlað sér um of, þótzt í stakk búið að veita ráðgjöf, án þess að afla sér nauðsynlegrar þekkingar og reynslu af viðkomandi ferlum fyrst, hefur það endað með ósköpum. 
2. Fjármagn: Á Íslandi námu fjárfestingar 14,9 % af vergri landsframleiðslu árið 2012.  Þetta er mjög lágt, og umsóknin um aðildina að Evrópusambandinu, ESB, hefur þar engu breytt.  Það var rétt eitt innantóma glamrið úr aðildarsinnum.  Þetta er hættulega lágt fyrir íslenzkan þjóðarbúskap, enda svipað og í Grikklandi, þar sem hagkerfið er við dauðans dyr.  Skýringanna er ekki einvörðungu að leita í gjaldeyrishöftunum, heldur ekki síður í öfugsnúnum stjórnvöldum, sem með fjárfestingafjandsamlegri stefnu sinni, miklum skattahækkunum og viðundurslegum aðferðum, hafa fælt frjárfesta frá, svo að ekki sé nú minnzt á gáleysislegt tal á borð við "you ain´t seen nothing yet" fjármálaráðherrans, þáverandi. Bein afleiðing lítillar fjármunamyndunar í landinu er lágur hagvöxtur, en hann hefur aðeins verið um 2,5 % árin 2011-2012.  Þessi litli hagvöxtur er einn versti áfellisdómurinn yfir vinstri stjórninni. Þetta er ótrúlega lélegur árangur í hagstjórn eftir stórfellt samdráttarskeið.  Með vinstri flokkana við völd er engin von um meiri fjárfestingar og hærri hagvöxt, hversu lengi sem þeir þæfa Berlaymont karla og kerlingar.  Stöðnun hagkerfisins er bein afleiðing stjórnarstefnunnar.  Þar má nefna skattpíningu á formi nýrra skatta og skattahækkana, sem nemur 90 milljörðum kr, bæði á einstaklinga og fyrirtæki.  Þar má líka nefna sífellt meiri skriffinnsku ("red tape"), eyðublaðaútfyllingar og gagnslítið eftirlitskerfi opinberra aðila, sem ESB (Evrópusambandið) heimtar í mörgum tilvikum og stjórnarflokkunum þykir sjálfsagt að skella á fyrirtækin, þó að þetta dragi augljóslega úr atvinnusköpun.  Tryggvi Þór Herbertsson ritaði um þetta góða grein í Morgunblaðið 12. janúar 2013, "Rekstrarumhverfi lítilla og meðalstórra fyrirtækja".  Hann bendir þar á, að lítil og meðalstór fyrirtæki, líklega frá 1-100 manns, veita 90 % mannaflans vinnu á Íslandi.  Þessi fyrirtæki eiga erfitt uppdráttar í reglugerða frumskóginum, sem forræðishyggjan er búin að koma á.  Þetta er farið að virka hamlandi á fjárfestingar þessara fyrirtækja og þar með atvinnusköpun.  Þess vegna verður einn þáttur í að auka fjárfestingar á Íslandi upp í 20 % - 30 % af VLF, eins og brýna nauðsyn ber til, svo að þjóðarkakan nái að stækka ört, að grisja þetta illgresi, sem engu skilar öðru en skjalaflutningi á milli búrókrata.  Tryggvi skrifar: "Ísland hefur undirgengizt miklar kvaðir með samningum um hið Evrópska efnahagssvæði.  Eftirlitsþátturinn er umfangsmikill og margbrotinn.  Reglugerðir eru flóknar og dýrar í framkvæmd.  Tafsamt og dýrt er að afla opinberra leyfa og uppfylla skilyrði þeirra.  Svona mætti lengi telja.  Þá hafa Íslendingar sjálfir leitt í lög og sett í reglugerðir kröfur, sem enn þyngja rekstrarumhverfið.  Hvaða vit er t.d. í því, að það þurfi 13 leyfi og mikinn eftirlitskostnað, ef einyrki vill fara út í skelrækt, eða af hverju þarf fullkomna slátrunaraðstöðu og ómælt eftirlit, ef bóndi vill slátra búpeningi sínum heima á býli ?  Það hlýtur að vera hægt að fara einhvern milliveg frá því, sem nú er", skrifar TÞH.  Það er auðvitað hægt að skera forræðishyggjuna niður við trog, og það verður að gera það til að fá hjól atvinnulífsins til að snúast eðlilega.  Það verður líka að stórlækka tryggingargjald, sem er launatengt gjald, sem hamlar fjárfestingum og nýjum störfum.  Lækkun úr um 8 % niður í 5 % mundi skila sér í minni þörf á atvinnuleysisbótum og aukinni veltu í þjóðfélaginu.  Skattaívilnanir vegna hlutafjárkaupa koma til greina, skrifar Tryggvi, og skal taka undir það.  Gjörbreyting verður að eiga sér stað á framkomu stjórnvalda í garð atvinnulífsins til að örva fjárfestingar, og gjörbreytingu verður að gera á auðlindastefnunni.  Núverandi stjórnvöld virðast líta á það sem sitt helgasta hlutverk að gera auðlindanýtingu tortryggilega og eins óaðlaðandi og óhagvæma fyrir þann, sem vill hætta fé sínu í slíka starfsemi, og mest má vera.  Þessi gróðaótti er sjúklegur.  Ávinningsvonin knýr atvinnuþróunina, og gróðinn safnast sjaldan undir kodda. Ofan af þessari afturhaldshugmyndafræði verður að vinda.  Stjórnvöld hérlendis hafa gjörsamlega farið offari gagnvart auðlindanýtendum.  Svo hart er gengið að sjávarútveginum, að fyrirtæki þar eru tekin að leggja upp laupana og önnur fækka fólki, skreppa saman, geta lítið fjárfest og missa slagkraft á erlendum mörkuðum.  Orkuverð til orkukræfs iðnaðar er við hámark þess, sem gerist á meðal slíkra fyrirtækja, sem standa þurfa óstudd á markaðinum, þó að hann taki dýfu, og samt bæta stjórnvöld á Íslandi gráu ofan á svart með því að skella óvænt á tímabundnum rafskatti og bíta svo hausinn af skömminni með því að framlengja hann viðræðulaust.  Þessar aðfarir hafa rýrt mjög traust erlendra fjárfesta til íslenzkra stjórnvalda, og glatað traust tekur alltaf langan tíma að endurheimta, ef það er þá hægt.  Íslendingar eru að tapa að minnsta kosti 100 milljörðum af árlegri landsframleiðslu vegna fjandsamlegra og afturhaldssinnaðra stjórnvalda.  Um þetta segir Orri Hauksson, framkvæmdastjóri Samtaka Iðnaðarins, í viðtali í Morgunblaðinu 12. janúar 2013 við Hörð Ægisson: "Það er mjög grátlegt, og í raun algjör óþarfi, að við skulum ekki hafa nýtt allan þennan tíma til að leggja grunn að því að efla útflutningsgetu þjóðarbúsins."   Síðasta dæmið um afturhaldssinnuð sjónarmið stjórnvalda er afstaðan til olíuvinnslu á Drekasvæðinu.  Þar hefur íslenzkum stjórnvöldum tekizt að unga út flóknara og illvígara skattkerfi en Norðmönnum, og er þá langt til jafnað, svo að afleiðingin verður sú, að borað verður Noregsmegin og dælt upp úr brunnum Íslendinga.  Ekkert öflugt olíufélag léði máls á þátttöku vegna ofurskattlagningar íslenzku ríkisstjórnarinnar á olíuvinnsluna og hálfvelgju ríkisstjórnarinnar.  Hvers konar endemis barnaskapur er það að hálfu þessarar kjánalegu ríkisstjórnar að leggja öll íslenzku olíuleitareggin í körfu Norðmanna, sem eru nágrannar á Drekasvæðinu og ætla augljóslega að ráða þar framvindunni beggja vegna markalínunnar ?  Við svo búið má ekki standa, ef mönnum er alvara í, að þjóðin auðgist á þessari auðlind.   Með þessu áframhaldi verða allir fundir Noregsmegin.  Vinstri kálfarnir halda, að til þess að ná hámarksarði auðlindarinnar, þurfi að keyra skattheimtuna í botn.  Það er fjarri lagi, eins og kennt er á undirstöðunámskeiðum auðlindanýtingar.  Hér ráða blindingjar, sem virðast hafa dottið ofan úr tunglinu, eru ofan dottnir, og aldrei lært neitt af viti.  Skattheimtan verður að vera lægri en sú norska til að fá alvöru samstarfsaðila, sem skákað geta "Ola Nordmann og Kari".  Á rannsóknarstiginu geta Norðlendingar vafalaust aflað verðmætra þjónustuverkefna.  Það er svo eftir öðru, að Vinstri hreyfingin grænt framboð virðist vera á móti rannsóknum þar norður frá, þó að formaður þeirra hafi látið undan öðrum þrýstingi um úthlutun sérleyfa.  Hláleg eru rökin um, að Íslendingar eigi að láta lindir sínar liggja ónýttar.  Það mun engu breyta fyrir lofthjúp jarðar.  Ofstækismenn, sem blásið hafa á rök stóriðjusinna um minni mengun á Íslandi við álframleiðslu en annars staðar, ættu að hafa hægt um sig í þessum efnum.
3. Stjórnmálalegur vilji: Hér mun allt hjakka í sama vonleysisfarinu og verið hefur, nema skipt verði um stjórnvöld og stjórnarstefnu.  Ríkisstjórnin þarf að fara út á fjármálamarkaðinn og kynna rækilega breytingu á stjórnarstefnu og stjórnarháttum.  Orðum verða að fylgja athafnir á formi skattalækkana, sem gera landið aðlaðandi fyrir fjárfesta.  Þannig munu skatttekjur ríkisins vaxa vegna öflugri skattstofns.  Þetta skilja vinstri menn ekki.  Annars væru þeir ekki vinstri menn.  Við þurfum að verða á pari við Írska lýðveldið, sem er furðu borubratt þrátt fyrir ægilegar klyfjar, sem Evrópusambandið neyddi ríkissjóð þeirra til að taka á sig til að bjarga einkabönkum á Írlandi frá gjaldþroti.  Ástæða þess, að Írar eru furðu rófusperrtir, er, að erlendir aðilar hafa fjárfest í samkeppniiðnaði á Írlandi, sem boðið hefur upp á hagkvæmt skattaumhverfi.  Vitneskjan ein um gas- og olíulindir í lögsögu þjóða hefur jákvæð áhrif á lánadrottna.  Dæmi um þetta eru Kýpverjar, en þeir eru í raun gjaldþrota núna með sína evru og aðild að ESB.  Kýpur fór nýlega fram á lánveitingu að upphæð 17,5 milljarðar EUR, sem jafngildir hvorki meiru né minnu en einni landsframleiðslu Kýpverja.  Hér yrði þess vegna um risalánveitingu að ræða í krafti þess, að talið er, að árið 2019 muni Kýpverjar geta séð ESB fyrir um 10 % af gasþörf þess.  Á íslenzka hluta Drekasvæðisins eru talin vera vinnanleg olía og gas að jafngildi 10 milljörðum tunna.  Andvirði þessarar auðlindar má meta á 1000 milljarða evra, en hafa ber í huga, að stinninginn kostar að ná þessari auðlind upp og koma henni í hendur viðskiptavinarins.                

