Tilraunaeldhús pólitískra trúða

Leiðtogar vinstri flokkanna (að Viðreisn meðtalinni) virka eins og jólasveinar komnir til byggða á vitlausum tíma til að útdeila gjöfum á meðal barnanna. Gjafir þessar eru afrakstur aukinna millifærslna á vegum ríkissjóðs frá einum til annars í þjóðfélaginu. Venjulega hefur þetta brambolt lítil áhrif til góðs, en þenur ríkisbáknið út enn meira og dregur úr fjárfestingum og hagvexti. Bramboltið leiðir til miklu minni tekjuauka ríkissjóðs en jólasveinarnir höfðu látið reikna út fyrir sig, ef þeir hafa ekki notað vafasamar aðferðir til að komast að vitlausri niðurstöðu, og þá munu þeir grípa til þeirra gamalkunnu kjánaúrræða að slá lán fyrir bramboltinu.  Píratarnir hafa lýst yfir, að það sé allt í lagi, því að þetta sé fjárfesting í fólki til framtíðar !.  Vitleysan hefur verið yfirgengileg. Leiksýning trúðanna náði hámarki á RÚV kvöldið fyrir kjördag. Heilbrigð viðhorf til landsmála voru þar í minnihluta.

Afleiðingin af öllu þessu verður aukin innlend verðbólga og ofan á hana mun leggjast innflutt verðbólga, en verðbólga vex nú um allan heim vegna framboðsskorts á vöru og þjónustu af völdum Kófsins.  Skortur er á jarðgasi, svo að orkuverð hefur rokið upp úr öllu valdi (40 % hækkun á tveimur vikum í september 2021 og tvöföldun á árinu 2021).

Engum vafa er undirorpið, að Seðlabankinn mun gera gagnráðstafanir til að auka trúverðugleika verðbólguviðmiðsins, 2,5 % á ári, með vaxtahækkun og jafnvel draga úr peningamagni í umferð eftir mætti.  Þetta mun fella hlutabréf í verði, reka hagvöxt niður að 0 og valda skuldugum fyrirtækjum og heimilum búsifjum, um leið og húsnæðisverð gæti lækkað.  Smjaðrandi leppalúðar og skessur, lofandi gulli og grænum skógi á kostnað máttarstólpa þjóðfélagsins, reynast ekkert annað en síðasta sort af lýðskrumurum, sem allt snýst í höndunum á, af því að vitið er takmarkað og engan veginn fallið til stjórnunar. 

Samkvæmt gildandi fjármálaáætlun verða vaxtagreiðslur A-hluta ríkissjóðs næstu 5 ára, 2022-2026, tæplega mrdISK 400 eða tæplega 80 mrdISK/ár.  Með Reykjavíkurmódelið í Stjórnarráði Íslands mun þetta hækka mjög og verða tilfinnanlegur baggi á ríkissjóði og getur leitt til verra lánshæfismats, sem allir vita, hvað þýðir.  Óreiðan er aldrei ókeypis. 

Þann 20. september 2021 birtist í Morgunblaðinu útdtáttur úr viðtali við Bjarna Benediktsson, formann Sjálfstæðisflokksins og fjármála- og efnahagsráðherra.  Hann sagði þar m.a. undir fyrirsögninni:

"Hætt við algjörum glundroða":

 

"Okkar verkefni er að draga fram þá valkosti, sem til staðar eru.  Þeir eru mjög skýrir; annaðhvort erum við áfram í ríkisstjórn og höfum áhrif á þinginu og í stjórnarsáttmála og við stjórnarmyndunina, við ríkisstjórnarborðið, hvort sem það eru mál, sem við sjáum fyrir okkur núna, önnur, sem koma upp á tímabilinu, eða þá að það verður stefnubreyting. Það verður stefnubreyting í átt til hærri skatta, meiri ríkisútgjalda og minni stöðugleika.  Ég segi fullum fetum, að slík stjórn muni missa tökin á efnahagsmálunum, því [að] viðvörunarmerkin eru þegar komin, t.d. frá Seðlabankanum, um, að menn verði að stilla opinberu fjármálin við stöðuna í hagkerfinu." 

Það, sem mun gerast, verður endurtekning frá 2009-2013, þegar forgangsröðun var svo vitlaus, að það var hlaupið eftir öllum verstu kreddunum, en hagsmunir almennings lágu algerlega óbættir hjá garði.  Það má nefna umsóknina um aðlögunarviðræður við Evrópusambandið (ESB).  Það verður byrjað á að rugla fólk og ESB í ríminu með þjóðaratkvæðagreiðslu um málið, þótt enginn meirihluti verði fyrir málinu á þingi.  Málið verður fellt í þjóðaratkvæðagreiðslu, nema þátttakan verði mjög lítil.  Ef ekki og aðlögun lýkur á kjörtímabilinu, og niðurstöður þjóðar og þings verða öndverðar, þá kemur upp stjórnarskrárkreppa, algerlega að óþörfu. 

Þá verður reyndar vafalaust tekið til við að reyna að rústa lýðveldisstjórnarskránni á kjörtímabilinu, því að hún leyfir ekki fullveldisframsal, eins og innganga í ESB mundi fela í sér. 

Alls konar gæluverkefni verða sett á flot, sem kosta munu ríkissjóð mikið, en skila engu í auknum tekjum eða framleiðni.  Heilbrigðiskerfið mun sökkva enn dýpra í forað einokunar ríkisrekstrar, sem mun magna skortinn á læknum, hjúkrunarfræðingum og öðrum í þessum geira, og þjónustan við skjólstæðingana mun nálgast það, sem þekkist í kúbanska heilbrigðiskerfinu, þ.e. hægt verður að kaupa sig fram fyrir endalausar biðraðir.  Vitlausasta hugmynd allra tíma, sósíalisminn, mun tröllríða heilbrigðiskerfinu og öllum ríkisrekstrinum. 

"Stjórnarandstaðan hefur verið léleg, ég get tekið undir það.  Ég verð nú að segja, að við erum annars vegar með heilsuvána, veiruna, og hins vegar efnahagslegar áskoranir.  Af hverju gátum við gert þetta, sem við gerðum ?  Af hverju var skuldastaðan svona góð ?  Það er búið að vinna að því baki brotnu í mörg kjörtímabil.  Þegar ég kom í fjármálaráðuneytið á sínum tíma [2013], vorum við föst í höftum, vorum með slitabúin óuppgerð, vorum rétt að skríða í afgang, og við vorum enn þá með marga mjög háa skatta.  Við fórum í að láta auðlegðarskattinn renna út, raforkuskattinn renna út, afnema bankaskattinn, afnema vörugjöld á Íslendinga, [sem] borguðu himinhá vörugjöld af alls konar heimilisvörum, húsbúnaði, fötum og skóm.  Tókum um 1800 vöruflokka í 0.  Við slógum niður tolla, fórum svo í tekjuskattinn, tryggingagjaldið, örvuðum hagkerfið.  Snerum við stöðu þjóðarbúsins."

Allir sjá í hendi sér, hversu þensluvekjandi og hagvaxtarhamlandi öll þessi gjöld voru, sem Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, hafði forgöngu um, að Alþingi létti af almenningi.  Tiltölulega mest báru þeir þar úr býtum, sem úr minnstu höfðu að spila.  Sósíalisminn er reistur á þeim misskilningi, að bezt sé fyrir fátæka, að stjórnmálamenn dragi sem mest frá aflaklónum inn í ríkissjóð (eða sveitarsjóði) til að deila verðmætunum aftur út á meðal þegnanna. Við þetta dregur úr hvötum til að afla fjár, og verðmæti rýrna í meðförum hins opinbera við að halda úti bákninu.  Þetta leiðir til minni verðmætasköpunar í samfélaginu, þ.e. minna verður til skiptanna en ella, og allir verða fátækari að efnum.  Þess vegna fer bezt á því að halda vinstri krumlunum frá kjötkötlunum.  Vinstri menn eru upp fullir af meinlokum um eitthvert réttlætishlutverk sitt í stjórnmálum. Réttlæti þeirra er fólgið í því að ganga í skrokk á öflugum launamönnum, sjálfstæðum atvinnurekendum og hirða af þeim enn meira fé til að útdeila til þeirra, sem eru þeim þóknanlegir. Slíkt er ekki réttlæti.  Slíkt er lýðskrum. 

Lengst gengur ofbeldið í garð atvinnurekstrar í landinu um þessar mundir gegn sjávarútveginum, svo að jafna má við einelti.  Öfundaráróðurinn og afskiptasemin gengur svo langt hjá þessum siðlausu stjórnmálamönnum, að þeir fetta fingur út í fjárfestingar fyrirtækja í sjávarútvegi utan greinarinnar. Hvað varðar stjórnmálamenn um þetta, og hvernig dirfast þeir að fjalla um þetta nánast sem glæpsamlegt athæfi ?  Lögmálið er, að þangað leitar fjármagnið, sem það gefur tryggasta og bezta ávöxtun.  Hagnaður er einfaldlega minni í sjávarútvegi en almennt í öðrum atvinnurekstri, og það er m.a. vegna hárra sérgjalda, sem lagðir eru á sjávarútveginn.  Veiðigjöld nema nú 33 % af hagnaði, og síðan kemur auðvitað almennur tekjuskattur.  Þeir stjórnmálamenn, sem fiska í gruggugu vatni með ofsóknum á hendur sjávarútveginum, eru svo herfilega úti að aka um hlutverk sitt í stjórnmálum, að halda mætti, að þeir væru ekki með öllum mjalla. 

Hvað sagði Bjarni Benediktsson um stjórnun handhafa réttlætisins (til vinstri) á heilbrigðismálunum ?:

"Það hefur verið vandamál, að við höfum séð of mikla sóun í kerfinu og of lítinn vilja til að treysta grunninn á bak við blandað kerfi. Við höfum verið föst í kreddum í heilbrigðismálum, sem einmitt lúta að rekstrarforminu, og þess vegna er það áherzlumál okkar í þessum kosningum í þessum málum að líta á heilbrigðisþjónustuna út frá þörfum sjúklinganna.  Við erum alltaf föst í einhverri umræðu um þarfir kerfisins; að þessi aðili þurfi meira fjármagn.  Þetta á ekki að hugsa svona.  Sjúkratryggingar gera þjónustusamninga fyrir hönd sjúklinganna.  Horfum á þetta út frá þörf þeirra, sem sækja þjónustuna."  

  Vinstri flokkarnir eru rígfastir í kreddunum, að ríkisstarfsmenn verði að veita þá þjónusta, sem Sjúkratryggingar Íslands eiga að kaupa handa okkur samkvæmt lögum. Eins og vanalega sjá þeir ekki lengra en nef þeirra nær, þ.e. þeir eru fastir í vonlausum og löngu úreltum kreddum og neita að horfast í augun við afleiðingar þessara vanhugsuðu kenninga sinna.  Þær eru í þessu tilviki einokun ríkisins á starfsemi heilbrigðisgeirans, sem leiðir óhjákvæmilega til bæði dýrari og lakari þjónustu, lakari kjara fyrir starfsfólkið og áhugaleysi á að ráða sig í vinnu hjá einokunaraðilanum.  Það leiðir síðan til s.k. "mönnunarvanda", sem þýðir, að fólk tollir illa á vinnustað og nýútskrifaðir leita annað, t.d. til útlanda á tímum frjáls flutnings vinnuafls og mikillar spurnar eftir heilbrigðisstarfsmönnum hvarvetna í heiminum.  Ríkiseinokun í þessum geira er andvana fædd, eins og á öllum öðrum sviðum, enda er sósíalisminn vitlausasta hugmyndafræði, sem maðurinn hefur álpazt til að setja á koppinn.  Sjálfstæð lækningafyrirtæki, stór og smá, eiga að standa jafnt að vígi og ríkisrekin fyrirtæki að taka að sér starfsemi (með útboði) á þeim sviðum, þar sem þau geta boðið fram fullnægjandi gæði á samkeppnishæfu verði.

 

 

Eru nýjar virkjanir feimnismál ?

Botninn er suður í Borgarfirði í loftslagsumræðunni fyrir þessar kosningar.  Það er alvarlegt, því að botnlaus umræða leiðir ekki til nokkurs áþreifanlegs árangurs. Botninn felst í að uppfylla raforkuþörfina, sem fyrir hendi er, til að leysa jarðefnaeldsneytið af hólmi og jafnframt að standa undir almennt aukinni raforkuþörf vaxandi þjóðar. Þetta knýjandi mál er svo skelfilega vanreifað, að frambjóðendur í þessum þingkosningum fara í kringum það, eins og kettir í kringum heitan graut, hvernig á að afla þessarar orku. Það er algerlega óboðlegt að tala fjálglega um að draga úr eldsneytisnotkun til að uppfylla metnaðarfullt markmið um að draga úr losun CO2 árið 2030 um 55 % m.v. 1990, en þvælast svo fyrir öllum framkvæmdum, sem miðað að því að auka framboð sjálfbærrar raforku og gera kleift að flytja hana til notenda.  

Það er ljóst með nægilegri nákvæmni, hver orkuþörfin er.  Hún er alls um 9,0 TWh/ár og um 1300 MW til að rafvæða með einum eða öðrum hætti allt það, sem nú notar jarðefnaeldsneyti á Íslandi, að meðtöldu millilandaflugi og millilandasiglingum. Þessi orka jafngildir um 45 % af orkugetu núverandi virkjana. Það er ekki eftir neinu að bíða með að hefjast handa við þetta virkjanaverkefni, sem má ekki standa lengur yfir en til 2045, ef stjórnvöld ætla að standa við markmið orkuáætlunar um að losna við allt jarðefnaeldsneyti fyrir 2050.  Það þýðir að taka þarf í notkun 360 GWh/ár eða 65 MW/ár að jafnaði. 

Það er versti ljóður á ráði núverandi stjórnvalda að berja sér á brjóst og lofa öllu fögru til að hægja á hlýnun andrúmsloftsins, en láta lykilatriðið til að gera þetta kleift reka á reiðanum. Loddarar tvíeykisins S&P eru auðvitað ekki hjálplegir heldur.  Stjórnmálaflokkar, sem segja bara A, en berja svo hausnum við steininn og neita að segja B fyrir loftslagið, eru ótraustvekjandi og ótrúverðugir í alla staði.  Þeir meina ekkert með því, sem þeir segja.  Loftslagsstefnan er þar á bæ bara meðal til að fylla upp í tómarúmið, sem er þar, sem réttlæting fyrir tilvist flokksins ætti að vera.  Loftslagsstefnan er þar á bæ með óprúttnum hætti notuð sem réttlæting fyrir aukinni skattheimtu og ríkisumsvifum.  Þessi skattheimta bitnar verst á dreifbýlisfólki og fólki með lágar ráðstöfunartekjur.  Það er tímabært að hefja lækkunarferli á þessum eldsneytissköttum. 

Þann 26. ágúst 2021 birtist í Morgunblaðinu viðtal við Pál Erland, framkvædastjóra Samorku.  Þar á bæ er fullur skilningur á því, hver forsenda orkuskiptanna er, og hversu mikla viðbótar raforkuvinnslu hún útheimtir. Vitneskjan er til um það víða í samfélaginu, en afturhaldsöflin stinga hausnum í sandinn og neita að viðurkenna staðreyndir. Þannig er þeirra pólitík eintóm yfirborðsmennska.

Ef á að takast að standa við markmið ríkisstjórnarinnar og skuldbindingar gagnvart EES/ESB og Parísarsamkomulaginu, verður að fara að hefjast handa við nýjar virkjanir, en þá kemur til kasta Alþingis.  Tíminn til að forða öngþveiti í orkumálum er að renna út. Með stækkun Reykjanessvirkjunar um 30 MW veitist nauðsynlegt svigrúm til að reisa yfir 50 MW virkjun, en Alþingi þarf að taka af skarið með hana.  Með flokkakraðak þar, sem veit ekki í hvora löppina á að stíga í þessum efnum, horfir málið ógæfulega í landi tækifæranna. Samorka kallar á, að "nýtt lagaumhverfi komi í stað rammaáætlunar".  Framkvæmdastjórinn sagði m.a. í téðu viðtali:

"Við þurfum nýja og skilvirkari umgjörð í stað þeirrar, sem við nú búum við í ljósi þess, að það eru 10 ár síðan síðasta rammaáætlun var samþykkt á Alþingi.  Síðan þá hafa 3 umhverfisráðherrar lagt 3. áfanga rammaáætlunar fyrir þingið, en það hefur ekki enn treyst sér til að afgreiða hana.  Það sjá allir, að þetta fyrirkomulag er ekki líklegt til að stuðla að því, að hér verði nægt framboð af grænni orku til framtíðar.  Við getum ekki aðeins horft til okkar kynslóðar, heldur einnig komandi kynslóða."

Það er engum vafa undirorpið, að frekari þróun orkugarða til bættrar orkunýtingar og verðmætasköpunar felur í sér áhugaverð tækifæri fyrir ungt fólk með fjölbreytilegan bakgrunn.  Nú hafa veður skipazt í lofti í álheiminum vegna þurrka í Kína (miðlunarlón í lágstöðu) og fyrirskipunar kommúnistaflokksins að draga úr raforkuvinnslu í kolaorkuverum, þar sem loftmengunin er verst af þeim sökum, svo að eftirspurn áls er orðin meiri en framboðið (Áleftirspurnin eykst um 1,5 Mt/ár, sem er 2/3 meira en álframleiðsla Íslands.)

