Um hvað eiga stjórnmál að snúast ?

Nú eru Alþingiskosningar í nánd, og þess vegna ekki að ófyrirsynju að líta yfir völlinn í tilraun til að gera sér grein fyrir meginlínum stjórnmálanna á Íslandi. Grundvöllur stjórnmálabaráttunnar hér er frelsi til tjáningar með málefnalegum hætti.

Stjórnmálin ættu að snúast um þjóðfélagsleg markmið og leiðir til að ná þeim.  Því miður er hvort tveggja í nokkurri þoku, af því að menn sjá ekki upp úr skotgröfunum vegna púðurreyks.  Sem dæmi má taka eftirfarandi spurningar um stöðu mála árið 2020:

1. Hvernig viljum við, að fullveldi landsins verði háttað ?
2. Hvar viljum við, að hagkerfi landsins verði á vegi statt ?
3. Hvernig viljum við, að ríkisbúskapurinn standi ?
4. Hvernig á að haga skattheimtunni ?    

Hér koma dæmi um möguleg markmið og leiðir að þeim.  Vegna skiptra skoðana á þeim aðhyllist fólk ómeðvitað eða meðvitað mismunandi stjórnmálastefnur og raðar sér í mismunandi stjórnmálaflokka, eins og drepið verður á hér að neðan:

1. Hér er spurningin í reynd sú, hvort menn telji landi og þjóð til meiri farsældar, að endanlegt ákvörðunarvald um landsmálefni verði í Reykjavík eða utan landsteinanna.  Um þetta eru skiptar skoðanir.  Í sögulegu samhengi má benda á til glöggvunar, að framfarir á öllum sviðum þjóðlífsins tóku stakkaskiptum með Heimastjórn 1904.  Það má ótvírætt rekja til innlends ráðherra í Reykjavík, en áður sat Íslandsráðherrann í ríkisstjórninni í Kaupmannahöfn og var jafnan danskur. Gríðarleg óánægja er á meðal sumra evruþjóða með miklar fjárhagsskuldbindingar þeirra vegna lána til illa staddra evruþjóða.  Brüssel vill sameiginlega skuldabréfaútgáfu, og þá munu allir sitja í súpunni.  Þýzka ríkisstjórnin stendur gegn þessu, og Stjórnlagadómstóllinn í Karlsruhe hefur úrskurðað, að Bundestag verði að samþykkja allar nýjar skuldbindingar Þjóðverja, sem ígildi séu fullveldisafsals að einhverju leyti.  Þjóðirnar eru annars ekki spurðar, og það er verulegur lýðræðishalli á ESB-Evrópusambandinu.  Sjálfstæðisflokkurinn telur hag lands og þjóðar bezt borgið með Heimastjórn, en Samfylkingin vill flytja endanlegt ákvörðunarvald til Brüssel.  Aðrir eru beggja blands.  Í þessu máli er ekki hægt að vera "opinn í báða enda".  Barnalegasta skoðun, sem haldið hefur verið á lofti hérlendis í háa Herrans tíð, er sú, að afstaðan til aðildar ráðist af því, hvað komi upp úr poka jólasveinsins í Brüssel.  Viðbáran er í senn hláleg og grátleg, af því að hún lýsir í senn yfirdrepsskap og og einfeldni.  Í pokanum verða sáttmálar ESB með mismunandi aðlögunarákvæðum, sem til lengdar skipta engu máli, enda haldlausir gagnvart Evrópudómstólinum.  Ólíkt var staðið að 1949, þegar Sjálfstæðisflokkurinn lagði spilin á borðið og kvað upp úr um, að Íslendingar yrðu að taka afstöðu í Kalda stríðinu og skipa sér í lið samkvæmt þeirri afstöðu.  Þá var ekki siglt undir fölsku flaggi hugleysis, eins og stjórnarflokkarnir gera nú. Þannig taldi Sjálfstæðisflokkurinn öruggast árið 1949 að ganga í NATO til að tryggja fullveldið.  Aðrir flokkar voru í raun klofnir um þetta eða á móti. Þá var að hrökkva eða stökkva.  Öryggishagsmunir landsins í stórveldaátökum þess tíma voru í húfi.  Með inngöngu í ESB mundum við lenda í suðupotti margs konar átaka, t.d. á milli norðurs og suðurs og í togstreitu á milli Þjóðverja og Frakka. Forveri Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs var á móti aðild að NATO og VG er enn á móti, þó að hún geri ekkert með það stefnumið sitt í ríkisstjórn frekar en ýmis önnur.  Óheilindi vinstri flokkanna láta ekki að sér hæða. 
2. Verg landsframleiðsla, VLF, þarf árið 2020 að nema um ISK 2400 milljörðum til að ríkissjóður, sem nú skuldar um ISK 1508 milljarða, eigi sér viðreisnar von.  Til að svo verði þarf hagvöxtur á ári hverju að verða 5,0 % að jafnaði.  Svo öflugur hagvöxtur næst aðeins með fjárfestingum, sem nema um 20 % af VLF eða ISK 330 milljörðum á ári.  Fjárhagslega og tæknilega er þetta raunhæft, ef hér sezt framfararíkisstjórn að völdum, en með afturhaldsríkisstjórn, eins og nú lafir við völd, er slíkt algerlega borin von, eins og dæmin sanna.  Hagvöxtur fer nú minnkandi hérlendis.  Hagvöxtur árið 2011 var 2,6 %, en var fyrstu 6 mánuði 2012 2,4 %.  Þetta er allt of lágt til að hagkerfið braggist, en þessi lági hagvöxtur er í boði vinstri stjórnarinnar og bein afleiðing af sinnuleysi hennar, doða og ómennsku. Fólki á vinnumarkaði fer nú fækkandi beinlínis vegna stjórnarstefnunnar, sem er haldin þversögn.  Á sama tíma og leitast er við að finna leiðir til að orða samkomulag við stækkunarstjóra ESB með einhverjum þeim hætti, sem höfðað gæti með jákvæðum hætti til meirihluta landsmanna, sem er vinna unnin fyrir gýg, þá er fjandskapazt út í erlenda fjárfesta á öllum vígstöðvum, nema eigendur vogunarsjóða, sem Steingrímur J. Sigfússon og ríkisstjórn hans færði bankana á silfurfati um leið og hann færði skuldarana undir fallöxina.  Fyrir þennan og fleiri gjörninga, s.s. svo nefnda Icesave-samninga, er ei nema réttmætt að hann svari til saka fyrir Landsdómi. Þar er um margfalt verra brot að ræða en í Tamílamálinu, danska Landsdómsmálinu, sem Evrópuráðið hefur ekki fett fingur út í, þó að það muni fordæma málareksturinn gegn Geir Haarde, enda hvað annað átti Geir að gera en hann gerði ?  Halda fund ? Þessar fjárfestingar verða að megninu til að snúast um að auka útflutningsverðmætin eða framleiðnina í útflutningsatvinnuvegunum.  Frekari skuldasöfnun ríkisins upp fyrir 100 % af VLF, eins og stefnir í undir óráðsíustjórn Samfylkingar og Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs, er þjóðhættuleg og mun enda með hræðilegri kjaraskerðingu landsmanna og þjóðargjaldþroti, eins og Argentínumenn o. fl. hafa mátt líða fyrir.      
3. Það verður strax að stöðva hallarekstur ríkissjóðs, og það væri vert að auka fjárhagslegt aðhald með Alþingismönnum með því að fylgja fordæmi Þjóðverja um að setja í Stjórnarskrá strangar takmarknir á hallarekstri ríkissjóðs.  Það væri þó líklega nóg að kveða á um aukinn meirihluta þingheims, t.d. 2/3 eða 42 talsins, sem skilyrði fyrir samþykkt fjárlagafrumvarps með halla.  Núverandi hallarekstur er með öllu siðlaus lántaka hjá afkomendum okkar að þeim forspurðum, sem þeir munu sjálfir þurfa að greiða að meira eða minna leyti.  Núverandi skuldabaggi, um 100 % af VLF, er stórfelld ógn við fullveldi landsins, því að það þarf ekki að verða óvenjuleg náttúruvá eða kreppa til að afkomugrundvellinum sé kippt tímabundið undan útflutningsatvinnuvegunum, og ríkissjóður lendi þannig í greiðsluvanda og fái lágt lánshæfismat.  Málpípur ríkisstjórnarinnar, geimverur og spunasnatar, halda á lofti blekkingum um, að ríkisreksturinn sé í góðu lagi.  Þeir fara með ósannindi.  Vinstri stjórnin hefur ekki ráðið við það verkefni að hemja ríkisútgjöldin og auka tekjur ríkissjóðs með eflingu hagkerfisins.  Hagkerfið er í raun enn minna en árið 2006.  Ríkisstjórn Geirs Hilmars Haarde gerði samkomulag við Alþjóða gjaldeyrissjóðinn, AGS, haustið 2008 um ríkisbúskapinn og endurfjármögnun hans.  Þar var mikilvægur áfangi fólginn í að ná jafnvægi í grunnþáttum ríkisbúskaparins, þ.e. án vaxtaliða, árið 2011.  Ríkisstjórnin gafst upp við þetta, og árið 2011 var 43 milljarða kr halli á grunngerð ríkisbúskaparins. Ríkissjóður er stjórnlaus.  Ríkisstjórnin hefur ekki stjórn á neinu, sem máli skiptir fyrir þjóðarheildina, en vill vera með nefið niðri í hvers manns koppi, eins og forræðishyggjufólki er tamt.  Téð ríkisstjórn Geirs bjargaði landinu frá gjaldþroti með Neyðarlögunum.  Steingrímur J. Sigfússon, sem aldrei hefur verið sterkur á svellinu, þegar að fjármálum kemur, er nú tekinn til við að þakka sér þau á erlendum vettvangi, en hann var andsnúinn þeim á Alþingi haustið 2008 sem andsetinn væri.  Steingrímur minnir nú á Björn að baki Kára. 
4. Ferill ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur á skattasviðinu hefur sannað Laffler-ferilinn um samband skattheimtu og skatttekna.  Mikil skattheimta, eins og ríkisstjórnin tíðkar, minnkar skattstofninn miðað við það, sem annars væri, og að því kemur, að skatttekjur lækka vegna gegndarlausrar skattheimtu.  Vinstri stjórnin skeytir ekkert um slíkt.  Hagvöxtur er ekki á dagskrá hennar, og hún hirðir ekkert um eyðingu starfa með hækkandi skattheimtu.  Ríkisstjórn Jóhönnu hefur stórskaðað skilvirkni skattkerfisins með því að hækka jaðarskatta og flækja skattkerfið.  Ofan af öllu þessu er nauðsynlegt að vinda, og réttlætismál er að afnema ójafnræði á milli fyrirtækja og rekstrarforma gagnvart skattlagningu.  Þannig ætti að lækka efsta virðisaukaskattsþrepið um 2,0 % á ári fyrsta kjörtímabilið um leið og miðþrepið væri afnumið og ýmist fært í neðsta (7,0 %) eða hæsta þrepið.  Þjónusta hins opinbera skal bera VSK til jafns við þjónustu einkaaðila.  Tekjuskatt einstaklinga skal einfalda niður í eitt þrep og frítekjumark.  Eignaskatt ber að afnema, eins og alla aðra tvísköttun.  Fjármagnstekjuskattur skal vera 10 % án undantekninga, en skal ekki reikna af verðbótum.  Þessar skattkerfisbreytingar og aðrar umbætur á því munu ýta undir aukna veltu í þjóðfélaginu og minnka svarta markaðinn.  Lækkun á tekjuskatti fyrirtækja úr 20 % í 14 % mun ýta undir fjárfestingar.  Allt mun þetta skapa heilbrigðan hagvöxt og stækka skatttekjugrundvöllinn, sem leiða mun til aukinna skatttekna.  Það verður hins vegar líka að spara í ríkisrekstrinum til að ná endum saman og til að tryggja sjálfbæran hagvöxt.  Þetta þarf að gera með uppskurði á bótakerfinu, mati á nauðsyn hvers liðar og athugun á því, hvort einkarekstur getur tekið að sér sömu þjónustu með lægri tilkostnaði án þess að draga úr gæðum. Með þessu móti á ríkissjóður að geta greitt vexti og afborganir skulda á bilinu 100-150 milljarðar kr á ári, er frá líður, og lækkað þannig skuldabyrðina.

Lausnin á kreppunni er ekki að breiða yfir mistökin með peningaprentun, eins og eru ær og kýr vinstri manna, og heldur ekki að berjast við vindmyllur eins og upprætingu leti eða græðgi, enda standa þessir eðlisþættir djúpum rótum í manninum.  Þótt náttúran sé lamin með lurki, þá leitar hún út um síðir, sögðu Rómverjar.  Hér er rétt að leita í smiðju til Adams Smiths, sem benti á lausnina í skipulagi, þar sem lestir mannanna eru beizlaðir og beint í jákvæðan farveg fyrir samfélagið.

Fyrsta skrefið er að átta sig á því, að peningaprentun veldur ekki því, að samfélag geti eytt meiru en það aflar. Peningaprentun umfram raunverulega verðmætasköpun í þjóðfélaginu veldur alltaf verðbólgu, sem er þjófnaður hins opinbera á fé borgaranna.  Það er heldur ekki lausn á vandanum, að skuldir brenni upp á verðbólgubáli eða að skuldir séu afskrifaðar.  Slíkt hefur það einvörðungu í för með sér, að lánadrottnar verða að taka á sig tapið, og þeir verða þá að sama skapi að hafa minna umleikis í framtíðinni.  Kjósendur verða að átta sig á því, að ekki er endalaust unnt að reka ríkissjóð með halla, heldur verða stjórnmálamennirnir að sníða ríkissjóði, og þar með velferðarkerfinu og öðrum útgjaldaliðum, stakk eftir vexti. Bezta ráðið til að halda aftur af stjórnmálamönnunum er að takmarka seðlaprentunarvald Seðlabanka og bankakerfis.  Það ætti að gera samhliða annarri uppstokkun bankakerfisins, þar sem afnám ríkisábyrgðar og aðskilnaður innláns- og fjárfestingarstarfsemi er lykilatriði.  Slíkt yrði í takti við tilhneiginguna annars staðar í Evrópu í samskiptum ríkis og fjármálastofnana um þessar mundir.                      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Heimskreppa í aðsigi

Hagtölur hvaðanæva að úr heiminum eru óbjörgulegar nú um stundir.  'I öllum heimshlutum dregur úr hagvexti og sums staðar mjög mikið.  Dæmi um það eru Asíulöndin Indland og Kína.  Valdaskipti eru framundan í haust í Kína, og eykur það enn á óvissuna um þróun mála þar í þessu eins flokks ríki Kommúnistaflokks Kína.  Kína er orðið næststærsta hagkerfi heims, og ládeyða þar hefur áhrif hvarvetna. Fjárfestingar í Kína hafa árum saman numið 50 % af VLF (vergri landsframleiðslu), sem er einsdæmi, og þegar svo mikið er fjárfest, fer ekki hjá því, að töluvert sé um slæmar fjárfestingar.  Einmitt þetta hefur verið uppi á teninginum í Kína.  Héraðshöfðingar Kommúnistaflokks Kína hafa verið í samkeppni hver við annan um vegleg gæluverkefni, sem engu hafa skilað til baka, þ.e. verið án arðsemi.  Slíkar fjárfestingar eru alger sóun á fé og virka lamandi á hagkerfið, er frá líður. Fé án hirðis glatast.