Ekkert er nýtt undir sólunni

Því er gjarna haldið fram, að Evrópusambandið (ESB) hafi verið reist á rústum Evrópu eftir heimsstyrjöldina síðari, þegar runnið hafi upp fyrir mönnum, að feta yrði nýjar slóðir í samskiptum Evrópuríkja.

Þeir, sem leggja trúnað á, að hér sé nýtt fyrirbæri á ferð, hafa sofið í mannkynssögutímunum sínum.  Maður var nefndur Karl og kallaður hinn mikli, Karlamagnus eða Charlemagne, af því að hann vann það afrek að sameina ríki Germana, að nokkru leyti Galla og Langbarða á Ítalíu.  Hann gerði þetta með fádæma grimmd og var kallaður afhausarinn fyrir vikið.  Karl mikli stjórnaði ríki sínu frá Aachen í Þýzkalandi, þegar hann lá ekki í hernaði.  Þetta ríki liðaðist í sundur strax eftir hans dag.

Um aldamótin 1500 kemur til skjalanna svissnesk höfðingjaætt, Habsborgarar, sem voru illa séðir í sínu heimalandi fyrir grimmd og fégræðgi.  Þeir náðu völdum í hinu heilaga rómverska ríki þýzkrar þjóðar með höfuðstöðvar í Vínarborg.  Þetta ríki náði yfir svipað landsvæði og ríki Karls, mikla, og var í raun og veru forveri ESB.  Það náði þó ekki að tryggja frið í Evrópu. 

Þrjátíu ára stríðið, 1618-1648, lék sumar Evrópuþjóðir mjög grátt og fækkaði fólki í heild um 30 %, en t.d. Prússum fækkaði um 80 %.  Eftir Þrjátíu ára stríðið var haldinn Reichstag, ríkjaráðstefna, í Regensburg, hinni fögru borg Bæjaralands, og þar komu menn sér saman um samskiptareglur, sem dugðu til að hindra aðra stórstyrjöld.  Habsborgararíkið í þessari mynd stóð til 1806, þegar Frakkar, undir forystu Napóleóns Bonaparte frá Korsíku, tóku völdin í Evrópu tiltölulega mótstöðulítið og héldu þeim til 1812, er þeir fóru feigðarför til Moskvu, og voru síðar gjörsigraðir við Waterloo árið 1814 af enska hernum, undir forystu Wellingtons, og prússneska hernum, undir forystu von Blüchers.

Habsborgararíkið sveiflaðist allan tímann á milli sterkrar miðstjórnar og valddreifingar til prinsa og baróna.  Sérstaklega beittu Prússar sér fyrir valddreifingu, þegar þeim tók að vaxa fiskur um hrygg eftir hildarleik Þrjátíu ára stríðsins.  Nú gæti hið sama verið að gerast með ESB.  Tímabil æ meiri sameiningar, "an ever closer union", gæti nú verið komið á leiðarenda.  Evran hefur misheppnazt, og Bretar o.fl. eru í uppreisn gegn Brüsselvaldinu.  Tíminn virðist vinna með Bretum, því að árangur miðstýringar er langt undir væntingum, og æ fleiri verður ljóst, að miðstýring stenzt valddreifingu ekki snúning.  Einfaldast er í því sambandi að bera saman árangur Þýzkalands og Frakklands á seinni árum.  Í Þýzkalandi ríkir valddreifing, en ekkert ríki Evrópu er svo miðstýrt sem Frakkland. 

Nú er í Evrópu hugað að stefnubreytingu fyrir ESB, því að allir, nema Samfylkingarforkólfar, sjá, að fara verður nýjar leiðir til að finna lífvænlegar lausnir.  Habsborgararíkið var nefnt sem forveri ESB.  Þar voru tvær myntir, ein í norðri og önnur í suðri.  Hér skal gera því skóna, að E-mark verði stofnað af lánadrottnum á núverandi evru-svæði, sem láti skuldunautana róa með evruna, sem geti þá fellt hana að vild.  Lánadrottnar evru-svæðisins eru Þýzkaland, Austurríki, Holland, Lúxemburg og Finnland.

Aðalmunurinn á samsetningu Habsborgararíkisins og ESB felst í því, að Stóra-Bretland, þrátt fyrir Brezka samveldið, er í ESB, en var alltaf utan við ríkjasambönd Evrópu áður fyrr.  Bretar munu af hagfræðilegum og sálfræðilegum ástæðum aldrei fleygja sterlingspundinu og taka upp evru.  Eftir því sem ESB nálgast meira að verða sambandsríki ("an ever closer union"), verða Bretar órólegri sem aðildarríki.  Meirihluti brezku þjóðarinnar vill segja skilið við ESB, og þess vegna eykst þrýstingur brezka þingsins á ríkisstjórnina að finna framtíðarlausn á sambandinu við ESB, sem ekki felur í sér aðild.

Bretar vilja láta sitja við fríverzlunarbandalag Evrópu, þ.e.a.s. þeir vilja vera á Innri markaðinum og njóta frelsanna fjögurra, en sleppa stjórnmálalegum sameiningartilraunum með viðeigandi fullveldisframsali til embættismanna, sem aldrei þurfa að standa brezkum kjósendum reikningsskap gjörða sinna.  Bretar eru eðlilega mjög viðkvæmir fyrir þeim lýðræðishalla, sem þeir verða fyrir með framsali fullveldis brezka þingsins til ókjörinna embættismanna og þings í Brüssel, þar sem sjónarmið Breta verða yfirleitt undir. Það getur vel verið, að Brüssel muni sjá ákveðin tækifæri fólgin í aukaaðildarfyrirkomulagi fyrir Breta og aðra líkt þenkjandi.  Brüssel gæti þá samið við Tyrki um slíka aukaaðild, en langdregið inngönguferli Tyrkja er orðinn stjórnmálalegur baggi á ESB.

