Landsstjórnin verður að greiða götu nýrra vatnsaflsvirkjana á Vestfjörðum

Þann 31. júlí 2023 birtist fjagra dálka ljósmynd á forsíðu Morgunblaðsins af skemmtiferðaskipum á Skutulsfirði, sem reykjarstrókana lagði upp af.  Þarna var ljósi varpað á mengunarvandamál og orsök þess á þessum stað, raforkuskortinn.  Nú blaðrar forsætisráðherra um, að verið sé að endurskoða opinbera aðgerðaáætlun til að draga úr losun koltvíildis frá Íslandi.  Það plagg verður án tengils við raunveruleikann, nema miklu meira verði virkjað af endurnýjanlegri orku á Íslandi. 

Ef ráðherrarnir ætla að hrista af sér slyðruorðið, munu þeir láta búa til hraðfara aðgerðaáætlun til að gera Vestfirðinga sjálfum sér næga með raforku úr endurnýjanlegum orkulindum og að ýta á eftir því, að ríkisfyrirtækið Landsnet breyti 33 kV og 66 kV loftlínum sínum á Vestfjörðum í jarðstrengi.  Þar með verður hægt með raunhæfum hætti að undirbúa rafvæðingu hafnanna með háspenntan tengibúnað fyrir farþegaskipin.  Þangað til ættu bæjaryfirvöld á Ísafirði að setja útgerðum farþegaskipanna stólinn fyrir dyrnar með sóðaskapinn og gera þeim að brenna gasi, á meðan þau eru inni á fjörðum. Það gerðu Norðmenn, sem nú eru mun lengra komnir við rafvæðingu hafnanna en Íslendingar, enda ekki forpokað afturhald að setja skít í tannhjól þróunarinnar þar. 

Í Morgunblaðinu, 31.07.2023, birtist frétt um þetta undir fyrirsögninni:

"Ekki til orka fyrir skipin".

 Þar var viðtal við íbúa á Ísafirði, Sturlu Pál Sturluson:

""Eins og við, sem búum hérna fyrir vestan, vitum, er Skutulsfjörðurinn sérstaklega lognsæll, en það kemur hins vegar allt of oft fyrir, að hann er í hálfgerðri blárri móðu eftir skipin", segir Sturla.  Spurður, hvort mikil óánægja ríki [á] meðal bæjarbúa vegna ástandsins svarar Sturla því til, að fyrst og fremst hafi þeir áhyggjur af stöðu mála."

Staða mála er sú, að Ísfirðingar eiga ekki að þurfa að sætta sig við, að nokkur farþegaskip leggist að hjá þeim og mengi þá þá svo mjög, að sé á við árslosun bílaflota þeirra.  Það á að fara að dæmi Norðmanna, sem banna svona dalla í norskum fjörðum og gera að skilyrði fyrir móttöku þeirra, að þau séu annaðhvort knúin jarðgasi eða rafmagni, á meðan þau eru innan norskra fjarða.  Það er til skammar, að skortur á raforku úr endurnýjanlegum lindum skuli standa rafvæðingu hafnanna á Vestfjörðum fyrir þrifum.  

Úrtölumenn á við píratakjánana halda því fram, að ekki sé unnt að heimila nýjar virkjanir, af því að þörfin sé ekki ljós, hægt sé að spara orkutöp, hætta að selja orku til námugraftrar gervimynta og þar fram eftir götunum. Ekki sé hægt að tryggja, að ný orka fari í orkuskipti.  Allt er þetta tómur fyrirsláttur til að drepa umræðunni á dreif, og það hefur tekizt, því að ekkert stórt virkjanaverkefni er nú í gangi, eftir að Hvammsvirkjun fór á ís á fáránlegum grundvelli, þ.e. vatnalögum Evrópusambandsins.   

Þörfin hefur verið kortlögð og nemur um 80 MW eða 400 GWh/ár.  Allar stærðirnar, sem píratakjánarnir nefna til sönnunar þess, að ekki þurfi að virkja, verða eins og dropi í hafið, þegar þessar árlegu þarfir eru lagðar saman yfir byggingartíma virkjunar á borð við Hvammsvirkjun.  Undanfarin ár hefur aðeins brot af ofangreindum stærðum bætzt við uppsett afl og árlega orkuvinnslugetu. 