Kína sýpur nú seyðið af óstjórn kommúnistanna.  Markaðskerfi og kommúnismi fara illa saman.  Kínverska hagkerfið hægir nú hratt á sér.  Sennilega endar það með samdrætti og uppreisn gegn einræði kommúnista.

Kínverjar hafa afturkallað stórar pantanir á hráefnum frá vorinu 2012.  Þetta hefur áhrif á heimshagkerfið.  T.d. keypti Kína árið 2011 40 % af kopar, sem á boðstólum var í heiminum.  BRIC-löndin, með Kína sem veigamest, áformuðu að nota 3,7 milljón tunnum meira á dag árið 2012 en árið 2011.  Úr því verður ekki.  Eftirspurn þeirra eftir olíu mun líklega ekkert aukast í ár.  Spurn BNA og ESB-ríkjanna mun minnka um a.m.k. 1,5 milljón tunna.  Olíuverð ætti þess vegna að lækka, en OPEC reynir líklega að tefja þá þróun með því að draga úr framleiðslu.  Annars væri heimsmarkaðsverð á olíu orðið lægra en reyndin er.

Spá OECD fyrir hagvöxt heimsins árið 2012 nam í  maí 2012 3,4 %, en er líklega allt of há.  Málmverð hefur hríðfallið, t.d. á járngrýti, kopar og áli, og er það meginskýringin á taprekstri samsteypu á borð við Rio Tinto.  Þetta er mjög neikvæð þróun fyrir Ísland, sem verður að fá miklar erlendar fjárfestingar til að rífa sig upp úr fúafeni stöðnunar hagkerfisins og vinna bug á grafalvarlegri skuldastöðu ríkisins, sem afturhaldið í Stjórnarráðinu hefur leitt á þjóðhættulegt stig.  Þyngra verður undir fæti að afla fjárfestinga í slæmu árferði en góðu.     

   

"It is the economy, stupid" var sagt áður um stærsta áhrifavald kosningaúrslita í BNA. Valdaskipti kunna að vera framundan í Bandaríkjum Norður-Ameríku, BNA, því að núverandi stjórnvöldum hefur ekki tekizt að blása almennilegu lífi í hagkerfið, þó að tekizt hafi með ærnum tilkostnaði að koma í veg fyrir langvarandi samdrátt.  Seðlabanki BNA hefur þó teygt sig mjög langt í peningaprentun.  Slíkt hefnir sín ávallt með verðbólgu.  Verðbólga er peningaþjófnaður, sem kemur verst niður á hinum lakar settu. 

Evrópa er í algerum lamasessi.  Hluti álfunnar gengur með betlistaf í hendi í Brüssel og Berlín í veikri tilraun til að hindra þjóðargjaldþrot.  Allar björgunartilraunir verða unnar fyrir gýg, ef samhliða nýjum lánveitingum eða afskriftum fer ekki fram kerfisbreyting á þjóðfélagsskipaninni.  Stappar nærri kraftaverki, ef slíkt gengur eftir. Þess vegna er útlitið svart fyrir Evrópu. Annað mál er, að uppi á Íslandi eru einfeldningar við völd, sem endilega vilja auka enn á vanda Íslands og gera vandamál Evrópu að sínum, þó að margar ESB-þjóðir líti nú frelsi Íslands öfundaraugum.

Gríðarlegar skuldir hvíla á fyrirtækjum Evrópu.  Fram til 2016 falla USD 4,2 trilljónir í gjalddaga, MUSD 507 árið 2012 samkvæmt Standard & Poor´s og USD 1,3 trilljónir árið 2014.  Þessar miklu skuldir munu virka hagvaxtarlamandi í Evrópu og bætast ofan á óvissuna um, hvort evran stendur eða fellur.  Margt bendir þess vegna til djúprar og langvinnrar heimskreppu í vændum.  Við þessar aðstæður þurfa Íslendingar á öllu öðru fremur að halda en úrræðalausu, sífrandi afturhaldi, sem með ofstæki reynir að ganga af sjálfbjarga miðstétt í landinu dauðri.  

Vextir eru mjög lágir núna um allan heim og hafa verið þannig um hríð.  Afleiðing slíks hefur alltaf orðið há verðbólga í kjölfarið.  Til að vinna á verðbólgunni eru seðlabankar vanir að hækka vexti, og slíkt hægir óhjákvæmilega á batanum.

Fyrir viðskiptaþjóðir Íslendinga eru horfurnar slæmar, og það boðar ekki gott fyrir efnahag Íslands.  Útflutningstekjur bíða hnekki, sem er ávísun á kjararýrnun.  Við slíkar aðstæður er skynsamlegt að reyna að lækka skuldir sínar.

Hvað hefur ríkisstjórn landsins gert til draga úr afleiðingum af heimskreppu á Íslandi ?  Því er fljótsvarað.  Nákvæmlega ekkert.  Hún flýtur sofandi að feigðarósi og virðist hvorki vita í þennan heim né annan.  Þessi hegðun er til vitnis um getuleysi og/eða ábyrgðarleysi, og hvort tveggja veitir ríkisstjórninni falleinkunn í landsstjórn. 

Ríkisstjórnin er á eftir áætlun við að ná jöfnuði á ríkisrekstrinum.  Vaxtakostnaður ríkissjóðs eykst þess vegna stöðugt og nemur nú um 80 milljörðum kr, sem er gjörsamlega fráleitt í rekstri með tekjur upp á um 500 milljarða kr. Þetta er hið versta mál í ljósi horfa á minnkandi útflutningstekjum.  Ríkisstjórnin hefur nákvæmlega ekkert gert til að koma hjólum athafnalífsins í gang með því að örva vilja til fjárfestinga, t.d. erlendra félaga.  Þvert á móti hefur ríkisstjórnin latt til slíks og sett upp margvíslegar hindranir fyrir fjárfesta.  Það eru þess vegna engin stórverkefni að fara af stað núna, eins og nauðsyn ber til og séð hefði verið um, ef forsjálni hefði gætt við landstjórnina.  Atvinnuástandið næsta vetur verður hryllingur í boði verklausrar vinstri stjórnar með annarlegar hvatir, en ríkisstjórnin heldur ósannindum að almenningi um, að allt sé í stakasta lagi og atvinna sé að aukast.  Staðreyndirnar tala öðru máli, því miður.  Ástandið er hættulegt, og nauðsyn ber til, að kjósendur láti ekki blekkjast af fagurgala hræsnara og loddara.

Allt hefur verið gert til að draga kjarkinn úr innlendum fjárfestum í hefðbundnum greinum.  Gengið er í berhögg við landbúnaðinn um kerfisbreytingar með samningum við ESB, sem ógna tilvist landbúnaðar á Íslandi.  Á tímum vaxandi gæðakrafna neytenda og óska um heilsusamlegt fæði er þetta stórt skref aftur á bak.  Skógrækt og landgræðsla hafa setið á hakanum, svo að mun minni binding koltvíildis hefur átt sér stað en verið hefði með óbreyttum fjárveitingum til þessara þörfu verkefna. Spyrja þarf í þjóðaratkvæðagreiðslu um, hvað þjóðin vill í atvinnumálunum.  Á að ríkja hér framfarahugur á öllum sviðum og áherzla á menntun fólks í raungreinum, eða á afturhaldið í landinu að fá sínu framgengt með einskis nýtum gæluverkefnum sínum og banni við framfarasporum á öllum sviðum og eyðileggingu sjávarútvegs og ferðamannaþjónustu með ofurskattlagningu ? 

Valið er einfalt.  Framfaraleiðin, sem liggur um slóðir aukinnar framleiðslu, meiri framleiðni og tæknivæðingar, mun skipa Íslandi sess á meðal ríkja heims með mestu velmegun, en afturhaldsleiðin, sem liggur um eyðimörk ónytjungslegra og skaðlegra gæluverkefna, mun óhjákvæmilega leiða til þjóðargjaldþrots.

Sjávarútvegurinn er í uppnámi vegna vanhugsaðra gjörða ríkisstjórnarinnar.  Þar er hótað eignaupptöku, svo að sjálfgefið er, að fjárfestingar eru í algeru lágmarki og viðhald einnig.

Ríkisstjórnin hefur kastað sprengju inn í ferðaþjónustuna með ósvífinni hótum um hækkun virðisaukaskatts af gistingu.  Einfeldningsrök hennar um, að slík hækkun komi lítið niður á landsmönnum, eru fyrir neðan hellur.  Hækkunin kippir stoðunum undan arðsemi fjárfestinga í geiranum, og fáir þora eðlilega að fjárfesta í gistirými, þó að full þörf sé á því. 

Fjölmargir Íslendingar, sem hvorki eiga fellihýsi né húsvagn, nýta sér gistiþjónustu dreifbýlisins. Veit Huang Nubo af þessu ?  Mun skáldið draga sig inn í skel sína nú, þegar syrtir í álinn fyrir Kínverjum og deilur magnast við Japani, sem leitt geta til hernaðarátaka ?  Einhver sagði, að stríð þyrfti til að eyða kreppunni.  Það var einmitt úrræðið í Evrópu á 4. áratugi 20. aldar. Öfgaflokkar eflast einmitt í Evrópu núna.   

Ekki hefur farið fram hjá neinum, hversu köldu hefur andað frá ríkisstjórnarflokkunum í garð stóriðju og virkjanaáforma.  Tímabundinn skatt á raforku til stóriðju átti að vera búið að afnema samkvæmt samkomulagi, sem ætlunin virðist vera að svíkja.  Slík framkoma í garð erlendra fjárfesta er til þess eins fallin að veikja tiltrú þeirra í garð íslenzkra stjórnvalda og grafa undan áhuga þeirra á aukinni starfsemi hér, sem krefst aukinna raforkukaupa.  Það gæti verið með ráðum gert af ríkisstjórninni. 

Orkuvinnslufyrirtæki, sem reisa starfsemi sína á jarðgufu, virðast svo vanburða, að þau séu vart í færum til frekari virkjanaframkvæmda á næstunni, enda hljóta þau að leysa mengurvandamál jarðgufuvirkjana áður en lengra er haldið.  Hæpið er, að þau geti boðið heildsöluverð á raforku, sem samkeppnihæft sé á alþjóðlegum markaði.  Þau verða líka að gæta þess að láta ekki viðskiptavini greiða niður raforkuna með háu verði á heitu vatni.

Engum vafa er hins vegar undirorpið, að orkuvinnslufyrirtæki, sem reisa starfsemi sína á vatnsorku, geta boðið samkeppnihæft orkuverð til alþjóðlegra fyrirtækja.  Stærsta fyrirtækið, Landsvirkjun, er hins vegar með böggum hildar á samkeppnimarkaði í skugga eina eigandans, ríkisvaldsins.  Fyrirtækið hefur spennt bogann allt of hátt í verðlagningarmálum.  Orkuverð fer lækkandi á alþjóðlegum markaði af ýmsum ástæðum. Það er ekki einvörðungu vegna samdráttar í efnahagsstarfsemi heimsins, eins og talsmenn Landsvirkjunar hafa þó haldið fram, heldur er um langtíma þróun að ræða, sem stafar af tækniþróun við vinnslu á gasi, s.k. setlagagasi, sem virðist hafa farið framjá einhverjum uppi á Háaleitisbrautinni. 

Þá kann að styttast í "lokalausn" á orkuvandanum, sem er samrunaorkan. Nú er tækifæri fyrir Landsvirkjun til að bjóða samkeppnihæft verð að nýju, en það mun hún tæpast gera með núverandi húsbónda í Stjórnarráðinu.  Allt bíður næstu Alþingiskosninga. 

Allar meginstoðir íslenzka hagkerfisins eru í uppnámi í upphafi mikils samdráttarskeiðs í hagkerfum heimsins.  Ferill núverandi ríkisstjórnar er með endemum.  Þjóðfélagsástandið er ömurlegur vitnisburður um starfshætti óhæfrar ríkisstjórnar, sem margoft hefur sýnt, að hún setur framgang eigin sérvizku og fordóma ofar þjóðarhagsmunum.  Forsætisráðherrann er að leggja upp laupana.  Afraksturinn er ekki aðeins afspyrnu rýr í roðinu, heldur er hann með þeim hætti, að réttast er að kalla saman Landsdóm til að vega og meta, hvort landráð hafi verið framin í embættistíð hans. 

      

 

 

    

 

 

   

Að evru fallinni

Beygur er nú í mörgum Evrópumanninum vegna stöðu illa ígrundaðrar tilraunastarfsemi stjórnmálakokka hinnar sameiginlegu myntar.  Nú eftir að markaðirnir bera ekki lengur traust til evrunnar, munu evruríkin, jafnvel með aðstoð AGS, ekki hafa neitt bolmagn til að hindra hrun gjaldmiðilsins.

Fjármálakreppan, sem hófst með lausafjárþurrð banka árið 2007, olli miklum eignabruna eftir eignabólumyndun vegna mikillar aukningar peningamagns í umferð, og náði hámarki með gjaldþroti Lehman Brothers 15. september 2008, hefur kostað banka og ríkissjóði óhemju fé.  Allt var þetta vegna mjög ógætilegrar peningamálastefnu seðlabanka og lausgirtrar útlánastefnu banka.  Fjárfestingarnar skiluðu litlum sem engum arði, eins og nú er að koma á daginn í Kína og mun valda bæði fjármálalegri og stjórnmálalegri kreppu þar.  Þeir, sem kasta fé á glæ með ógætilegum fjárfestingum eða gæluverkefnum, hljóta sína refsingu.  Sannast bezt þar, að sígandi lukka er bezt.

 Það er ekkert borð fyrir báru lengur.  Valið stendur á milli peningaprentunar Seðlabanka evrulands, ECB, og þess að láta skeika að sköpuðu.  Allur fjárausturinn til að fresta þjóðargjaldþroti Suður-Evrópu ríkjanna er unninn fyrir gýg, og allt er það fé glatað.  Þetta er Jens Weidemann, seðlabankastjóra Þýzkalands, ljóst flestum löndum hans.  Ítalinn, sem nú stjórnar seðlabanka evrunnar, vill fá að blása í glæðurnar.  Mikil barátta stendur yfir innan ECB (seðlabanka evrunnar) og ESB um peningamálin, enda eru Spánn og Ítalía á heljarþröminni.

Mun meira fé mun glatast við gjaldþrotin en nú er búið að verja til björgunaraðgerða, en fallið verður ekki umflúið úr þessu; það verður ekki við neitt ráðið.  Bolmagnið hrekkur ekki til. Ýmsir bankar munu þá rúlla á hliðina og aðrir standa tæpt. Eina lausnin út úr skuldakreppu er að binda endi á skuldasöfnun.  Þetta á ekki sízt við um ríkissjóðina, hverra forráðamenn verða að læra að sníða sér stakk eftir vexti.  Þessi einfalda staðreynd á líka við um íslenzka ríkissjóðinn. 

Þjóðirnar, sem í hlut eiga, munu eiga um sárt að binda í 5-10 ár, enda ekki hafa nokkurt lánstraust.  Kaupmáttur þeirra og lífskjör munu hrynja, sem hefur slæm áhrif á utanríkisviðskipti margra landa, þ.á.m. Íslands.  Íslendingum er betra að fara strax að huga að nýjum mörkuðum í stað Suður-Evrópu, t.d. í Suður-Ameríku og Austur-Evrópu. 