Berlaymont vill staðla samninga sína við EES-ríkin og ríki með tvíhliða samninga við ESB. Berlaymont mundi sjá aukna skilvirkni og einföldun felast í sams konar aukaaðild allra þessara ríkja.  Það getur vel verið, að slík aukaaðild í hópi m.a. Noregs, Svisslands og Bretlands geti þjónað hagsmunum Íslands betur en núverandi EES-fyrirkomulag, ef aukaaðildin væri aðeins viðskiptalegs eðlis.  Slíkt mundi sennilega falla að núverandi Stjórnarskrá Íslands, og vangaveltur um að heimila fullveldisframsal í Stjórnarskrá yrðu óþarfar, eins og reyndar allt þetta stjórnarskráarhjal, sem ríkisstjórn vinstri flokkanna notar í vafasömu augnamiði.  Hún er ekki heiðarleg í nokkru máli.

ESB væri þá þrígreint, þ.e. ESB-Berlín, ESB-París og ESB-London.  Það er alveg til í dæminu, að Austur-Evrópa mundi leita aukaaðildar með ESB-London.  Samkeppni mundi líklega skapast á milli þessara þriggja stoða ESB, og slíkt yrði Evrópu hollt.  Þetta eru framtíðar vangaveltur, sem eru ekki að ófyrirsynju, því að núverandi fyrirkomulag ESB gengur ekki upp.  Þróun ESB í átt fjölbreytilegs stjórnarfyrirkomulags er í anda fjölbreytni Evrópu.  Það er borin von, ef horft er til sögunnar, að unnt verði að sameina Evrópu í sambandsríki.  Það gæti gagnast alþýðu manna í Evrópu mun betur að hafa fjölbreytni, þar sem allir keppa á Innri markaðinum, sumir í myntsambandi og aðrir með eigin mynt, sumir í sambandsríki, aðrir í ríkjasambandi og enn aðrir í sínu gamla þjóðríki.  Þetta væri áhugaverð deigla, þar sem þróun væri tryggð með innbyrðis samkeppni og með samkeppni út á við.     

 

 

  

   

 

Haustmyrkur

Grátbrosleikur var sviðsettur á fjölum Hótels Hilton Reykjavik Nordica miðvikudaginn 21. nóvember 2012 og kallaður Haustfundur Landsvirkjunar.  Aðalleikarinn fellur augljóslega illa að hlutverkinu, því að hann, og stjórn þessa ríkisfyrirtækis, sem Alþingi kýs til, er búinn að breyta þjóðþrifafyrirtæki í einhvers konar tilraunaverksmiðju furðuhugmynda.  Ef þær yrðu að veruleika, yrði íslenzk orka spákaupmennsku af versta tagi að bráð, og allir mundu lepja dauðann úr skel í kjölfarið, því að viðskiptahugmyndin ber dauðann í sér (getur ekki gengið upp). 

Þetta villuljós í haustmyrkrinu má ráða af athöfnum og athafnaleysi fyrirtækisins ásamt þverstæðukenndum fullyrðingum aðalleikarans, forstjóra þessa fyrrum sómafyrirtækis.  Verða nú tekin nokkur dæmi:

Hann þykist hafa í burðarliðnum orkusölusamninga við 4 fyrirtæki upp á alls 50 MW  og "það er því ljóst, að full innistæða er fyrir verðstefnu Landsvirkjunar", en samt þola þessir samningar ekki dagsljósið.  Hér skal véfengja það þar til hann sannar fullyrðingu sína um, að verðstefna Landsvirkjunar standist.  Sannleikurinn er sá, að þessi forstjóri hefur engan nýjan orkusölusamning gert, ef frá er talinn samningurinn við RTA ISAL, sem var í burðarliðnum, þegar Hörður kom til Landsvirkjunar.  Fyrirtæki hafa flúið Hörð og fengið hagstæðari samninga í Bandaríkjunum (BNA), þegar öll kurl komu til grafar.  50 MW er léleg eftirtekja, hvernig sem á hana er litið.  

Samningar verða að vera báðum í hag, svo að takast megi.  Orkukostnaðurinn er aðeins hluti af heildardæmi fjárfestanna.  Ýmiss konar óhagræði fylgir því að fjárfesta á Íslandi, og þess vegna mun Hörður aldrei ná neinum alvörusamningum, nema hann bjóði hagstæðari kjör en keppinautarnir, þ.m.t. í BNA.  Núna fer orkuverð lækkandi í BNA og á heimsmarkaði vegna skammtímaáhrifa kreppunnar og vegna langtíma áhrifa aukins framboðs á gasi.  Þetta gas er unnið með nýrri tækni, sem Kaninn hefur þróað og kallast "fracking" eða sundrun setlaga á nokkurra km dýpi með vatni undir háum þrýstingi.  Eldsneytisgas þetta mun endast áratugum saman og líklega brúa bilið yfir að endanlegri lausn á orkuvanda heimsins, beizlun samrunaorkunnar, "fusion energy".  Þá eru tvö vetnisatóm þvinguð til að mynda helíumatóm og losa við það gríðarlega varmaorku úr læðingi, sem nýta má til rafmagnsframleiðslu. 

Aðalleikarinn í grátbrosleiknum heldur því fram, að Evrópa sé í fremstu röð við þróun á sjálfbærri orkuvinnslu.  Hvað er til í því ?  Ekkert.  Á undanförnum árum hefur losun Evrópu á gróðurhúsalofttegundum út í andrúmsloftið aukizt vegna lokunar kjarnorkuvera og opnunar nýrra kolaorkuvera.  Evrópumönnum miðar ekki spönn frá rassi, eru eins og færilýs á tjöruspæni, á meðan Norður-Ameríkumenn draga úr losun sinni á koltvíildi, aðallega með því að leysa kolakynt raforkuver sín af hólmi með gaskyntum orkuverum, oft með fjarvarmaveitum og þar með góðri orkunýtni.

Nýjasti grínþáttur Landsvirkjunar heitir Vindmyllugarður.  Hvernig nokkrum gat dottið í hug að setja svo forljót mannvirki upp í "ósnortnum víðernum" íslenzkrar náttúru algerlega að þarflausu og með peningaaustri, er hulin ráðgáta.  Reynsla af rekstri vindmylla er góðra gjalda verð, en hún mun hvorki nýtast Landsvirkjun né almenningi, sem á fyrirtækið. Þetta er hins vegar ein sviðsmynd grátbrosleiks vinstri meirihlutans í stjórn Landsvirkjunar. 

Hörður Arnarson gaf þann 26.11.2012 upp kostnað við eina 900 kW vindmyllu, en Landsvirkjun setur nú upp tvær slíkar nálægt Búrfellsvirkjun, MEUR 1,0.  Líklega á þá eftir að bæta við innlendum kostnaði, en honum verður þá sleppt hér.  Með 10 ára afskriftatíma þessara gripa, að meðaltali fullri nýtingu 30 % ársins, rekstrarkostnaði 20 % af erlenda kostnaðinum og ávöxtunarkröfu 7 %, fæst kostnaðarverð raforkunnar frá þessum gripum 24 kr/kWh eða 188 mill/kWh.  Hér er um að ræða áttfaldan jaðarkostnað í íslenzka raforkukerfinu.  Lesendur skulu hafa í huga, að til að koma þessari vindmylluorku um flutningskerfi og dreifikerfi raforku til notenda þarf viðbótar fjárfestingar, sem nema a.m.k. 6 kr/kWh, svo að kostnaðarverðið verður þá 30 kr/kWh.  Þetta er gæluverkefni, sem vissulega kemst á spjöld sögunnar, en fáir munu vilja láta bendla sig við sóun opinberra fjármuna af þessu tagi.  Framferði af þessu tagi verður ríkisfyrirtæki ekki liðið lengi úr þessu.  Því verður ekki trúað, að Sjálfstæðisflokkurinn muni skrifa upp á vitleysu af þessu tagi.     