Það er mjög annkannalegur málflutningur hjá pírötum, sem að upplagi eru stjórnleysingjar, að vinza eigi úr viðskiptamannahópi raforkufyrirtækjanna eftir geðþótta stjórnmálamanna.  Það verður hér eftir sem higað til að vera greiðslugeta fyrirtækjanna, sem ræður því, hvort þau fá raforku eða ekki.  Annað er óþolandi forræðishyggja og mismunun í anda kommúnista, sem vart stenzt Stjórnarskrá.  

"Þá segir Sturla stóra Akkilesarhælinn vera, að ekki megi virkja fyrir vestan, þó [að] nóg sé af fallvatni, og því geti skemmtiferðaskipin ekki nýtt sér rafmagn, þegar þau leggjast þar að bryggju.

"Þó [að] þessi skip myndu vilja fara þá leið, þá er þetta rafmagn bara ekki [fyrir hendi]. Það er ekki nóg að setja upp kapla og tengingar, ef engin er orkan", segir Sturla og bætir við, að fólk sé kannski ekki almennt að setja sig upp á móti skemmtiferðaskipum, heldur sjái frekar hið jákvæða vegna afkomunnar fyrir bæjarfélagið, þó [að] vissulega sé mengunin óþægilegur fylgifiskur þessa tiltekna ferðamáta"."  

Það þarf mikið afl til að sjá stórum skemmtiferðaskipum fyrir nægu afli, enda eru þetta heil bæjarfélög á floti, þegar mest er. Það gæti þurft 10 MW aflfæðingu að höfninni á Ísafirði fyrir þetta, og það er óvíst, að flutningskerfið að bænum geti annað því núna, og núverandi vatnsaflsvirkjanir á Vestfjörðum geta ekki bætt við sig þessu álagi. 132 kV Byggðalínan er fulllestuð, svo að þótt  132 kV Vestfjarðalína gæti bætt þessu álagi á sig, kemur það ekki að haldi, enda er árlegt viðhaldstímabil hennar að sumarlagi, og allir, nema píratar og forysta Landverndar, sjá, að engin glóra er í að gangsetja olíukyntar varaaflsstöðvar Vestfjarða til að anna raforkuþörf skemmtiferðaskipta. Þess vegna hefur téður Sturla Páll lög að mæla um raforkuskortinn, þótt með ólíkindum sé á Íslandi 2023. 

Vegna óstjórnar og misheppnaðrar lagaumgjarðar orkumálanna að hætti þröskulda samfélagsins siglir Ísland nú inn í Suður-Afríkanskt ófremdarástand með straumleysi vegna yfirálags og orkuskerðinga vegna orkuskorts.  Orkuskerðingar hafa verið staðreynd um langa hríð staðbundið, t.d. í Eyjafirði í tvo áratugi vegna ófullnægjandi flutningsgetu, þegar tekin er með í reikninginn raforka, sem óskað hefur verið eftir, en ekki fengizt.  Þetta hefur valdið þjóðfélaginu tugmilljarða ISK tekjutapi á ári.  

Nú er sú staða að koma upp á Vestfjörðum vegna rífandi gangs útflutningsgreina þar og fólksfjölgunar, að aðeins verður unnt að anna aukinni aflþörf Vestfirðinga með olíukyntum rafstöðvum.  Það er reginhneyksli og falleinkunn fyrir landsstjórnina, sem stöðugt gumar af endurnýjanlegum orkulindum og orkuskiptum. 

Elías Jónatansson, orkubússtjóri Orkubús Vestfjarða, er ötull talsmaður heilbrigðrar skynsemi í orkumálum Vestfirðinga og hefur iðulega skrifað fróðlegar greinar í Morgunblaðið um þetta brýna mál, sem þolir ekki lengri bið og Þyrnirósarsvefn yfirvalda, því að trúverðugleiki stefnunnar um samdrátt koltvíildislosunar og orkuskiptin liggur við:  

"Í þágu Landverndar".