Umsagnaraðilar, sem tjáðu sig um verðbréfafallið 9. ágúst 2007, héldu því fram, að markaðurinn mundi rétta sig af á nokkrum vikum.  Þeir gáðu ekki að því, að fjármálakerfi heimsins var orðið helsjúkt eftir að Nixon, Bandaríkjaforseti, rauf alla viðmiðun bandaríkjadals við gullfótinn.  Eftir það var taumlaust hægt að prenta peninga.  Þetta varð í stuttu máli íslenzka fjármálakerfinu að falli árið 2008.  Þeir, sem kjósa að koma sökinni á tiltekna íslenzka stjórnmálaflokka, skilja ekki eðli málsins og gera sig seka um loddaralega umgengni við sannleikann og hreinræktað lýðskrum.  

Evran hverfur sem mynt, enda hafa engir hag af henni, nema Þjóðverjar.  Þeir munu fá sitt þýzka mark aftur, sem verður sterkara en evran og mun þannig halda aftur af útflutningsgetu Þjóðverja.  Þeir munu verða fyrir efnahagslegu áfalli við hrun evrunnar, enda munu þeir tapa stórfé.  Sunnan Alpa og vestan Rínar verður ekki feitan gölt að flá.  Þjóðverjar munu þess vegna snúa sér til austurs, og í Austur-Evrópu verður fjárfest mun meira en annars staðar í Evrópu.  Austur-Evrópa verður áreiðanlega mjög samkeppnihæf á þessum áratugi.  Þar er talsvert af auðlindum í jörðu, t.d. setlagagasi.

Þeir, sem ekki höfðu látið ginnast til að taka upp evruna, munu sleppa skárst, þegar ósköpin dynja yfir.  Þar ber Bretana hæst, en þeir munu standa með pálmann í höndunum með sitt sterlingspund.  Þessir atburðir munu styrkja London sem fjármálamiðstöð Evrópu, og Frankfurt mun ekki um sinn bera sitt barr.  Brezkir bankar munu að vísu tapa háum upphæðum á óförum Suður-Evrópu, en enska sterlingspundið mun samt styrkjast við brotthvarf evrunnar.  Hagkerfi Bretanna er að sumu leyti fallvalt vegna gríðarlegrar skuldsetningar einstaklinga, fyrirtækja og hins opinbera og mikillar hlutdeildar fjármálakerfisins í efnahagskerfi landsins, en að öðru leyti ætti að vera traustur grundvöllur fyrir brezka hagkerfið að verða hið næst stærsta í Evrópu vestan Rússlands; t.d. er aldurssamsetning Breta hagstæð.  Bretar munu deila og drottna í Evrópu, eins og þeir gerðu þar til járnkanzlarinn, Otto von Bismarck, sameinaði Þjóðverja með blóði og járni.  Í kjölfar sameiningar Þýzkalands 1871 tóku Þjóðverjar mjög að láta að sér kveða í Evrópu, en nú horfir ekki vel fyrir þeim vegna rétt einnar misheppnaðrar tilraunar til sameiningar Evrópu.   

Andrúmsloftið í Evrópu verður væntanlega svo eitrað við hrun peningakerfisins í evrulöndunum 17, að starfsgrundvöllur ESB í sinni núverandi mynd verður ekki lengur fyrir hendi.  Líklegt er, að sjónarmið Breta um það, hvernig ESB á að starfa, sem og á fleiri sviðum, verði ofan á.  ESB mun þess vegna verða skorið niður við trog og breytast í fríverzlunarsvæði.

Líklegt er, að Rússar muni reyna að seilast til meiri áhrifa í Evrópu en verið hefur, einkum á gömlum áhrifasvæðum sínum í Austur-Evrópu.  Ekki er víst, að þeim verði kápan úr því klæðinu, nema í Hvíta Rússlandi og í Úkraínu.  Þeir hafa reynt sig með orkuvopnið og skrúfað tímabundið fyrir gasflæðið til að knýja fram vilja sinn.  Nú eru hins vegar að skipast veður í lofti, og orkumarkaðurinn að breytast úr seljendamarkaði í kaupendamarkað.  Svo er setlagagasinu fyrir að þakka, en með því að þróa tækni við vinnslu þess hefur tekizt að auka mjög gasframboð í heiminum, og orkuverð hefur jafnframt lækkað.

Hvaða áhrif mun þessi þróun hafa á hagsmuni Íslands ?  Það þarf að efla tengslin við Þýzkaland og Bretland, því að í þessum löndum eru mikilvægir markaðir fyrir Íslendinga á sviði áls, sjávarafurða og ferðamennsku.  Jafnframt ber höfuðnauðsyn til að leita nýrra markaða utan Vestur-Evrópu.  Álitlegir markaðir munu t.d. myndast í Austur-Evrópu og í Asíu að ógleymdri Suður-Ameríku.  

Miklir atburðir eru að öllum líkindum framundan í Evrópu.    Hvaða áhrif munu þeir hafa hérlendis, t.d. á stjórnmálin ?  Stefna Samfylkingarinnar um, að alfa og omega íslenzkra stjórnmála eigi að verða að tengja Ísland sem nánustum böndum við stórríki Evrópu, bíður skipbrot. Málflutningur formanns viðræðunefndar ríkisstjórnarinnar við stækkunarstjóra ESB er lítilsigldur, þar sem hann útskýrir, að hann burðist við að skapa Íslendingum sem bezta stöðu til að sækja í styrktarsjóði ESB. Það hefur aldrei verið talið eftirsóknarvert í þessu landi að ganga fyrir höfðingjana með bettlistaf í hendi. Samfylkingin hefur enga aðra hugsjón en þennan betlistaf. Samfylkingin mun þess vegna líða undir lok með evrunni og ESB.  Farið hefur fé betra.  Einsmálsflokkur, sem verður ber að kolröngum boðskap, sem gengur algerlega á skjön við þjóðarhag, er dauðadæmdur.  Ljóst er, að flokkurinn er bráðfeigur, þegar liðsuppstilling hans fyrir komandi kosningabaráttu, er skoðuð.  Flokkur með slíka forystu er auðveld bráð fálka á flugi.   

Hvað verður þá um garminn Ketil skræk, þegar Skugga-Sveinn hrekkur upp af ?  Vinstri hreyfingin grænt framboð, ærulaus, enda með allt á hælunum, hefur tengt örlög sín svo rækilega við örlög Samfylkingarinnar í því ólánsstjórnarsamstarfi, sem að nafninu til lafir enn, að henni verður vart margra lífdaga auðið.  Ný framboð munu kasta rekunum á hræið. 

VG er meðábyrg fyrir þeim undirlægjuhætti, sem verið hefur kennimark ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur gagnvart ESB og fjármálaveldi Evrópu.  Þau færðu erlendum vogunarsjóðum bankana á silfurfati.Líklegt er, að Steingrímur Sigfússon innsigli svikaferil sinn í komandi samningaviðræðum um makrílinn.  Á ferli þessarar ríkisstjórnar hefur engu verið líkara en hún gangi erinda erlendra afla gegn hagsmunum Íslands.  Skeleggasti gagnrýnandi feigðarflans forystu og þingflokks VG, sem allur, utan Guðfríðar Lilju Grétarsdóttur, greiddi atkvæði með því að senda umsókn um inngöngu í ESB til Brüssel, Hjörleifur Guttormsson, náttúrufræðingur, ritaði góða grein í Morgunblaðið 23. ágúst 2012, "Framfylgjum stefnu okkar gegn ESB-aðild í stað orðavaðals":  

Yfirstandandi viðræðum við ESB um aðild Íslands að sambandinu verður ekki líkt við annað en leikhús fáránleikans, þar sem aðeins einn stjórnmálaflokkur í landinu, Samfylkingin, stendur að baki málinu og fullljóst, að meirihluti landsmanna er andvígur aðild.  Enginn botn fæst í viðræður um "kaup og kjör" í Brüssel á þessu kjörtímabili, enda þurfa menn engar viðræður til að setja sig inn í þann grundvöll, sem ESB hefur byggt á til þessa og er forsenda aðildar." 

"Bjarghringurinn, sem litið er til í Berlín og Brüssel felst í yfirtöku ESB á efnahags- og fjármálastjórn aðildarlanda og þannig grundvallarbreytingu í átt að sambandsríki.  Hvers konar vitfirring er það við slíkar aðstæður að standa í aðildarviðræðum af Íslands hálfu og aðlögun íslenskrar stjórnsýslu að ESB ?"   

"Nú reynir á Alþingi að koma böndum á þennan skollaleik, og í þeim efnum þarf VG að tala skýrt.  Forysta flokks verður að geta horfst í augu við fólkið, sem er ætlað að vera burðarásar í stjórnmálastarfi, að ekki sé talað um að skírskota til trausts manna, þegar kemur að kjörklefanum." 

Hér ritar fyrrverandi ráðherra Alþýðubandalagsins tæpitungulausan texta beint úr grasrót Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs.  Forysta flokksins er rúin trausti.  Formaður og varaformaður eru aðhlátursefni, hvort með sínum hætti.  Forystan er föst í eigin ósannindavef og getur ekki horfzt í augu við staðreyndir.  Hún snýr öllu á haus, enda er hún búin að eyðileggja stjórnmálaflokkinn, sem Hjörleifur Guttormsson og hans líkar hafa stutt með ráðum og dáð hingað til.  Svo falla krosstré sem önnur tré.

 

  

 

 

 

   

 

 

Orkuverð hér og þar

Það er kunnara en frá þurfi að segja, að stjórn og forstjóri Landsvirkjunar hafa mótað aðra stefnu um verðlagningu raforku en fyrrverandi stjórn og forstjóri, Friðrik Sophusson.  Skammt er frá því að segja, að nýja stefnan hefur reynzt hið mesta óráð, enda er hún reist á röngum forsendum.

Hin fyrri ranga forsenda er, að íslenzk orka sé að keppa við evrópska orku um viðskiptavini, og þess vegna beri verðlagningunni að draga dám af verðlagningu raforku í Evrópu.  Þetta er kolröng forsenda, eins og bezt sést á því, að undanfarin tvö ár hefur áliðnaður á meginlandi Evrópu dregið saman seglin um fjórðung.  Ástæðan er orkuskortur í Evrópu, m.a. vegna lokunar kjarnorkuvera, og ótti fjárfesta við kolefnisskatt.  Nú hefur framkvæmdastjórn ESB hins vegar lýst því yfir, að til að varna "kolefnisleka" til annarra landa, sem ekki ætla að leggja kolefnisskatt á, muni hún veita tímabundna undanþágu frá kolefnisskatti til samkeppniiðnaðar. Þetta mun þó hvorki nægja til að draga að nýja starfsemi á sviði orkukræfs iðnaðar né auka við þá, sem fyrir er, því að raforkuseljendur í Evrópu eru ófúsir að gera langtímasamninga um orkusölu vegna óvissunnar í Evrópu. 

Vestur-evrópsk orkufyrirtæki gerðu þau mistök fyrir nokkrum árum að gera samning til 20 ára um kaup á gasi frá Gazprom í Rússlandi á verði, sem er fimmfalt núverandi gasverð í Bandaríkjunum, BNA.  Reyna kaupendurnir nú að fá þessum samningum hnekkt.  Rússneski björninn vill hins vegar tengja gasverð við heimsmarkaðsverð á olíu. Nú eru hins vegar að þróast sjálfstæðir gasmarkaðir, sem munu knýja orkuverð niður á við.  Af þessu sést, að orkumarkaðurinn á Íslandi á fátt sameiginlegt með evrópska markaðinum og augljóst, að þessir tveir markaðir þróast eftir ólíkum leiðum, enda birgjar og viðskiptavinir gjörólíkir.

Hin ranga forsendan er, að raforkuverð í heiminum sé á uppleið, og þess vegna sé réttlætanlegt að hækka á einu bretti heildsöluverð um þriðjung.  Þessi skoðun Landsvirkjunarforystunnar er annaðhvort reist á mikilli vanþekkingu eða kolröngum ályktunum af tiltækum staðreyndum, því að þessu er þveröfugt farið, eins og rakið var í greininni, "Don Kíkóti tengir vindmyllur með sæstreng", hér á vefsetrinu og tíundað verður enn frekar í þessum pistli. Verðlagningarstefnu Landsvirkjunar verður að gjörbreyta hið fyrsta. Annars missa Íslendingar af mikilvægum erlendum fjárfestingum og iðnaðartækifærum.  Sæstrengsóra má skrínleggja strax, því að raforkuverð í Evrópu hefur þegar náð hæstu hæðum og mun fara lækkandi að raunvirði.

Ástæðan fyrir verðlækkun raforku í heiminum, sem hafa mun sín áhrif í Evrópu, er gríðarleg aukning framboðs á eldsneytisgasi, bæði venjulegu jarðgasi og s.k. setlagagasi (shale gas).  Áætlað er, að gasbirgðir heimsins muni endast í 200 ár þrátt fyrir, að það muni líklega standa undir 35 %-50 % af frumorkunotkun heimsins um 2050, sem jafngildir um tvöföldun hlutdeildar m.v. nútímann.  Þar er orkubylting á ferðinni. 

Verðið á gasi hefur vegna mikils framboðs fallið á frjálsum mörkuðum, en þar sem gasverð er enn tengt olíuverði, eins og í Evrópu, þar sem Gazprom neitar að lækka verðið, hefur verðið lækkað mun minna. Gasverðið og þar með raforkuverðið í Evrópu mun þó án vafa lækka enn meira á næstu árum að raunvirði.  Landsvirkjun er þar af leiðandi á kolröngu róli með sína gríðarlegu orkuverðshækkun nýrra langtímaorkusamninga.  Af þessum ástæðum hefur Landsvirkjun orðið af hagstæðum langtímasamningum. Þetta þýðir, að Landsvirkjun verður að taka upp hefðbundna verðlagningarstefnu, sem reist er á jaðarkostnaði í kerfinu í stað einhvers konar spákaupmennsku. Þá er virkjunum stillt upp í hagkvæmniröð og t.d. meðaltal kostnaðar 5 næstu virkjana lagt til grundvallar verðlagningu. Komandi Alþingiskosningar munu vonandi valda straumhvörfum á þessu sviði sem mörgum öðrum.   

Hlutdeild gass á kostnað kola við raforkuvinnslu hefur stóraukizt í Bandaríkjunum og er nú komin í 25 % og gæti verið komin yfir 50 % árið 2030 vegna verðþróunar og helmingi minni koltvíildislosunar per kWh en í kolakyntum orkuverum.  Bandaríkjamönnum hefur þannig tekizt að minnka koltvíildislosun sína um 800 milljónir tonna af CO2 án skuldbindinga á meðan þessi losun hefur vaxið í ESB þrátt fyrir orðagjálfur stjórnmálamanna og tuð búrókrata, skuldbindingar Kyoto og 20/20 markmiðin og tilskipanir kommissara í Brüssel um hið mótsetta. 

Evrópa er furðusein á sér að taka við sér í nýtingu setlagagass.  Draugasögur eru þar á kreiki um eld, sem standi út úr krönum fólks í heimahúsum vegna blöndunar gass við drykkjarvatnsforða.  Tækniþróun við vinnslu setlagagassins er ör, og umhverfisáhætta við vinnsluna er lítil, en ávinningur andrúmslofts og buddu almennings ótvíræður. Þjóðverjar hafa mótað aðra stefnu í orkumálum.  Þeir ætla að auka gríðarlega hlutdeild sjálfbærra orkugjafa í orkuvinnslu sinni, þ.e. vinds, sólar og lífmassa, og verða 50 % af frumorkunotkun þeirra árið 2040.  Gasbyltingin fellur ekki að þessum áætlunum, en iðnaði Þýzkalands lízt ekki á blikuna vegna mun hærra orkuverðs og minni áreiðanleika í orkuafhendingu.  