Þegar þessi forstjóri Landsvirkjunar kemur svo fram fyrir myndavélarnar og lýsir því yfir glottandi, að von hans standi til þess, að orkuverð á Íslandi hækki og kostnaðarverð vindmylla lækki, svo að verðin nái saman einn góðan veðurdag, þá verður manni öllum lokið.  Fyrir hverja er þessi maður að vinna ?  Er þessum manni sjálfrátt ?  Hvenær verður komið nóg af vitleysunni ?  Þarf ekki að taka þetta vandamál til umræðu á Alþingi ?  Stjórn Landsvirkjunar og þar með þessi forstjóri starfar í skjóli meirihluta Alþingis.   

 "... ásamt því að kanna möguleika á lagningu sæstrengs til Bretlands sem styður við allar meginstoðir stefnu Landsvirkjunar og myndi draga verulega úr áhættu í íslenskri orkuvinnslu. "          

Þessi torkennilegi texti er hafður eftir Herði Arnarsyni á téðum haustmyrkursfundi.  Hann kveður kostnað sæstrengs á milli Íslands og Bretlands vera á bilinu 250-300 milljarðar kr.  Það er af og frá, ef reiknað er með heildarkostnaði verkefnisins, þ.e. strengnum sjálfum og lagningu hans ásamt afriðils- og áriðilsmannvirkjum við báða enda hans og línulögn að lendingarstað.  Að auki kemur svo virkjunarkostnaðurinn sjálfur, en hann er ekki umræðuefnið hér.

Samkvæmt upplýsingum, sem höfundur hefur aflað sér frá Íslendingi, sem stjórnar jarðstrengjavæðingu Danmerkur, en Danir undirbúa nú að færa flutningslínur sínar í jörðu, yrði þessi kostnaður aldrei undir 500 milljörðum kr fyrir um 1000 MW og 1200 km sæstreng. Skekkja forstjóra Landsvirkjunar nemur 100 % og kemur ekki öllum á óvart.

Á téðum haustmyrkursfundi  var hann spurður af fréttamanni um það, hvað Íslendingar þyrftu að virkja mikið fyrir þennan sæstreng.  Svarið var svona 100-200 MW.  Armur ritari þessa pistils varð svo hissa að heyra þetta svar, að hann missti neðri kjálkann niður á bringu, en náði honum samt upp aftur við ritun þessa pistils.

Hvað þýðir þetta eiginlega ?  Það getur aðeins þýtt þrennt.  Í fyrsta lagi, að núverandi hugmyndir um sæstreng snúist um fyrirbrigði, sem er miklu minna en upphaflega var ráð fyrir gert, en það mundi toppa vitleysuna frá fjárhagslegu sjónarmiði.

Í öðru lagi, að í landinu sé fyrir hendi reiðuafl, öllum að óvörum, er nemi yfir 500 MW.  Sá, sem hefði virkjað þetta, væri farinn á hausinn núna vegna hárra fjárfestinga án tekna.

Í þriðja lagi, að téður forstjóri hafi enga tilfinningu fyrir þeim stóru stærðum, sem hann er að véla um núna, enda vanari mW.  Hver skýringanna þriggja er líklegust ?  "Som den observante læser umiddelbart ser ......  ."

Það er reyndar óþarfi að eyða miklu púðri á dagdrauma Landsvirkjunar um sæstreng til útlanda.  Enginn fjárfestir mun verða tilleiðanlegur að leggja fé í svo áhættusamt ævintýri, enda er algerlega borin von, að slíkur geti nokkru sinni borið sig, hvað þá verið þjóðhagslega hagkvæmur.  Að flytja utan vinnu með raforku um sæstreng verður eðlilega aldrei samþykkt á Íslandi.  Ný ríkisstjórn mun koma Landsvirkjun í skilning um það, og þá verður þessi heimskulega ráðstöfun fjár ríkisfyrirtækisins skrínlögð, endir bundinn á gæluverkefni, en fé fyrirtækisins ráðstafað til knýjandi rannsókna og hagkvæmra fjárfestinga.  Kanski verði líka dregið úr sjálfsupphafningu á annarra kostnað ásamt sjálfshóli. 

Að virkja til að stofna til gjaldeyrisskapandi vinnu á Íslandi verður samþykt á næsta Alþingi, og þá varður sú mikla sérfræðingavinna, Rammaáætlun, sem núverandi ráðherrar hafa svívirt, reist úr öskustó og gefið vægi, sem henni ber.  Þá verður Landsvirkjun jafnframt kennt, hvað eftirfarandi markmið hennar merkir: "Markmið Landsvirkjunar er að skila sem mestum arði af orkuvinnslunni til þjóðarinnar".

Núverandi forystusauðir Landsvirkjunar hafa rangtúlkað ofangreint "markmið" hennar fullkomlega.  Þeir vilja hækka hér orkuverð upp úr öllu valdi til fólks og fyrirtækja.  Þar sem Landsvirkjun er ríkisfyrirtæki, er þetta rétt ein skattlagningin, sem jafngildir lífskjararýrnun almennings.  Samkeppnihæfni fyrirtækjanna rýkur þá út í veður og vind, mörg munu komast á vonarvöl og önnur flytjast úr landi.  Síðan munu stjórnmálamenn útdeila ölmusum á báða bóga, fengnum úr sjóðum Landsvirkjunar.  Þetta er viðbjóðsleg atvinnustefna, sem ræna mun margan mann og konu vinnu, en skapa örfáum vinnu hjá Landsvirkjun og nokkrum hjá ríkinu.  Þessi sýn fellur einkar vel að hugarheimi vinstri manna, sem því miður varðandi athafnalífið einkennist af þröngsýni, fordómum og þekkingarleysi á því, sem gagnlegt má telja þjóðarbúinu.

Athafnalífinu og þar með almannahagsmunum gagnast það bezt að halda orkuverði í landinu lágu til styrktar afkomu heimilanna, til að styrkja samkeppnihæfni fyrirtækja og til að laða að erlenda fjárfesta til atvinnubyggingar.  Þetta hefur verið og mun verða stefna Sjálfstæðisflokksins, sem í þessum efnum sem öllum öðrum er á öndverðum meiði við stefnu vinstri flokkanna, Samfylkingar og Vinstri hreyfingar græns framboðs.  

Sjálfstæðismenn hafa gagnrýnt vinstri menn fyrir slagorð þeirra um, að náttúran skuli njóta vafans.  Spurningin er hins vegar vafa hvers ?  Ef um er að ræða vísindalegan vafa, eru sjálfstæðismenn tilbúnir til að hlusta, en ef um er að ræða vafa lýðskrumara og/eða loddara, verður ekki lengur hlustað á slíkt.  Dæmi um fyrra atriðið er Bjarnarflag, og dæmi um seinna atriðið er Neðri-Þjórsá.

Landsvirkjun virðist fara fram með offorsi við Mývatn.  Þar heyr Landvernd varnarbaráttu fyrir íbúana, sem búa í fáeinna km fjarlægð frá borholunum.  Vetnissúlfíð, H2S, mun að óbreyttu eyðileggja loftgæði íbúa og ferðamanna við Mývatn.  Það er gjörsamlega óafsakanlegt í ljósi þess, að mikil loftgæði eru einn helzti kostur þess að búa á Íslandi. 

Ef styrkur H2S í andrúmslofti verður meira en 1 % ársins, hann stefnir nú í 15 %, yfir 50 míkró g í Nm3, sem eru alþjóðleg heilsuverndarmörk, þá ber að stöðva allar framkvæmdir, sem til slíks geta leitt, strax, og skipa verkfræðingum viðkomandi fyrirtækis að finna þær lausnir, sem duga.  Fyrr verði hvorki veitt framkvæmdaleyfi né starfræksluleyfi, hvað sem hinu lögformlega umhverfismati líður.  Ríkir almannahagsmunir og heilsa íbúanna eru í húfi.  Það er til stórskammar, ef Landsvirkjun ætlar að gösslast áfram fyrirhyggjulaust þarna með svipuðum hætti og OR á Hellisheiði. 

Það er ástæða til að efast um, að niðurdæling dugi í þann gljúpa jarðveg, sem þarna er fyrir hendi.  Þarna er vísindalegur efi, og þar á velferð fólks og náttúru að njóta vafans.  