Greinin 26. júlí 2023 hófst þannig:

"Landvernd sendi Orkubúi Vestfjarða formlega beiðni 21. júlí 2023 um, að bregðast við meintum rangfærslum í grein umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra í grein, sem birtist í Morgunblaðinu 7. júlí [2023].  Það er óvenjulegt, að Orkubúið fái slíka beiðni.  Orkubúinu er málið hins vegar skylt og því sjálfsagt að leysa úr smávægilegum misskilningi, sem snýst reyndar ekki um, hversu mikið varaafl var framleitt með dísilolíu né um það, hversu stórt kolefnisspor þeirrar framleiðslu var, heldur um það, hver á varaaflsstöðina, sem um ræðir.  Það er því upplýst hér á sama vettvangi, að umrætt varaafl er í eigu Orkubús Vestfjarða.  Gagnvart kolefnissporinu og verndun loftslags er eignarhaldið á varaaflsstöðinni aukaatriði, en varmaorkuna, sem um ræðir, þarf að framleiða með dísilolíu vegna skorts á raforku [úr endurnýjanlegum orkulindum - innsk. BJo]. Það er óumdeilt."

Þessi sparðatíningur Landverndar er broslegur og varpar aðeins ljósi á, að þar á bæ kemst fólk aldrei að kjarna málsins, heldur reynir með heimatilbúnum og hrásoðnu fótalausu þvaðri að halda því fram, að ekki vanti meiri raforku í landið, því að Íslendingar framleiði manna mesta raforku úr endurnýjanlegum orkulindum í heiminum.  Þetta er sértrúarflokkur, sem einföldustu rök bíta ekki á.  Þessi einföldu rök eru, að andrúmsloftið er aðeins eitt, og ef þessi raforka væri framleidd annars staðar, þá kæmi sú raforka að megninu til úr varmaorku jarðefnaeldsneytis og að mestu úr kolum. 

Þá er gengið um á skítugum skónum í húsi staðreyndanna í aumkunarverðri tilraun til að sverta íslenzka stóriðju. Því er haldið fram, að Norðmenn framleiði ál með meiri orkunýtni en Íslendingar.  Svona samanburður er afar villandi, því að staðreynd er, að með hærri straumstyrk og stærri kerum fæst að öðru jöfnu hærri orkunýtni.  Tæknimönnum íslenzku álveranna og öðrum starfsmönnum þeirra hefur tekizt að bezta rekstur þeirra m.v. það, sem fræðilega er talið unnt með þeirri kertækni, sem hér er í brúki. Ef Landvernd og píratar vilja spara raforku til álveranna, eru þeir að biðja um gríðarlegar fjárfestingar þar, en það er tómt mál að tala um slíkt, nema samtímis megi og verði til raforka til að auka framleiðsluna umtalsvert.  Grillur Landverndar og pírata eru legío, en þau taka sjálf sig hins vegar gríðarlega alvarlega og gefa sér forsendur sjálf og þykjast þannig alltaf hafa rétt fyrir sér.  Þetta er bara hlægilegt viðhorf illa upplýsts safnaðar.

Talnameðferð þessa safnaðar er óboðleg, og ættu skussar að forðast viðfangsefni, sem þeir ráða ekki við.  Skussarnir bera kinnroðalaust saman epli og appelsínur og draga af því ályktanir, sem þeir höfðu áður klambrað saman.  Þeir tóku orkunotkun rafgreiningar ISAL og lögðu orkunotkun steypuskálans við.  ISAL hefur einmitt gert átak í rafvæðingu steypuskálaofna og stundar nú framleiðslu á eftirsóttri, sérhæfðri vöru í steypuskála sínum, sem eru álsívalningar af ýmsum lengdum, gildleikum og melmum. Þetta bera skussarnir saman við orkunotkun rafgreiningar einvörðungu hjá Norsk Hydro í Noregi og fá út, að ISAL noti 3 % meiri raforku á hvert áltonn en Norsk Hydro eða 100 GWh/ár.  Niðurstaða dæmisins er vitlaus hjá pírötum og Landvernd, en athygli vekur, hversu munurinn er þó lítill.  Hann nemur aðeins um  þriðjungi af árlegri aukningu raforkuþarfar landsins, og hvað eru þessi illa upplýstu afturhaldsöfl búin að tefja virkjanaframkvæmdir hér um mörg ár ?