Þá mun fara að styttast í ásókn álframleiðenda eftir sjálfbærri (grænni) orku í Evrópu og Ameríku. Það kann að styttast í, að álframleiðendur verði tilbúnir til að reisa 1. áfanga álverksmiðju með eðalskautum, sem losar ekkert koltvíildi við rafgreininguna.  Slíkt ál mun seljast á enn hærra verði en ál unnið með hefðbundnum hætti, enda verður framleiðslukostnaðurinn líklega meiri fyrsta kastið þrátt fyrir hátt kolefnisgjald.  Þarna kunna líka að leynast áhugaverð tækifæri fyrir Íslendinga til að skapa tímabundin störf við byggingu virkjana og verksmiðju og varanleg störf við rekstur og viðhald.  Hagkerfið hefur enn ekki skapað næga spurn eftir vinnuafli, sem er á atvinnuleysisskrá. 

Í Morgunblaðinu 30. ágúst 2021 var áhugaverð grein eftir Björgvin Helgason, oddvita Hvalfjarðarsveitar, og Ólaf Adolfsson, bæjarfulltrúa á Akranesi og formann Þróunarfélags Grundartanga um framtíðar tækifæri á Grundartanga:

"Björt framtíð Grundartanga":

"[Þróunar]Félagið hefur staðið fyrir fjölbreyttum þróunar- og framfaramálum.  Þar má nefna skoðun nýrra umhverfisvænna orkukosta, orkuendurvinnslu, hitaveitu og framleiðslu nýrra orkugjafa á borð við rafeldsneyti.  Þá hafa ylrækt og fiskeldi verið skoðuð.  Markmiðið er að fullnýta virðiskeðju framleiðslunnar, forðast sóun verðmæta og byggja upp grænna iðn- og atvinnusvæði í hringrásarhagkerfi í anda sjálfbærnimarkmiða Sameinuðu þjóðanna."

Hér virðist vanta herzlumuninn til að hrinda einhverjum verkefnum í framkvæmd.  E.t.v. vantar fjárfesti til að hleypa lífi í hugmyndirnar, en kannski sýna arðsemisútreikningar ekki næga arðsemi.  Það vantar eitthvað stórtækt.  Það gæti t.d. verið fjárfestir, sem vill kaupa "græna" raforku til að hefja tilraunaframleiðslu á "grænu" áli með eðalskautum.  Til þess þarf að virkja og að efla flutningskerfi raforku að Klafa.  Landsnet er með 400 kV línu frá Blöndu og að Klafa á undirbúningsstigi.

"Tvö þróunarverkefni undir merkjum klasans ber að nefna: 

Nú í sumar kynnti félagið vandaða skýrslu um möguleika á framleiðslu rafeldsneytis, en það er umhverfisvænt eldsneyti, sem byggir á þekktri tækni um framleiðslu vetnis með endurnýjanlegri raforku og glatvarma frá Elkem ásamt því að nýta koldíoxíð, sem þegar er til staðar í vistkerfi svæðisins.  Þannig verði dregið verulega úr losun gróðurhúsalofttegunda, orkuskipti efld og stuðlað að kröftugri nýsköpun. Með nýtingu þess mikla varma, sem verður til í starfsemi á Grundartanga, væri mögulegt að byggja upp hitaveitu fyrir svæðið og nágrenni þess.  Nú er unnið að undirbúningi og rannsóknum á slíkri hitaveitu.  Takist samningar um verkefnið og tæknilegar áskoranir leystar, er fyrir séð, að hitaveitan gæti tekið til starfa á næstu árum."

Hér eru nokkuð loftkenndar hugmyndir á ferðinni, og kemur þá í hug hið forna orðtak: "kóngur vill sigla, en byr hlýtur að ráða".  Byrinn í þessu tilviki eru einfaldlega lögmál varmafræðinnar.  Hitastig afgasa frá verksmiðjunum á Grundartanga er ekki nægilega hátt til að hægt sé að setja þar upp orkuver, sem framleiðir rafmagn fyrir vetnisverksmiðju með arðbærum hætti.  Svipuðu máli gegnir um hitaveitu.  Hún getur varla orðið samkeppnishæf við hitaveitu, sem nýtir heitt vatn úr borholum.  Ef ætlunin er að reisa vetnisverksmiðju á Grundartanga, þarf hún að kaupa rafmagn um flutningskerfi Landsnets.  Að fanga CO2 úr afgösum verksmiðjanna er dýrt. Styrkur CO2 í afgasi strompa álveranna er tæplega 0,9 %. Að framleiða úr því og vetninu ammoníak er þó ólíkt vitrænna en að dæla fönguðu koltvíildi ofan í jörðina, eins og gert er á Hellisheiði með gríðarlegri vatnsnotkun og orkunotkun að tiltölu. Það verður fróðlegt að fá niðurstöður úr tilraun með föngun koltvíildis úr kerreyk í Straumsvík, þar sem komast á að tæknilegum fýsileika og kostnaði slíkrar aðgerðar.  Skógræktin getur veitt förgun CO2 frá verksmiðjunum harða samkeppni á Íslandi - landi tækifæranna í landbúnaði.  

 

 

 

 

Er rekstrarárangur refsiverður ?

Furðuleg umræða gaus upp í sumum fjölmiðlum í viku 34/2021, er mánuður var til Alþingiskosninga.  Hún var á þá lund, að hagnaður sumra sjávarútvegsfyrirtækja væri svo mikill, að augljóslega þyrfti að hækka veiðigjöldin. Taka verður fram, að hagnaður sjávarútvegs eftir skatt er hlutfallslega minni að jafnaði en við á að jafnaði um annan atvinnurekstur, enda virka veiðigjöldin sem hver annar tekjuskattur á sjávarútvegsfyrirtæki.

Þetta viðhorf til sjávarútvegsins virðist markast af öfund yfir velgengni þeirra, sem náð hafa góðum árangri með sín fyrirtæki. Viðhorfið stenzt ekki jafnræðisreglu Stjórnarskrár um, að allir skuli njóta jafnræðis gagnvart lögum.  Málflutningurinn er einskært lýðskrum, reist á þeirri vitneskju, að flestum þykja skattahækkanir í góðu lagi, ef þær bitna á öðrum en þeim sjálfum.  Þá gleymist reyndar alveg, að með ofurskattlagningu eða hærri skattlagningu en á samkeppnisaðilana er verið að saga í sundur greinina, sem allir sitja á.  Þetta á sérstaklega við um útflutningsgreinarnar, en það má heldur ekki líta fram hjá því, að sjávarútvegurinn á í samkeppni við aðrar atvinnugreinar hér innanlands um fólk og fjármagn.

Þessi öfundsjúki málflutningur á aðallega rætur að rekja til fólks, sem gengur með þá grillu, að það hafi dottið niður á miklu betra og réttlátara fiskveiðistjórnunarkerfi en nú er við lýði hérlendis.  Hér er oftast um að ræða fólk, sem aldrei hefur migið í saltan sjó, eins og þar stendur, þ.e. hefur enga reynslu af rekstri útgerðarfyrirtækja, hvað þá meira vit á þeirri útgerð en þau, sem hana stunda núna, en gengur hins vegar með "frelsarann" í maganum um réttu trúna í málefnum sjávarútvegsins og hið fullkomna réttlæti.  Allt er það eins fjarri sanni og hugsazt getur og reyndar tómar grillur.

Hvar er réttlætið í því að þjóðnýta aflaheimildir með salami aðferðinni, 5 %-10 % á ári, sem flestar hafa verið keyptar á markaði og búið er að fjárfesta gríðarlega í, til að hægt sé að nýta þær ?  Hjá Evrópusambandinu (ESB) tíðkast ekki sá kvótamarkaður, og stefna þess, sem þó enn hefur ekki verið hrint í framkvæmd, er, að bjóða út allar útgefnar veiðiheimildir í lögsögu ESB. Þá munu gufa upp draumórar um "hlutfallslegan stöðugleika".  Íslenzkar útgerðir bjóða þá á móti öllum öðrum útgerðum í ESB, ef Ísland gengur þarna inn.  Er þetta ekki viðfelldin framtíðarsýn fyrir íslenzkar sjávarbyggðir og efnahag landsins ? 

Stefna ESB-flokkanna á Íslandi í sjávarútvegsmálum er ekkert annað en aðlögun að því, sem koma skal hjá ESB.  Það er engin glóra í því að leggja allt í sölurnar, t.d. að fótumtroða eignarréttinn með þjóðnýtingu keypts og löglega fengins nýtingarréttar á Íslandsmiðum (ath.: enginn á óveiddan fisk í sjó), til að innleiða hér fyrirkomulag, sem alls staðar hefur farið í handaskolum, þar sem það hefur verið reynt. Að halda því t.d. fram, að Færeyingar hafi ekki kunnað að hanna uppboðskerfi, er ósvífin drambsemi.  Þetta fyrirkomulag hefur alls staðar farið með útgerðina í hundana, þar sem það hefur verið reynt, t.d. í Eistlandi og í Rússlandi. 

Til að gefa almenningi kost á að hætta fé sínu í sjávarútveg í von um meiri ávöxtun þar en annars staðar er kjörin leið, að stærstu fyrirtækin í greininni verði gerð að almenningshlutafélögum með skráningu í Kauphöll Íslands. Sú þróun er þegar hafin.  Það er ólíkt meiri sáttasnykur af slíku en að þjóðnýta aflahlutdeildirnar.  Varaformaður Viðreisnar, sem er hagfræðingur að mennt, hefur viðurkennt, að leið flokks hans muni til lengdar ekki leiða til tekjuauka hjá ríkissjóði.  Hann breiðir hins vegar yfir eiginlegt ætlunarverk flokks síns með þeim öfugmælum aldarinnar, að þjóðnýting og uppboð aflahlutdeilda sé leið til sátta um sjávarútveginn.  Eru ekki allir með "fulle fem" ?

Fréttablaðið var með fréttaskýringu um málið 26. ágúst 2021 undir fyrirsögninni:

 "Hugnast ekki útboð aflaheimilda":

"Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi, SFS, leggjast gegn þeirri tillögu Þjóðareignar að bjóða út 5-10 % aflaheimilda árlega.  Í könnun, sem framkvæmd var á vegum Gallup, kemur fram, að yfirgnæfandi meirihluti Íslendinga eða 76,6 % er hlynntur því, að útgerðin greiði markaðsgjald fyrir afnot af fiskimiðum."

Það er fráleitt að gera skoðanakönnun um það, sem enginn þekkir haus né sporð á.  Enginn veit, hvert þetta markaðsverð verður, og útfærsla uppboðsins er í algerri óvissu, því að hún virðist eiga að vera einhvern veginn öðruvísi en aðrir hafa glapizt á hingað til.  Hér ímynda svarendur sér, að ríkistekjurnar muni hækka án þess, að peningar verði teknir úr þeirra vasa.  Samkvæmt varaformanni Viðreisnar er það misskilningur.  Tekjur ríkissjóðs hækka ekkert við þetta feigðarflan. 

""Uppboð afla hugnast okkur ekki.  Reynsla annarra þjóða hefur sýnt, að þau gefa ekki góða raun. Það er aukin samþjöppun, aukin skuldsetning, verri umgengni við auðlindina, og í ljós kemur, að það eru hinir stærri og sterkari, sem bera sigur úr býtum á uppboðum.  Þannig að ef hugsunin er að halda sjávarútvegi í dreifðri eignaraðild, þá er uppboð ekki ákjósanleg leið", segir Heiðrún Lind Marteinsdóttir, framkvæmdastjóri SFS."  

Þetta eru óvéfengjanlegar staðreyndir, en hrakfallasaga uppboða erlendis ku vera vegna þess, að þau eru skipulögð og framkvæmd af imbum, sem ekkert kunna til slíkra, eða svo er að skilja á fulltrúa "Þjóðareignar" í sömu fréttaskýringu.  Þar er auðvitað vaðið á súðum í yfirlæti "besserwissers" um útgerðarmál.  Harla ódýr málflutningur á þeim bæ.

""Samkvæmt lögum greiðir sjávarútvegurinn á Íslandi veiðigjald, sem byggir að nokkru leyti á markaðnum fyrir sjávarfang, er 33 % af aflaverðmæti. Veiðigjaldið hefur að þessu leyti tengingu við markað með sjávarafurðir", segir hann [Kristján Þór Júlíusson, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra]." "Þegar vel árar, þá hækkar gjaldið, og þegar illa árar, þá lækkar það."

Þriðjungur hagnaðar er engin smáræðis viðbót við almennan tekjuskatt fyrirtækja.  Það er stundum látið, eins og aðföng útgerða séu ódýrari en annarra fyrirtækja.  Þeir hinir sömu horfa fram hjá því, að útgerð er fjármagnsfrek (góður skuttogari kostar um og yfir mrdISK 6), og rekstarkostnaður við að sækja aflann er hár vegna eldsneytiskostnaðar og aflahlutdeildar sjómannanna.  Þessu til staðfestingar er, að s.k. auðlindarenta, sem var hugmyndafræðilegur grundvöllur veiðileyfagjalda á sínum tíma, hefur ekki fundizt í bókhaldi útgerðanna.  Þetta þýðir, að ríkisvaldið hefur enga fjárhagslega ástæðu til að mismuna útgerðunum í samanburði við önnur fyrirtæki, enda tíðkast veiðigjöld ekki í öðrum Evrópulöndum eða  víðast hvar annars staðar, nema að nokkru leyti í Færeyjum. Þvert á móti eru útgerðir í öllum öðrum útgerðarlöndum Evrópu niðurgreiddar.  Íslenzka ríkið teflir á tæpasta vaðið með þessari háu skattheimtu.  Það má fallast á, að viðbótar skattheimtan gangi á hverjum tíma til rekstrar Hafrannsóknarstofnunar og Landhelgisgæzlunnar. 

"Heiðrún Lind segir, að tilraunir Færeyinga til þess að bjóða upp aflaheimildir hafi ekki heppnazt vel:

"Reynsla Færeyinga er sú, að það var engin nýliðun í þeim uppboðum, sem þeir framkvæmdu.  Ég tel uppboð ekki réttu leiðina til að hámarka verðmæti sjávarauðlindarinnar.  Síðan liggur fyrir, að fyrsta skrefið fælist í því að innkalla þær aflaheimildir, sem á að bjóða út.  Þessar æfingar myndu mjög fljótt þurrka upp eigið fé í sjávarútvegi og auka á samþjöppun.  Það hugnast mér ekki", segir Heiðrún."

  Það var endurskoðunarfyrirtæki, sem sýndi fram á það fyrir nokkrum árum, að þjóðnýting aflahlutdeildanna (nýtingarréttarins) mundi á fáum árum eyða upp eigin fé útgerðanna.  Sú niðurstaða stendur óhögguð, þótt hugmyndafræðingarnir berji hausnum við steininn.  Það er ekkert nýtt.  Þótt sósíalisminn leiði alls staðar til siðferðilegs og fjárhagslegs gjaldþrots, er hann samt boðaður enn á þeim forsendum, að sósíalistarnir hafi brugðizt, ekki sósíalisminn.  Það er afkáraleg sjálfsupphafning þeirra, sem enn boða falskt fagnaðarerindi. Það er alveg áreiðanlegt, að stjórnmálamenn eru ekki betur fallnir til afskipta af atvinnumálum en núverandi eigendur og stjórnendur fyrirtækja. 

Sjávarútvegsfyrirtæki eru nú farin að gefa út s.k. samfélagsskýrslur um starfsemi sína.  Slík útgáfa er til þess fallin að draga tölulegar staðreyndir um þessi fyrirtæki fram í dagsljósið og kynna áform fyrirtækjanna. Slíkt helzt vel í hendur við skráningu þeirra í Kauphöll. Hvort tveggja er til þess fallið að skapa betri frið um starfsemina, sem hlýtur í raun að vera öllum landsmönnum í hag. Laugardaginn 28. ágúst 2021 gerði Karítas Ríkharðsdóttir grein fyrir fyrstu samfélagsskýrslu Eskju með viðtali við Pál Snorrason, framkvæmdastjóra fjármála- og rekstrarsviðs Eskju í Morgunblaðinu:

""Eskja er að gefa út sína fyrstu samfélagsskýrslu, og tilgangur með útgáfu hennar er bæði að auka gagnsæi í okkar starfsemi og gera grein fyrir árangri okkar auk áhrifa á umhverfið og samfélagið", segir Páll Snorrason, framkvæmdastjóri fjármála- og rekstrarsviðs Eskju." 

Skattspor fyrirtækisins, einnig nefnt skattaslóð, nam árið 2020 mrdISK 1,4.  Þetta var 17,1 % af rekstrartekjunum (veltunni).  Þetta háa hlutfall er ástæða þess, að hagfræðingurinn á varaformannsstóli Viðreisnar játar, að uppboðskerfi aflahlutdeilda muni ekki auka tekjur ríkissjóðs. Þar að auki er kerfið  ósjálfbært, eins og komið hefur fram. 

"Samsvarar skattaslóðin um MISK 14 á hvern starfsmann fyrirtækisins og kISK 329 á hvert þorskígildistonn af aflaheimilda, sem fyrirtækið hefur yfir að ráða [á ári]."

Þessi gríðarlega skattaslóð gefur feiknarlega virðisaukningu til kynna í fyrirtækinu og sýnir í hnotskurn, að stjórnmálamenn eiga að láta fyrirtækin í friði og ekki að troða vansköpuðum og fáfengilegum hugmyndum sínum upp á þau í nafni þjóðarinnar og þjóðareignar á miðunum, sem á ekkert skylt við eignarrétt, heldur lögsögu íslenzka ríkisvaldsins yfir miðunum.  Ef fyrirtækin fá frið til verðmætasköpunar úr auðlindinni, þá bera sameiginlegir sjóðir landsmanna, ríkissjóður og sveitarsjóðir, mest úr býtum. Horuð og aðþrengd fyrirtæki eru lítils virði eigendum sínum og þjóðarheildinni. Sumir muna enn þrautagöngu útgerðanna fyrir 1984. Atvinnurekstur er bezt kominn hjá þeim, sem þar hafa skarað fram úr, en alls ekki í höndum stjórnmálamanna eða starfandi í umhverfi, skapað af stjórnmálamönnum, sem ekkert fyrirtæki þrífst í.    