Enginn sambærilegur vafi er uppi á teninginum við Neðri-Þjórsá.  Þurrka á burt skítug skóför Svandísar Svavarsdóttur, fylgisvana sérvitrings og ofstækisþingmanns úr Reykjavík, á Rammaáætlun, hefja þegar samningaviðræður um orkusölu frá Neðri-Þjórsá og virkja þar í kjölfarið í þágu almannahagsmuna.  Þar er ekki eftir neinu að bíða.     

  

  

     

   

   

  

 

 

     

 

 

Fjandsemi í garð arðsemi

Leiðarstef núverandi stjórnarflokka er fjandskapur í garð atvinnulífsins, enda er kjarni úreltrar og skaðlegrar hugmyndafræði þeirra að ganga á milli bols og höfuðs á sjálfstæðum atvinnurekendum, sem mynda hryggjarstykki miðstéttarinnar.  Í öllum efnahagslega þróuðum samfélögum er öflug miðstétt, sem hefur frelsi til athafna og svigrúm til að bæta kjör sín.

Ef einhvers staðar finnst arðsemi, læsa þessir afdönkuðu stjórnmálaflokkar, sem illu heilli eru nú við stjórnvölinn á Íslandi, klónum í hana.  Í tilviki sjávarútvegsins kalla þeir óskapnað sinn auðlindagjald, sem í raun er afar ósanngjörn skattlagning, sem grefur undan eignamyndun í sjávarútvegi og samkeppnihæfni hans við aðrar greinar innanlands og á erlendum mörkuðum.  Um er að ræða fimmföldun á fyrra auðlindagjaldi, sem jafngildir eignaupptöku.  Þess aðför að sjómönnum og útgerðarmönnum verður að stöðva strax og afl fæst til.  Gera þarf vandaða hagfræðilega greiningu á því, hvort þetta örverpi, auðlindagjald, gefur nokkurn skapaðan hlut til samfélagsins, þegar öllu er á botninn hvolft.

Nú neyðast sjávarútvegsfyrirtækin til að færa niður eignasafn sitt, sem skaðar hagkerfi Íslands, því að fjárfestingargeta fyrirtækjanna rýrnar við slíkt.  Fjárfestingar sjávarútvegsins hafa verið í lágmarki undanfarin ár vegna stríðs ríkisstjórnarinnar við útgerðarmenn.  Að færa eignir í veiðiheimildum úr ISK 200 miö niður í 170 mia árið 2012 er grafalvarlegt mál fyrir hagkerfið.  Þetta er enn eitt dæmið um, hversu dýr vinstri stjórnin er íslenzka hagkerfinu.  Við höfum ekki efni á vinstri stjórn, og meirihlutinn hefur ógeð á henni.

Þegar búið verður að kasta þessu furðufyrirbrigði út úr Stjórnarráðinu og á öskuhauga sögunnar, mun koma í ljós beint tap og glataðar tekjur á kjörtímabilinu, t.d. vegna minni hagvaxtar, sem nema yfir ISK 2000 miö eða töluvert meiri fjármunum en andvirði einnar landsframleiðslu á ári.

Það er sannað mál með samanburðarrannsóknum á milli landa, að þjóðhagslega hagkvæmast er, að sjávarútvegur lúti markaðslögmálum og fái frið fyrir stjórnvöldum að öðru leyti en því, að þau ákvarði heildaraflamagn í hverri tegund á grundvelli vísindalegrar ráðgjafar.  Vitleysan krystallast í framkvæmdaáætlun ríkisstjórnarinnar, en þar hefur froðusnakkurinn D.B. Eggertsson, læknir, kynnt nokkur gæluverkefni til sögunnar, sem fjármagna á með ránsfeng ríkisins frá sjávarútveginum.  Það er ekki heil brú í vinstri mönnum.  Þetta er eintóm fjársóun, sem verður að kasta út í hafsauga.  Íslendingar þurfa fjárfestingar, sem mala gull, en ekki blúndulagnir og bróderingar, sem fáir geta lifað af.  

Auk þess að mismuna sjávarútveginum með auðlindagjaldi, sem hvergi annars staðar þekkist og er hagfræðilegt glapræði, hafa stjórnvöld á Íslandi skipt sér af tekjumyndun í sjávarútvegi með fúski, sem dregið hefur úr þjóðhagslegri hagkvæmni sjávarútvegsins.  Inngrip stjórnvalda, sem draga úr arðsemi sjávarútvegsins, eru forkastanleg, enda eru þau þjóðhagslega óhagkvæm.  Stjórnmálalegir sérvitringar og blýantsnagarar í Stjórnarráðinu eiga ekki að hafa vald til aðgerða, sem hygla einum hópi á kostnað heildarinnar.  Með því ganga þeir á stjórnarskráarvarinn rétt eins hóps til atvinnufrelsis. 

Eitt dæmi um þetta er línuívilnun.  Henni komu stjórnmálamenn á til að kaupa sér vinsældir á meðal smábátasjómanna, sem sáu þarna leið til að auka veiðiheimildir sínar í nafni byggðastefnu á kostnað annarra miklu hagkvæmari útgerða og á kostnað tækniþróunar í greininni og gæða framleiðslunnar.  Með því að handbeita línu í landi og takmarka sókn við dagróðra fær útgerðin 20 % ívilnun (aukningu) við kvóta sinn.  Þetta virkar augljóslega letjandi á tækniþróun útgerðarinnar, því að hún er verðlaunuð fyrir að nota úrelt vinnubrögð, sem eru erfið, óþrifaleg og illa launuð.  Óhagkvæmt er að fjárfesta í línubeitingarvél um borð, þegar kvótaaukning fæst gegn handbeitingu. Með þessum hætti á hið opinbera ekki að beita sér.  Ef ríkisvaldið á að skipta sér eitthvað af atvinnuvegunum, á það að vera með framleiðnihvetjandi aðgerðum.

Á fundi á Patreksfirði vorið 2012 upplýsti stjórnandi í fiskvinnslu á svæðinu, að fyrirtæki sitt hefði tekið beitingarkerfi úr 300 t vertíðarbáti til að gera hann út á dagróðra með handbeitingu.  Áður hafði þessi bátur róið á útilegu í 3 daga í senn.  

Áhrif þessara breytinga útgerðarinnar til að nýta sér öfugsnúna hvata, sem stjórnmálamenn höfðu illu heilli sett inn í fiskveiðistjórnunarkerfið, voru eftirfarandi:

• gæði aflans rýrnuðu
• kostnaður við sóknina stóróx
• róa þurfti á heimamið einvörðungu vegna tímamarka
• ekki var unnt að sækja fjarlægari og gjöfulli mið
• olíukostnaður á veitt kg var mun meiri
• dýrara var að handbeita og beitunýting versnaði

Vegna línuívilnunar þótti samt borga sig fyrir útgerðina að stíga þetta skref, sem er augljóslega þjóðhagslega óhagkvæmt.  Þarna voru inngrip stjórnmálamanna í markaðskerfið vissulega til óþurftar, eins og allt of oft er raunin.

Smábátakerfið er annað dæmi um skaðleg inngrip stjórnmálamanna í markaðskerfi sjávarútvegsins.  Hámarksstærð innan þessa kerfis er 15 t/bát.  Þetta er of lítil stærð til að unnt sé að koma við nútímalegri vinnuhagræðingu um borð.  Menn kasta þess í stað fiskinum nokkra metra um borð, sem gerir starfið óþarflega erfitt og dregur verulega úr gæðum aflans. Það vantar rými um borð fyrir búnað til að bæta meðferð afla, t.d. blóðgunarbúnað.  Með 5 m lengri bátum en leyfðir eru mætti bæta úr þessu öllu.  Þar að auki mundi draga úr eldsneytisnotkun per sjómílu, því að þessir stuttu bátar kljúfa vatnið illa og mynda hvirfla í kjölfarið.

Það er óráð og dýrkeypt forræðishyggja að hálfu stjórnmálamanna að ákveða bátsstærð.  Útgerðarmaður með aflahlutdeild á bát á að hafa frelsi til ákveða bátsstærðina sjálfur.  Þannig hámarkar hann arðsemi sína og tryggir beztu hagkvæmni fyrir þjóðarbúið á sama tíma.

Ekki tekur betra við, þegar kemur að strandveiðunum.  Taka má dæmi af Ísafirði.  Þar er kvóti tekinn af togaranum Páli Pálssyni, ÍS-102, og færður bílstjóra, bankastjóra, atvinnurekanda og öðrum, sem geta stundað fiskveiðar í frístundum sínum.  