Sýnir þetta dæmi með skýrum hætti muninn á því, hvernig frjáls markaður og haftamarkaður vinnur, t.d. á sviði mengunarvarna.  Stjórnmálamönnum verður ekkert ágengt, ef þeir eru úr tengslum við athafnalífið.  Það, sem bandarískir stjórnmálamenn gerðu, var að veita vinnsluleyfi fyrir setlagagasið, sem sumir evrópskir stjórnmálamenn hafa bannað.  Þar með tryggðu Bandaríkjamenn mikið framboð af gasi, einnig í þjóðaröryggislegu augnamiði, og markaðurinn hefur síðan unnið sitt starf neytendum í hag og umhverfinu til góðs.   

Undanfarinn áratug hefur orðið bylting í olíu-og gasvinnslu heimsins.  Þessi tæknibylting er að breyta eldsneytismarkaðinum úr seljendamarkaði í kaupendamarkað.  Tvennt kemur hér til:

1. Bortækni hefur fleygt fram.  Nú er hægt að bora á ská og lárétt.  Samhliða hefur mælitækni tekið framförum.  Geislavirknimælingar gefa til kynna, hvar er berg og hvar er sandur eða setlög.  Leiðnimælingar gefa til kynna, hvort í sandinum eða setlögunum er að finna eldsneyti.  Lág leiðni gefur til kynna olíu eða gas.  Þannig er unnt frá einum borpalli að beina borkrónunni á líklegar lindir.  Iðulega er borað 2-3 km lóðrétt og síðan allt að 12 km á ská eða lárétt.  Gefur auga leið, hversu mjög boranir verða árangursríkari og ódýrari fyrir vikið, enda hafa fjölmörg fyrirtæki sérhæft sig í þessari nýju bortækni.  Fyrirtæki með miaUSD40 í veltu á þessu sviði geta búizt við miaUSD5 í hreinan ágóða.
2. Hin byltingin er jarðgasvinnsla úr setlögum.  Þá er ofangreindri bortækni beitt og síðan er dælt vatni niður undir miklum þrýstingi.  Vatnið sprengir upp setlögin og losar um gas þaðan, sem síðan streymir upp.  Þessi aðferð nefnist "fracking" á ensku, sem nefna mætti sundrun á íslenzku. Nokkuð mikið vatn er notað við þetta, en þó minna en á golfvöllum BNA. 

Nú eru þekktar gasbirgðir í heiminum 755 Trn m3 samkvæmt "International Energy Agency" og skiptast þannig eftir landsvæðum (Trn m3=trilljón rúmmetrar; 1 Trn=1 þúsund milljarðar):

• Austur Evrópa að Rússlandi meðtöldu: 174 Trn m3 eða 23 %
• Mið-Austurlönd: 137 Trn m3 eða 18 %
• Asía (Kyrrahafsmegin): 132 Trn m3 eða 18 %
• OECD-Norður-Ameríka: 122 Trn m3 eða 16 %
• Afríka: 74 Trn m3 eða 10 %
• Mið-og Suður-Ameríka: 71 Trn m3 eða 9 %
• OECD-Evrópa: 45 Trn m3 eða 6 %

Þessi dreifing gasauðævanna er allt önnur en dreifing olíuauðævanna.  Fyrir vikið sér OPEC sína sæng út breidda.  Bandaríkin (BNA) eru frumkvöðlar setlagagasvinnslunnar og stefna að því að verða sjálfum sér nóg um eldsneytisþörf innan fárra ára, en Bandaríkjamenn flytja nú inn 17 milljónir tunna af olíu á sólarhring.  Þetta mun gjörbreyta valdajafnvæginu í heiminum, og mikilvægi Hormuz-sunds mun stórminnka.  Fyrir vikið gæti orðið friðvænlegra í heiminum.

Núna skiptist frumorkuvinnsla heimsins nokkurn veginn þannig: olía, kol og gas hvert með um 26 %, alls 78 %, og fallvötn, kjarnorka, vindur ofl. endurnýjanlegt: um 7 % hvert, alls 22 %.  Gasnotkun mun aukast á kostnað olíu og kola, og heildareldsneytisnotkunin mun aukast, þannig að summa eldsneytisorkugjafanna mun fara yfir 80 % árið 2035, en það ár búast Bandaríkjamenn við, að árleg notkun þeirra á gasi nemi 820 miö m3 og sjái BNA fyrir helmingi frumorku sinnar.  Þeir eru frumkvöðlar á þessu sviði, svo að um 2050 má vænta helmingshlutdeildar gass í frumorkunotkun heimsins.

Nú er koltvíildislosun út í andrúmsloftið um 30,7 Gt/a, en spáð er, að hún muni vaxa um 20 % til 2035 og nema þá 36,8 Gt/a, þrátt fyrir helmingi minni losun á hverja kWh frá gasbruna en kolabruna.  Skýringarinnar er þar að leita, að orkuverðið mun lækka og þar með mun orkunotkun vaxa per mann (og þar að auki verður fólksfjölgun).  Afleiðingin verður sú, að aukið gasframboð mun ekki leiða til minni losunar gróðurhúsalofttegunda. 

Árið 2035 er hins vegar mjög líklegt, að samrunaorkan verði komin til skjalanna.  Einkafyrirtæki í Bandaríkjunum eru komin að þröskuldi í þróun samrunaorku, og það eru yfirgnæfandi líkur á, að innan tveggja áratuga muni takast að ná endanlegri lausn á orku-og gróðurhúsaloftsvanda heimsins.  Þá kunna endurnýjanlegar orkulindir og tiltölulega mengunarlausar að lækka í verði.  Grípa verður gæsina á meðan hún gefst.     

      

ESB-friðarbandalag eða harðsvírað hagsmunabandalag

Hvers konar fyrirbrigði er Evrópusambandið-ESB ?  Forveri þess, Kola-og stálbandalagið, var stofnað af Frökkum, Þjóðverjum og Benelúxmönnum í kjölfar heimsstyrjaldarinnar seinni.  Haft var á orði, að þetta samstarf ætti að hindra um aldur og ævi endurtekningu hildarleiksins 1939-1945.  Var eitthvað hæft í þessu ?  Nei, friðartalið, svo göfugt sem það var, var huliðshjálmur harðsvíraðra hagsmunaafla.  Nú vilja jafnaðarmenn Íslandi ganga þeim á hönd, hvað sem það kostar, en þeim mun ekki verða kápan úr því klæðinu.  Eftirsókn jafnaðarmannanna í auðvaldssamkundu þessa mun verða þeim fjötur um fót um alla framtíð.  

Það var vísast engin þörf á stofnun Kola-og stálbandalagsins og síðar Evrópubandalagsins, nú Evrópusambandsins, ESB, til að varðveita friðinn, því að fælingarmáttur kjarnorkusprengjunnar var nægur gagnvart því að hefja vopnuð stórveldaátök.

Ástæða var til þess fyrir Þjóðverja að sjá á eftir Elsass og Lothringen yfir til Frakklands og undarlegt, að ekki skyldi vera haldin atkvæðagreiðsla um það í þessum héruðum, hvorum megin landamæra Frakklands og Þýzkalands íbúarnir skyldu búa.  Ekki verður hér fjölyrt um þá stóru fláka, sem skornir voru af Þýzkalandi austanverðu og færðir Póllandi, og má þar nefna Slesíu og Austur-Pommern. Hvort sem ESB er á dögum eður ei, er samt útilokað, að til styrjaldar komi í Vestur-Evrópu vegna landamæradeilna.

ESB var í raun ekki stofnað til að varðveita friðinn, heldur til að koma ár Evrópuríkjanna, gömlu nýlenduveldanna, fyrir borð í heimi, þar sem þessi ríki hvert um sig höfðu ekki lengur bolmagn til að láta að sér kveða. Þetta kom ljómandi vel fram í áhugaverðu viðtali við einn af iðnjöfrum Þýzkalands, Carl H. Hahn, í Sunnudags-Mogganum 24. júní 2012.  Þar segir hann m.a.:

"Hins vegar má ekki líta fram hjá því, að fyrir 120 árum bjuggu í Þýzkalandi 7 % af jarðarbúum.  Eftir nokkur ár verðum við, þökk sé fæðingartíðni, sem er í algeru mótvægi við frjósemi Íslendinga, 0,7 % jarðarbúa. Þar sem sama þróun virðist vera að eiga sér stað víðast hvar í Evrópu, er fyrirsjáanlegt, að íbúar álfunnar allrar verði brátt 6-7 % jarðarbúa. Þess vegna er nú svo mikilvægt, að við látum ekki evruna verða til þess, að við förum út af sporinu í samruna Evrópu, ef við viljum gegna hlutverki í heimsskipan morgundagsins, hlutverki, sem við getum ekki gegnt sem stakar þjóðir."

Þetta er kjarni málsins um eðli Evrópusambandsins.  Það er stórveldisbragur og löngunin til að viðhalda stórveldisstöðunni í heiminum að baki þessu fyrirbrigði, og erfitt er að koma auga á, að hagsmunum smáríkja geti verið betur borgið þar innanborðs en sem sjálfstæð og fullvalda ríki.  Betra er að vera barður þræll en feitur þjónn skrifaði Halldór Laxness.  Það er mikið til í því, en samlíkingin við ESB á þó illa við, því að margt bendir til, að afkoma þjóða þar innanborðs verði töluvert lakari en hinna, sem utan við standa. Nákvæmlega þessi er einnig niðurstaða Carls Hahns, því að hann segir í téðu viðtali:

"Ég hefði aldrei sótt um aðild að Evrópusambandinu í ykkar sporum.  Ísland er langt í burtu, en þó stórt í sjálfstæði sínu vegna mikilvægrar stöðu sinnar.  Ísland er með fádæmum ríkt, en sem lítil þjóð getur landið náð hvað beztri ávöxtun þessarar auðlegðar með því að vera sjálfstætt, en ekki 28. landið í Evrópusambandinu, sem á í slíkum vandræðum með sjálft sig og getur örugglega ekki sett vandamál Íslands á oddinn."       

Þetta hagsmunamat hins margreynda og hæfa þýzka iðnjöfurs er í fullu samræmi við hagsmunamat meirihluta íslenzku þjóðarinnar og í fullkominni andstöðu við hagsmunamat ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur.  Þetta síðast talda hagsmunamat er sífelld uppspretta furðu, því að það er ekki heil brú í því hagsmunamati, að hagsmunum íslenzku þjóðarinnar sé bezt borgið í ríkjasambandi, sem stefnir á að verða voldugt sambandsríki á borð við Bandaríki Norður-Ameríku.

Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi forsætisráðherra, gerir langtíma hagsmunamat að umræðuefni af kögunarhóli sínum á síðum Fréttablaðsins á Bastilludaginn 2012. Hann spyr, hvernig andstæðingar aðildar að ESB ætli að forða Íslandi frá einangrun, ef það standi utan ESB.  Svona spyrja aðeins þeir, sem hafa asklok fyrir himin.  Það verður auðvitað að horfa til heimsins alls, þegar samband Íslands við umheiminn er mótað.  Svigrúm íslenzkra stjórnvalda til samskipta út fyrir ESB yrði mjög takmarkað með aðild, en auðvitað yrðu samskiptin við önnur ESB-löndin náin, þegar búið væri að deila með þeim fullveldinu.  Þegar kæmi að hagsmunamálum Íslands, er mjög mikil hætta á, að Íslendingar yrðu ofurliði bornir og hagsmunum Íslands fórnað á altari sáttmála ESB og hausatalningar.  Sverð okkar og skjöldur í hagsmunabaráttunni við aðrar þjóðir er fullveldið, heilt og óskipt, eins og dæmin sanna.  Makríldeilan við ESB ætti að færa mönnum heim sanninn um þetta.

Þá minnist téður Þorsteinn á gjaldeyrismálin.  Hann telur íslenzku krónuna ekki á vetur setjandi, en evruna eina raunhæfa úrræði landsmanna í myntmálum.  Um krónuna er það að segja, að gengi hennar er aðeins mælikvarði á gæði hagstjórnar í landinu í samanburði við hagstjórn annarra þjóða.  Veikleikar íslenzkrar hagstjórnar eru þekktir, og það er líka þekkt, hvað þarf til, svo að stöðugleiki verði í peningamálum landsins og gengið styrkist. Núverandi hagstjórn með bullandi halla á ríkissjóði, 90 miö kr, er dæmi um arfaslaka hagstjórn. Verði peningamálunum hér komið í nýtt horf, sem Frosti Sigurjónsson gerði grein fyrir í sumarhefti Þjóðmála 2012, eða skipað með öðrum árangursríkum hætti, t.d. af næstu ríkisstjórn, skal spá því hér, að evran verði fyrr lögð niður í sinni núverandi mynd en íslenzka krónan.  Engin samstaða er um þau einu úrræði, sem duga innan ESB til bjargar evru í sinni núverandi mynd, en fái borgaralegu flokkarnir myndarlegan meirihluta í næstu Alþingiskosningum, sem skötuhjúin Jóka og Grímsi vinna nú hörðum höndum að, verður hægt að ýta nýju peningamálakerfi úr vör hérlendis undir merkjum stöðugleikans.    

Stofnað var til evrunnar í stjórnmálalegu augnamiði af "pólitískum oflátungum", eins og ritstjóri Morgunblaðsins orðar það í forystugrein 20. júlí 2012.  Hún átti að ryðja brautina frá ríkjasambandi til sambandsríkis.  Þessi þróun hefur orðið hægari en bjartsýnustu sambandssinnar vonuðu, og þess vegna hefur evran lent varnarlítil í ólgusjó spákaupmennsku, svo að henni er ekki hugað líf að óbreyttu.  Af þessu hefur Carl Hahn áhyggjur, og hefur eftirfarandi um málið að segja:

"Ef evran hryndi, mundi vissulega koma bakslag í samruna Evrópu.  Reglan er sú í sögunni, að slíkur samruni hefur verið afleiðing stríðs.  Svo er líka hægt að ná saman með friðsamlegum hætti, eins og við hófumst handa um eftir stríð, sem hefur skilað okkur vel á veg, og við getum verið mjög stolt af árangrinum.  Þess vegna verðum við, tel ég, að bjarga evrunni.  Það snýst ekki um evruna sem slíka, heldur um það bakslag í samruna Evrópu, sem mundi hljótast af falli hennar."

Hér fer ekkert á milli mála.  Þýzka iðnaðinum, fjármálaveldinu, stjórnmálaelítunni, gamla aðlinum, og jafnvel verkalýðshreyfingunni, er umbreyting ESB yfir í sambandsríki mikið kappsmál til að tryggja sér markaði og til að geta haft áhrif á gang heimsmálanna, en Carl Hahn ráðleggur Íslendingum að standa utan við þetta stórríki.  Það er heiðarleg og stórmerkileg ráðlegging manns, sem kemur úr innsta hring þýzkrar hagsmunagæzlu. 