 

  

 

 

Umgjörð sjúkrahúsanna hefur gengið sér til húðar

Af mikilli umræðu um heilbrigðismálin nú í aðdraganda Alþingiskosninga má ráða, að þar sé pottur brotinn. Tvennt ber þar hæst.  Fjármögnun sjúkrahúsanna, einkum Landsspítalans, og aðför heilbrigðisráðuneytisins að sjálfstætt starfandi heilbrigðisstarfsfólki með þeirri aukaverkun, að viðskiptavinir þess standa ver að vígi gagnvart Sjúkratryggingum Íslands. 

Það er árlegt fréttaefni, að fjárveitingar til Landsspítala hrökkvi ekki fyrir kostnaðinum. Björn Zoëga (BZ), forstjóri Karólínska í Stokkhólmi, hefur nýlega tjáð sig á þá lund hérlendis, að það sé úrelt þing að hafa sjúkrahús á föstum fjárlögum.  Það er út af því, að á "stafrænni öld" er tiltölulega einfalt að skrá hvert verk og að reikna út kostnaðinn við það út frá áður tilgreindum einingarkostnaði. Þetta þýðir, að innleiðing afkastahvetjandi og gæðahvetjandi launakerfis fyrir starfsfólkið, sem að verkinu vinnur, liggur tiltölulega beint við nú á tímum. Þetta hefur BZ gert á Karólínska, hann gat fækkað starfsfólkinu um 950 og fjölgað legurúmum samtímis um rúmlega fjórðung.  Þegar hann var forstjóri Landsspítalans, undirbjó hann þetta þar.  Hvað dvelur orminn langa.  Eru þvergirðingar í heilbrigðisráðuneytinu, sem stoppa þetta ? Hafi heilbrigðisráðherra ekkert minnzt á þetta, er það af því, að hún vill ekki heyra minnzt á hvata fyrir starfsfólkið. Hjá henni ríkir flatneskjan.

Til að koma böndum á hömlulausa útþenslu kostnaðar við rekstur sjúkrahúsanna, helzt háskólasjúkrahússins, þarf að reka endahnútinn á undirbúninginn, sem BZ hóf,  og innleiða tekjustreymiskerfi að hætti Karólínska í Stokkhólmi, sem er með um tvöfalt fleiri legurúm en Landsspítalinn, svo að þetta eru sambærileg sjúkrahús að stærð. 

Landsspítalinn (LSH) nær ekki að nýta öll sín rúm, um 630 talsins, vegna manneklu, þótt bráða nauðsyn beri til.  Það er ekki hægt að bera því við, að fjárveitingar til spítalans hafi verið skornar við nögl, því að á verðlagi ársins 2020 hafa þær aukizt úr mrdISK 59,7 árið 2010 í mrdISK 75,5 árið 2020 eða um 26,5 % á 11 árum á föstu verðlagi, og hlutfallið af ríkisútgjöldum hefur hækkað úr 8 % í 9 % á miklu þensluskeiði ríkisútgjalda. 

 

Það eru ýmsir hnökrar á rekstri Landsspítalans, sem væntanlega mundu lagast, ef/þegar réttir hvatar að hætti BZ verða settir inn í rekstur hans.  Hér verða fáeinir tíundaðir, sem fram komu í fréttaskýringu Stefáns E. Stefánssonar í Morgunblaðinu 25. ágúst 2021 undir fyrirsögninni:

"Mikilvægt líffæri í þjóðarlíkamanum".

"Á sama tíma er ljóst, að nokkur hluti starfsfólks er í annarri launaðri vinnu utan sjúkrahússins.  Á það m.a. við um lækna, sem reka eigin stofur samhliða störfum fyrir spítalann.  Þar er ekki aðeins um að ræða hópinn, sem er í hlutastarfi á spítalanum.  Í fyrrnefndri fyrirspurn kemur t.d. fram, að 23,5 % þeirra starfsmanna, sem sinna 100 % stöðugildi við spítalann, þiggi einnig laun utan hans."

Þetta er óeðlilegt og ætti að binda endi á.  Það er líklegt, að kerfi BZ leyfi ekki slíkt, enda verður eftirsóknarverðara að vera í fullu starfi á spítalanum, eftir að þar verður innleitt afkastahvetjandi vinnuumhverfi. Óánægja virðist krauma á spítalanum með núverandi stjórnkerfi.  Um þetta reit Stefán Einar:

"Hitt er ljóst, að margir starfsmenn spítalans, sem ViðskiptaMogginn hefur rætt við, horfa mjög til þess, hvernig mjög hefur fjölgað í hópi þeirra starfsmanna á síðustu árum, sem ekki koma með beinum hætti að umönnun sjúklinga. Telja viðmælendurnir, sem ekki vilja koma fram undir nafni, að sú þróun komi í raun niður á starfsemi spítalans og afköstum."  

Ef verkefnamiðaðar greiðslur í stað "fastra fjárlaga" hefðu þegar verið innleiddar við LSH með góðum árangri, eins og á Karólínska, er útilokað að Parkinsonslögmálið gæti þrifizt þar með "paper shufflers" og silkihúfum. Hvort sem heildarkostnaður við spítalann  eykst við slíka innleiðingu eður ei, þá mun starfsemi hans verða straumlínulagaðri og afkastameiri án þess, að slíkt komi niður á gæðum spítalans.  Forstjóri hans sagði nýlega í viðtali, að skilvirkni á LSH væri tiltölulega góð.  Það á þó ekki við um heildarstarfsemina, ef marka má alþjóðlegt ráðgjafarfyrirtæki:

"Í árslok í fyrra [2020] var gefin út skýrsla, sem unnin var af ráðgjafarfyrirtækinu McKinsey, og þar var bent á, að síðasta hálfa áratuginn hefðu afköst á spítalanum farið minnkandi, ekki sízt þegar kom að framlagi lækna til spítalans.  Forstjóri hefur þó bent á, að það megi fyrst og fremst [sic] rekja til "tímamóta" kjarasamnings, sem ætlað var að draga úr gríðarlegu álagi á starfsmenn spítalans.  Í alþingiskosningum, sem fram undan eru í komandi mánuði, er líklegt, að fjármögnun Landsspítalans verði í brennidepli."

Það er spurning, hvort hér er verið að bera saman epli og appelsínur.  Forstjórinn virðist miða afköst við vinnuframlag mælt í klukkustundum, t.d. í mánuði, frá læknunum.  Eðlilegur mælikvarði á afköst eru hins vegar afgreiddar verkeiningar á hverja unna klukkustund.  Kannski er verkbókhald LSH enn ekki í stakkinn búið að meta vinnuframlagið í þessum verkeiningum.  Þess háttar verkbókhald er hins vegar forsenda fyrir innleiðingu hvatakerfis að hætti BZ á LSH.  Slíkt kerfi virðist geta greitt úr ýmsum meinsemdum, sem grafið hafa um sig á LSH.  Það þarf að stokka stjórnkerfi spítalans upp, fá yfirlæknunum óskoruð völd yfir sínu ábyrgðarsviði og skipa stjórn yfir spítalann. Um samsetningu þeirrar stjórnar ætti að leita fyrirmynda til hinna Norðurlandanna.  Heilbrigðisráðuneytið gæti með þessu móti ekki lengur ginið yfir málefnum LSH.

Jafnframt þessum umbótum á stjórnkerfi LSH þarf framkoma ríkisvaldsins við sjálfstætt starfandi starfsfólk heilbrigðisgeirans að gjörbreytast til batnaðar.  Viðhorfið þarf að verða, að vinnuframlag sjálfstætt starfandi sé ríkinu verðmætt og mikilvægt, enda er ríkið raunar ekki í stakkinn búið til að veita þjónustu sjálfstætt starfandi með ódýrari hætti, og í langflestum tilvikum bara alls ekki.  Þetta á sérstaklega við nú, þar til Nýi Landsspítalinn tekur til starfa.  Þar vekur reyndar athygli, hversu lítil aðstaða til klínískrar starfsemi bætist við, t.d. aðeins 210 legurými (nú eru 638 á Lanzanum) og 23 gjörgæzlurými, sem virðist vera allt of lítil viðbót m.v. við kveinstafina frá Landsspítalanum í Deltu-bylgju Kófsins. 

Það virðist vera óravegur á milli þjónustu heilbrigðiskerfa Íslands og Svíþjóðar við skjólstæðinga sína.  Líklegast er, að sænskir sósíaldemókratar og aðrir hafi haft vit á að virkja mátt samkeppninnar, t.d. á milli hins opinbera og einkarekna geirans.  Halldór Benjamín Þorbergsson, framkvæmdastjóri SA, drap á þetta í grein í Morgunblaðinu 21. ágúst 2021 undir fyrirsögninni:

"Heilbrigðiskerfi á krossgötum".

"Í Svíþjóð, hins vegar, gildir svokölluð þjónustutrygging fyrir notendur heilbrigðisþjónustu. Þar á fólk rétt á mati á vanda sínum á örfáum dögum, tíma hjá sérfræðingi innan 3 mánaða, og ef aðgerðar er þörf, þá er tryggt, að hún fari fram innan 90 daga.  Þessi viðmið eru skýr, skiljanleg og hafa að stórum hluta náðst þar í landi.  

Hér ætti vitaskuld að gilda svipað fyrirkomulag.  Ef fyrirsjáanlegt er, að ekki verði unnt að veita þjónustuna innan tímamarka, verði viðkomandi gert um það viðvart og honum heimilað að sækja þjónustuna annars staðar - án viðvótar kostnaðar fyrir einstaklinginn."

Það er heilbrigðisráðuneytinu til mikils vanza, að heilbrigðisþjónustan hérlendis skuli ekki komast í nokkurn samjöfnuð við þetta.  Það er ekki út af skorti á fjárveitingum úr ríkissjóði, og það er ekki, af því að Ísland "framleiði" of fáa lækna eða aðra heilbrigðisstarfsmenn.  Íslenzkir læknar starfa margir erlendis og t.d. hjúkrunarfræðingar eru margir í annars konar störfum hérlendis. Þetta er skipulaginu að kenna.  Ef greiðslufyrirkomulag BZ á Karólínska verður tekið hér upp og samið verður við sjálfstætt starfandi sérfræðinga, þá ætti leiðin fyrir íslenzka heilbrigðiskerfið að vera greið að sigla upp að hinu sænska. Þó þarf vafalaust fyrst að hreinsa ranghugmyndirnar út úr heilbrigðisráðuneytinu.  Þær hafa keyrt þetta kerfi í þrot. 

Það er hægt að taka algerlega undir eftirfarandi greiningu Halldórs Benjamíns Þorgeirssonar, sem greinilega hefur ígrundað þetta mál vel og er jafnvel ýmsum hnútum kunnugur: 

"Því er gjarna haldið fram, að fjárskortur standi heilbrigðisþjónustunni fyrir þrifum.  Ljóst er, að ef ekki fylgja auknar kröfur um, hvernig fjármunirnir eru nýttir, munu þeir hverfa án þess, að nokkur merkjanlegur munur verði á þjónustunni. Heilbrigðisþjónustan er að langmestum hluta greidd af skattfé, sem fólkið og fyrirtækin greiða.  Það er því ríkið og stofnanir þess, sem semja við þá, sem veita þjónustuna, um gæði, öryggi, árangur og hagkvæmni.  Því miður er töluverður hluti heilbrigðiskerfisins rekinn án samninga, heldur fær fé beint af ríkinu án þess, að samið sé um nýtingu þess fyrirfram." 

Þetta samningsleysi nær engri átt.  Á meðan er heilbrigðiskerfið eins og stjórnlaust rekald. Slíka samninga vantar við sjúkrahúsin og samningar við sjálfstætt starfandi eru ekki lengur í gildi.  Í staðinn fyrir að semja hefur heilbrigðisráðuneytið valið að fara í stríð við einkaframtakið, þangað til núna, að ákall um hjálp kom frá Landsspítalanum, sem kominn er að fótum fram.  Kerfi fastra fjárlaga hefur gengið sér til húðar.  Stokka verður upp á nýtt. Sú sama er niðurstaða Halldórs Benjamíns:

"Nú [eftir kosningar-innsk. BJo] er lag að endurskoða samninga og viðmið í íslenzku heilbrigðiskerfi.  Létta álagi af Landsspítala, til að hann geti sinnt betur sínum mikilvægustu skyldum.  Ríkið ætti að vera kaupandi vel skilgreindrar þjónustu í kerfi, sem byggir á fjölbreyttum rekstrarformum til að ná fram hagræðingu, skilvirkni og auknum gæðum, byggt á faglegum viðmiðum.  Ríkið ákveður [hámarks]verð, magn og gæði, en margir aðilar geta boðið í þjónustuna [sem óskað er eftir-innsk. BJo].  Með slík markmið fyrir augum er óhjákvæmilegt, að við nýtum krafta sjálfstætt starfandi sérfræðinga, einkafyrirtækja og félagasamtaka."

Hvaða stjórnmálaflokkar á Íslandi skyldu nú vera fáanlegir til að greiða götu þessara stefnumála ?  Munu þeir geta myndað meirihluta á Alþingi um þessi mál ?  Ef ekki, þá mun enn síga á ógæfuhlið heilbrigðiskerfisins og óánægja með ófullnægjandi þjónustu magnast.  

     

 

   

  

Er betra að veifa röngu tré en öngu ?

Í lok 9. áratugar 20. aldarinnar voru aðrir við stjórnvölinn hérlendis en sjálfstæðismenn. Þáverandi ríkisstjórn stóð frammi fyrir bullandi tapi á sjávarútvegi, af því að fiskiskipin voru allt of mörg m.v. leyfilegan heildarafla að ráði Hafrannsóknarstofnunar.  Ríkisstjórnin gat beitt stjórnvaldsákvörðunum til að aðlaga stærð flotans að ástandi fiskimiðanna í íslenzku lögsögunni, en hún ákvað að láta markaðinn um að leysa vandamálið. Það gerði hún með því að leggja fyrir Alþingi frumvarp um frjálst framsal fiskveiðiheimilda, kvóta á skip, sem ríkið hafði úthlutað 1983-1984 á grundvelli veiðireynslu árin 3 þar á undan. Sjálfstæðismenn, sem þá voru í stjórnarandstöðu, voru sumir hverjir andsnúnir þessu, og flokkurinn átti engan veginn frumkvæði að kerfi, sem aðrir hafa eignað honum og hann tekið upp á sína arma, af því að það reyndist vera þjóðhagslega hagkvæmt (hvergi hefur annað fyrirkomulag reynzt hagkvæmara).

Það kom sem sagt í ljós, að markaðurinn svínvirkaði.  Aflahlutdeildir gengu kaupum og sölum á milli útgerða, útgerðum og skipum fækkaði og kaupendur efldust, m.a. af því að þeir náðu smám saman aukinni hagræðingu í krafti stærðar og fjárfestinga í nýrri tækni.  Nú er samhljómur á meðal hagfræðinga um, að þessi breyting hafi orðið til góðs, og staðreyndirnar tala sínu máli.  Íslenzkur sjávarútvegur er sjálfbær í öllum skilningi (hann notar að vísu enn olíu, en minna af henni á hvert veitt tonn en annars staðar þekkist), og hann stendur sig vel á erlendum mörkuðum, þangað sem yfir 95 % af vöruframboði hans fara. 

Sjálfstæðismenn áttuðu sig fljótt á því, að þarna hafði heillaspor verið stigið, enda varð atvinnugreinin nú sjálfstæð, hefur lagt mikið að mörkum til samfélagsins og hefur ekki þurft að leggjast inn á vöggustofu ríkisins, sem áður fyrr hlynnti að veikburða fyrirtækjum. Hins vegar bregður svo við, að sumir aðrir stjórnmálaflokkar, t.d. Samfylking, Viðreisn og líklega hentistefnuliðið, sem kallar sig pírata, hafa nú horn í síðu þessa árangursríka fyrirkomulags sjávarútvegsstefnunnar. Að sjálfsögðu ráðast þeir á Sjálfstæðisflokkinn fyrir að hafa tekið þessa vel heppnuðu stefnu upp á sína arma, en hvað hafa þeir á móti kerfinu ? Sjálfstæðisflokkurinn sýndi þarna, að hann er víðsýnn flokkur og næmur fyrir breytingum, sem vel reynast.  Hann kastar þó ekki fyrir róða, því sem vel hefur gefizt, nema annað enn betra sé örugglega í boði.

Sagt er, að þeir, sem fjárfest hafa í kvóta og dýrum búnaði til að nýta sjávarauðlindirnar í íslenzku lögsögunni, og þeir af meinfýsni uppnefndir "sægreifar", ausi af auðlind í eign þjóðarinnar.  Loddarar hafa alið á tortryggni og jafnvel andúð í garð útgerðarmanna á þeim fölsku forsendum, að þeir græði á því, sem aðrir eiga.  Þetta er auðvitað fráleitur málflutningur, sérstaklega þar sem kvótinn hefur að mestu leyti gengið kaupum og sölum samkvæmt landslögum.  Vitleysan á rætur að rekja til misskilnings á fiskveiðistjórnunarlögunum. 