Bílstjórinn, bankastjórinn og atvinnurekandinn geta ekki keppt við togarann Pál Pálsson um hagkvæmni.  Jaðarkostnaður togarans, þ.e. kostnaður við hvert veitt viðbótar tonn, er aðeins brot af kostnaði þremenninganna í strandveiðunum.  Strandveiðarnar eru í raun niðurgreiddar af hinu opinbera með valdboðinni kvótatilfærslu.  Þessi inngrip stjórnmálamanna í markaðskerfi sjávarútvegsins eru þjóðinni dýrkeypt.  Svo er röflað um að flytja þurfi arðinn af auðlindinni til þjóðarinnar.  Hvílíkur tvískinnungur og blekkingarleikur.  Atvinnusköpunin orkar og tvímælis.  Hvert tonn, sem Páll Pálsson landar, fer til vinnslu í Hnífsdal, en stór hluti strandveiðiaflans er seldur á markað og fluttur burt óunninn.  Hér hafa lýðskrumarar vélað um mikla hagsmuni og valdið lýðnum stórtjóni.

Það, sem hér hefur verið upp talið um forræðishyggju stjórnmálamanna, er þó barnaleikur hjá því, sem koma skal, ef sjávarútvegsóráð núverandi stjórnarflokka nær fram að ganga.  Allar ofangreindar aðgerðir þeirra draga úr þjóðhagslegri hagkvæmni útgerðanna, en stefna Samfylkingar og Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs mun keyra útgerðina í þrot.  Arðsemi er eitur í þeirra beinum, og með ofríki á Alþingi ætla þeir að uppræta hana.  Ríkið skal þá verða allt um vefjandi, og fúskarar í gervi stjórnmálamanna og embættismanna taka allar ákvarðanir fyrir útgerðirnar, þ.e. um, hvað skuli veiða, hvenær, hvernig og hver skuli veiða.  Þar með verður réttlæti vinstri manna og andskotans fullnægt, en samfélagið, einkum við sjávarsíðuna, mun lepja dauðann úr skel.  

Sjávarútvegsóráð ríkisstjórnarinnar á sér hvergi nokkra hliðstæðu í heiminum, og virðist hafa verið kokkað upp á kaffihúsi í R-101.  Aflahlutdeildarkerfið, aftur á móti, sem á Íslandi hefur viðgengizt í þrjá áratugi í grundvallaratriðum, er þekkt um allan heim og viðurkennt sem árangursríkasta fiskveiðistjórnunarkerfi, sem þekkist, bæði m.t.t. hagkvæmni og stjórnunar á nýtingu auðlindarinnar, sem í raun er umhverfisvernd á hafi úti á háu stigi.

Chile er dæmi um land, þar sem ofveiði úti fyrir 4000 km langri strandlengjunni var að gera út af við fiskistofnana, þegar Chilemenn settu á kvótakerfi árið 2001, mjög keimlíkt hinu íslenzka, þar sem kvótar voru ákvarðaðir á grundvelli veiðireynslu og úthlutað án endurgjalds.  Kvótarnir eru frítt framseljanlegir.  Þetta markaðskerfi í sjávarútvegi Chile vann kraftaverk, þar sem stofnarnir brögguðust, skipum og útgerðum fækkaði og arður varð af veiðunum.  Í sumum tegundum hefur að vísu orðið svo mikil samþjöppun, að 91 % veiðiheimildanna hefur safnazt á 4 fyrirtæki.  Þetta er meiri samþjöppun en leyfð er hér.

Ríkisstjórn Chile vill nú setja á auðlindagjald, sem nemur 3,3 % af bókfærðum verðmætum aflahlutdeildarinnar á ári.  Við íslenzkar aðstæður mundi þetta jafngildi auðlindagjaldi um 6,6 milljörðum kr á ári, sem er útgerðinni þungbært, en samt mun lægra en vinstri stjórnin á Íslandi stefnir á, sem er þrefalt hærra en þetta chileanska auðlindagjald.  Útgerðarmenn í Chile mótmæla og vilja, að ríkisstjórnin láti sér duga tekjuskatt af útgerðinni.  Á þessu ári, 2012, eru stefnumótandi umræður á þingi Chile um fiskveiðistjórnunarkerfi framtíðarinnar.

Sjávarútvegurinn stendur víða á tímamótum og brýnt er að láta hagkvæmnisjónarmið ráða.  Það, sem er gott fyrir sjávarútveginn, er gott fyrir þjóðina.  Ef sjávarútvegurinn á Íslandi kiknar undan byrðunum, brestur íslenzka hagkerfið.  Þess vegna ber að veita íslenzka sjávarútveginum frið fyrir öðrum inngripum yfirvalda en ákvörðunum um árlega heildarnýtingu auðlindarinnar auk lokunar svæða o.þ.h.  Það mun reynast heildinni affarasælast, og sú mun vonandi verða raunin áður en yfir lýkur.     

   

   

   

   

 

   

 

Í stríði gegn atvinnuvegunum

Ríkisstjórnin flýtur sofandi að feigðarósi.  Erlendar skuldir ríkisins hrannast upp, af því að stjórnun ríkisfjármála er hálfkák eitt, þó að ekki vanti innistæðulaust grobbið í ráðherrana.  Eitt rándýrt gæluverkefnið rekur annað.  

Þekkingarleysi, ranghugmyndir og fordómar eru leiðarstefið við úrlausn allra viðfangsefna ríkisstjórnarinnar.  Þetta hefur auðvitað leitt til algerrar stöðnunar í þjóðfélaginu, og í vetur er fyrirsjáanleg minnkandi atvinnuþátttaka, hvort sem fækkun starfandi manna stafar af auknum fjölda á atvinnuleysisskrá eða fækkun fólks á vinnumarkaði.  Er engu líkara en ráðherrarnir stundi skefjalausa moldvörpustarfsemi gegn hagsmunum íslenzku þjóðarinnar.

Þegar þjóðarnauðsyn ber til að efla samstöðu allra þjóðfélagshópa, þá sáir ríkisstjórnin fræjum sundurlyndis og efnir beinlínis til illinda við allt athafnalíf landsins.  Vinstri stjórnina varðar ekkert um þjóðarhag; hjá vinstri öfgamönnum, sem ráða innanlandsstefnu ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur, helgar tilgangurinn meðalið.  Tilgangurinn er að brjóta miðstéttina, með sjálfstæða atvinnurekandann í broddi fylkingar, á bak aftur, og meðalið eru taumlausar skattahækkanir; kúgun þegnanna með skattlagningarsvipunni.  Þetta er orðið bæði ólöglegt og siðlaust.  Skattheimtan af fjölskyldum og fyrirtækjum er orðin svo skefjalaus, að um eignaupptöku er að ræða, og slíkt stríðir gegn okkar ágætu Stjórnarskrá.

Einfeldningarnir á Alþingi, sem ábyrgð bera á þessu viðundri í ríkisstjórnargervi, munu hljóta makleg málagjöld, þegar þjóðin fær tækifæri til að kveða upp sinn dóm.  Höktandi staulast vinstri flokkarnir til kosninga og ætla sér að mynda ríkisstjórn með hækju.  Slíkt verða kjósendur að hindra, og það gera þeir bezt með því að veita aðalandstæðingi núverandi ríkisstjórnar, flokkinum, sem vinstri viðundrin óttast mest, gott brautargengi.

Átakanlegt dæmi um helstefnu ríkisstjórnarinnar birtist gagnvart sjávarútveginum.  Síðan aflamarkskerfið (kvótakerfið) var tekið upp 1984 af illri nauðsyn til að bjarga auðlindinni og þar með efnahag landsmanna frá hruni, hefur framlegð (EBITDA) sjávarútvegsfyrirtækja þróazt með einstæðum hætti, eins og hér að neðan er sýnt:

• 1980-1984: framlegð  7 % (sjávarútvegur á heljarþröm)
• 1984-1991: framlegð 15 % (kvótakerfi innleitt 1984)
• 1991-2010: framlegð 21 % (framsal kvóta leyft 1991)

Kvótakerfið og frjálst framsal aflaheimilda er lykillinn að velgengni sjávarútvegsins.  Íslenzki sjávarútvegurinn er með mestu framleiðni í heimi.  Það er af tveimur ástæðum.  Kvótakerfið þvingar fyrirtækin til hagræðingar, og hin lakar reknu leggja upp laupana.  Kvótakerfið hefur fækkað togurum úr 100 í 57, og frá árinu 2000 hefur skipum fækkað um 17 % til 2012. Þetta hefur auðvitað vakið upp óánægju og öfund í garð þeirra, sem vel gengur, en þetta fyrirkomulag eflir óneitanlega þjóðarhag, því að auðlindin er takmörkuð.  Þetta hefur verið meginstoð hagkerfisins að undanförnu.  