 

"Orkubú Vestfjarða vinnur nú að rannsóknum vegna 9,9 MW Kvíslatunguvirkjunar í Steingrímsfirði og 20-30 MW Vatnsdalsvirkjunar inn af Vatnsfirði. Með tilkomu þeirra virkjana mætti draga úr framleiðslu raforku með dísilolíu á Vestfjörðum um 90 %.  Auk þess vinnur Orkubúið að jarðhitaleit bæði á Ísafirði og Patreksfirði.  Nýting jarðhita gæti minnkað þörfina á raforku til kyndingar.  Virkjanaáformin munu að sjálfsögðu þurfa að hljóta lögbundna skipulagsmeðferð og fara m.a. í umhverfismat.  Orkubúið telur þó, að hægt sé að tryggja lágmarksáhrif á umhverfið í báðum þessum virkjanakostum."

Þakka ber Orkubússtjóranum fyrir þessa áhugaverðu upplýsingagjöf um leið og lýst er þeirri skoðun, að sjálfsagt sé að styðja Vestfirðinga á þeirri vegferð, sem þarna er lýst, til að auka afhendingaröryggi raforku á Vestfjörðum og draga úr sótmengun og losun CO2.  Afhendingaröryggi raforku á Vestfjörðum er hið langminnsta á landinu, og samfélaginu (ríkisvaldinu) ber skylda til þess að jafna þann aðstöðumun, sem nú stendur Vestfirðingum fyrir þrifum. Í þessum efnum hefur umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra mikilvægu hlutverki að gegna.  Hann hefur lýst yfir siðferðilegum stuðningi við þessi áform Vestfirðinga, en þau verða ekki í askana látin.  Hann verður að láta hendur standa fram úr ermum og láta verkin tala varðandi Vatnsdalsvirkjun.  Væmið malarafturhaldið í þéttbýli suð-vestur-hornsins mun rísa upp á afturfæturna í formyrkvuðu ofstæki sínu, og það getur orðið harðsnúinn pólitískur bardagi.  Menn verða einfaldlega að verða tilbúnir til að láta sverfa til stáls gegn svartnættinu, sem hér tröllríður húsum.     

   

 

 

Búrfellslundi frestað í áratug

Barátta sveitarfélaga með orkuvinnslu og flutningslínur innan sinna sveitarmarka fyrir hlutdeild í söluandvirði orkunnar, sem til verður í viðkomandi sveitarfélagi við nýtingu náttúrulegra orkulinda þar, er eðlileg og er tíðkuð við sambærilegar aðstæður erlendis.  Þótt ávinningur s.k. orkusveitarfélaga af virkjunum hafi verið ótvíræður, t.d. vegna vegagerðar og brúunar vatnsfalla, þá gildir hið fornkveðna, að allt orkar tvímælis, þá gert er. 

Sveitarfélögin hefðu e.t.v. lagt áherzlu á önnur atriði til tekjuöflunar og atvinnusköpunar, ef ekki hefði verið virkjað og ekkert virkjunarleyfi í augsýn.  Það er líka skiljanleg óþæginda tilfinning að horfa á eftir orkunni annað, þar sem hún skapar gull og græna skóga, en orkusveitarfélagið hafi takmarkaðar beinar tekjur af verkefninu. 