Þar er því slegið föstu, að fiskimiðin innan íslenzku lögsögunnar séu eign íslenzku þjóðarinnar.  Það er góð hugsun að baki þessu ákvæði, því að það tryggir fullveldi íslenzka ríkisins yfir miðunum, en ekki, að ég geti gert kröfu á þá sem eiga afnotaréttinn um u.þ.b. 1/365000 af aflaverðmætunum, þegar kostnaðurinn við að afla verðmætanna hefur verið dreginn frá.  Þar sem ríkisvaldið fer með þennan fullveldisrétt þjóðarinnar, merkir þjóðareignarákvæðið, að ríkisvaldið hefur óskoraðan rétt til að fara með stjórnun aðlindarinnar. Það er gert með fiskveiðistjórnarlöggjöf og reglugerðum, reistum á henni.

Þá er mikið gert úr því, að aðgengi nýrra, sem vilja spreyta sig á að afla verðmæta úr sameiginlegri auðlind þjóðarinnar, sé heft.  Það er markaðurinn, sem myndar þann inngönguþröskuld, að kaupa þarf eða leigja aflahlutdeild.  Verðið markast að nokkru af því, að hér er um mjög takmarkaða auðlind að ræða, jafnvel m.v. núverandi afkastagetu fiskiskipastólsins eftir mikla fækkun skipa.  Að minnka veiðiheimildir núverandi útgerða og úthluta þeim til annarra á einhverju verði er löglaust athæfi (brot á eignarréttarákvæði stjórnarskrár (afnotaréttur er ein tegund eignarréttar)) og hagfræðilega óverjandi ráðstöfun, því að þar með væri ríkisvaldið að stuðla að óhagkvæmari rekstri allra útgerða, með því að fjölga þeim,og tapi hjá þeim, sem nú eru lítið eitt ofan við bókhaldslegt 0.  Að auka heildaraflamarkið til að hleypa öðrum að er ósjálfbær ráðstöfun og óréttlætanleg gagnvart eigandanum, þjóðinni, sem á rétt á því, að bezta þekkta þekking sé nýtt til að hámarka afrakstur miðanna til frambúðar, eins og manninum er fært á hverjum tíma. 

Umræðan um sérgjaldtöku af sjávarútvegi umfram aðrar atvinnugreinar, s.k. auðlindagjald, hefur verið á villigötum frá upphafi einfaldlega vegna þess, að engum hefur tekizt að sýna fram á með skýrum hætti, að s.k. auðlindarenta væri fyrir hendi í sjávarútvegi, þ.e. umframhagnaður greinarinnar m.v. aðrar greinar vegna aðgangs hennar að náttúruauðlind. Ef hún væri fyrir hendi hér, hlyti hún að finnast í norskum sjávarútvegi líka, því að í norsku lögsögunni eru gríðarlega auðug fiskimið.  Það er öðru nær og stafar m.a. af því, að kostnaðarsamt er fyrir fyrirtækin að sækja sjóinn.  Norsk sjávarútvegsfyrirtæki fá fjárhagsstuðning frá hinu opinbera, og þannig háttar til alls staðar annars staðar í Evrópu, nema í Færeyjum. 

Kjarni málsins er sá, að íslenzki sjávarútvegurinn á í höggi við þennan niðurgreidda sjávarútveg á evrópskum mörkuðum og víðar.  Gjaldtaka af sjávarútveginum umfram venjulega skattheimtu rýrir óneitanlega samkeppnishæfni fjármagnsfrekrar starfsemi eins og sjávarútvegsins. Þess vegna þarf ríkisvaldið að gæta hófs.  Núverandi gjaldtaka tekur þriðjung hagnaðar.  Það er ekki hófleg gjaldtaka í ljósi almenns tekjuskatts af lögaðilum á Íslandi, sem er fimmtungur hagnaðar. 

Evrópusambandið (ESB) stjórnar fiskimiðum aðildarlandanna utan 12 sjómílna.  Ef Ísland gengur í ESB, eins og Samfylking og Viðreisn berjast fyrir og píratar virðast vera hlynntir, þá fellur íslenzka lagaákvæðið um þjóðareign fiskveiðiauðlindarinnar fyrir lítið, því að Evrópuréttur er rétthærri landsrétti innan ESB og reyndar EES, en fiskveiðistjórnun er undanskilin í EES-samninginum. Það mun þá verða mikill þrýstingur frá frönskum, spænskum og fleiri útgerðum ESB-landanna á Framkvæmdastjórnina um að hleypa þeim inn í íslenzku landhelgina, enda að missa spón úr aski sínum við Bretlandsstrendur.

  Íslenzkir aðildarsinnar, t.d. Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi forsætisráðherra, halda því statt og stöðugt fram, að hægt verði að semja um "hlutfallslegan stöðugleika", sem er reistur á veiðireynslu.  Spurning er, hvort veiðireynsla Frakka, Spánverja o.fl. á fyrri tíð við Ísland er fyrnd.  Alla vega er núverandi fyrirkomulag bráðabirgða fyrirkomulag innan Evrópusambandsins, og samkvæmt hvítbók ESB um þetta efni er stefnt að því, að markaðurinn stjórni aðgangi að öllum miðum aðildarlandanna, er fram í sækir. Það er gert með því að bjóða út eða upp aflaheimildir.  Íslenzk fiskveiðistjórnun í lögsögu Íslands mun þá fara veg allrar veraldar, og þjóðarframleiðslan mun minnka að sama skapi með slæmum afleiðingum fyrir hag landsmanna og byggð í landinu. Innganga í ESB mun gera Ísland að óaðlaðandi verstöð með of lágar þjóðartekjur til að keppa um hæfasta vinnuaflið.

Stefna Viðreisnar í fiskveiðistjórnarmálum er þannig aðeins liður í aðlögun Íslands að stjórnkerfi Evrópusambandsins.  Stefán Einar Stefánsson birti útdrátt úr Dagmálaviðtali við varaformann Viðreisnar, Daða Má Kristófersson, í Morgunblaðinu, 15. júlí 2021, undir fyrirsögninni:   

"Nýtt kerfi skili ekki meiri tekjum".

Frásögnin hófst þannig:

"Ekki standa líkur til þess, að tekjur ríkissjóðs af fiskveiðiauðlindinni muni aukast, nái tillögur Viðreisnar um svo kallaða samningaleið fram að ganga.  Þetta segir Daði Már Kristófersson, varaformaður flokksins og prófessor í auðlindahagfræði við Háskóla Íslands.  Bendir hann á, að veiðigjöld, sem nú eru lögð á útgerðina, nemi um þriðjungi af hagnaði þeirra, og að kerfisbreytingar þær, sem hann telji nauðsynlegt að ráðast í, muni skila svipuðum tekjum til lengri tíma litið."

Yfirleitt hefur jarmurinn út af fiskveiðistjórnunarkerfinu snúizt um að skattleggja sjávarútveginn enn þá meira en gert er. Oftast er um að ræða fólk útblásið af hugsjónum og réttlætiskennd fyrir hönd þjóðarinnar með afar takmarkað vit á útgerð.  Þau slá um sig með slagorðum á borð við: "látum sjávarútveginn greiða markaðsverð fyrir aðganginn að þjóðareigninni".  Nú játar varaformaður Viðreisnar, að sjávarútvegurinn muni ekki geta greitt meira í ríkissjóð en hann gerir nú þegar. Með þetta hljóta margir vizkubrunnar að hafa orðið fyrir vonbrigðum.  Þeir hafa gjarna bent á leiguverð kvóta sem líklegt markaðsverð hans.  Þetta er algerlega fráleit hugmynd, sem sýnir, að þau hafa ekki minnsta vit á því, sem þau bera fyrir brjósti að umbylta. Leiguverð er jaðarverð.  Leigður kvóti þarf aðeins að standa undir rekstrarkostnaði við að veiða viðbótarfisk við grunnkvóta skipsins.  Þess vegna getur verið hagkvæmt að leigja kvóta á yfir 200 ISK/kg, sem gæti verið 10-20 falt núverandi veiðigjald fyrir þorsk.  Þannig er rekinn skefjalaus falsáróður til að vekja öfund og ólund gagnvart útgerðarmönnum.

Síðan var vitnað beint í Daða Má:

"Auðvitað gæti einhver sagt, að verulegur partur [arðsins] væri skilinn eftir hjá útgerðinni.  En tilfellið er, að það er mjög mikilvægt, að útgerð sé ábatasöm atvinnugrein [...]; allir skattar valda einhvers konar skaða, og umfangið af þeim skaða, og umfangið af þeim skaða er háð umfangi skattlagningarinnar, og það er mjög mikilvægt, að við séum örugglega réttum megin þar.  Ég vil benda á, að sambærileg skattlagning auðlindagreina í nágrannalöndunum er iðulega ekki meiri en þetta með beinni skattlagningu."

Þarna ratast varaformanni rétt orð í mun um skattheimtuna.  Sjávarútvegur verður ekki mjólkaður meira með nýju fiskveiðistjórnunarkerfi. Hvers vegna er þá talin þörf á nýju fiskveiðistjórnunarkerfi ?  Það er til að aðlaga kerfið stefnu ESB í sjávarútvegsmálum, en það er að sjálfsögðu ekki viðurkennt, heldur skálduð skýring: 

"Spurður út í, hvað knýi á um breytt fyrirkomulag í kringum úthlutun fiskveiðiheimilda, fyrst slíku kerfi sé ekki ætlað að skila meiri tekjum í ríkissjóð, segir Daði Már, að innköllun núverandi veiðiheimilda yfir langt tímabil, þar sem hægt væri að bjóða þær upp í kjöldarið, sé líklegri til þess að tryggja sátt um sjávarútveginn."  

Þessi útskýring er eins og hver önnur þvæla.  Hvaða heilvita manni dettur í hug, að mesta þjóðnýting Íslandssögunnar sé líkleg til að skapa aukna sátt um eina atvinnugrein ?  Viðreisn hefði varla getað framreitt heimskulegra og ótrúverðugra yfirklór yfir þá sorglegu staðreynd, að hún starfar hér á Íslandi sem eins konar útibú frá framkvæmdastjórn Evrópusambandsins og allar gerðir hennar miða að því einu að flækja Íslandi undir yfirráð hennar.  

Ragnar Árnason, prófessor emeritus í hagfræði við HÍ, var líka á téðum Dagmálafundi:

"Nýverið birtu Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi skýrslu, sem Ragnar Árnason vann fyrir þau og var eins konar "uppfærsla" á ríflega 10 ára gamalli skýrslu Daða Más, sem unnin var fyrir tilhlutan starfshóps um mögulega endurskoðun á fiskveiðistjórnunarkerfinu íslenzka. Þar kemst Ragnar að þeirri niðurstöðu, líkt og Daði Már, að innköllun aflaheimilda fæli í sér eignaupptöku." 

Ragnar hefur áreiðanlega ekki hrapað að þessari niðurstöðu, svo vandaður fræðimaður sem hann er.  Þetta er "fait accompli" eða þegar framkvæmt, og það er ekki til neins að láta eins og afturkalla megi þennan gjörning og þar með aflaheimildirnar, nema með því að ógilda eignarréttarákvæði stjórnarskrárinnar, og það verður aldrei gert með samþykki meirihluta kjósenda, svo mikið er víst.  Friður um stjórnkerfi fiskveiða er almenningi fyrir beztu, enda nýtur þetta fyrirkomulag alþjóðlegrar viðurkenningar og er grundvöllur þróunar sjávarútvegsins á öllum sviðum, s.s. öryggis skipverja (gott skipulag veiðanna), orkusparnaðar og orkuskipta (afl til fjárfestinga í nýrri tækni) og gjörnýtingar aflans (hvati til aukinnar verðmætasköpunar úr hverju kg). 

 

 

 

 

 

Hjarðónæmi eða ekki hjarðónæmi ?

Tíðindi hafa borizt af því, að ríkisstjórnin í Singapúr, þar sem búið er að fullbólusetja tæplega 70 % í þessum skrifuðum orðum, en hérlendis um 85 %- 90 % 16 ára og eldri, hafi nú ákveðið að meðhöndla C-19 sem hvern annan flensufaraldur, og yfirvöld muni þess vegna hætta að láta þylja yfir íbúunum tölur um dagleg smit, andlát o.þ.h. af völdum alls konar afbrigða af SARS-C0V-2. Þetta er hægt að gera vegna áhrifa bólusetninganna, ekki hjarðónæmis, heldur minni veikinda.

Þetta virðist vera skynsamleg ákvörðun í ljósi þess, að bólusetningarnar hljóta að lækka smitstuðulinn eitthvað, þótt smittíðni bólusettra valdi vonbrigðum, og veikindi bólusettra virðast ekki alvarleg enn sem komið er. Það er einkennandi hér og annars staðar á Vesturlöndum núna, hversu margir bólusettir smitast m.v. það, sem búizt var við á grundvelli tilrauna lyfjafyrirtækjanna.  Það veldur vonbrigðum, en aðalatriðið er, að veikindin eru hófleg og hættulítil. 

Að mati höfundar þessa vefpistils ætti ekki að koma til mála að bólusetja yngra fólk, vegna þess að það veikist yfirleitt lítið af C-19 og vegna þeirra alvarlegu afleiðinga bólusetninga við sjúkdóminum, sem nú hafa komið fram við tilraunir á dýrum og sagt er frá hér að neðan. Með öðrum orðum væri tekin óþörf áhætta með ungviðið með því að bólusetja það við C-19.  Reynslan sýnir, að bóluefnin hindra síður en svo smit og fækkar lítið smitberum.  Það væri því mjög ankannalegt að hefja þessar bólusetningar, og slíkt mætti þá hiklaust túlka sem undanlátssemi við lyfjaiðnaðinn, sem virðist hafa komið sér upp gullmyllu, því að fregnir berast frá Ísrael um það, að áhrifamáttur bóluefnanna, sem þar hafa verið reynd, til að draga úr sjúkdómseinkennum eftir smit, dvíni mjög að hálfu ári liðnu frá seinni bólusetningu. Þar í landi mun nú viðbótar bólusetning vera í undirbúningi, svo að mulið er undir lyfjaiðnaðinn í meiri mæli en sézt hefur lengi.   

Jóhannes Loftsson, verkfræðingur, ritaði gagnmerka grein í Morgunblaðið 16. júlí 2021 og nefndi hana:

"Hundrað".

Hún hófst þannig:

"Frá maí fram í nóvember 2020 [1/2 ár-innsk. BJo] létust 35 þúsund fleiri Bandaríkjamenn á aldrinum 15-64 ára úr öðru en Covid en í meðalári. Svipuð leitni var víða um lönd.  Andlátin eru talin tengjast frestun læknisþjónustu og geðheilbrigði.

Engin slík greining hefur farið fram hérlendis, en upplýsingar um andlát má finna í tilraunatölfræði Hagstofunnar.  Andlát yngri en 55 ára eru mjög óvenjuleg.  Frá lokum júní 2020 fram fram yfir fyrstu 9 vikur 2021 (8,5 mánuðir) [0,7 ár] hafa 33 fleiri látizt á þessum aldri en meðaltal þeirra 3-4 ára á undan, sem tilraunatölfræðin nær til. Þar af urðu 26 umframandlát bara frá júnílokum fram í september (3 mánuðir) [1/4 ár], sem er 54 % aukning og samsvarar einu viðbótarandláti þriðja hvern dag.  Meðalaldurinn var ekki nema 38 ár.  Til samanburðar er meðalaldur þeirra 29 Íslendinga, sem látizt hafa úr Covid, um 85 ár.  Mælt í töpuðum lífárum er skaði þessara andláta, sem mögulega má rekja til sóttvarnaraðgerða, orðinn tífaldur á við skaða sjúkdómsins Covid-19." [Líklega nær 20-faldur - innsk. BJo.]

Þetta eru sláandi upplýsingar. Þá vaknar spurningin, hverju opinberar sóttvarnaraðgerðir hafi skilað á formi græddra lífára ?   

Ef farið hefði verið að ráði Burrington-sérfræðingahópsins og varnaraðgerðir einskorðaðar við viðkvæma hópa, en öðrum hindrunum, lokunum og takmörkunum á starfsemi í þjóðfélaginu, sleppt, er ekki víst, að mannslátum vegna C-19 hefði fjölgað neitt, en þótt töpuð lífár af völdum C-19 hefðu þrefaldazt, hefðu töpuð lífár af völdum C-19 samt aðeins orðið innan við 15 % af þeim töpuðu lífárum, sem með rökum má rekja til opinberra sóttvarnaraðgerða.

Þessar ömurlega staðreyndir benda til, að yfirvöld hérlendis hafi verið á kolröngu róli með sínar aðgerðir.  Þetta var fyrirsjáanlegt á grundvelli erlendra rannsókna, og bentum við Þorsteinn Siglaugsson, hagfræðingur, m.a. á þetta í blöðum og bloggi. 

Þá vék Jóhannes Loftsson að bólusetningunum:

 "Í september 2020 sagði sóttvarnalæknir, að tryggja yrði, að bóluefnin væru örugg og með góða virkni. Í lok árs varð Ísland samt fyrst þjóða til að bólusetja öll elliheimilin, aðeins tveimur dögum, eftir að bóluefnið kom til landsins.  Engar mælingar voru þá til um virkni eða öryggi bóluefnanna fyrir svo hrumt fólk. 17 dögum síðar var búið að tilkynna 7 andlát tengd bólusetningunni, sem er ein versta útkoma í heiminum. Í gögnum, sem keypt voru frá Hagstofunni, sést, að andlátum eldri en 85 ára þessa 17 daga fjölgaði um 20 % m.v. meðaltal síðustu 4 áramóta á undan. Þetta eru 10,5 fleiri andlát en meðaltalið og 4 fleiri en mest hafði orðið fram að þessu." 