Hér skal ekki fara út í vangaveltur um, hvernig Carl Hahn og hans líkar sjá fyrir sér þetta sambandsríki, en líklega sjá þeir Bandaríki Evrópu, BE, fyrir sér sem útvíkkun á Sambandsríkinu Þýzkalandi.  Öflugasta þjóðin þar innanborðs mun þá verða stefnumótandi fyrir Evrópu að landamærum Hvíta Rússlands, Úkraínu, Rússlands, Tyrklands og suður að Afríku. Ósjálfrátt hvarflar hugurinn þá til Þriðja ríkisins, þó að ósanngjarnt sé að nefna það.   

Íslendingar eru farnir að finna smjörþefinn af hagsmunagæzlu ESB.  Það kom fram í Icesave-málinu, þar sem ríkjandi stefnu ESB um að ausa fé úr ríkissjóðum til að bjarga bágstöddum bönkum var reynt að þröngva upp á Íslendinga. Ríkisstjórn Geirs Hilmars Haarde markaði gjörólíka og miklu farsælli stefnu, en vinstri stjórn Jóhönnu Sigurðardóttur glúpnaði strax undan þrýstingi ESB og bankaveldisins.  Nú virðist nýr aðalbankastjóri ECB, seðlabanka evrunnar, í nauðvörn fyrir evruna vera að móta nýja stefnu, keimlíka stefnu ríkisstjórnar Geirs Hilmars að þessu leyti. 

Ekki eykst nú risið á bönkunum eftir LIBOR hneykslið.  Það sýnir meira svínarí í bankaheiminum en flesta óraði fyrir, og var þó vitað, að bankamenn eru engir englar; jafnvel ekki englar með sviðna vængi. LIBOR-hneykslið hefur þegar framkallað miklar sektir, og fangelsanir munu vafalítið fylgja í kjölfarið.  Einhverjar tennur verða dregnar úr sjálftökuliðinu.   

Maria Damanaki, grískur sjávarútvegsstjóri ESB, var hér á dögunum og var ómyrk í máli.  Ef Íslendingar gefa ekki upp á bátinn sjálfstæða stefnu sína um nýtingu makríls í lögsögu Íslands, þá verður sett á löndunarbann og aðrar viðskiptaþvinganir ásamt stöðvun aðlögunarferlisins að ESB.  Það eru trakteringar að tarna.  Hvernig halda menn, að meðhöndlunin á eyþjóðinni hefði orðið, ef hún hefði við erfiðar aðstæður glæpzt á að gerast aðili að þessum klúbbi ?  Gömul nýlenduveldi kunna hreðjatökin.

Nú sjáum við skína í tennur Brüssel-valdsins enn á ný, og hefur reyndar Stóra-Berta verið dregin fram, því að hvorki meira né minna en hafnbanni er nú Íslendingum hótað fyrir að veiða makríl í eigin lögsögu.  Írar hafa orðið sér til skammar, skrækróma dvergar í fylgd stóru strákanna.

Hvernig bregðast íslenzk stjórnvöld við þessari grafalvarlegu hótun ?  Með flaðri barins hunds.  Þau leggjast á bakið og tifa upp tánum.  Grænlendingum er meinað að landa makríl á Íslandi.  Þó eigum við ekki í neinum deildum við Grænlendinga, nágranna okkar. Þetta er helber lágkúra.

Viðbrögð utanríkisráðherra, formanns utanríkismálanefndar Alþingis, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra og forsætisráðherra eru til háborinnar skammar, því að þau einkennast af fleðulátum og undirlægjuhætti.  Ný ríkisstjórn verður að endurreisa orðstýr Íslands sem fullvalda þjóðar, sem glúpnar ekki, þó að tannlaust tígrisdýr láti skína í hvoftinn.

Öðru vísi mér áður brá, er vinstri stjórn Hermanns Jónassonar, 1956-1958, með Lúðvík Jósepsson sem sjávarútvegsráðherra, færði landhelgina út í 12 mílur og fékk opna byssukjafta brezka flotans sem svar.  Þá var staðið í ístaðinu og tjaldað því, sem til var, eins og Bretar gerðu sumarið 1940 eftir fall Frakklands.  Við höfðum sigur og Bretar höfðu sigur.  "Aldrei hafa jafnmargir átt jafnfáum jafnmikið að þakka og nú", var nokkurn veginn það, sem WC hafði á orði um The Royal Airforce.  

Á dögum téðrar vinstri stjórnar Hermanns, og seinna, voru uppi kenningar um, að sameignarsinnar væru að espa til átaka á milli Natolanda til að þóknast Sovétherrunum.  Hér skal láta það liggja á milli hluta, en núverandi viðbrögð vinstri stjórnarinnar benda til, að barátta fyrir raunverulegum hagsmunum íslenzku þjóðarinnar sé fjarri vinstri mönnum, en þeir leggi jafnan megináherzlu á að þóknast erlendum valdsmönnum, sem þeir telja sig skuldbundna með einhverjum hætti.

Þetta eitt út af fyrir sig er nægjanleg ástæða til að halda vinstri mönnum utan stjórnarráðsins um aldur og ævi.

          

           

 

 

Glöggt er gests augað

Í Sunnudagsmogganum, 24. júní 2012, birtist afar áhugavert viðtal við Þjóðverjann, Carl Hahn, sem er Nestor Volkswagens og stjórnaði þessum iðnrisa um árabil.

Carl Hahn vill aukinn samruna í Evrópu, eins og margir framámenn Þjóðverja, þó að almenningur í Þýzkalandi fylgi þeim ekki að málum þar, nema síður sé.  Allt að 80 % Þjóðverja er andvígur meira framsali fullveldis til hins yfirþjóðlega og ólýðræðislega valds í Brüssel.  Aðhald almennings nær ekki til búrókratanna í Brüssel. Stjórnlagadómstóll Þýzkalands í Karlsruhe hefur varað Bundestag í Berlín við því, að hann kunni að dæma frekara framsal fullveldis Þýzkalands vera í blóra við Stjórnarskrá Sambandslýðveldisins.  Áhugi Þýzkalands á sambandsríki Evrópu er þess vegna beggja blands.  Verður spennandi að fylgjast með þróun mála í Sambandslýðveldinu á næstu misserum hvað þetta varðar.  Brugðið getur til beggja vona.    

Þrátt fyrir skoðun sína á Evrópumálunum hefur hinn reyndi, víðsýni og gjörhygli viðskiptamaður, Carl Hahn, eftirfarandi að segja við lesendur Sunnudagsmoggans: 

"Ég hefði aldrei sótt um aðild að Evrópusambandinu í ykkar sporum.  Ísland er langt í burtu.  Ísland er lítið, en þó stórt í sjálfstæði sínu vegna mikilvægrar stöðu sinnar.  Ísland er með fádæmum ríkt, en sem lítil þjóð getur landið náð hvað beztri ávöxtun þessarar auðlegðar með því að vera sjálfstætt, en ekki 28. landið í Evrópusambandinu, sem á í slíkum vandræðum með sjálft sig og getur örugglega ekki sett vandamál Íslands á oddinn.  Ef maður horfir raunsætt á málið-og hér er ekki um að ræða ásakanir á hendur neinum á Íslandi-er rétt að segja, eins og Vaclav Klaus í Prag: "Við göngum ekki í evruna".  Þegar Evrópa nær að komast fram á við, skipuleggja sig og reka öfluga viðskipta-og fjármálapólitík, og þá um leið evrupólitík, verður hægt að taka inngöngu til athugunar, en í dag er ljóst, að hið ótrúlega ríkidæmi Íslands, sem er ekki bara fólgið í 720´000 km2 af hafi til fiskveiða og miklu pólitísku sjálfstæði og styrk og hagkvæmri stöðu, eins og kemur fram í því, að kínverskir ráðamenn leita ráða hjá og heimsækja núverandi forseta, sem alls staðar kemur að opnum dyrum, yrði ekki til framdráttar með sama hætti og yrði Ísland enn eitt aðildarríki Evrópusambandsins.  Þá mundu kínverskir valdamenn ekki leita hingað." 

Þetta er löng tilvitnun í hinn gagnmerka Þjóðverja, sem veit hvað hann syngur og er ekki fæddur í gær.  Í ljósi makríldeilu Íslendinga við ESB verður ljóst, hversu hárrétt hinn glöggskyggni Carl Hahn hefur fyrir sér, þegar hann leggur mat á hagsmuni Íslands gagnvart ESB.

Eins og fram kemur, vonast hann til, að Evrópusambandið (ESB) nái sér á strik til að verða framvörður Evrópuríkjanna á sviði viðskipta og fjármála, þó að hann nefni ekki beint, hvað til þess þarf, en það er aukið fullveldisframsal aðildarlandanna til ókjörinna pótintáta í Brüssel, þ.e. til Maríu Damanaki og annarra af því sauðahúsi.  Fyrir slíku er enginn stuðningur á meðal almennings í Evrópu, og þess vegna eru tilburðir til aukins samruna nú í nafni björgunar evrunnar dæmdir til að mistakast.  Viðskiptamenn og peningamenn Evrópu studdu stofnun ESB til að verða tæki í valdabaráttunni í heiminum.  Aðeins jafnaðarmenn á Íslandi vilja binda trúss sitt við slíka stórveldisdrauma, jafnheimskulegir og þeir eru. Jafnaðarmenn á Íslandi höfðu líka miklar efasemdir um réttmæti þess að slíta konungssambandinu við Danmörku, þó að það hafi síðan legið í nokkru þagnargildi.   

Carl Hahn tekur skýrt fram, að hann telur það engan veginn þjóna hagsmunum Íslendinga, að umsókn um aðild að ESB skuli hafa verið lögð fram, og þar með telur hann vafalaust yfirstandandi aðlögunarferli hið mesta óráð.  Hver sá, sem kryfur þetta umsóknarmál að ESB hlutlægt og af þekkingu og víðsýni, hlýtur að komast að sömu niðurstöðu og Carl Hahn.  Nú reynir ESB að nota þessa ólánsumsókn sem vopn í baráttunni við Íslendinga um makrílinn.

Andstæðingar aðildar Íslands að ESB gátu vart fengið betri stuðning erlendis frá við málstað sinn en frá Evrópusinnanum, þýzka, Carl Hahn. Hann verður ekki sakaður um forpokun eyjarskeggjans eða einangrunarhyggju á grundvelli þjóðernishroka.  Nei, afstaða þeirra Íslendinga, sem telja ESB-aðild mundu verða hagsmunum Íslands sízt til framdráttar og jafnvel vera hagsmunum Íslendinga stórhættuleg, er reist á ígrundun, þekkingu og haldgóðum rökum.  Afstaða aðildarsinna er hins vegar reist á innantómri moðsuðu um, að örlög Íslands séu samtvinnuð Evrópu og að það hljóti að vera betra að vera hluti af stærri heild en að standa á eigin fótum.  Þetta er í ætt við ótta heimaalningsins við að hleypa heimdraganum og lifa upp á eigin spýtur.    

Gott dæmi um hagsmunaafsal er makrílmálið.  Á Evrópuvefnum hafa fræðimenn við Háskóla Íslands leitt að því gild rök, að íslenzk stjórnvöld hefðu alls ekki getað sett sér einhliða veiðimagn í lögsögu Íslands árið 2010 upp á 112 000 tonn makríls.  Framkvæmdastjórn ESB hefði þá þvert á móti sett okkur veiðihámark reist á reglu sinni um hlutfallslegan stöðuleika, sem hefði leitt til þess, að við fengjum heimild til að veiða svipað magn og verið hafi sem meðafli, einkum með norsk-íslenzku síldinni, eða um 25 000 tonn eða 3 % aflans, og þar við hefði setið.  Þess í stað veiddu Íslendingar árið 2011 um 16 % aflans.  

Þetta er regla, sem ekkert tillit tekur til gjörbreyttra aðstæðna í hafinu.  Sífellt meira gengur nú af makríl inn í lögsögu Íslands eða tæpur fjórðungur stofnsins.  Það er þess vegna engin goðgá, að við veiðum tæpan fimmtung stofnsins, þegar fjórðungur stofnsins gengur inn í lögsöguna í ætisleit og hverfur síðan á braut og er veiddur annars staðar.  Talið er, að hann þyngist um 650 000 tonn á ári í lögsögu Íslands og éti m.a. sandsíli, sem er mikilvæg fæða ýmissa fugla, þ.á.m. lunda, sem nú eiga erfitt uppdráttar vegna fæðuskorts.  Af þessum sökum er engin goðgá að veiða 200 000 tonn af makríl til manneldis, enda virðist stofninn vera í jafnvægi þrátt fyrir veiði langt umfram ráðgjöf.  

Skipulagt undanhald Íslendinga er hins vegar hafið undan ofríki Noregs og ESB að tilstuðlan afturhaldsstjórnarinnar í Reykjavík, sem er fyrirmunað að standa í ístaðinu, ef ESB er annars vegar.  Minnir afstaða Össurar, Steingríms og handbenda þeirra ekki á neinn annan meira nú um stundir en Neville Chamberlain, forsætisráðherra Breta, sem fórnaði Súdetahéruðum Tékkóslóvakíu í hendur ríkiskanzlara Þriðja ríkisins og taldi sig með því hafa "tryggt frið um vora daga". 

Mun samningamönnum viðundranna, sem nú sitja í Stjórnarráðinu, öllum til óþurftar og engum til gagns, væntanlega verða skipað að leggjast á bakið og tifa upp tánum á samningafundi í haust um veiðarnar 2013.  Mun landið þar verða af um 25 mia kr gjaldeyristekjum á ári, ef svo gengur fram sem horfir undir ríkisstjórn, sem gert hefur versta samning Íslandssögunnar við erlent vald og orðið að gjalti fyrir.  Að fáeinum árum liðnum verður þá tapið af "Münchensamningi" Steingríms J. Sigfússonar komið í Icesave hæðir. 

Evrópusambandið, ESB, er tannlaust tígrisdýr.  Að lyppast niður undan hótunum þess er afstaða, reist á brengluðu hagsmunamati og heybrókarhætti, sem ekki á að líða ríkisstjórninni og stjórnarflokkunum.  Það eru markaðir austan og vestan við ESB og alþjóðasamningar, sem standa gegn refsiaðgerðum á viðskiptasviðinu vegna hagsmunabaráttu af þessu tagi. 

    

 

  

    

 

Framtíð áliðnaðarins

Spurn eftir áli er vitaskuld háð efnahagssveiflum.  Hún markast af því, að meira en helmingur álframleiðslunnar fer til bílaiðnaðarins og í byggingarmannvirki.  Nú hefur álverð lækkað um þriðjung á einu misseri vegna skuldavanda Evrópu og brostinnar fasteignabólu í Kína.

Það er samt engin ástæða til að búast við öðru en vænni hækkun álverðsins, þegar Kínverjar ná tökum á hagkerfi sínu á nýjan leik, en þar er reyndar enn meiri hagvöxtur en víðast annars staðar.  Evrópa mun eiga árum saman við að etja mikinn hagkerfisvanda vegna veikleika evrunnar, sem leiðtogar evrulandanna koma sér ekki saman um lausn á.  Af þessum ástæðum hafa búrókratar í Brüssel uppi háværar kröfur um styrka sameiginlega stjórn ríkisfjármála og peningamála.  Skiptar skoðanir eru um fýsileika Bandaríkja Evrópu, BE, á meðal almennings í Evrópu.  Þjóðverjar gjalda t.d. mikinn varhug við ýmsum hliðum slíkrar ríkjastofnunar, og stjórnarskrá Sambandslýðveldisins leyfir ekki slíkt fullveldisframsal. 