Nú vilja skussarnir komast inn bakdyramegin á frímiða frá Samfylkingu og Vinstri hreyfingunni grænu framboði eftir að hafa selt starfandi útgerðarmönnum aflahlutdeild sína dýrum dómum.  Er það siðlegt ?  Er það sanngjarnt ?  Er í því fólgið réttlæti ?  Nei, engan veginn, en loddarar og lýðskrumarar sameignarsinnanna, sem nærast á öfundinni, rógi og illmælgi, hafa ákveðið að fórna meiri hagsmunum fyrir minni til þess að koma sér og forræðishyggju sinni að við úthlutun verðmætanna. 

Þetta hefur þegar valdið landsmönnum miklu tjóni, þar sem stjórnmálamennirnir taka æ meira af kvótahöfunum til útdeilingar að eigin geðþótta.  Sá fiskur er veiddur með miklu meiri tilkostnaði en nemur jaðarkostnaði fyrirtækjanna, sem voru rænd kvóta, gæðin eru í mörgum tilvikum lakari, og þess vegna er þessi stjórnmálalega ráðstöfun til byggðakvóta, strandveiða, línuívilnunar o.fl. þjóðhagslega mjög óhagkvæm.  Við megum ekki við því, að stjórnmálamenn ráðskist með atvinnuvegina, því að hagsmunir stjórnmálamanna eru skammtímahagsmunir, og inngrip þeirra í atvinnulífið dýrkeypt.  Hagsmunir útgerðarmanna eru langtímahagsmunir.  Það, sem er gott fyrir útgerðina, er gott fyrir þjóðarhag. Forræðishyggja stjórnmálamanna hefur ætíð leitt til minni verðmætasköpunar, sem leiðir til lakari afkomu almennings og til þess, að fleiri falla undir fátæktarmörk. 

Árið 2011 var mannfjöldinn í heiminum um 7,0 milljarðar, og spáð er fjölgun um 10 % á hverjum áratug.  FAO (Matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna) telur líklegt, að próteinneyzla á mann muni aukast mikið í framtíðinni og þá einkum í Austur-Evrópu, Asíu og Suður-Ameríku.  Af þessu má álykta, að framtíð matvælaframleiðenda sé björt, og á það t.d. bæði við um íslenzka landbúnaðinn, sem getur aukið framleiðslu sínu mikið og mun geta aflað mikilla gjaldeyristekna, ef sérstaða hans verður ekki eyðilögð, og sjávarútveginn, sem er enn að hagræða til að aðlaga sig hruni fiskistofnanna, sem nú sumir hverjir eru loksins á uppleið.  Fíflagangur sumra stjórnmálamanna getur að vísu hæglega kippt fótunum undan sjávarútveginum.

Í frumvarpi ríkisstjórnarinnar til laga um stjórn fiskveiða voru tillögur um að kollvarpa fiskveiðistjórnuninni með banni við framsali aflahlutdeilda, skerðingu aflahlutdeilda og sölu ríkisins á aflahlutdeildum, einhliða nýtingarleyfum í stað eignar á afnotarétti.  "Die Endlösung" eða lyktirnar áttu að fela í sér þjóðnýtingu aflaheimilda.  Nú eru þessar lyktir réttlættar með nýafstaðinni þjóðaratkvæðagreiðslu um drög að stjórnarskrá.  Sú kosning var blekkingarleikur eða jafvel hreinræktaður skrípaleikur, og hvorki unnt að reisa eitt né neitt á þeim svörum við bjálfalegum spurningavaðli.   

Í ljósi þess, að kvótakerfið hefur reynzt standa öllum öðrum þekktum fiskveiðistjórnunarkerfum á sporði m.t.t. arðsemi útgerða, hags sjómanna með hlutaskiptum, umgengni við auðlindina og þjóðarhags, er fávísleg og fáheyrð tilraunastarfsemi í eldhúsi Steingríms og Jóhönnu með viðbrenndan sameignargraut heimaalninga vinstri flokkanna á Íslandi óábyrg, heimskuleg og þjóðhagslega stórhættuleg.  Slíkur grautur hefur hvergi annars staðar verið fram reiddur, enda stjórnunarlegt og hagfræðilegt glapræði.

Er þetta framferði þekkingarlítilla vinstri manna á viðfangsefnum sjávarútvegs alveg sérstaklega óábyrgt nú, þegar útflutningstekjur landsins hafa dregizt saman um 23 % frá sama tíma í fyrra, og atvinnuútlit í vetur alveg sérstaklega dökkt.

Líklega verður hagvöxtur ársins 2012 sáralítill, ef nokkur, og samdráttur á næsta ári.  Allar áætlanir ríkisstjórnarinnar um ríkisfjármálin og hagkerfi landsins eru þess vegna í uppnámi.  Á tímum sem þessum á ekki að standa að aðför að atvinnuvegunum, eins og þessi lánlausa ríkisstjórn gerir sig hvað eftir annað seka um, heldur verður að sameinast um að snúa vörn í sókn.  Í þeirri sókn verður að leita fordómalaust leiða, sem duga.

Sameignarsinnarnir hafa engan skilning á atvinnurekstri og skilja ekki stöðu sjávarútvegsins.  Í sumum tilvikum nemur hin steingrímska skattlagning öllum hagnaði fyrirtækjanna, af því að ofurskattlagningin, s.k. auðlindagjald, er miðuð við meðaltalsafkomu fyrirtækjanna, sem er alveg einstaklega fjandsamleg og misráðin skattlagning og í stuttu máli út í hött.  Hún stríðir mjög líklega gegn Stjórnarskrá.  Vinstri menn átta sig ekki á því, að forsenda frábærs árangurs íslenzkra sjávarútvegsfyrirtækja er, að þau hafa keypt aflaheimildir fyrir um 200 milljarða kr og hagrætt í rekstri með fækkun skipa og vinnslustöðva.

Hringlandahætti ríkisstjórnarinnar er við brugðið.  Slík vinnubrögð eru auðvitað algerlega óboðleg.  Í frumvarpi ríkisstjórnarinnar vorið 2011 var miðað við að tvöfalda veiðigjaldið, og þótti flestum nóg um.  Við framlagningu fjárlagafrumvarpsins haustið 2011 var miðað við þreföldun.  Niðurstaðan vorið 2012 var fimmföldun.  Þetta sýnir, að ríkisstjórnin kann ekkert til verka.  Hún rannsakar ekki þolmörk greinarinnar áður en hún leggur á gríðarlega skattahækkun.  Miklu fremur fara fram yfirboð og hrossakaup við ríkisstjórnarborðið um skattaálögur.  Þetta sýnir, hversu óhæfir núverandi valdhafar eru.  Þeir valda engan veginn sínu hlutverki.

Reikna má með, að veiðigjöld fiskveiðiársins 2012/2013 verði um 15 milljarðar kr, og þau stefna í 20 milljarða eftir fáein ár.  Í ljósi þess, að tekjuskattur af sjávarútveginum til greiðslu 2012 af tekjum ársins 2011 nemur 5,5 milljörðum kr, sjá allir viti bornir menn, hvers konar geggjun er hér á ferðinni.

Auðlindarenta er ekki sprottin af eiginleikum fisksins í sjónum, heldur er hún afrakstur hagkvæmra veiða og vinnslu, skynsamlegs fiskveiðistjórnunarkerfis og markaðsstarfs á erlendum vettvangi. 

Þetta veitti sjávarútveginum árið 2011 73 milljarða kr í framlegð, en skuldirnar námu þá í árslok 410 milljörðum.  Hann er að greiða árlega um 20 milljarða niður af þessum lánum, sem vart má minna vera, enda voru arðgreiðslur hans árið 2011 aðeins 6,8 % af framlegð (EBITDA).  Það er hreint smáræði af öllu því fé, sem bundið er í sjávarútvegi. 