    Viðkvæmir hópar voru ekki teknir með í prófunum lyfjafyrirtækjanna á bóluefnum sínum við C-19.  Þess vegna tók sóttvarnarlæknir mikla áhættu upp á eigin spýtur, þegar hann ákvað að heimila bólusetningar á þeim.  Hann gat farið að ráðum Burrington-sérfræðinganna og fyrirskipað sérstaka verndun þeirra í staðinn gegn C-19. 

Ofangreind tölfræði sýnir afleiðingar þessarar ógrunduðu ákvörðunar svart á hvítu.  Enginn veit, hvort viðkomandi, sem þarna urðu fórnarlömb bólusetningar, hefðu lifað smit SARS-CoV-2 veirunnar af.  Í þessu ljósi er nokkur hræsnisbragur á orðum sóttvarnarlæknis um, að nú óttist hann afleiðingar þess, að kórónuveiran nái til viðkvæmra hópa.  Þeir eru nú bólusettir.  Til hvers var þá tekin sú áhætta að bólusetja þá ?

"Asinn við þróun Covid-bóluefnanna olli því, að stokkið var yfir mörg þróunarskref og prófunum seinkað.  Meðal þeirra voru dýraprófanir á eiturvirkni.  Nú liggja niðurstöður þessara prófana fyrir, og þær eru ekki uppörvandi. Tengisprotinn, sem er í öllum bóluefnunum, er eitraður og veldur alls konar blóðrásarkvillum, https://tinyurl.com/fbj8cvkd , og skaða í heila tilraunadýranna, https://europepmc.org/article/ppr/ppr319676 .  Ennfremur sýndu dýraprófanir á Pfizer-bóluefninu, að nanóagnir bóluefnisins dreifa sér um allan líkamann og safnast í háum styrk í milta, lifur, nýrnahettum og eggjastokkum, https://tinyurl.com/n9wy2t8e  . Eiturvirknin skýrir fjölda aukaverkana, sem fylgja bóluefnunum.  Í dag hafa um 2000 aukaverkanir verið tilkynntar og þar af 100 alvarlegar og 26 dauðsföll.  Líklega er þetta veruleg vantalning, því [að] eftirfylgni skráninga vantar, og m.v. ísraelska greiningu eru andlátin í dag orðin 45."

Þetta eru stórtíðindi og koma í bakið á fólki.  Mundir þú hafa farið í bólusetningu að fengnum þessum upplýsingum um niðurstöður bóluefnaprófana á dýrum og vitandi það, að dauðsföll af völdum bólusetninga hérlendis eru að líkindum 50 % fleiri en eftir sýkingu af veirunni sjálfri ?  Gagnið sjáum við líka núna í eftirtíð, að er miklu takmarkaðra en fólki var talin trú um.  Þó hefur á skrifandi stundu ekki frétzt af alvarlegum sýkingum bólusettra, en samt er fulltrúi Almannavarna farinn að væla um, að e.t.v. þurfi að hefta frelsi fólks aftur verulega með öllum þeim neikvæðu afleiðingum, sem það hefur, og banna allar útihátíðir, það sem eftir lifir sumri. Frumhlaupin eru legio. 

JL vék næst að því í grein sinni, að hagsmunum annarra skjólstæðinga Landsspítalans hefði verið fórnað á altari kórónuveirunnar:

"20. febrúar 2020 kom út skýrsla tveggja sænskra sérfræðinga, sem fóru hörðum orðum um stöðu mála á bráðamóttöku Landsspítalans. Á hverjum degi voru 30 sjúklingar látnir bíða í yfir 24 klst áður en þeir voru fluttir til meðferðardeildar. Þetta þótti þeim stórhættulegt skipulagsleysi, sem tíðkaðist ekki annars staðar. Lagt var til bann við, að sjúklingar mættu bíða lengur en 6 klst á bráðadeildinni áður en leyst yrði úr þeirra málum. Nú 1,5 árum síðar hefur ekkert gerzt og margt versnað, ef marka má neyðarkall 1000 lækna um ófremdarástandið á spítalanum. 

Covid-aðgerðir hafa haft mikil áhrif á þetta ástand.  Skaðinn vegna Covid-aðgerða innan spítalans er því miklu margslungnari en nokkurn órar fyrir, og heilsu og lífi fjölda manns hefur verið fórnað með því að bregðast ekki við ráðgjöfinni." 

Það er mikill hnekkir fyrir framkvæmdastjórn Landsspítalans og heilbrigðisráðuneytið, hvernig komið er öryggi skjólstæðinga hans, en nýlegt neyðarkall 985 lækna spítalans ber vott um, að spítalinn uppfylli ekki lágmarkskröfur nútímans í vestrænu þjóðfélagi til öryggis á sjúkrahúsum.  Fjármunum hefur verið hellt úr ríkissjóði og í spítalann, en allt hefur komið fyrir ekki. Að "fráflæðisvandinn" skuli standa starfsemi spítalans fyrir þrifum í a.m.k. áratug, sýnir ranga forgangsröðun í félagsmála- og heilbrigðisgeiranum.

Að lokum vék JL að akkilesarhæl sóttvarnastjórnunarinnar hérlendis, sem er hundsun á heildstæðu mati á félagslegum og fjárhagslegum afleiðingum sóttvarnaaðgerða. Einstefna og þröngsýni sóttvarnarlæknis er alger í þessum málum, og heilbrigðisráðuneytið hefur ekki sýnt neina tilburði til heildstæðs mats eða að fá ráðgjafa í áhættugreiningum til slíks verks. Afleiðingin eru endurtekin yfirskot í sóttvarnaraðgerðum og allt of mikill kostnaður hins opinbera, sem velt er á framtíðina með lántökum.  Til að tryggja boðleg vinnubrögð í þessum efnum, þarf að endurskoða sóttvarnarlöggjöfina og draga lærdóma af reynslunni til að lágmarka dauðsföll og samfélagslegan kostnað.

"Eitt stærsta vandamál við beitingu sóttvarnaraðgerða er, að skaði aðgerða er varla metinn. Slíkt mat er aðeins gert í gegnum gleraugu gerandans (sóttvarnaryfirvalda), sem getur eftir á vinsað út óþægilegar upplýsingar. Án eftirlits er engin ábyrgð og án ábyrgðar heldur ekkert aftur af öfgum aðgerðanna. Sjálfrannsóknir sóttvarnayfirvalda eru því ógagnsæjar, og þær litlu upplýsingar, sem gefnar eru, eru vandlega skammtaðar."                           

  Þessi gagnrýni á sóttvarnaraðgerðir var viðbúin, enda er svo mikil slagsíða á þeim, að þær hafa valdið miklu heilsufarslegu tjóni og dauðsföllum af völdum annars en C-19, t.d. atvinnuleysis, andlegs álags og lakari læknisþjónustu en áður.  Gagnsemin er einhver á formi færri smita og dauðsfalla af völdum C-19, en kostnaðurinn er yfirþyrmandi. Hafa verður þó í huga, að kostnaðurinn og atvinnuleysið er að miklu leyti af völdum erlendra ráðstafana, sem lömuðu ferðageirann.  Nú ættu innlend stjórnvöld að stíga varlega til jarðar og gera ekki svo miklar kröfur til þeirra ferðamanna, sem leggja vilja leið sína til landsins, að þeir kjósi fremur að fara eitthvað annað.  Þar sem einkennin eru væg hjá ungviði og bólusettum, skiptir fjöldi smita miklu minna máli en áður.   

 

  

  

Fullveldið er fjársjóður

Forfeðrum okkar og formæðrum í Noregi var frelsishugsjónin í blóð borin. Bændur á Vesturlandinu norska börðust gegn valdabrölti kóngsins í Víkinni (nú Ósló (lóð ásanna)), og þegar þeir sáu, að þeir höfðu ekki bolmagn til að verjast hernaðarmætti kóngsa (Haraldar hárfagra), sem vildi sameina Noreg í eitt ríki, þá seldu þeir sumir hverjir jarðir sínar, fjárfestu í rándýrum skipakosti (allt að 400 MISK/stk að núvirði) og freistuðu gæfunnar á Bretlandseyjum, Færeyjum og á Íslandi.  Með lævísi, tökum á siglingunum vegna norskra skipasmíða og hervaldi eða hótunum þar um tókst Noregskonungi síðar að ná tangarhaldi á þessum landsvæðum, byggðum afkomendum Norðmanna. Þegar Íslendingar brutust undan oki Danaveldis, sem höfðu vegna konunglegra mægða öðlazt völd í Noregi, í Færeyjum og á Íslandi auk Grænlands, sönnuðu þeir fyrir sjálfum sér og öðrum mátt og styrk sjálfstjórnunarinnar (fullveldisins), sem þeir höfðu barizt svo lengi fyrir. Ekkert hefur breytzt, sem ætti nú að leiða til betra lífs á Íslandi, gerist landið fylki í Noregi (sem ekki er í boði, nema í höfði grillupúka) eða fullgildur aðili að Evrópusambandinu (ESB). 

Engu að síður lifir frelsishugsjónin enn á meðal íbúa þessara landsvæða norska ríkjasambandsins, ekki sízt á Íslandi, og fullveldið hefur borið ríkulegan ávöxt hér.  Frelsishugsjón forfeðra okkar og formæðra var ekki bara reist á vilja þeirra til að lifa lífi sínu óháð fjarlægu valdi, sem þau höfðu enga stjórn á, heldur hafa þau áreiðanlega talið, að afkomu sinni væri bezt borgið með frelsinu til að haga málum sínum að eigin geðþótta innan marka laganna, sem ákveðin voru á héraðsþingum í Noregi (fyrirmynd íslenzkra héraðsþinga og Alþingis að breyttu breytanda).

Þegar við skoðum stöðu Íslendinga í samfélagi þjóðanna núna, hefur tekizt ótrúlega vel til. Varnarmálunum hefur verið skipað, eins vel og kostur er fyrir herlaust land úti í Atlantshafi, hvers lega skapar talsvert hernaðarlegt mikilvægi.  Landið gerðist aðili að Sameinuðu þjóðunum án þess að segja fyrst öxulveldunum stríð á hendur, eins og þó var krafa Vesturveldanna.  Það var farsæl ákvörðun fyrir framtíðar samskiptin við Þýzkaland, Ítalíu og Japan.

  Landið nýtur góðs af aðild að Fríverzlunarsamtökum Evrópu, EFTA, og á aðild að ýmsum fríverzlunarsamningum EFTA og tvíhliða fríverzlunarsamningum, en afdrifaríkastur er EES-samningurinn, sem EFTA gerði við ESB árið 1992 og 3 af 4 ríkjum EFTA hafa innleitt í sína löggjöf. Þessi samningur er ekki venjulegur fríverzlunarsamningur, heldur gerir hann kröfu um innleiðingu löggjafar ESB, sem framkvæmdastjórn Sambandsins telur varða Innri markaðinn, og er þetta skilyrði fyrir aðild að honum.

Þetta er að sjálfsögðu viðkvæmt mál fyrir fullvalda ríki, sem stendur utan samningsins, því að innleiðing löggjafar ESB á sér alls engar lýðræðislegar rætur í EFTA-ríkjunum, og dómsvaldið er líka að nokkru leyti flutt til EFTA-dómstólsins, sem dæmir samkvæmt löggjöf ESB og fylgir dómafordæmum ESB-dómstólsins.  Það eykur vandann, að Framkvæmdastjórnin er tekin að færa út kvíarnar, hvað varðar málefni Innri markaðarins, og eru persónuverndarlöggjöfin og orkulöggjöfin (orkupakkarnir) með eigin stofnunum dæmi um þetta.  Í EES-samninginum er þó að finna ýmsa varnagla fyrir EFTA-ríkin. Við innleiðingu OP3 var innleiddur í löggjöfina sá varnagli, að Alþingi skyldi þurfa að samþykkja lagningu aflsæstrengs til Íslands, og var það vel.  Í raun og veru eiga þessir orkupakkar ESB ekkert erindi við Íslendinga, á meðan landið er ótengt við raforkukerfi ESB-ríkjanna. 

Þann 10. júlí 2021 birtist í Morgunblaðinu grein um mikilvægi þess fyrir Íslendinga að vera á varðbergi gagnvart útþynningu lýðræðis og fullveldis í nafni meints "frjálslyndis", sem eru í raun alger öfugmæli sem lýsing á stefnu þeirra, sem telja nú mestu varða fyrir Íslendinga að fela framkvæmdastjórn ESB völd til að ráðskast með málefni Íslands, eins og ráðherraráði og þingi ESB þóknast hverju sinni.  Það er með ólíkindum, að nokkur hérlendis skuli vera svo blindur á staðreyndir, sögulega lexíu og lítilla sanda og sæva að vilja fela ríkjasambandi, sem stefnir á að verða sambandsríki Evrópu, forsjá fullveldis landsins rúmlega 100 árum, eftir að það var endurheimt frá Dönum. Sem betur fer nær áróður fyrir þessari fúlu stefnu litlum hljómgrunni á meðal þjóðarinnar, en þó setja a.m.k. 2 stjórnmálaflokkar á Alþingi, Samfylkingin og Viðreisn, þetta mál á oddinn hjá sér, og píratar virðast hallir undir þennan málflutning líka, þótt þeir virðist hafa lítinn áhuga á öðru en skrumi, pólitískum upphlaupum og "nýrri stjórnarskrá", sem mikil dulúð hvílir yfir.  

Téð Morgunblaðsgrein er eftir manninn í baráttusæti Sjálfstæðisflokksins í SV-kjördæmi, Arnar Þór Jónsson- AÞJ, og nefnist:

"Höfum það sem sannara reynist".

Greinin var rituð af því tilefni, að Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi forsætisráðherra og nú innarlega á gafli hjá Viðreisn, fékk birta í Morgunblaðinu 8. júlí 2021 grein, þar sem hann með útúrsnúningi reynir að kenna baráttumál AÞJ við andstöðu við "fjölþjóðastefnu", "Evrópusamstarf" og skort á frjálslyndi, m.ö.o. einangrunarhyggju.  Það er til marks um vondan málstað ÞP og Viðreisnar að gera andstæðingum sínum upp skoðanir og deila síðan á þá fyrir þær:

"Í greininni segir Þorsteinn m.a.: "Sjálfstæðismenn í suðvesturkjördæmi ákváðu nýlega að setja í baráttusæti á lista sínum í þessu sterkasta vígi flokksins einn helzta andófsmann EES-samningsins, sem auk þess var aðalhugmyndafræðingurinn í andstöðunni við þriðja orkupakkann.  Áður skipaði þetta sæti talsmaður frjálslyndra viðhorfa í flokknum.""

Þetta er skrýtið hnoð hjá ÞP. Hvaða skilning ætli Þorsteinn leggi í þau hugtök, sem þarna er fleygt fram, eins og t.d. "frjálslyndur".  Bezt gæti ég trúað, að sá sé "frjálslyndur" í huga ÞP, sem er alveg sama, hvernig íslenzka stjórnarskráin, lýðveldisstjórnarskráin, sem um 96 % atkvæðisbærra manna samþykkti árið 1944, er teygð og toguð og jafnvel hundsuð.  Það er mjög afbrigðilegt viðhorf, sem ekkert erindi á við þorra þjóðarinnar. 

Orðabókin skilgreinir hins vegan frjálslyndan þannig: "víðsýnn, umburðarlyndur og í stjórnmálum er sá frjálslyndur, sem beitir sér fyrir frjálsum markaði með sem minnstum afskiptum og er yfirleitt fremur umburðarlyndur í siðferðilegum efnum".  

Þessi lýsing á ágætlega við um Sjálfstæðisflokkinn frá fornu fari, og höfuðbarátta AÞJ á stjórnmálasviðinu hefur einmitt snúizt um að hefja upphafsgildi Sjálfstæðisflokksins til vegs og virðingar á ný.  Mörgum þykir mjög tímabært að beina flokkinum inn á þær brautir í meiri mæli en verið hefur um sinn. 

Meira úr hinni ágætu grein AÞJ:

"Sú "ákvörðun" sjálfstæðismanna, sem Þorsteinn vísar þarna til, er lýðræðisleg niðurstaða prófkjörs, þar sem alls 4772 manns greiddu atkvæði, fleiri í þessu kjördæmi einu en í prófkjörum allra annarra íslenzkra stjórnmálaflokka samtals á landsvísu.  Flokkur Þorsteins valdi ólýðræðislega á framboðslista sína." 

Sú klíkukennda aðferðarfræði við val á framboðslista fyrir Alþingiskosningar haustið 2021 sýnir, að flokkurinn er hallur undir valdboð að ofan og skortir lýðræðislegan þroska. Klíkunni í Viðreisn hefur farizt verkið einstaklega óhönduglega, t.d. gagnvart fyrrverandi formanni, sem sóttist eftir að leiða flokkinn í einu kjördæmanna.  Klíkan bauð honum neðsta sætið í Reykjavík. Síðan fékk klíkan pata af því, að búast mætti við klofningsframboði gamla formannsins, og þá bauð nýi formaðurinn þeim gamla 2. sætið í öðru Reykjavíkurkjördæmanna.  Þetta ákvað sá gamli að þiggja, en þá dró sá nýi allt til baka og kvað klíkuna ekki unna honum þessa sætis.  Nú er náttúrulega hver höndin uppi á móti annarri í þessu klíkuviðrini, sem Viðreisn nefnist.  Eitt er víst, að einkunnin "frjálslyndur" fer viðrininu afar illa. 