Nú hefur það borið til tíðinda, að Skeiða- og Gnúpverjahreppur hefur nýtt sér heimild í lögum um frestun á þeirri ákvörðun Alþingis um 10 ár að setja Búrfellslund í nýtingarflokk Rammaáætlunar um verndun og nýtingu orkulinda.  Þar með blæs ekki byrlega fyrir stórfelldri nýtingu vinds til raforkuvinnslu á Íslandi fyrr en Alþingi hefur með lagasetningu komið til móts við hlutdeildarkröfur orkusveitarfélaganna.  Um þetta skrifaði Haraldur Þór Jónsson, oddviti og sveitarstjóri Skeiða- og Gnúpverjahrepps, grein í Morgunblaðið 19. júní 2023 undir fyrirsögninni:

"Frestun Búrfellslundar var fyrirséð".

"Búrfellslundur átti að verða fyrsta vindorkuverið á Íslandi með 120 MW uppsett[u] afl[i].  Tekjur Skeiða- og Gnúpverjahrepps af virkjuninni yrðu engar, en áhrifin á nærumhverfið gríðarleg.  

Sveitarfélög taka ákvörðun um uppbyggingu í sínu nærumhverfi á forsendum þess að skapa atvinnu og tekjur fyrir nærsamfélagið.  Búrfellslundur skilar hvorugu fyrir okkar sveitarfélag.  Það ætti því ekki að koma neinum á óvart, að á fundi sveitarstjórnar Skeiða- og Gnúpverjahrepps þann 7. júní [2023] hafi sveitarstjórnin ákveðið að nýta sér í fyrsta sinn á Íslandi þessa heimild í 7. gr. laga um rammaáætlun og fara fram á frestun á innleiðingu [í) skipulag sitt. 

Við getum einfaldlega ekki metið, hvort þetta sé áhugavert fyrir sveitarfélagið fyrr en ný lög liggja fyrir.  Í núverandi lagaumgjörð verður Búrfellslundur ekki byggður."

Oddviti og sveitarstjóri hreppsins metur það svo, að á rekstrartíma s.k. Búrfellslundar muni hreppurinn engra tekna njóta af þessu vindrafalafargani, sem ætlunin var að hola niður í allfjölförnum víðernum landsins, enda verða burðarsúlurnar staðsettar í nágrannasveitarfélagin, Rangárþingi ytra.  Þótt svæðið sé talið þegar raskað af öðrum virkjunum og flutningslínum, fellur sú "röskun" svo vel að umhverfinu, að ósambærilegt er því að leggja flæmi undir allt að 200 m há mannvirki (súla+spaðar), sem framleiða eiga raforku með þeim óskilvirkasta hætti, sem hugsazt getur. 

Uppsetning vindknúinna rafala í íslenzkri náttúru, sem nýtur sérstöðu á heimsmælikvarða, er meinloka, sem peningapungar vilja knýja fram hér, eins og annars staðar.  Slíkar meinlokur þrífast auðvitað ekki síður innan ríkisfyrirtækisins, sem hér hefur ríkjandi stöðu á raforkumarkaði.  Það er ríkur vilji á meðal landsmanna að jarðsetja þessa meinloku.  Við eigum að einbeita okkur að nýtingu okkar hefðbundnu orkulinda, þótt afturhaldið í landinu leggist þar þversum fyrir af fádæma þrjózku og skammsýni. 

Íbúar hreppsins og nágrannahreppsins og hreppssjóður Rangárþings ytra munu væntanlega njóta fjárhagslegs ávinnings á framkvæmdatíma Búrfellslundar, en hann verður dýru verði keyptur með allsherjar róti á framkvæmdasvæðinu og gríðarlegum flutningum um sveitarfélögin.  Það þarf t.d. að hella gríðarlegu magni af steypu ofan í jörðina fyrir undirstöður súlnanna, sem halda m.a. uppi spöðum og rafölum.  Hreppsnefndin á hrós skilið fyrir að nýta sér lagalegan rétt sinn til að fresta skipulagsvinnu vegna Búrfellslundar, þar til lagarammi tekjuskiptingar og þessarar gerðar raforkuvera hefur séð dagsins ljós.  Flumbrugangur einkennir framgöngu Landsvirkjunar í þessu máli.  Það er þó þyngra en tárum taki, hversu illa fyrirtækinu gengur að koma vitrænum áformum sínum á rekspöl.  Vegna orkuskorts er það þegar orðið að þjóðhagslegu vandamáli.  Skipstjóri, sem ekkert veiðir af viti, þarf ekki að íhuga stöðu sína.  Honum er gert að taka pokann sinn.   