Það er alið á ótæpilegri öfund og illgirni í garð útgerðarmanna með afnotarétt á aflahlutdeild.  Menn sjá ekki skóginn fyrir trjánum.  Staðreyndin er, að sjávarútvegurinn rétti úr kútnum við innleiðingu kvótakerfisins, og það er ekki lengur til neins að deila um, hvernig það var innleitt.  Nú stafar þessari undirstöðugrein íslenzka hagkerfisins mikil ógn frá Alþingi og frá erlendum mörkuðum, þar sem kaupgeta fer minnkandi og framboð vaxandi.  Þar sem auður sjávaútvegsins hríslast um æðar íslenzka hagkerfisins frá sjómönnum og birgjum útvegsins, fer ekkert á milli mála, að minna verður til skiptanna og þrengra mun verða fyrir dyrum almennings næstu misserin af þessum sökum.         

         

                                                                                                                                             

      

   

Orkuveitan

Nú hefur rannsóknarnefnd skilað af sér um 500 síðna skýrslu um Orkuveitu Reykjavíkur (OR) á tímabilinu 2002-2010.  Niðurstaðan þarf engum að koma á óvart.  Hún er sú, að stjórnendur OR hafa í umboði stjórnar hennar og eigenda farið ömurlega illa að ráði sínu í flestu, er að hinum stærri fjárfestingum Orkuveitunnar laut og sýnt af sér fullkomið gáleysi í meðferð fjármuna Orkuveitu Reykjavíkur, sem leitt hafi til stórfellds tjóns fyrir eigendurna.  Nú hafa trúðar og hluti gamla R-listans, sem ábyrgur var fyrir REI-spillingunni, tekið við stjórnartaumunum, en engin uppstokkun eða kerfisbreyting hefur farið fram hjá OR.  Það lullar allt í gömlu hjólförunum.  

Sjálfstæðismenn voru margbúnir að benda á sukk og svínarí R-listans, sem fór með stjórn borgarinnar lungann úr téðu tímabili, sem var til rannsóknar. Óráðsía OR hófst með R-listanum, og þessir vinstri sukkarar bera höfuðábyrgð á því, hvernig komið er.  Er nema von, að rannsóknarskýrslan komi eins og "julen på kjerringa", þegar Dagur B. Eggertsson, ekki borgarstjóri (ekki einu sinni miðborgarstjóri) er annars vegar ?  Er alveg segin saga, að verstu siðleysingjar í hópi stjórnmálamanna eru vinstri menn við völd.  Þeir opinbera þetta undantekningarlaust með ólýðræðislegum stjórnarháttum, pukri, leyndarhyggju, jafnvel með valdníðslu og annarri spillingu. Kjósendur ráða þess vegna miklu um þetta ástand sjálfir og hafa nú vonandi fengið sig fullsadda af ósköpunum.  Til þess eru skoðanakannanir teknar að benda.   

Varðandi téða maðka í mysunni nægir að rifja upp kosningabaráttuna 2002, er Björn Bjarnason, fyrrverandi ráðherra, leiddi baráttu Sjálfstæðismanna gegn spillingaröflum R-listans.  Þá benti hann hvað eftir annað á slæma meðferð fjármuna Reykvíkinga og gegndarlausa skuldasöfnun OR.  Var honum svarað af hroka og oflæti vinstri sauða, sem réðu ekki við verkefni sitt um að vinna eigendunum, kjósendunum, gagn. Björn sagðist telja fullvíst, að húsbyggingin undir aðalstöðvar OR yrði mun miklu dýrari en R-listinn viðurkenndi, og nú sannar téð skýrsla óheilindi R-lista Samfylkingar, Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs og því miður Framsóknarflokksins og að Björn Bjarnason hafði rétt fyrir sér í gagnrýni sinni á stjórnun R-listans á Orkuveitu Reykjavíkur í einu og öllu.

Í skýrslunni er leitað skýringa á ófremdarástandi OR og það fundið Orkuveitunni helzt til foráttu, að stefnumið hennar, markmið og lýsing á hlutverki, hafi verið illa skilgreind.  Það er einfalt að benda eftir á á alls kyns einkenni í þessa veru ásamt því að hengja út fólk, sem ekki reyndist valda stjórnunar- og ábyrgðarhlutverki sínu.  Það er stórhættulegt, þegar slíkir persónuleikar leita út í stjórnmál til að véla um fé annarra.  Rannsóknarskýrslan bendir því miður ekki á úrræði, sem duga, en slík úrræði eru samt til.  

Sagt er í skýrslunni, að allt muni batna, ef fagaðilar, þ.e. fólk með tækniþekkingu og viðskiptaþekkingu á þeim sviðum, sem Orkuveitan fæst við, verði skipað í stjórn.  Auðvitað eru borgarfulltúarnir nú teknir að kýta um þetta.  Þetta er þó deila um keisarans skegg.  Það er undir hælinn lagt, hvort þetta úrræði yrði til bóta, þegar borgarstjórnin er enn fulltúi eigendanna.  Einn aðalsökudólgurinn, lýðskrumari par excellance, Dagur REI meir, hefur flúið í skjól og tekið undir það, að borgarfulltrúar eigi ekki að sitja í stjórn OR, jafnvel ekki með læknispróf.  Þessi Dagur ætlar sem sagt að setjast í aftursætið og stjórna þaðan.  Það er ekki betri sú músin, sem stekkur, en hin, sem læðist.  

"O, sancta simplicitas", sögðu Rómverjar, eða ó, heilaga einfeldni.  Hverju skiptir þessi skrýtna ráðstöfun, ef eignarhaldið verður óbreytt ?  Að sjálfsögðu er þetta kattarþvottur, engin uppstokkun, og mun lítið bæta hag Reykvíkinga og annarra eigenda Orkuveitunnar.  Í raun og veru nær þessi tillaga rannsóknarnefndarinnar skammarlega skammt, og það er ekki hægt að taka hana alvarlega.  

Hið eina, sem dugir til að bæta hag núverandi eigenda til lengdar og bæta hag OR, er að kljúfa rafmagnsvinnsluna frá öðrum þáttum starfsemi OR, eins og skylda er samkvæmt tilskipun Evrópusambandsins um frjálsa samkeppni í raforkuvinnslu, stofna um raforkuvinnsluna hlutafélag og selja félagið hæstbjóðanda.

Mestur hluti fjárfestinga OR og stærstur hluti yfir 200 milljarða kr skuldar stafar af raforkuvinnslunni.  Þar hefur líka mest farið úr böndunum við áætlanagerð, svo að það er Deginum ljósara, að þar á bæ eru menn fjarri því að ráða við viðfangsefnið jarðgufuvirkjun til raforkuvinnslu. Mikil hitavatnsvinnsla fylgir alltaf raforkuvinnslunni, nema 90 % orkunnar sé sóað, og mundi nýja fyrirtækið, ROR, selja OR heita vatnið, sem til fellur.  Á slíku mundu báðir geta grætt, því að heitt vatn sem aukabúgrein ROR er ódýrara í vinnslu en frumvinnsla heits vatns yrði fyrir OR.  Ef ROR ætlar að okra á OR með heitt vatn, fer OR frekar út í frumvinnslu.  Samningar ættu þess vegna að nást á skynsamlegum nótum. 

Ef nýja hlutafélagið, ROR, hækkar raforkuverðið um of, þá snúa viðskiptavinirnir sér til annarra raforkubirgja, svo að ekki þurfa gömlu eigendurnir að óttast hækkun raforkuverðs umfram það, sem gamla stjórnmálasukkið mundi kalla fram.  Söluandvirði ROR mundu eigendurnir, Reykjavík, Borgarnes o.fl., geta notað til að grynnka á skuldum sínum og lækka í kjölfarið útsvarið eða auka þjónustustigið.  Stjórnmálamenn gætu síðan valið um að kjósa sjálfa sig eða handlangara sína í stjórn OR til að reka hitaveituna, vatnsveituna, fráveituna og rafveituna, sem sér um dreifingu rafmagns til notenda.  Þetta er raunveruleg lausn á vandamálinu, en ekki hálfkák, eins og rannsóknarnefndin lagði til og stjórnmálamenn í þrengingum tyggja upp eftir henni. 

Er alveg dæmalaust, að á þessa lausn, sem blasir við og ber af sem gull af eiri, skuli hvergi sjást minnzt, og er slíkt til marks um rétttrúnaðinn, doðann og drungann, sem forsjárhyggjustjórnvöld í Stjórnarráðinu við Bankastræti 0 og hjá öndunum á Tjörninni hafa valdið.