"Eftir útgöngu Breta hefur þessi straumur [í átt að "æ nánari samruna ESB-ríkjanna"-innsk. BJo]  orðið merkjanlega þyngri, sbr. frétt Reuters 8. júní sl. um þau ummæli utanríkisráðherra Þýzkalands, að afnema ætti neitunarvald aðildarríkja ESB í utanríkismálum. Smáríkjum á þannig ekki lengur að leyfast að standa í vegi fyrir meirihlutavaldi innan ESB.  Á sama tíma berast fregnir af sambærilegri einstefnuþróun í innanríkismálum aðildarríkjanna, því [að] framkvæmdastjórn ESB hefur tilkynnt, að hún hyggist stefna 7 ríkjum fyrir dómstól ESB vegna brota á Evrópureglum, m.a. Þýzkalandi fyrir að heimila þýzka stjórnarskrárdómstólnum að segja, að skattfé Þjóðverja skuli varið í samræmi við þýzku stjórnarskrána, en ekki samkvæmt Evrópurétti. Þeir, sem harðast vilja halda sig við ESB-draumsýnina [og á Íslandi eru ýmsir kaþólskari en páfinn-innsk. BJo], munu svara þessu með því að segja, að allar þessar málshöfðanir og valdbeiting þjóni göfugum tilgangi.  [Í Þriðja ríkinu var svipað haft á orði: "Der Erfolg berechtigt das Mittel"-innsk. BJo.]  Fram hjá því verður þó ekki horft, að slíkir einstefnutilburðir Brusselveldisins misvirða ítrekað lýðræðislegan vilja aðildarþjóðanna. Í framkvæmd víkur lýðræðið þar fyrir skrifræðinu og lýðveldin fyrir skrifstofuveldinu. 

 Íslendingar þurfa ekki að rýna í neina krystalskúlu til að sjá, hver staða smáríkja í slíku fyrirkomulagi kemur til með að vera.  Stærstu ríkin, sem leggja fram mest fjármagn, verða ráðandi í öllum meginatriðum."

Þróun stjórnfyrirkomulags ráðherraráðsins er í átt til atkvæðagreiðslna með veginni þyngd hvers ráðherra samkvæmt hlutfallslegum mannfjölda í ríki hans og til afnáms neitunarvalds einstakra ráðherra. Ríki verða því ofurliði borin í atkvæðagreiðslu, og atkvæði okkar ráðherra mundi vigta um 1/1000.  Við mundum týnast í mergðinni, og sjálfstæði Íslands mundi heyra fortíðinni til.  Hvers konar framtíðarsýn er það ?

Í landsöluáróðrinum hefur verið reynt að draga fjöður yfir þessa náköldu baksviðsmynd ESB-trúboðsins með hagfræðilegum vangaveltum um, að Íslendingum mundi vegna betur með EUR en ISK. Það hefur þó aldrei verið sýnt fram á það, að hagvöxtur og stöðugleiki verðlags muni vaxa í litlu hagkerfi með því að taka upp mynt stórs hagkerfis, sem sveiflast með allt öðrum hætti en litla hagkerfið.  Þeim, sem eru í vafa um hagfræðileg rök fyrir því að kjósa ISK fram yfir EUR, er bent á að lesa grein eftir Adam Glapinski, prófessor í hagfræði og forseta ríkisbanka Póllands, í Morgunblaðinu, 13.07. 2021. 

"Skrif Þorsteins bera vott um skeytingarleysi gagnvart fullveldi Íslands, því [að] hagsmunir Íslands samræmast illa þeim veruleika að vera jaðarsett og áhrifalaust smáríki gagnvart æðsta valdi innan ESB.  Hugsjónir um sjálfsákvörðunarrétt þjóða og alþjóðlega samvinnu eru ekki í takti við þá vaxandi einstefnu, sem nú blasir við á vettvangi ESB. Fullveldi felur í sér, að íslenzk lög séu sett af lýðræðislega kjörnu Alþingi og að æðsta túlkunarvald um þau lög sé hjá íslenzkum dómstólum. Vilji menn ofurselja íslenzka kjósendur öðru fyrirkomulagi, er sjálfsagt, að viðkomandi láti á það reyna í lýðræðislegum kosningum." 

Íslenzka stjórnarskráin takmarkar alþjóðasamvinnu nánast við þjóðréttarlegar skuldbindingar á borð við aðild að Sameinuðu þjóðunum, NATO og Hafréttarsáttmálanum, en þegar kemur að samstarfi, sem felur í sér að lúta yfirþjóðlegu valdi með innflutningi á erlendri löggjöf, sem hefur vel merkjanleg áhrif á daglegt líf íslenzkra ríkisborgara, þá vandast málið augljóslega, ekki aðeins gagnvart íslenzku stjórnarskránni, heldur einnig í Noregi gagnvart hinni norsku.

Á vettvangi EFTA/ESB við gerð EES-samningsins var brugðizt við þessum vanda með því að búa til lögfræðileg lausn, hálfgerða hrákasmíði, enda ætlað standa til bráðabirgða fram að inngöngu í ESB, sem kallast tveggja stoða fyrirkomulagið, þar sem stofnanir EFTA-ríkjanna eiga að spegla ESB stofnanir.  Þar speglar ESA (Eftirlitsstofnun EFTA) Framvæmdastjórnina og EFTA-dómstóllinn ESB-dómstólinn. Evrópusambandið virðist verða æ þreyttara á þessari sérsniðnu lausn, og samhliða fjölgun stofnana þess hefur það krafizt sömu valda þeirra yfir viðkomandi málefnasviðum í EFTA-ríkjunum og á við í ESB-ríkjunum.  Dæmi um þessar stofnanir eru Persónuverndarstofnun ESB, Fjármálaeftirlitsstofnun og Orkustofnun ESB (ACER). EFTA-ríkin hafa þó ekki atkvæðisrétt í þessum stofnunum, aðeins áheyrnar- og tillögurétt. 

Þessi þróun í átt til aukinnar miðstjórnar í ESB veldur því, að EFTA-þjóðirnar verða að gæta betur að fullveldi sínu en áður var þörf á innan EES og knýja á um undanþágur í meiri mæli. Regluverkið á Íslandi er líka orðið svo íþyngjandi fyrir fyrirtæki og almenning, að það stendur framleiðniaukningu fyrir þrifum og þarfnast stórfelldrar grisjunar, eins og OECD hefur nýlega bent á. Embættismenn hafa af tillitsleysi við hagsmuni almennings plantað frumskógi reglugerða, sem erfitt og kostnaðarsamt er að rata í, sérstaklega fyrir lítil fyrirtæki, og þannig eru flest fyrirtæki á Íslandi.

"Í því samhengi mun mér gefast tækifæri til að draga fram veikleika og misskilning, ef ekki afbökun, í málflutningi Þorsteins og annarra, sem horfið hafa frá sjálfstæðisstefnunni og telja nú "augljóst", að fríverzlun útheimti fullveldisframsal til yfirþjóðlegs embættismannavalds og stofnanaveldis í fjarlægum borgum. Þennan draug hafa Bretar kveðið niður eftir útgöngu sína úr ESB með tvíhliða samningum við önnur ríki [og við ESB-innsk. BJo].  Lausnin felst einfaldlega í gagnkvæmri viðurkenningu framleiðslustaðla, auk synjunar- og neitunarvalds, þar sem það á við.  

Hvað sem firrum Þorsteins Pálssonar kann að líða, er Íslandi þessi leið fær sem fullvalda ríki án þess að ofurselja sig erlendu lagasetningar- og túlkunarvaldi.  Þetta er hrein skynsemi og stendur nær klassísku frjálslyndi í framkvæmd en ákall Þorsteins Pálssonar um blint íhald, undirlægjuhátt, miðstýringu og órjúfanlega tryggð við ESB, allt á kostnað sjálfsákvörðunarréttar og lýðræðis.  Ég treysti kjósendum til að hafna gervistjórnmálum, sýndarlýðræði og gervifrjálslyndi af þeim toga, sem Þorsteinn Pálsson boðar nú."

Það neistar undan hófförum ritfáks AÞJ, þar sem hann ríður á hólm við ÞP. Það er kominn tími til að hrekja af snerpu villukenningar falsspámanna um utanríkismál Íslendinga. Hvað gengur þeim til ? Í Fréttablaðinu 15.07.2021 heldur ÞP sig við firrur sínar og líkir jafnvel aðild Íslands að NATO við þá aðild að ESB, sem hann berst fyrir. Barnalegri málflutning er vart hægt að hugsa sér, og getur hann vart orðið Viðreisnarhrófinu til vegsauka, því að hann sýnir málatilbúnað án tengsla við raunveruleikann, eins og tíðkast innan raða sértrúarsafnaða.

Með NATO-aðild höfum við undirgengizt, að árás á einn er árás á alla, en er hægt að hugsa sér meiri öryggistryggingu fyrir herlaust land en slíkan samning við öflug vestræn herveldi ?  NATO semur ekki lög, sem hægt er að þröngva upp á Ísland, enda hafa aðildarlöndin neitunarvald um samþykktir varnarbandalagsins.  NATO rekur heldur ekki dómstól, sem er fordæmisgefandi um uppkvaðningu dóma, er varða Ísland.  Þessi samanburður er algerlega út í hött og sýnir, að málstaður Viðreisnar er vondur.  

 

 

Sér undir iljar sósíalista

Heilbrigðisráðherra hefur verið rekin á flótta frá stefnu sinni um ríkisvæðingu skimana og rannsókna á sýnum teknum úr konum við leit að krabbameini.  Rannsóknir þessar voru áður stundaðar hjá Krbbameinsfélaginu, en Landsspítalinn var alls ekki í stakkinn búinn að taka við þessum rannsóknum, svo að sýnin voru send utan til Danmerkur. Þjónusta Dananna var ófullnægjandi og hætta talin á ruglingi, enda virtust sýni jafnvel týnast. 

Gösslaragangur ráðherrans við þessa valdsmannslegu yfirtöku á viðkvæmri þjónustu er yfirgengilegur, og má hiklaust segja, að nú sé mælirinn fullur varðandi mistök þessa ráðherra. Það voru skjólstæðingarnir, konurnar, sem í hlut áttu, sem með einurð sinni og samstöðu hröktu ráðherrann á flótta frá fyrri ákvörðun um ríkisvæðinguna, svo að nú mun Krabbameinsfélagið fá þessi verkefni á ný, ef rétt er skilið. 

Þegar ráðherrann tílkynnti uppgjöf sína í þessu máli, fór hún illa að ráði sínu, því að hún axlaði ábyrgðina ekki sjálf, heldur kenndi Kófinu (C-19) um og miklum önnum Heilsugæzlu höfuðborgarsvæðisins þess vegna.  Þetta var lítilmannlegur og lúalegur gerningur af hálfu ráðherrans, því að Heilsugæzla höfuðborgarsvæðisins með Óskar Reykdalsson í broddi fylkingar lék ekki aðalhlutverkið í þessum sorgarleik, heldur ráðuneytið.  Þessi uppákoma segir meira en mörg orð um trúverðugleika og persónuleika þessa sósíalista á ráðherrastóli. 

Það er kunnara en frá þurfi að segja, að sami ráðherra, Svandís Svavarsdóttir, hefur reynt að svelta stofulækna til uppgjafar.  Það er þyngra en tárum taki, að ríkisvaldið skuli grafa undan einni af þremur meginstoðum heilbrigðiskerfisins. Aðförin er ekki bara brot gegn atvinnuréttindum stofulæknanna, heldur hlýtur minni þjónusta þeirra að leiða til verra heilsufars skjólstæðinganna og aukins álags á heilsugæzluna og sjúkrahúsin, sem ekki máttu við meira álagi, sízt í Kófinu.

Þórarinn Guðnason, hjartalæknir og formaður Læknafélags Reykjavíkur, ritaði m.a. um þetta í Morgunblaðið 1. júlí 2021 undir fyrirsögninni:

"Vandinn sem aldrei var til".

Greinin hófst þannig:

"Því hefur ranglega verið haldið fram af yfirvöldum, að starfsemi stofulækna aukist í sífellu og á hana verði að koma böndum.  Stjórnvöld hafa gengið hart fram í því að sauma að þjónustunni með neikvæðni og röngum upplýsingum og hafa ekki hlustað á álit og ráðgjöf lækna.  Ferlið við gerð Heilbrigðisstefnu til 2030 og ráðgjöf kvensjúkdómalækna og rannsóknarlækna varðandi leghálsskimanir eru 2 skýr dæmi.  Fleiri aðferðum hefur verið beitt, eins og stöðvun á nýliðun stofulækna með ólögmætum hætti árin 2015-2018.  Sú aðgerð var svo úrskurðuð ólögmæt í héraðsdómi og henni hnekkt.  Einnig hafa stjórnvöld lagt stein í götu starfseminnar með langvarandi samningsleysi, en síðast var samið við stofulækna árið 2013, og enginn samningur hefur verið í gildi frá því í lok árs 2018."  

Það er með hreinum ólíkindum, að ríkisvaldið (heilbrigðisráðuneytið) skuli koma fram af slíkri óbilgirni gegn stofulæknum, að halda mætti, að þeir væru afætur, sem þyrfti að fjarlægja.  Þessu verður að linna, og það verður að hleypa heilbrigðri skynsemi að.  Það verður að setja í opinbera heilbrigðisstefnu, að heilbrigðisgeirinn skuli samanstanda af 3 stoðum, ríkisspítölum, þar af einu háskólasjúkrahúsi, heilsugæzlustöðvum, sem geti verið með frjálst rekstrarform, og einkareknum læknamiðstöðvum/stofum, þótt ríkissjóður fjármagni alla starfsemina og Sjúkratryggingar Íslands (SÍ) greiði fyrir þjónustu og hafi eftirlit með tveimur síðast nefndu. Hið opinbera skuli jafnframt beina verkefnum í þann farveg, þar sem kostnaður er lægstur að uppfylltum öllum gæðakröfum.

Þetta þýðir, að sjúkrahúsin verða að hafa kostnaðarbókhald, sem gerir SÍ kleift að bera saman kostnað við sérfræðieiningar stofulækna.  Tækniþróunin er í þá átt, að tæknilega er hægt að aflétta sífellt fleiri aðgerðum af t.d. háskólasjúkrahúsinu en áður, og það ber hiklaust að gera, ef það er hagstætt fyrir skattborgarana.  Þetta ber að njörva niður í nýrri heilbrigðisstefnu.  Það er mjög líklegt, að þannig mætti með hagkvæmum hætti útvista aðgerðum af spítölum sem nemur a.m.k. 20 % fjölgun sérfræðieininga árið 2020 eða 4,3 M sérfræðieininga.  Með því að ríkisvaldið semji við stofulækna og nýti sér þjónustu þeirra, eins og eðlilegt má telja, gæti sá kostnaður ríkissjóðs hækkað um 50 % með ofangreindri fjölgun sérfræðieininga um 20 %, en hafa verður í huga, að hann yrði samt undir 6 % af heildarútgjöldum ríkissjóðs til heilbrigðismála. Það er líklegt, að finna megi út hagkvæmustu verkaskiptinguna út frá hagsmunum ríkissjóðs og að hún muni jafngilda hlutdeild stofulækna, sem er hærri en 6 %, e.t.v. 6-10 % af heildarkostnaði við heilbrigðiskerfið.

"Nú hefur enginn samningur verið við sérfræðilækna í 2,5 ár, og starfsemin hefur minnkað samfellt frá árinu 2016.  Slæmar afleiðingar þessarar stefnu stjórnvalda eru nú að koma fram.  Versnandi aðgengi, lenging á biðlistum og aukið álag á aðra þætti kerfisins. Þetta ásamt óvissu um framtíð starfseminnar er meðal ástæðna þess, að gamalgrónar læknastöðvar [t.d. Domus Medica - innsk. BJo] eru að loka.  Meðalaldur sérfræðilækna á stofu hækkar sífellt (nálgast 60 ár), og nýliðun lækna og nýjungar í læknisþjónustu verða of hægfara."

Ósjaldan heyrast stjórnmálamenn skjalla þekkingariðnaðinn og telja hann til vaxtarbrodda atvinnulífsins.  Í reynd eru þessir sömu stjórnmálamenn dragbítar á þróun læknisfræðinnar á Íslandi, því að einkageirinn knýr oft þá þróun.  Nýliðun stéttarinnar hefur verið heft, og íslenzkir sérfræðingar í útlöndum sjá ekki mikla starfsmöguleika, þar sem Landsspítalann vantar nýtt húsnæði með nútímalegri starfsaðstöðu og einkageiranum er haldið í spennitreyju, sem stöðugt er hert á með ruddalegum hætti af forstokkuðum sósíalista, sem vill þessa starfsemi feiga. 

"En hvað skyldi þessi niðurskurður skýra mikið af vaxandi álagi, sem nú er á aðra pósta heilbrigðiskerfisins ?  Álagi, sem sumir þeirra eru að kikna undan, bráðadeild LSP og geðþjónustan. Áhugavert væri að meta hugsanlegt tjón, sem sjúklingar verða fyrir vegna þessa og eins áhrifin á starfsumhverfið.  Hvort tveggja gæti verið verulegt." 

Það eru tengsl á milli allra þessara þátta heilbrigðisgeirans og læknastofustarfseminnar.  Ef dregið er úr síðast nefndu starfseminni, eins og raunin hefur verið undanfarin ár með sérstakri tilstuðlan heilbrigðisráðuneytisins, eykst álagið á hina þættina.  Heilbrigðisráðherra hefur magnað það ófremdarástand, sem nú hrjáir heilbrigðisgeirann.  Í lýðræðisþjóðfélagi ætti auðvitað að setja slíkan ráðherra af hið bráðasta, en forsætisráðherra heldur yfir henni hlífðarskildi. Þennan hlífðarskjöld verða kjósendur að rífa burt í kosningunum í haust, ef þeir eiga að eygja von um bætta tíð í þessum efnum, með því að hætta stuðningi við Vinstri hreyfinguna grænt framboð og reyndar aðra vinstri flokka, en færa stuðning sinn yfir á þá flokka, sem lofa stuðningi við sterkt og fjölbreytilegt heilbrigðiskerfi. 