Afætur og spillingargreni verða ekki fóðruð til lengdar af samhaldssömum og grandvörum þjóðum.  Þessi hegðunarmunur er óbrúanlegur með peningum.  Þess vegna gæti myntbandalag evrulands hæglega splundrað Evrópusambandinu, ESB, ef svo fer fram sem horfir. 

Á Íslandi er nú mældur mun meiri hagvöxtur en annars staðar í Evrópu.  Fullyrða má, að svo væri ekki, ef Ísland væri í ESB.  Þessi hagvöxtur er þrátt fyrir ríkisstjórnarómyndina, sem nú situr, því að allar hennar aðgerðir hafa dregið úr hagvexti.  Þessi hagvöxtur er tímabundinn vegna framkvæmda á vegum áliðnaðarins í landinu og vegna góðs gengis sjávarútvegs, sem ríkisstjórnin hefur nú bundið enda á með alræmdri ofsköttunarlöggjöf frá Alþingi vorið 2012. Þá hefur ríkisstjórnin sem kunnugt er þvælzt fyrir nýjum stóriðjuverum á Íslandi og virkjunum, svo að ekkert nýtt mannvirki af þessu tagi hefur komizt á koppinn í tíð þessarar afturhaldsstjórnar, sem umturnast, ef minnzt er á framfarir.  

Í Morgunblaðinu 19. maí 2012 birtist fréttaskýring eftir Helga Vífil Júlíusson undir fyrirsögninni, "Vonast til, að nýtt Marel rísi í áliðnaði".  Þarna er vitnað til Þorsteins Víglundssonar, framkvæmdastjóra Samtaka álfyrirtækja.  Hér er auðvitað skírskotað til þess, hvernig þróun og framleiðsla búnaðar fyrir úrvinnsluiðnað sjávarútvegs og landbúnaðar hefur skotið rótum á Íslandi.  Nákvæmlega hið sama gerðist fyrir um einum áratugi síðan fyrir tilstuðlan áliðnaðarins.  Þar var skilningur og áræðni fyrir hendi til að fara út í þróun á nýjum framleiðslutækjum í samvinnu við íslenzk iðnfyrirtæki með metnað og tæknilega getu.  Þetta bar skjótan ávöxt með útflutningi, enda spyrjast nýjungar og góður árangur skjótlega út í álheiminum.

Það, sem hins vegar er ekki síður áhugavert, er aukin úrvinnsla áls á Íslandi.  Það er aðeins tímaspurning, hvenær hún verður að veruleika.  Sem dæmi má nefna, að Norðmenn flytja út a.m.k. 300 000 t af álvörum, t.d. felgum.  Okkur á ekki að vera neitt að vanbúnaði.  Hingað til hafa verið framleiddir í Straumsvík völsunarbarrar, sem valsaðir hafa verið í risastórum völsunarverksmiðjum í Evrópu niður í plötur, þynnur og álpappír.  Nú er farið að framleiða í Straumsvík jafnaða (homogenised) álsívalninga, þ.e. stengur, sem hæfar eru til þrýstimótunar.  Það er líklegt, að arðsamt gæti verið að framleiða ýmsa prófíla hérlendis úr hluta af þessum stöngum, og yrði af slíku umtalsverður virðisauki.

Framtíð áliðnaðar er björt.  Mikill vöxtur mun verða á álnotkun í þriðja heiminum.  Á Vesturlöndum er álnotkun um 25 kg/íb á ári, en á Indlandi og í Kína aðeins 1 kg/íb á ári.  Ef tekinn er saman fólksfjöldi BRIC-landanna, s.k., Brasilíu, Rússlands, Indlands og Kína, má ætla, að þau muni valda  eftirspurnaraukningu á áli, sem nemur a.m.k. 65 milljón tonnum af áli á ári, 65 Mt/a Al.  Árið 2011 voru framleidd í rafgreiningarkerum 44 Mt Al.  Gríðarleg aukning þessarar framleiðslu er áætluð á þessum áratugi eða um 25 Mt/a árin 2012-2020.  Af þessari aukningu ætti Ísland að geta náð 1 Mt/a Al eða 4 % með því að selja raforku á heimsmarkaðsverði til þessara nota, 30 - 40 mill/kWh.  Þetta mundi veita orkuseljanda 490 MUSD/a í tekjur eða 61 milljarð ISK/a, miaISK 61 á ári.  Til samanburðar má geta þess, að árið 2011 keypti íslenzki áliðnaðurinn vörur og þjónustu af íslenzkum birgjum og verktökum fyrir miaISK 33.  Hlutdeild íslenzka áliðnaðarins í VLF (vergri landsframleiðslu) er um miaISK 100, og landið hefur burði til að tvöfalda þessa upphæð á 10 árum. 

Evrópusambandslöndin eru orðin mjög háð innflutningi áls, því að bílaiðnaður Evrópu kallar á aukið ál, og álframleiðslan í Evrópu hefur dregizt saman um 25 % síðan árið 2011.  Raforkuskortur hefur herjað á Evrópu undanfarið vegna lokunar kjarnorkuvera, og þess vegna steig orkuverðið 2009-2011 með þeim afleiðingum, að framlenging orkusamninga til langs tíma fékkst ekki.  Að vísa álverum á augnabliksmarkað raforku er sama og að vísa þeim á guð og gaddinn.  Þau verða þá strax undir í samkeppninni, því að framleiðslukostnaður þeirra verður allt of hár eða yfir 3000 USD/t.  Á Íslandi er hann allt að 2000 USD/t.

Augljóslega er áliðnaðurinn ein af þremur megingjaldeyrisuppsprettum landsins.  Hinar eru sjávarútvegurinn og ferðamannaiðnaðurinn.  Gríðarleg framleiðni er í áliðnaði og sjávarútvegi, svo að aðeins 6 % vinnuaflsins aflar lungans af útflutningstekjunum.  Þetta veitir þessum greinum mikinn styrk og stækkunarmátt.  Þegar borgaraleg ríkisstjórn kemst hér til valda eftir næstu Alþingiskosningar, verða þessi öfl leyst úr læðingi með því að losa um fjötra ofurskattlagningar á sjávarútveg, liðka fyrir samningum um raforkusölu til erlendra fjárfesta og með áfnámi gjaldeyrishaftanna.  Jafnframt verður stjórnun peningamálanna sett í nýjar skorður til að tryggja verðstöðugleika.  

Með þessu mun fjöldaatvinnuleysið þurrkast út, atvinnuleysi fara niður í 2 %, hallarekstri ríkissjóðs verður snúið við og tekið í staðinn til við að greiða niður skuldir ríkissjóðs í útlöndum. Þessi stefnubreyting mun tryggja varanlega kaupmáttaraukningu almennings, svo fremi gæftir og markaðir leyfi. 

Við þennan viðsnúning atvinnu-og efnahagsmála landsins fer ekki hjá því, að gengi krónunnar mun styrkjast, kaupmáttur vaxa og með því að fylgja traustri og varfærinni peningamálastefnu mun verðbólgan haldast undir 2 %.  Til að varðveita styrkingu kaupmáttar og koma í veg fyrir bólumyndun verður að halda verðbólgu algerlega í skefjum.  Til þess verður að afnema vísitölubindingar og stokka upp fjármálakerfið að fyrirmynd, sem lýst er í ágætri grein Frosta Sigurjónssonar, rekstrarhagfræðings, í sumarhefti tímaritsins Þjóðmála, "Betri króna til framtíðar".      

        

      

   

               

Don Kíkóti tengir vindmyllur með sæstreng

Það hefur vakið furðu, að núverandi stjórn Landsvirkjunar og forstjóri fyrirtækisins hafa engum stórsamningi landað enn um raforkusölu á tæplega fjögurra ára ferli sínum. 

Það er ein augljós ástæða fyrir þessu einstaka árangursleysi að sumra mati.  Hún er sú, að Landsvirkjun hefur verðlagt sig út af markaðinum.  Hún virðist hafa hunzað að kynna sér af alvöru verðlag á stóriðjumörkuðum nú um stundir, þar sem nýir samningar eru gerðir til langs tíma. Þetta eru skrýtin vinnubrögð og öðruvísi en áður var. 

Þess í stað virðist hún horfa til Evrópu og leggja eitthvert hlutfall af verðlagi þar til grundvallar verðlagningu sinni hér.  Þetta er auðvitað eins og út úr kú.  Í Evrópu er enginn sambærilegur orkumarkaður við þann íslenzka eða við markaðinn í löndunum við Persaflóann, svo að dæmi sé tekið af miklu iðnvæðingarsvæði.  Í Evrópu er stóriðjan deyjandi vegna orkuskorts, og þess vegna jafngildir núverandi stefna Landsvirkjunar alvarlegum mistökum fyrir fyrirtæki á raforkumarkaði.  Landsvirkjun er með öðrum orðum dæmd til að verða undir í samkeppninni um orkusölu til stóriðju með framferði sínu.  Skyldu Bryndís Hlöðversdóttir og Hörður Arnarson aldrei hafa heyrt af samkeppni á þessum markaði ?  Það ber brýna nauðsyn til að fá í forystu Landsvirkjunar fólk, sem ber raunsætt skynbragð á hlutverk Landsvirkunar í orkumálum Íslands og stöðu hennar í alþjóðlegu samkeppniumhverfi.  Hvort tveggja virðist nú mjög brogað og hvoru tveggja er ábótavant nú um stundir.

Þegar höfundur þessa pistils var í verkfræðiháskóla, sællar minningar, var honum kennt, hvernig ætti að leggja reikningslegan grunn að verðlagningu orku frá nýjum virkjunum.  Það átti ekki þá og á heldur ekki nú að beita einhverjum hundakúnstum í ætt við útrásarvíkinga og spenna verðið upp úr öllu valdi miðað við verðlagningu á óskyldum markaði.  Nei, viðmiðunarverðið er svo nefnt jaðarkostnaðarverð raforkunnar, þ.e.a.s. kostnaðurinn við að framleiða eina MWh(megawattstund) til viðbótar því, sem semja á um, t.d. í þar næstu virkjun, með tilskilinni arðsemi, sem tekur mið af vaxtastigi á framkvæmdatíma, afskriftatíma, og áhættunni af framkvæmdinni. Ef afskriftatíminn í formúlunni er styttri en tæknilegur afskriftatími, sem um tæknibúnað er að jafnaði 40 ár og 80 ár fyrir steypumannvirki, má miða við samningsverð, sem er hærra en meðalkostnaðarverð starfræktra virkjana að meðtöldum jaðarkostnaðinum.  Þannig er tiltölulega fljótlegt að reikna út lágmarksverð, sem Landsvirkjun þarf að fá án áhættu í langtímasamningum.  Hér skal fullyrða, að núverandi verðlagning Landsvirkjunar er "út úr korti" og þjónar ekki þjóðarhagsmunum, sem snúast um atvinnuuppbyggingu hér og nú í landinu. 

Í Morgunblaðinu 17. maí 2012 segir svo í undirfyrirsögn fréttaskýringar Barkar Gunnarssonar: "Þegar Hörður Arnarson tók við forstjórastöðu Landsvirkjunar, lofaði hann að selja orkuna á hærra verði, en síðan þá hefur orkuverðið í heiminum stöðugt lækkað.  Í Bandaríkjunum hefur meðalverð lækkað frá árinu 2007 úr rúmum 60 USD/MWh og niður í tæpa 30 USD/MWh.  Landsvirkjun býður 43 USD/MWh, en seldi áður á rúma 20 USD/MWh.  Forstjóri Landsvirkjunar segir helztu ástæður fyrir lækkun raforkuverðs á mörkuðum vera efnahagslægðina í heiminum og tímabundið framboð á ódýru gasi í Bandaríkjunum.  Verð hafi þó eingöngu lækkað á skammtímasamningum." 

Af þessu má ráða, að forysta Landsvirkjunar sé ekki í tengslum við raunveruleikann.  Gefið er í skyn, að við komu Harðar til Landsvirkjunar hafi orkuverð í langtímasamningum hækkað úr 20 USD/MWh.  Þetta er kolrangt.  Samningar gerðir í tíð forvera hans, Friðriks Sóphussonar, voru a.m.k. 60 % hærri en þetta.  Að teygja sig hins vegar núna yfir 40 USD/MWh er algerlega óraunhæft, enda hafa engir samningar náðst síðan það var gert.  Að heimta einingarverð, 43 USD/MWh, í stórum langtímasamningum er algerlega þarflaust, því að jaðarkostnaður Landsvirkjunar er mun lægri.  Þetta er aðferð þeirra, sem ekki vilja ná samningum.

Sú fullyrðing Harðar Arnarsonar, að framboð á ódýru gasi sé tímabundin, er röng, í venjulegri merkingu orðsins tímabundins.  Setlagagas mun endast heiminum í heila öld m.v. núverandi notkun á gasi í heiminum.  Þetta er þess vegna ein af mörgum staðlausum fullyrðingum forstjórans.  Verðið í Ástralíu og BNA hefur m.a. af þessum sökum lækkað úr 65 USD/MWh í 28 USD/MWh eða um 57 % og á norræna markaðinum, NordPool úr 48 USD/MWh í 38 USD/MWh eða um 21 %.  Þetta sýnir vel, hversu fullkomlega utan gátta stjórn Landsvirkjunar er, þegar kemur að verðlagningu raforku frá fyrirtækinu núna.

Skemmst er að minnast, að Landsvirkjun taldi sig ekki fá nóg fyrir ótryggðu orkuna og rifti öllum samningum um slíka orku.  Að mati margra var þetta mjög misráðinn gjörningur að hálfu ríkisfyrirtækisins, enda ber því að stuðla að nýtingu innlendra orkugjafa og styðja við innlenda framleiðendur í samkeppni þeirra við erlenda framleiðendur.

Í téðri fréttaskýringu í Morgunblaðinu er Hörður Arnarson spurður um sæstreng.  Af einhverjum furðulegum ástæðum ímyndar hann sér, að á næstunni verði samþykkt á Alþingi að leggja sæstreng á milli Íslands og Bretlands eða meginlands Evrópu.  Það er engin hætta á, að þetta verði að veruleika í fyrirsjáanlegri framtíð, því að engin lánastofnun mun vilja lána fé til svo óarðbærs, dýrs og áhættusams verkefnis.  Það er einfalt að reikna það út, og hefur verið gerð grein fyrir þeim útreikningum á þessu vefsetri, að 1000 MW sæstrengur til Bretlands getur ekki borið sig m.v. núverandi tækni.  Það þarf að verða unnt að reka strenginn á mun hærri spennu en nú er unnt til að þetta verkefni geti skilað viðunandi arði.  Sæstrengur til Færeyja verður ekki arðbær fyrr en við hráolíuverð yfir 130 USD/tunnu, og skamma stund hefur það haldizt í slíkum hæðum hingað til.  Færeyingar framleiða meira en helming raforku sinnar með olíu.   