Nýjasta hneykslið í ranni heilbrigðisráðherra er kaldranaleg hundsun hennar á ákalli ljósmæðra við Fæðingardeild Landsspítalans, en þar og á öðrum fæðingardeildum ríkisins hefur nú skapazt neyðarástand vegna fjölgunar fæðinga í landinu og fækkunar ljósmæðra.  Það er hræðilegt fyrir landsmenn að búa við stjórn, sem engan veginn er vandanum vaxin á viðkvæmu sviði. 

Að lokum skrifaði Þórarinn Guðnason:

"Þessari óheillaþróun þarf að snúa við, taka upp nýjungar og liðka fyrir nýliðun.  Starfsöryggi og rekstrarumhverfi stofulækna þarf að bæta.  Augljóslega þarf að semja við lækna og bæta við verulegum fjármunum í þennan þátt heilbrigðisþjónustunnar, rétt eins og fjármunir hafa verið auknir til heilsugæzlu og sjúkrahúsa. 

Þetta þarf að gera áður en fleiri læknastöðvar loka og áður en fleiri læknar gefast upp á stofurekstri og snúa sér að öðrum verkefnum. 

Það má einfaldlega ekki lengur láta reka á reiðanum með sérfræðilæknisþjónustuna utan spítala.  Hún hefur setið eftir, og nú er hætt við, að sjúklingarnir verði skildir eftir með sárt ennið vegna heimatilbúins vanda, sem í raun var aldrei til."  

Hernaðinum gegn heilbrigðiskerfinu verður að linna.  Heilbrigðisráðherra hefur málað skrattann á vegginn af fullkomnu ábyrgðarleysi og hreinræktuðum fordómum í garð starfsemi stofulæknanna.  Að þessu leytinu má líkja henni við riddarann sjónumhrygga, don Kíkóta, sem barðist við vindmyllur.  Ráðherrann kann ekki að skammast sín.  Það er eiginlega þyngra en tárum taki, og ætti aldrei að þurfa að gerast hér, að formaður Læknafélags Reykjavíkur sjái sig knúinn til að skrifa svona grein, en hafi hann þökk fyrir að útskýra stöðuna fyrir almenningi. 

Ábyrgir Alþingismenn (þar eru því miður flautaþyrlar líka) hljóta að fylgjast með þeirri grafalvarlegu stöðu, sem heilbrigðisráðuneytið hefur skapað í heilbrigðismálum. Einn þeirra, Óli Björn Kárason, skrifaði grein í Morgunblaðið 14. apríl 2021, undir fyrirsögninni:  

"Byggt undir tvöfalt heilbrigðiskerfi".

Þar stóð m.a.:

"Sárast er að horfa upp á, hvernig skipulega er verið að leggja grunn að tvöföldu heilbrigðiskerfi með einkareknum sjúkratryggingum.  Almenningur verður að sætta sig við þjónustu innan ríkisrekins tryggingakerfis á sama tíma og efnafólk fær skjóta og góða þjónustu sjálfstætt starfandi lækna og annarra heilbrigðisstarfsmanna.  Fyrirheitið um, að allir eigi jafnan og greiðan aðgang að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu óháð efnahag verður án innihalds.  Ég óttast, að þá bresti ýmislegt annað í íslenzkri þjóðarsál. 

Tregða heilbrigðisyfirvalda til að nýta kosti einkaframtaksins í heilbrigðisþjónustu og vinna að samþættingu og samvinnu opinbers rekstrar og sjálfstætt starfandi aðila er óskiljanleg.  Dregið er úr valmöguleikum fólks, unnið gegn hagkvæmri nýtingu fjármuna og álag á opinber sjúkrahús aukið." 

Þessi texti þingmannsins gefur vonir um, að Sjálfstæðisflokkurinn standi ekki aftur að ríkisstjórn, þar sem forstokkaður sósíalisti fær að leika lausum hala og rústa heilbrigðiskerfinu í nafni sósíalistískrar hugmyndafræði lítils þingflokks.  Næst verður að njörva niður endurreisn heilbrigðiskerfisins með aukinni þátttöku þriðju stoðarinnar, einkarekinna læknastofa og læknamiðstöðva, ef þær verða hagkvæmasti kosturinn fyrir sjúklingana og skattborgarana.

Óli Björn hélt áfram:

"Hægt og bítandi er verið að hneppa heilbrigðisþjónustuna í fjötra fábreytileika og aukinna útgjalda.  Við munum eiga stöðugt erfiðara með að fylgja öðrum þjóðum eftir á sviði heilbrigðisvísinda.  Samkeppnishæfni okkar við að laða til landsins vel menntað og hæfileikaríkt heilbrigðisstarfsfólk, eftir langt sérnám, verður verri." 

Það er ljóst af þessu, að ÓBK gerir sér grein fyrir stöðunni í bráð og lengd, sem upp er komin í íslenzka heilbrigðiskerfinu og er bein ógn við öryggi sjúklinga og hagsmuni skattborgaranna. Hann mun áreiðanlega tala fyrir öflugri viðspyrnu í þingflokki sjálfstæðismanna, enda er hún í anda grunnstefnu Sjálfstæðisflokksins.

Að lokum skrifaði ÓBK:

"Þegar yfirvöld skilja ekki, að læknavísindin eru þekkingariðnaður, sem nærist á fjölbreytileika, ekki sízt í rekstrarformi, er sú hætta raunveruleg, að í stað framþróunar verði stöðnun. Ríkisvæðing elur ekki af sér nýsköpun, tryggir ekki lífsnauðsynlega nýliðun, gengur gegn atvinnufrelsi heilbrigðisstarfsmanna, og kannski það, sem er verst: dregur úr þjónustu og öryggi við sjúklinga.

Er þetta sú framtíðarsýn, sem ætlunin er að kynna landsmönnum fyrir komandi alþingiskosningar ?"

Óli Björn Kárason hefur greinilega gert sér grein fyrir, hvert ráðherrann stefnir með heilbrigðiskerfið núna, og til hvers það mun leiða fyrir þjónustuna og þann, sem borgar, skattgreiðendur. Þá er góð von til þess, að aðrir þingmenn flokksins og jafnvel aðrir frambjóðendur flokksins muni vekja rækilega máls á núverandi óheillabraut ráðherrans og benda á aðra leið, leið fjölbreytni, betri þjónustu og atvinnufrelsis.  Sósíalistar mega ekki komast upp með að smygla stefnu sinni bakdyramegin inn á þjóðina.  Ef almenningur vill ríkisvæðingu heilbrigðisgeirans og ganga af stofustarfseminni dauðri með lengingu biðlista og lakari nýtingu fjármagns en með einkarekstri, sem nýtt getur tækniþróunina til að aflesta spítalana, þá kýs hann sósíalistana.  Að öðrum kosti kýs almenningur hina, sem eru opnir fyrir möguleikum einkarekstrar til bættrar þjónustu við sjúklinga og sparnaðar fyrir ríkissjóð. 

 

 

 

 

Hugmyndafræðilegt skipbrot

Heilbrigðisráðherra hefur rekið skefjalausa ríkisvæðingarstefnu á sviði heilbrigðismála með þeim afleiðingum m.a., að líkja má Landsspítalanum við strandað risaskip (á íslenzkan mælikvarða) og einkareknu læknastofurnar eru í uppnámi.  Skjólstæðingar kerfisins í nútíð og framtíð eru meginfórnarlömb þessa stríðsrekstrar ráðherrans í nafni löngu afdankaðrar hugmyndafræði marxismans, en allt starfsfólk Landsspítalans og læknastofanna líður önn fyrir ástandið, eins og nýleg yfirlýsing 985 lækna bar með sér.  Það tekur langan tíma að bæta skaðann og koma á góðu jafnvægi, en ágæt byrjun væri að semja við sérfræðilækna og létta á Landsspítalanum með útvistun þaðan til aðila innanlands. 

Óli Björn Kárason, Alþingismaður Sjálfstæðisflokksins í SV-kjördæmi,  hefur ritað mikið um heilbrigðismál og sýnt fram á, að miðstýring og ríkisvæðing að hætti Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs er fjarri því að vera sjálfsögð eða eðlileg leið til þess að veita sjúklingum hérlendis góða þjónustu.  Hann óttast, að núverandi stefnumörkun heilbrigðisráðuneytisins muni kalla fram tvöfalt heilbrigðiskerfi, sem ber að varast til að magna ekki stéttaskiptinguna í landinu.  Hann ritaði í Morgunblaðið 3. marz 2021 undir fyrirsögninni:

"Gegn tvöföldu kerfi".

Greinin hófst þannig:

"Hugmyndafræðin að baki lögum um sjúkratryggingar er skýr, "að tryggja sjúkratryggðum aðstoð til verndar heilbrigði og jafnan aðgang að heilbrigðisþjónustu óháð efnahag", eins og segir í 1. grein laganna.  Markmiðið er "að stuðla að rekstrar- og þjóðhagslegri hagkvæmni heilbrigðisþjónustu og hámarksgæðum hennar" og um leið "að styrkja hlutverk ríkisins sem kaupanda heilbrigðisþjónustu og kostnaðargreina heilbrigðisþjónustuna".

Það var mikilvægt hjá ÓBK að rifja upp þessi grundvallaratriði sjúkratryggingalaganna.  Með aðför heilbrigðisráðherra að starfsemi sérfræðilækna á sjálfstæðum læknastofum og í læknamiðstöðvum virðist hún hafa brotið þessi lög, því að hún neitar sanngirniskröfu þessara lækna um hækkun gjaldskrár þeirra til samræmis við hækkun launavísitölu (launakostnaður vegur þyngst í rekstri læknastofa) og neyzluverðsvísitölu.  Þar með keyrir hún stofurnar í fjárhagslegt þrot, nema læknarnir taki aukaþóknun af sjúklingum, sem Sjúkratryggingar Íslands (SÍ) hafa ekki heimild heilbrigðisráðuneytisins til að endurgreiða.  Þar með brýtur ráðherra lagaákvæði um "jafnan aðgang" og einnig um "hámarksgæði" þjónustunnar.  Um þetta skrifaði Þórarinn Guðnason,  hjartalæknir og formaður Læknafélags Reykjavíkur, í Morgunblaðið 20. maí 2021 undir yfirskriftinni:

"Þúsund orð um einingarverð".

Hún hófst þannig:

"Í langvarandi samningsleysi undanfarinna ára hafa sjálfstætt starfandi sérfræðilæknar oft upplifað villandi málflutning frá stjórnvöldum. Nýlega var því t.d. haldið fram, að einingarverð sérfræðilækna hafi verið verðbætt að fullu eftir að samningur lækna rann út og reglugerð ráðherra tók við; reglugerð, sem ákvarðar einingarverð einhliða. Sannleikurinn er allt annar, eins og verður rakið hér.  Á 13 árum, frá 1. apríl 2008 til 1. apríl 2021 hefur einingarverð hækkað um 65 %, en launavísitalan um heil 134 %.  Einingarverðið ákvarðar upphæð greiðslu fyrir ákveðin læknisverk, og er greiðslan notuð til að greiða allan kostnað við rekstur læknastofanna, þ.á.m. laun starfsfólks.  Engar aðrar greiðslur koma til."

Það er ríkisvaldinu ósamboðið að reyna með þessum hætti að knésetja starfsemi sjálfstætt starfandi lækna í læknamiðstöðvum og læknastofum, en aðferð heilbrigðisráðherra er að kippa rekstrargrundvellinum undan þeim. Þessi afstaða ráðherrans er óskiljanleg í ljósi þess, að við neyðarástandi liggur á Landsspítalanum og hann annar engan veginn þeim verkefnum, sem hann á að sinna (biðlistar). Það er engum vafa undirorpið, að það er þjóðhagslega hagkvæmt að stórefla starfsemi þessara læknastofa á þeim sviðum, þar sem gæðin eru fullnægjandi, því að einingarkostnaðurinn er lægri þar en t.d. á Landsspítalanum.  Nýir valdhafar í heilbrigðisráðuneyti verða að snúa ofan af vitleysunni (sósíalismanum) og auka á næsta kjörtímabili hlutdeild þessarar starfsemi einkageirans í yfir 5,0 % af heildar útgjöldum til heilbrigðismála. 

Áfram með Þórarin Guðnason:

"Til að geta haldið rekstri læknastofa áfram, hafa læknar neyðzt til að hækka gjaldskrá sína með því að innheimta s.k. aukagjöld eða komugjöld af sjúklingum - og skyldi engan undra, sem horfir á meðfylgjandi mynd.  [Hún sýnir, að hækkun einingarverðs læknastofanna er aðeins um 70 % af hækkun launavísitölu. Þannig rekur heilbrigðisráðherrann sitt stríð gegn einkaframtakinu.  Þetta er óásættanleg aðför með öllu og verður að leiðrétta hið fyrsta.  Um þetta hneyksli þarf að ræða í kosningabaráttunni í sumar/haust - innsk. BJo.] Þessi aukagjöld eru bein afleiðing þeirrar gliðnunar, sem þar sést.  Gjöldin eru í raun aðeins leiðrétting á gamalli úr sér genginni gjaldskrá, sem ekki hefur verið samið um í 8 ár, og yfirvöld hafa síðan valið að láta ekki fylgja verðlagi."

 Þegar svona er í pottinn búið, þarf engan að undra, að nýliðun á læknastofunum er ekki sem skyldi, og er meðalaldur þessara lækna að nálgast 60 ár.  Það er grafalvarlegt, ef aðstæður á Íslandi eru svo ókræsilegar fyrir tilstilli stjórnvalda, að vel menntaðir og þjálfaðir sérfræðingar veigra sér við að snúa heim til fósturjarðarinnar til að starfa þar. Framkoma stjórnvalda er til að skammast sín fyrir. 

"Án gjaldskrárhækkana í formi aukagjalda hefði sennilega verið búið að loka einhverjum læknastöðvum nú þegar. Gjöldin hafa einfaldlega gert læknum kleift að halda rekstri áfram.  Lokun læknastöðva hefði verið slæmur kostur, sett sjúklinga, starfsfólk og heilbrigðiskerfið í vanda og hefði getað valdið ófyrirséðum skaða. Skerðing á þjónustu, lengri bið, óvissa og óöryggi meðal sjúklinga eru allt þekktar afleiðingar þess, sem gerist, ef breytingar á heilbrigðisþjónustu eru illa undirbúnar."

Aðför heilbrigðisráðherra að einkarekinni heilbrigðisþjónustu misheppnaðist vegna þessara aukagjalda, sem skjólstæðingarnir tóku á sig.  Með þeirri vitneskju, sem við nú höfum um bágborna getu Landsspítalans til að sinna öllum sínum verkefnum (nýleg yfirlýsing 985 lækna) má fullyrða, að heilbrigðiskerfið hefði lagzt á hliðina, ef sósíalistanum á stóli heilbrigðisráðherra hefði heppnazt hugsjónastarf sitt að leggja téðan einkarekstur í rúst.  Þá hefði ekki jaðrað við neyðarástand í heilbrigðiskerfinu, heldur hefði það skollið á. Vinstri hreyfingin grænt framboð er ábyrg fyrir þessari ráðsmennsku og verðskuldar makleg málagjöld í komandi Alþingiskosningum. 

Nú skal halda áfram að vitna í grein Óla Björns:

"Eftir því sem þjóðin eldist, munum við þurfa að auka útgjöld til heilbrigðismála. Ekki sízt þess vegna er mikilvægt, að fjármunir séu nýttir með skynsamlegum hætti, og þar skiptir skipulagið mestu.  Ég hef áður haldið því fram, að innan kerfisins sé inngróin tregða til að nýta kosti einkaframtaksins, auka valmöguleika almenning og stuðla að hagkvæmri nýtingu fjármuna.  Vegna þessa hefur aldrei tekizt fyllilega að virkja lögin um sjúkratryggingar - ná markmiðum þeirra um öfluga þjónustu við sjúkratryggða, ná rekstrarhagkvæmni og styrkja ríkið sem kaupanda að heilbrigðisþjónustu fyrir hönd landsmanna. Þessi innbyggða tregða hefur aukizt á síðustu árum.  Afleiðingin er veikari og verri þjónusta. 

Að óbreyttri stefnu festist íslenzk heilbrigðisþjónusta í sjálfheldu fábreytileika, aukinna útgjalda, verri þjónustu, biðlista og lakari starfsmöguleika heilbrigðisstétta.  Með því að vinna gegn samþættingu og samvinnu opinbers rekstrar og einkarekstrar með áherzlu á ríkisrekstrarvæðingu heilbrigðisþjónustunnar verður til jarðvegur fyrir tvöfalt heilbrigðiskerfi og einkareknar sjúkratryggingar." 

Þarna tíundar þingmaðurinn ÓBK, hvers vegna ríkisvaldið á þegar í stað að leggja af þjóðnýtingarstefnu sína á heilbrigðisgeiranum, sem ekkert er minnzt á í stjórnarsáttmálanum, en beina þess í stað auknu fé til hins einkarekna hluta heilbrigðisgeirans með útvistun verkefna.  Þesssi rök hafa hvergi verið hrakin, en hverjar eru þá röksemdir sósíalista fyrir núverandi feigðarflani heilbrigðisráðuneytisins ?

Þau eru lágkúrulegar dylgjur um, að læknastofurnar misfari með traust, stundi ofgreiningar og oflækningar og rukki þannig SÍ og sjúklinga um of háar fjárhæðir. Þetta er ómerkilegur og einfeldningslegur áróður sósíalista fyrir ömurlegum málstað sínum.  Læknastofurnar eru undir eftirliti Landlæknisembættisins og SÍ, sem er farin að gera stikkprufur og sannreyna innsenda reikninga.  Enginn sómakær læknir hættir á að fórna starfsheiðri sínum í okkar litla samfélagi með því að stunda óheiðarleg vinnubrögð af þessu tagi. 

Ráðherrann hefur jafnvel talað um sjálftöku lækna án þess að færa rök fyrir máli sínu og er þar með farin að dreifa gróusögum um upp til hópa heiðvirða stétt manna og kvenna.  Málflutningur hennar er með öllu óboðlegur, og vitleysan er kórónuð, þegar hún jarmar um það, að ósiðlegt sé að græða á sjúklingum.  Téður gróði, þar sem hann er fyrir hendi, er, eins og í öðrum atvinnurekstri, ekkert annað en vextir af fjármunum, sem lagðir hafa verið í fyrirtækið, og það er hár stofnkostnaður og miklir bundnir fjármunir í læknastofum og læknamiðstöðvum. Þess vegna eru þessi gróðabrigslyrði fyrir neðan allar hellur og varpa ljósi á ruddalegt framferði ráðherrans gegn læknastéttinni, framferði, sem verður sjúklingum sízt til framdráttar.  Það þarf heldur ekki að fara í grafgötur með það, að einokunartilhneiging heilbrigðisráðherra á þjónustu við sjúklinga vinnur gegn hagsmunum skattgreiðenda.  Af öllum þessum ástæðum hlýtur Sjálfstæðisflokkurinn að leggja þessi mál á stjórnarmyndunarborðið til að fá stefnubreytingu inn í næsta stjórnarsáttmála. Hversu hart hann getur fylgt því eftir, ræðst þó af gengi hans og VG í komandi Alþingiskosningum. 

"Óskilgetið afkvæmi ríkisvæðingar stærsta hluta heilbrigðisþjónustunnar er tvöfalt kerfi.  Í nafni jöfnuðar vilja andstæðingar einkarekstrar fremur lengja biðlista en nýta kosti einkaframtaksins. Afleiðingin er hins vegar aukið misrétti.  Hinir efnameiri kaupa einfaldlega þjónustu beint hér á landi eða í öðrum löndum. Við hin, sem öll erum þó sjúkratryggð, þurfum að sætta okkur við að bíða mánuðum og misserum saman eftir nauðsynlegri þjónustu og höfum lítið sem ekkert val um hana." 

 Það er alveg dæmigert fyrir sósíalismann, að hann leiðir til skorts m.v. eftirspurn og síðan ójafnréttis og óréttlætis, eins og ÓBK lýsir slóðanum eftir heilbrigðisráðherrann. Þjóðin er auðvitað ekki ýkja hrifin af þessum ósköpum, enda á hún mikið undir.  Í nýlegri skoðanakönnun kom í ljós, það sem engan undrar, að meirihlutinn vill blandað kerfi, þar sem er  samkeppni og aukið valfrelsi.  Yfirborðssvamlarar og falsfréttadreifarar hafa túlkað niðurstöðuna einokunarsinnum í hag, en það átti einvörðungu við sjúkrahúsrekstur.  Hákólasjúkrahús og héraðssjúkrahús verða fyrirsjáanlega ríkisrekin um langa framtíð. 

Að lokum skrifaði ÓBK:

"Ólíkt ríkisrekstrarsinnum hef ég verið sannfærður um, að verkefni stjórnmálamanna sé ekki að leggja steina í götur einkaframtaksins, heldur að virkja það öllum til hagsbóta. Valfrelsi um heilbrigðisþjónustu óháð efnahag á að vera markmiðið, og með því eykst aðhaldið og stuðlað er að hagkvæmari nýtingu fjármuna.  Um leið viðurkennum við sem samfélag hið augljósa; læknisfræðin og heilbrigðisvísindin öll eru þekkingariðnaður og reist á hæfileikaríku og vel menntuðu starfsfólki. Þannig vinnum við gegn því, að tvöfalt heilbrigðiskerfi verði til með tilheyrandi ójöfnuði."

 

  

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Heilbrigðiskerfi í andþröng

Það má flestum vera alveg ljóst, að heilbrigðiskerfið á Íslandi á við verulega erfiðleika að etja, svo að ekki sé nú dýpra í árinni tekið.  Ekki þarf að vera tíður viðskiptavinur þessa risakerfis til að gera sér þetta ljóst, heldur er nóg að lesa yfirlýsingar heilbrigðisstarfsfólks, sem innan þess starfar, en það er sumt hvert að þrotum komið.  Ástandið á Landsspítalanum er ósamboðið háskólasjúkrahúsi og gæti ekki komið upp með réttri verkaskiptingu ríkisspítalans og einkageirans í heilbrigðiskerfinu og meiri valddreifingu innan spítalans. Þar eru nú þverbrestir að boði heittrúaðs heilbrigðisráðherra og því er nú ófremdarástand á háskólasjúkrahúsinu, svo að læknar hafa varað við, að öryggi sjúklinga geti orðið í uppnámi. 

Það er líka ljóst, að ekki er við mannauðinn að sakast.  Hann er fær um að leysa flókin og vandasöm verkefni og faglega einfaldari verkefni, sem útheimta góða skipulagshæfni og öguð vinnubrögð.  Dæmi um hið síðara  er frábær frammistaða sjúkrahúsa landsins og heilsugæzlustöðva í C-19 faraldrinum og við bólusetningu landsmanna, sem í júní 2021 náði því langþráða takmarki að framkalla hjarðónæmi hérlendis gegn leiðinda kórónuveiru SARS-CoV-2, sem í mörgum tilbrigðum veldur C-19 sjúkdóminum, sem reyndar yfirleitt olli aðeins vægum flensueinkennum, en hefur leitt 30 manns til dauða hérlendis. 

Því verður þó að halda til haga, að 20-30 manns hafa látizt í kjölfar bólusetningar, flestir þeirra í sömu áhættuhópum og gagnvart C-19.  Það er einnig þannig, að bólusettir geta sýkzt og smitað aðra, en með vægari hætti en ella. 

Hlutfallslegur fjöldi dauðsfalla hérlendis af völdum C-19 er aðeins um 80 ppm (af milljón), sem eru lítil dánarlíkindi gagnvart faraldri og sennilega þau lægstu í heimi gagnvart C-19.  Orsakir eru lágur meðalaldur þjóðarinnar, tiltölulega gott heilsufar hennar þrátt fyrir alls konar "skavanka", og góð þjónusta heilbrigðisstarfsfólks við þá veiku.

Í kjölfar hjarðónæmis innanlands aflétti ríkisstjórnin öllum samkomu- og nándarhömlum á miðnætti aðfararnótt 26. júní 2021 við mikinn fögnuð, en áfram er strangt eftirlit á landamærunum, þótt ferðamannastraumurinn hafi aukizt mjög og eru nú lendingar farþegaflugvéla á Keflavíkurflugvelli um 25 á sólarhring.  

Það, sem hrjáir heilbrigðiskerfið, er framar öðru heilbrigðisráðuneytið. Þar situr nú og stjórnar aðgerðum ríkisvaldsins á heilbrigðissviði fólk, sem fórnar hagsmunum skjólstæðinganna og starfsfólksins fyrir úreltar stjórnmálalegar kreddur um nauðsyn miðstýringar ríkisvaldsins, þ.e. stjórnmálamanna og embættismanna, á stóru og smáu, og valddreifing og einkaframtak eru bannfærð þar.  Þetta er beinlínis stórhættuleg stefnumörkun, því að hún framkallar stjórnleysi, öngþveiti og gríðarlega óánægju skjólstæðinga og starfsfólks auk sóunar á fjármunum almennings. Þetta var staðfest í yfirlýsingu 985 lækna nýverið, sem er í raun "rautt spjald" á ráðherra.  

Þetta kom t.d. hastarlega í ljós, þegar heilbrigðisráðherra ákvað með einu pennastriki að færa krabbameinsskimanir kvenna frá Krabbameinsfélaginu til hins opinbera.  Þarna var um að ræða skrifborðsákvörðun af verstu sort, sem sýnir, að ráðherrann er utan gátta og fer illa með vald sitt, og í því er stórhætta fólgin fyrir skjólstæðingana. 

Landið ber aðeins eitt háskólasjúkrahús.  Það er óumdeilt, en þar er nú hins vegar alls konar starfsemi, sem ekki á heima á háskólasjúkrahúsi og þarf að létta af Landsspítalanum með því að útvista henni til sjúkrahúsa á landsbyggðinni, og einnig er vel hægt að útvista margs konar starfsemi Landsspítalans til einkarekinna læknastofa.  Valddreifing og verkaskipting ólíkra staða og stjórnunarfyrirkomulags geta létt álagi af yfirkeyrðum Landsspítala og skapað heilbrigðan samanburð á milli fagfólks og fyrirkomulags, bætt þjónustuna við skjólstæðingana og auðveldað kerfinu að laða til sín íslenzkt starfsfólk, sem lokið hefur námi sínu hérlendis og/eða erlendis.  Þetta er vandamál núna, og þarf engan að undra. Starfólkið þarf að geta valið á milli fleiri vinnustaða og vinnuveitenda.  Mönnunin mun þá reynast mun auðveldari viðfangs. 

Hin dauða hönd heilbrigðisráðuneytisins (ríkisins) er búin að ýta heilbrigðiskerfinu fram á heljarþrömina, og það er nú bara seigla og þrautseigja starfsfólksins, sem heldur því gangandi frá degi til dags, en við svo búið má ekki standa.  Það verður strax að stokka spilin upp, hætta að stjórna samkvæmt úreltri og löngu fallinni hugmyndafræði og hleypa heilbrigðri skynsemi á sviði rekstrar að, sem er fordómalaus og nýtir allar góðar leiðir til úrbóta.  Ein slík leið er að hlíta ráðum starfsfólksins.  Morgunblaðið birti 28. júní 2021 viðtal við dr Theódór Skúla Sigurðsson, lækni, undir fyrirsögninni:

"Þurfum svigrúm til að mæta stórslysi".

Það hófst svona:

""Sjónarmið okkar lækna eru ákall úr grasrótinni", segir Theódór Skúli Sigurðsson, svæfingalæknir á Landspítalanum.  Hann er í forsvari þeirra 985 lækna, sem í síðustu viku afhentu fulltrúum heilbrigðisráðuneytisins undirskriftir sínar, þar sem skorað er "á stjórnvöld að axla ábyrgð á stöðunni í heilbrigðiskerfinu", eins og komizt var að orði.

Læknar telja mikilvægt, að gefin fyrirheit um aukið fjármagn til alls heilbrigðiskerfisins verði efnd.  Mikilvægt sé að koma með varanlegar lausnir á öldrunarþjónustu, sbr að á hverjum tíma dvelst á Landspítalanum fólk, sem lokið hefur læknismeðferð, en ekki er hægt að útskrifa, því [að] ekki er í önnur hús að venda.  Í raun stífli þetta allt gangvirki spítalans."

Það er í raun og veru að fara í geitarhús að leita ullar að senda bænaskrá til silkihúfanna í heilbrigðisráðuneytinu og biðja þær um að "axla ábyrgð" á því, að undir yfirumsjón sama ráðuneytis er búið að ofkeyra Landsspítalann með nýjum verkefnum, sumpart verkefnum, sem einkaframtakið hefur sinnt fram til þessa, án þess að ganga úr skugga um, að spítalinn sé í stakk búinn til að leysa ný verkefni sómasamlega.  Það er tómt mál að ætlast til aukinnar þjónustu Landsspítalans fyrr en hann kemst í nýtt húsnæði.  Starfsemi hans er komin yfir þolmörk húsnæðis og starfsfólks.  Ríkisvæðingarstefna Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs á heilbrigðiskerfinu er óboðleg, enda er hún dæmd til að mistakast.  Kerfi ráðstjórnarinnar er vanhugsað og reist á þekkingarleysi og ranghugmyndum. Ríkisvæðingin er ein meinloka og gengur þar af leiðandi hvergi upp. Það mun leiða til verri og dýrari þjónustu og sennilega til tvöfalds heilbrigðiskerfis, þar sem hægt verður að snara út úr eigin vasa til að fá framúrskarandi þjónustu strax.

Sjálfstæðisflokkurinn vill allt annað fyrirkomulag.  Háskólasjúkrahúsið verður áfram ríkisrekið og á þess vegum verður áfram bráðadeildin og verkefni, sem hefðbundið er að hafa á háskólasjúkrahúsum.  Hins vegar er hægt að nýta kosti einkaframtaksins til að létta byrðar háskólasjúkrahússins, svo að það geti betur sinnt sínu hlutverki.  Læknastofur sérfræðinga fái greiðslusamning við Sjúkratryggingar Íslands, enda geta þær veitt ódýrari gæðaþjónustu en opinberar stofnanir.  Til að leysa fráflæðisvanda Landspítalans verður ríkisvaldið að horfast í augu við hækkun verðlags í landinu, aðallega vegna kjarasamninga, svo að eftirsóknarvert verði að reka hjúkrunar- og dvalarheimili fyrir aldraða. 

""Þó [að] fjárveitingar til Landspítalans séu auknar, sjáum við þess ekki stað. Því teljum við, að hugarfarsbreytingu þurfi um rekstur spítalans.  Læknar eru leiðtogar með hugmyndir og mikilvægt er að virkja þá til meiri áhrifa.  Læknar eru langþreyttir og tilfinningin sú, að ekki sé hlustað á sjónarmið okkar, þegar varað er við hættulegu ástandi", segir Theódór Skúli og áfram:

Ýmis mál eru í ólestri, s.s. leghálsskimanir og rannsóknir á þeim, sem voru fluttar til Danmerkur með slæmum afleiðingum.  Því miður virðist stefna stjórnvalda í heilbrigðismálum vera sú, að gefnar eru út tilskipanir á efstu stöðum; skilaboð, sem virðist eiga að fylgja umyrðalaust.  Sjónarmið lækna hafa ekki skilað sér til stjórnvalda.  Slíkt kann ekki góðri lukku að stýra. 

Erfið staða á bráðadeild Landspítala s.s. mannekla og langur biðtími sjúklinga eftir þjónustu hefur verið til umfjöllunar að undanförnu.  Í þeim efnum bendir Theódór á, að í heilbrigðiskerfinu haldist allt í hendur.  Engin heildstæð framtíðarstefna sé í öldrunarmálum, þrátt fyrir mikla fjölgun eldra fólks, sem alltaf þarf margvíslega þjónustu heilsugæzlu og sjúkrahúsa."

Læknirinn lýsir þarna afleiðingum skefjalausrar miðstýringar og ríkisrekstrar.  Reksturinn er orðinn svo umsvifamikill, að æðstu stjórnendur hafa mjög ófullkomnar upplýsingar um stöðuna, þar sem þjónustan er veitt, enda fjöldi stjórnunarlaga á milli, og framlínufólkið er vonsvikið og uppgefið.  Stefna vinstri grænna í heilbrigðismálum býður hættunni heim í þessum efnum.  Það verður að draga úr þessari ráðstjórnarlegu miðstýringu, útvista verkefnum og minnka þannig umfangið, svo að hægt sé að sinna betur þeim verkefnum, sem háskólasjúkrahúsið á að sinna.  

Í lokin kom hörð ádrepa á stjórnendur Landspítalans, en undirstrika verður, að um kerfisvandamál er að ræða, þannig að ábyrgðin liggur í heilbrigðisráðuneytinu:

"Núverandi stjórnendur Landspítalans hafa setið lengi, hið bezta fólk, sem vill vel, en nær ekki þeim árangri, sem þarf.  Maður fær á tilfinninguna núna, að þeir séu algjörlega ráðþrota gagnvart vandanum og finni ekki neinar alvöru lausnir, sem haldi til langframa.  Sé staðan þannig, að ekki verði komizt lengra í sparnaði, þyrftu stjórnendur að koma þeirri staðreynd til stjórnvalda.  Nái þau skilaboð ekki í gegn, ætti stjórn Landspítalans að íhuga að segja sig frá verkinu til að undirstrika mikla alvöru málsins."

Þegar svona er komið, þ.e. starfsfólkinu finnst stjórnendur spítalans vera búnir að gefast upp gagnvart viðfangsefnunum, þá er komið að leiðarenda þess ríkisbákns, sem hér er um að ræða.  Það verður að stokka spilin upp í samráði við starfsmenn, fá einkaframtak heilbrigðisstarfsfólks til að létta undir og sníða Landsspítalanum stakk eftir vexti. 

 Núverandi heilbrigðisráðuneyti mun aldrei grípa til þeirra róttæku úrræða, sem nú er þörf á, enda skilar það auðu í yfirlýsingu vegna ofangreinds neyðarkalls læknanna. Þar skilur fólk ekki rót vandans, enda hefur það skapað hann með forstokkaðri ríkisrekstrarafstöðu sinni og beinni fjandsemi við einkaframtak á þessu sviði.  Morgunblaðið tíundar eftirfarandi viðbrögð ráðuneytisins, sem greinilega kemur af fjöllum:

"Skilaboð lækna um erfið starfsskilyrði eru grafalvarleg, sé litið til aðstöðu starfsfólks og þess, að núverandi ástand veldur stöðnun og jafnvel afturför.  Þetta segir í yfirlýsingu heilbrigðisráðuneytisins um yfirlýsingu og undirskriftir læknanna.  Sjónarmið læknanna eru sögð tekin alvarlega, þótt þau séu ekki algild lýsing á heilbrigðiskerfinu."

Heilbrigðisráðuneyti Svandísar Svavarsdóttur fær falleinkunn.  Lifi Landsspítalinn !