Allir vita, þó að téður Hörður hafi haldið öðru fram, að tengist Ísland við raforkukerfi Evrópu, mun verða hækkun á raforkuverði hér, sem mun leiða til þess, að fjöldi fyrirtækja leggi upp laupana.  Þegar téður Hörður er spurður, hvers vegna ríkisfyrirtækið Landsvirkjun haldi samt áfram að eyða púðri í sæstrengshugmyndina, vefst honum tunga um tönn: "Það, sem við viljum gera á næstu tveimur árum, er að skoða kosti og galla þess að leggja strenginn.  Lagning sæstrengsins getur mögulega haft góð áhrif á iðnaðinn hér á landi.  Enda yrði orkuöryggið enn meira, því að einnig væri hægt að flytja orku til landsins, ef einhverjar hamfarir mundu valda ófyrirsjáanlegum skaða á orkuframleiðslunni.  Fyrir utan hinn augljósa hagnað, sem af því hlytist, að við gætum selt alla umframorku út allan ársins hring.  En grundvallaratriðið er að skoða möguleikana til hlítar og rannsaka, hvaða áhrif þetta gæti haft á samfélagið, segir Hörður."

Við þessi orð forstjóra ríkisfyrirtækisins, Landsvirkjunar, er margt að athuga. 

1. Það er algerlega fráleitt að halda því fram, að fjárhagslega megi réttlæta sæstreng með auknu afhendingaröryggi til iðnaðar á Íslandi.  Afhendingaröryggið verður nú þegar að telja viðunandi, þó að spennugæðin þurfi að batna, en orka til Íslands um sæstreng yrði svo dýr, að sá iðnaður, sem hana mundi þurfa að kaupa, mundi óðara leggja upp laupana.  Fyrir iðnaðinn væri ódýrara að stöðva framleiðslu sína tímabundið en að kaupa raforku á kostnaðarverði um sæstreng. Um þetta gildir svipað og óhóflegt veiðigjald á útgerðina.
2. Afhendingaröryggi um sæstreng er svo lítið, að engum iðnrekanda dettur í hug að reiða sig á slíkt.  Þar við bætist ástand tengimannvirkja og flutningslína í náttúruhamförum, sem nefndar voru.  Hvernig dettur þessum forstjóra í hug að bera annað eins á borð ? Þessi viðbára er algerlega úr lausu lofti gripin.
3. Sú röksemd, að mikill hagnaður fáist við að selja alla umframorku utan um sæstreng, er grátlega léleg.  Talað er um umframorku árið um kring.  Hefur einhver heyrt um umframorku að vetrarlagi ?  Á meðan unnt er að safna öllu vatni í lón, er auðvitað engin umframorka.  Umframorkan, sem til ráðstöfunar er, er svo lítil, að ekki er upp í nös á ketti á móti kostnaðinum af strengnum.  Þessi orka er orðin rándýr komin gegnum flutningskerfi á Íslandi, afriðil, sæstreng, áriðil og flutningskerfi erlendis, auk þess, sem hún hefur rýrnað um ein 15 % á allri þessari leið.  Það er augljóslega þjóðhagslega miklu hagkvæmara að endurvekja á Íslandi markað fyrir umframorku.  Það er unnt að gera með rammasamningum til 15 ára um slík viðskipti, og munu íslenzk fyrirtæki þá fjárfesta til að nýta slíka afurð, t.d. fiskimjölsverksmiðjur, eigendur rafskautakatla og jafnvel stóriðjan.  Framkoma Landsvirkjunar á þessum markaði hérlendis er ruddaleg, svo að ekki sé nú fastar að orði kveðið.
4. Það, sem forstjóri Landsvirkjunar vill eyða fé í að rannsaka, liggur í augum uppi.  Sæstrengur er jafngildi glórulausrar ævintýramennsku í fjármálum og tilræði við afkomu almennings og athafnalífs á Íslandi.  Útlát Landsvirkjunar í þessa veru eru óafsakanleg og ber þegar í stað að stöðva.  Til að svo verði gert verður nauðsynlegt að skipta um stjórn Landsvirkjunar og forystusveit eftir næstu Alþingiskosningar.  

Þann 1. júní 2012 birtist baksviðsgrein í Morgunblaðinu eftir Börk Gunnarsson, blaðamann, undir fyrirsögninni, "Sæstrengur gæti gefið mikið af sér".  Þar er sagt frá ráðstefnu í Aríon-banka í Reykjavík og vitnað til Odd Håkon Holsæter, fyrrverandi forstjóra Statnets, sem er Landsnet Norðmanna: "En þegar við hættum að horfa á meðaltalsverð og skoðuðum möguleikann á því að selja bara, þegar gott verð gafst, en annars ekki, þá gerbreyttist myndin.  Orkan getur verið ódýr yfir daginn og dýr á nóttunni."  Hér er furðumálflutningur á ferð í íslenzku samhengi, sem markast af raunverulegum orkuskorti á Norðurlöndunum.  Nýting strengsins er væntanlega gerð viðunandi með því að flytja orku inn, þegar ekki er hagkvæmt að flytja út, og spara þannig vatn í lónum Noregs og Svíþjóðar.  Á Íslandi getur þetta ekki átt við.  Hagkvæmni strengsins er undir því komin, að unnt sé að flytja fullt afl utan samkvæmt aflgetu flutningskerfisins allan ársins hring með hagnaði.  Þetta er hins vegar ekki hægt af tæknilegum ástæðum flutningskerfisins og markaðslegum ástæðum í Evrópu, þ.e. bilanatíðni, viðhaldsþörf og vindmyllurekstri í Evrópu.  Þegar vindur blæs, fellur orkuverðið í Evrópu o.s.frv.

Núverandi forstjóri Landsvirkjunar hefur verið að því spurður, hvaðan hann ætli að fá raforku inn á sæstrenginn sinn.  Hann benti þá á, að Ísland væri óplægður akur fyrir vindmyllur !

Nú ætlar Landsvirkjun að reisa nokkrar vindmyllur í grennd við Búrfell til reynslurekstrar.  Það vekur mikla undrun.  Landsvirkjun hefur átt í höggi við virkjunarandstæðinga, en hvernig dettur forráðamönnum hennar í hug, að unnt verði að réttlæta uppsetningu forljótra mannvirkja, sem blasa við langar leiðir, með viðeigandi jarðraski, valda fugladauða, gefa frá sér óþægilegan hvin og geta ekki virkað öðru vísi á raforkumarkaðinn en að hækka raforkuverðið ?

Framleiðslukostnaður raforku frá vindmyllu er a.m.k. fimmfaldur á við framleiðslukostnað frá nýrri vatnsaflsvirkjun.  Hvernig Landsvirkjun ætlar þá að fara að græða á vindmyllum er venjulegum dauðlegum manni hulin ráðgáta.  Gömul spænsk skáldsaga segir frá geggjuðum riddara, hugumstórum, sem stóð mikil ógn af vindmyllum og barðist við þær, en varð að láta í minni pokann.  Nú hefur mönnum hjá Landsvirkjun hugkvæmzt það snilldarráð að tengja saman raforkukerfi vindmylla á Íslandi og í Evrópu með sæstreng.  Er ekki að efa, að verkefnið mun njóta velvildar "kommissara" ESB í Brüssel, sem hér munu eygja möguleika á að ná 2020 markmiðum Evrópusambandsins um hreina orkunotkun Evrópu.  Ísland væri hins vegar að flytja utan störf með slíku tiltæki, og tapið væri geigvænlegt af strengnum. Annað mál er, hvers konar Evrópusamband verður við lýði árið 2020, eða hvort nokkurt Evrópusamband verður á dögum þá samkvæmt núverandi skilningi okkar á því (leiða) fyrirbrigði. 

 

  

       

Vönkuð viðundur

Ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur er sem draugaskip á hafsjó stjórnmálanna, ættað aftan úr grárri forneskju og fleytt fram í nútímann af stækum afturhaldsbyr.  Sá byr er löngu horfinn og við tekin mikil bræla, sem ríða mun áhöfn þessarar draugafleytu að fullu.

Dæmi um afturhaldstilburðina er endurtekin tilraun ríkisstjórnarinnar til að færa sjávarútveginn a.m.k. aldarfjórðung aftur í tímann til þess tíma, er hann var engan veginn arðbær, og stjórnmálamenn þurftu að grípa til gengisfellinga æ ofan í æ til að halda honum á floti.  Þeir handstýrðu þá athafnalífinu með alkunnum afleiðingum.  Þessi stjórnunaraðferð var aflóga, en hefur nú verið endurvakin af vönkuðum viðundrum, sem ekki kunna réttri hendi í rass að taka. 

Tilburðir ríkisstjórnarinnar til að færa tímatalið aftur á bak fá auðvitað ekki staðizt til lengdar.  Þeir eru svo óraunverulegir, að helzt minna þeir á skáldsöguna, “Atlas Shrugged”, eftir Ayn Rand.  Viðskipti og hugvit eru þar tortryggð, og reynt er að beygja alla undir vilja ríkisvaldsins.  Hagnaður eins eða afrek eru talin vera á kostnað heildarinnar, og taprekstur og auðnuleysi eru þar sögð óheppni, og afsakanir eru lögð að jöfnu við árangur. 

Þessu líkist skipreika Ísland í dag, því miður, en landinu mun innan tíðar verða snúið af óheillabraut afturhalds og eyðileggingar athafnalífs með eignaupptökuaðgerðum Alþingis og yfir á heillavænlegri braut markaðsafla að kröfu þjóðarinnar, sem ætlar ekki að láta teyma sig í búr og gera sig að tilraunadýrum ríkisstjórnar með mestu miðstýringaráráttu í Evrópu um þessar mundir, og þótt víðar væri leitað.  Þessi ríkisstjórn afturhaldsaflanna hefur margsinnis orðið að gjalti innanlands og utan.  Tími hennar er löngu liðinn.  Á Alþingi berst hún í bökkum.  

Samkvæmt frumvarpinu um stjórn fiskveiða, sem enn er ekki orðið að lögum, munu stjórnmálamenn taka aflaheimildir af núverandi kvótahöfum, sem hafa keypt þær, og færa þær öðrum, jafnvel þeim, sem seldu aflaheimildir.  Þetta er réttlæti andskotans. Ætlunin er að fjölga kvótahöfum án þess að tekjur sjómanna og landverkafólks skerðist.  Þetta er aðeins hægt að gera með því að fella gengið.  Þannig ætlar ríkisstjórnin að seilast ofan í vasa almennings með eintrjáningslegum gengisfellingum til að halda óarðbærum, miðstýrðum sjávarútvegi á floti.  Aftur er haldið til fortíðar.

Með markaðsdrifnu kvótakerfi hins vegar leitar kvótinn óhjákvæmilega til bezt reknu útgerðanna, og fjárfestingu hverrar útgerðar er stjórnað í samræmi við takmörkun auðlindarinnar, en ekki í kappi við aðra útgerðarmenn.  Þetta er grundvöllur þess, sem margir sérfræðingar á sviði auðlindanýtingar nefna bezta fiskveiðistjórnunarkerfi í heimi.   

Þetta leiddi til hagkvæmari fjárfestinga í greininni en áður, og útgerðarmenn tóku að beita kröftum sínum að gæðaaukningu og markaðsstarfi til að auka tekjur af hinni takmörkuðu auðlind sinni.  Ofangreind hagræðing er grunnurinn að því, sem nú er tekið að kalla auðlindarentu.  Auðlindarentan er engan veginn sjálfstæður eiginleiki auðlindarinnar sem slíkrar, eins og sjávarútvegs-, landbúnaðar- og efnahagsráðherra, Steingrímur Jóhann, fyrrverandi jarðfræðingur, virðist ímynda sér.  Misskilningur hans varðandi athafnalífið, skilningsleysi á hagstærðum og skortur á heilbrigðri skynsemi, ætlar að reynast landsmönnum dýr áður en yfir lýkur.  Ráðherrann er sem fíll í postulínsbúð.  Það er jafnvel ónothæfur sem sendiherra.  

Auðlindarentan er afrakstur dugnaðar útgerðarmanna, sjómanna og landverkafólks, og það eru þessir aðilar, sem eiga aðallega að njóta hennar.  Allt samfélagið nýtur þá góðs af á formi skatta, útsvars og neyzlu þessara aðila.“Réttlát skipting afrakstursins” átti að felast í, að ríkið skammtaði sér 70 % þessarar rentu og lækkaði þetta hlutfall niður í 50 % eftir að “veiðigjaldsfrumvarpið” hafði fengið hraksmánarlegustu útreið allra frumvarpa lýðveldistímans að hálfu umsagnaraðila.  Þetta mál felur í sér argasta óréttlæti gagnvart sjávarútveginum, einkum á  landsbyggðinni, og er rothögg á útgerðirnar og sjávarbyggðirnar.  Hér að neðan kemur vel fram, að engin skattheimtugrunnur er í útgerðinni á formi umframrentu m.v. annars konar fyrirtæki. Þar af leiðandi ber höfuðnauðsyn til að afnema þá löggjöf, sem leggur ofurskatt á sjávarútveg.  Tekjur útgerða fara að jafnaði í eftirfarandi kostnaðarþætti:

·        Ríki og sveitarfélög                18 %

·        Starfsmenn                              33 %

·        Lífeyrissjóðir                         1   %

·        Efni og aðföng                      25 %

·        Afskriftir                              11 %

·        Vextir                                     9 %

·        Eigendur                                3 %

Þarna er alls enga auðlindarentu að sjá.  Í hlut eigendanna koma samkvæmt ofangreindri töflu aðeins 3 % teknanna, sem er allt of lítið til að draga að sér nýtt fjárfestingarfé.  Eina ráðið er að leita til lánastofnana og skuldsetja fyrirtækin enn meir, ef afskriftaféð dugir ekki. 

Annað athyglivert í þessari töflu er, að ríki, sveitarfélög og starfsmenn taka til sín rúmlega helming teknanna og birgjarnir um fjórðung.  Hvernig í ósköpunum er hægt að ætlast til, að fyrirtæki leggi meira til þjóðfélagsins en þetta ?

Fíflalæti stjórnvalda í kringum sjávarútveginn ríða ekki við einteyming og eru keyrð áfram á upphrópunum, innantómum slagorðum og gegndarlausu lýðskrumi um þjóðareign, sem á sér enga eignarréttarlega lagastoð.  Sérfræðingar ljúka allir upp einum munni um skaðræðisáhrif sérsköttunar á sjávarútveg og þjóðnýtingu aflaheimilda á þjóðarhag. Blindingjunum í Stjórnarráðinu er hins vegar ekki við bjargandi og ana út í ófæruna, hvernig sem þeir eru varaðir við.  Þetta vonlausa fólk er ekki á vetur setjandi.    

Nýsamþykkt lög um ofurskattlagningu á grundvallaratvinnuveg landsmanna, sjávarútveginn, eru foráttuvitlaus, ósanngjörn og hagfræðileg heimskupör.  Ósanngirnin liggur í augum uppi, því að um mismunun atvinnugreina er að ræða að hálfu skattlagningarvaldsins, sem vafalítið stríðir gegn skattalögum og stjórnarskráarákvæðum um athafnafrelsi.  Lögin eru hagfræðileg heimska af nokkrum ástæðum, og eru hér tvær:

1. Þau munu leiða til veiklunar útgerðanna, sem munu neyðast til að draga úr umsvifum sínum og gefa eftir á mörkuðunum
2. Þau munu leiða til minnkandi tekna hins opinbera, sveitarfélaga og ríkissjóðs, af sjávarútveginum

Af liðum 1 og 2 leiðir, að þessar aðgerðir stjórnarsinna á Alþingi, reyndar minnihluta þingheims, munu, þegar upp verður staðið, leiða til versnandi afkomu hins opinbera og almennings í landinu.  Þjóðin mun sitja eftir með sárt ennið, eins og alltaf, þegar valdhafar rasa um ráð fram.  Þeir hafa hér reynzt óráðþægir með afbrigðum og sagað í sundur greinina, sem ríkissjóðurinn situr á.

Af ofangreindum sökum á Sjálfstæðisflokkurinn ekki annars úrkosta en að beita sér fyrir því að fella þessi ólánslög úr gildi við fyrsta tækifæri; lög, sem sett voru til höfuðs líklega bezt rekna sjávarútvegi um víða veröld, gjörsamlega að tilefnislausu, og munu gera hann að ósjálfbjarga bagga á þjóðinni, ef þau fá að standa.  Heimskulegasta hagráðstöfun lýðveldistímans.

Umrædd lagasetning á eftir að verða bautasteinn um verk gjörsamlega misheppnaðra stjórnmálamanna, sem blindaðir eru af hatri á athafnalífinu og hafa engan skilning á sambandinu á milli verðmætasköpunar og afkomu almennings. Þessi verknaður er bezta sönnun þess, að vinstri menn eiga ekkert erindi í valdastólana.  Hér er um að ræða víti til varnaðar fyrir kjósendur. 

Einfeldningar stjórnarliðsins gala um það, að fyrirkomulag á stjórnun fiskveiða ætti að fara í þjóðaratkvæði.  Það á að taka þetta ofstopafólk á orðinu, en ekki að leyfa þeim að orða spurninguna með lýðskrumsívafi um þjóðareign á fiskimiðunum, sem stenzt ekki lögfræðilega rýni, en getur hæglega jafngilt þjóðnýtingu greinarinnar.  

Málið er, að með hagfræðilegum hætti er unnt að finna út, hvort forsjárhyggja Steingríms eða markaðshyggjan um framseljanlega kvótaeign skilar þjóðinni meiri tekjum.  Spurninguna ætti þá að orða með eftirfarandi hætti:

Sérfræðingateymi Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands hefur reiknað út, að eftir 10 ár er líklegast, að sjávarútvegur skili, beint og óbeint,  X milljörðum á ári í sameiginlega sjóði landsmanna með stjórnunarfyrirkomulagi A og Y milljörðum á ári með stjórnunarfyrirkomulagi B.  Á Alþingi að setja lög um:

• fyrirkomulag A
• fyrirkomulag B

Hér þarf auðvitað að setja inn viðeigandi gildi fyrir stikana A og B og breyturnar X og Y.  Það er kominn tími til, að þetta þjóðfélag fái stjórnendur, sem það verðskuldar, en ekki eintómt undirmálsfólk og þunga og viðbjóðslega vinstri slagsíðu. 

        

 

Afturhaldið reiðir til höggs

Fikt og fúsk Samfylkingarinnar og Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs við undirstöðuatvinnuveg þjóðarinnar, sjávarútveginn, er siðlaust og þjóðhagslega stórskaðlegt. Allt snýst í höndum siðblindra hatursmanna athafnalífsins, enda skilja slíkir fátt og alls ekki, hvernig verðmætin verða til.  Hinar skapandi stéttir eru í öllum starfsgreinum, en ekki einvörðungu á ríkisjötu sameignarsinnanna.  Hinar skapandi stéttir eru ekki froðusnakkar á fjölmiðlum.  Stefna hinna vinstri sinnuðu stjórnmálamanna við völd er að koma einkaframtakinu á kné, svo að fleiri verði háðir ölmusu frá stjórnmálamönnum.  Þetta er ráðstjórn að verki.  Þjóðin er að átta sig á lygavef vinstri stjórnarinnar, og talsmenn þessara brengluðu sjónarmiða munu ekki ríða feitum hesti frá næstu Alþingiskosningum og vonandi ekki þar næstu heldur.

Ofstækismennirnir fullyrtu, að þeir væru að leiða "auðlindarentuna" ofan í vasa almennings.  Þetta er hræsni froðusnakka, sem bera ekkert skynbragð á umfjöllunarefnið eða vinna markvisst að því að grafa undan arðbærni einkaframtaks í sjávarútvegi. Ekkert er fjær sanni en einvörðungu sé lagt hald á auðlindarentuna.  Það er vegna þess, að vegna niðurskurðar aflaheimilda og sérsköttunar á formi auðlindagjalds, sem þegar er fyrir hendi hér, en hvergi annars staðar á byggðu bóli, finnst engin auðlindarenta í sjávarútveginum nú, enda á hann í harðvítugri samkeppni við niðurgreiddan sjávarútveg erlendis.  Fé verður hins vegar, gangi áform óvitanna eftir, veitt úr vösum almennings til milliliða á vegum ríkisins, til ríkisleiguliða og að lokum til niðurgreiðslna á ósjálfbæru stjórnkerfi fiskveiða.  Stærsti "kvótagreifinn" verður sjávarútvegsráðherra.  Þetta er tær afturhaldsstefna, enda er hér horfið aftur til fortíðar í stjórnarháttum. 

Ráðstjórnarkerfi sjávarútvegsráðherra leiðir til mun verri afkomu sjávarútvegsins í heild og almennings í landinu en núverandi aflahlutdeildarkerfi.  Eignarhlutdeild í veiðiheimildunum og frjálst framsal eignarhlutdeildar er fyrirkomulag, sem gefur mest til íslenzka þjóðarbúsins og þar með í vasa almennings. Þetta hefur verið sýnt fram á af virtum innlendum hagfræðingum, og þetta er í samræmi við alþjóðlegar niðurstöður.  Framleiðni hvers íslenzks sjómanns er 80 föld meðalframleiðni hvers sjómanns í heiminum. 

Allir hagfræðingar, sem vilja láta taka sig alvarlega, og allir höfundar umsagna um skaðræðisfrumvörp sjávarútvegsráðherra, eru á einu máli um þjóðhagslega kollsteypu, ef skaðræðisfrumvörp Steingríms Jóhanns verða að lögum.  Þá standa eftir hugleiðingarnar um réttlætið.  Hvaða réttlæti er fólgið í því að rífa eignir (aflahlutdeildir) og réttmæt réttindi til ráðstöfunar á þeim af einum og færa þær öðrum á silfurdiski ? Það er réttlæti þess með horn og klaufir, sem alls staðar hefur endað með hörmungum, þar sem það hefur verið reynt. Stjórnmálamenn eiga ekki að handstýra atvinnuvegunum.  Það eru hins vegar ær og kýr vinstri manna að útdeila "réttlætinu" eftir eigin höfði, en það leiðir undantekningarlaust til lægri tekna, aukins kostnaðar, missis viðskiptavina og að lokum til upplausnar og fátæktar. Réttlætið er raunar aðeins í nösunum á þeim, því að tilgangurinn helgar meðalið.  Markmið allaballanna gömlu er að koma hér á ráðstjórn.  Sannast mun hér hið fornkveðna, að skamma stund verður hönd höggi fegin.   

Einn étur upp eftir öðrum, að útgerðarmenn eigi ekki fiskinn í sjónum.  Það er merkikertisleg og framsetning á einfaldri staðreynd.  Enginn á óveiddan fisk í sjónum, enda syndir hann inn og út úr landhelginni.  Fiskimiðin eru hins vegar almenningur, þar sem Alþingi hefur falið framkvæmdavaldinu að takmarka veiðarnar til að hámarka afraksturinn til langs tíma, og allir viðurkenna nauðsyn þess að ákvarða veiðimagnið með vísindalegum hætti, af því að veiðigetan er miklu meiri en sjálfbær afrakstursgeta.

Einn hópur manna, útgerðarmenn, hefur hætt fé sínu til fjárfestinga í veiðiréttindum og fiskiskipum ásamt búnaði.  Enginn annar en þessi hópur á siðferðilegan rétt á að njóta hagnaðar, sem af þessari starfsemi kann að hljótast.  Það er hér, sem öfundarmenn og hælbítar athafnamanna, andlegir kreppumenn Karls Marx, koma til skjalanna og beita fyrir sig innantómum frösum um, að þjóðin verði að fá að njóta arðsins af eign sinni, fiskveiðiauðlindinni. Þjóðin er ekki í neinum skilningi eigandi, sem gert getur kröfu um arð af sjávarauðlindinni umfram skattheimtu, sem tíðkast af öðrum fyrirtækjum. Hér er staðreyndum þess vegna snúið á haus og mikil ósanngirni höfð í frammi gagnvert fjárfestunum og starfsmönnum þeirra, enda er það mála sannast, að ekkert fyrirkomulag fiskveiða er betur fallið til sjálfbærrar nýtingar til langs tíma og hámarks afraksturs þjóðarbúinu öllu til handa.

Í frumvarpi hins heillum horfna allsherjarráðherra, hins stjórnmálalega svikula Steingríms Jóhanns Sigfússonar, er að finna áform um stórtæka skerðingu veiðiréttar aflamarksskipa.  Tekinn er umtalsverður hluti aflamarks í flestum tegundum og 40 % af aukningu aflamarks umfram skilgreind mörk í þorski, ýsu, ufsa og steinbít af aflamarksskipum og færð yfir til ríkisins.  Þetta er eignarnám og stjórnarskráarbrot. Þessu aflamarki á síðan að ráðstafa til leigu á kvótaþingi, og er ætlunin m.a. að stuðla að nýliðun í greininni.  

Þetta er forkastanleg ráðstöfun, ólögmæt og hagfræðilegt glapræði, vegna þess að fleiri menn og fleiri skip munu verða um sömu hituna, því að ekki fjölgar fiskunum í sjónum við ríkisleigu á auðlindinni til leiguliða, sem ríkið mun okra á.  Þessi ráðstöfun felur í sér sóun, sem óhjákvæmilega kemur niður á almennum lífskjörum í landinu.  Fiskveiðistefna síðustu þrjá áratugina á Íslandi hefur snúizt um að auka hagkvæmni sjávarútvegsins og arðsemi fyrir þjóðarbúið með því að aðlaga afkastagetu fiskiskipaflotans afrakstursgetu fiskistofnanna.  Þetta hefur tekizt ágætlega, svo að íslenzkur sjávarútvegur er líklegast með mestu framleiðni í heiminum, sem ber frjálsu framtaki og tækniþróun fagurt vitni. 

Fiskveiðistefna ríkisstjórnarinnar, sem endurspeglast í frumvörpunum tveimur, er umhverfisslys og halda má því fram, að ein alvarlegasta hlið þessarar gæfusnauðu fiskveiðistefnu sé sú, sem snýr að umgengni um auðlindina.  Nýliðun í krafti fjölgunar fiskiskipa, sem gera út á leigukvóta, er umhverfislega skaðleg og felur í sér sóun.  Útgerð reist á leigukvóta ætti að heyra sögunni til, enda er slæm reynsla af slíkum útgerðum.  Það er með ólíkindum í ljósi reynslu af hrikalegu brottkasti og sóun verðmæta, að stjórnvöld skuli nú ætla að hvetja til slíks með ríkisleigu á aflaheimildum.  Ríkisstjórnin brýtur niður stoðir nútímasamfélags á Íslandi með því að innleiða úreltar, ósanngjarnar, rándýrar og hagfræðilega óverjandi aðferðir við stjórnun fiskveiða í nafni lýðskrums. Afturhaldið stígur hér yfir 30 ár aftur í tímann, en er e.t.v. að taka spor í átt að óstjórn Evrópusambandsins, ESB, með þessari endaleysu. 

Ríkisstjórnin hefur tekið viðbótar óheillaspor á grundvelli óinnheimtrar ofurskattheimtu af sjávarútveginum.  Hún ætlar að stofna til alls kyns gæluverkefna, ríkisfjárfestinga með blóðpeningum frá sjávarútveginum.  Hagfræðilega heimskulegasti ríkisboðskapur lýðveldistímans hefur séð dagsins ljós.  Uppgjafalæknirinn, varaformaður Samfylkingar, og hinn tilkippilegi varaformaður VG ásamt lífvana stjórnmálamanni, Guðmundi Steingrímssyni, sem allt í einu þykist hafa sýnt frumkvæði, en Steingrímur segir hins vegar hafa komið að málinu á síðustu metrunum, hafa lagt fram endemis viðbjóð, þar sem stjórnmálamenn eiga eftir næstu kosningar að ráðstafa fé sjávarútvegs og söluandvirði banka til gæluverkefna, sem sögð eru framkalla 11000 störf.  Hvers konar fíflagangur er þetta eiginlega í fólki á síðasta snúningi síns stjórnmálalega ferils ?

Ein atvinnugrein er lögð í rúst með hrikalegri eyðingu verðmæta sem afleiðingu og tapi fjölmargra starfa, því að fara þarf saman fé, þekking og markaður til að skapa önnur störf til skamms eða langs tíma.  Eftir að hafa stöðvað alla viðleitni einkaframtaksins til atvinnusköpunar í sjávarútvegi, nýsköpun og virkjunum, fara afturgöngur Karls Marx nú á stúfana og þykjast ætla að skapa störf.  Allir vita, að störf sköpuð af stjórnmálamönnum eiga enga lífs von, og talan 11000 með afleiddum störfum, eins og mannvitsbrekkan Dagur nefnir, er algerlega út í loftið.  Hér er ekki um neina útflutningsstarfsemi að ræða, og þess vegna stækkar kakan ekki neitt, enda um fjármögnun með skattfé að ræða, og engin afleidd störf geta orðið til af svona afturfótafyli.  Stjórnmálalega hræsni er hægt að kalla málatilbúnað af þessu tagi, og stjórnmálamenn leggjast vart lægra.  

Hér sýna öfgafullir og hæfileikasnauðir vinstri menn rækilega á spil sín.  Allt, sem frá þeim kemur, er til þess fallið að viðhalda stöðnun samfélagsins, geigvænlegu atvinnuleysi og aukinni fátækt landsmanna í samanburði við t.d. Norðurlöndin.  Fyrirbrigðið, sem kallar sig ríkisstjórn Íslands, er ekki "norræn velferðarstjórn" fyrir fimm aura.  "Norræn velferðarstjórn" gengur ekki í skrokk á undirstöðuatvinnuvegum landsins, girðir fyrir erlendar fjárfestingar og eykur eigin fjárfestingar í atvinnulífinu.  "Norræn velferðarstjórn" leyfir einkaframtakinu að stækka kökuna, en hefur reyndar farið út í algerlega óhóflega skattheimtu á Norðurlöndunum, sem borgaraleg ríkisstjórn Svíþjóðar hefur þó leiðrétt þar í landi. 

Hérlendis verður að söðla algerlega um og fara að hleypa heilbrigðri skynsemi að ákvarðanatöku um opinber málefni í stað eitraðrar blöndu vanþekkingar, óhæfni og ofstækis í garð athafnalífsins.  Fjárfestingum verður að ná upp í 400 mia kr á ári, þar sem bróðurparturinn verði á höndum athafnalífsins, um leið og saxað er á skuldir ríkisins við útlönd, m.a. með sölu ríkiseigna, til að draga úr vaxtakostnaði við útlönd, sem nú slagar upp í 100 mia kr á ári.  Auk þess verður að afnema gjaldeyrishöftin hið bráðasta með pennastriki Dr Ludwigs Erhards, fyrrverandi efnahagsráðherra V-Þýzkalands, svo að íslenzka krónan nái að styrkjast við aukið innflæði gjaldeyris og verðbólgan verði þar með hamin.  Kosta verður öllu til í baráttunni við verðbólguna, sem er illvígur arðræningi.