Hvalreki fyrir Vestfirðinga

Mannlíf og atvinnulíf hefur tekið stakkaskiptum til hins betra á Vestfjörðum með miklum fjárfestingum í laxeldi, sjóeldiskvíum, fóðurprömmum, sláturhúsum og tilreiðslu þessarar próteinríku matvælaframleiðslu fyrir kröfuharðan og velborgandi markað.  Einnig vex seiðaeldi fiskur um hrygg.  Helgi Bjarnason birti afar fróðlega frétt um athafnir Háafells í Ísafjarðardjúpi, en þar er laxeldi nú að fara myndarlega af stað.  Burðarþol Ísafjarðardjúps mun nú vera metið 30 kt lífmassi samtímis í kvíum þar.  Hafrannsóknarstofnun fylgist með þróun lífríkisins á botninum og í ám, sem í Djúpið falla. Með þróun í hönnun sjókvía og stöðugu myndavélaeftirliti með þeim ásamt þróun rekstrarins í enn umhverfisvænni átt, er líklegt, að hægt verði að lyfta burðarþolsmatinu yfir 30 kt. 

Nú fjölgar íbúum Vestfjarða, ekki sízt börnunum, og fólk með fjölþætta og í mörgum tilvikum sérhæfða þekkingu og reynslu kaupir sér eða byggir yfir sig hús, enda eru laxeldisfyrirtækin góðir vinnuveitendur.  Þetta setur þrýsting á innviði Vestfjarða, sem ekki hafa haldið í við þessa þróun, þótt þetta sé sjálfbærasta byggðaþróun, sem hugsazt getur.  Hún er ekki baggi á opinberum sjóðum, heldur þvert á móti stórfelld tekjulind fyrir sveitasjóði og ríkissjóð.  Á þessu sviði, eins og á virkjanasviðinu, er þó óánægja á meðal sveitarstjórnarfólks með skiptingu opinberra tekna.  Ríkisvaldið þarf að laga þetta til að greiða fyrir staðbundinni innviðauppbyggingu.  Þar með mun heildar verðmætasköpun enn vaxa og samkeppnishæfni landsins batna, því að hér er að verða til ein stærsta gjaldeyrislind landsins. 

Téð Morgunblaðsfrétt bar eftirfarandi fyrirsögn: 

 "Laxinn dafnar vel í Djúpinu".

Hún hófst þannig:

"Lax, sem Háafell elur í Ísafjarðardjúpi, dafnar afar vel.  Fiskurinn var settur út í kvíar í Vigurál á síðasta ári, og hefst slátrun í haust. Í vor var annað kvíabólið tekið í notkun, Kofradýpi.  Háafell stendur í miklum fjárfestingum við uppbyggingu mannvirkja og tækjabúnaðar vegna eldisins auk lífmassans.  Framkvæmdir eru hafnar við stækkun seiðastöðvarinnar á Nauteyri, og nýr fóðurprammi og vinnubátur til nota í Kofradýpi koma í sumar."

Af þessu má ráða, að Ísafjarðardjúp henti vel til laxeldis og að miklu sé kostað til við að efla það.  Það eru afar jákvæð teikn fyrir fólkið, sem býr eða hyggst búa á þessu atvinnusvæði, því að miklar fjárfestingar tryggja viðvarandi atvinnu og vaxandi atvinnu, eftir því sem Umhverfisstofnun og Matvælastofnun gefa leyfi fyrir meiri lífmassa í kvíunum í Djúpinu, nema einhver stjórnenda Matvælastofnunar fái allt í einu þá flugu í höfuðið að kalla fagráð saman til skrafs og ráðagerða með siðfræðing eða heimsspeking sem talsmann þess, en fagráð stofnunarinnar setti ráðherra matvæla úr jafnvægi, svo að hún ók út í skurð og var þar, þegar síðast fréttist. Öll afskipti téðs ráðherra af atvinnulífinu eru til bölvunar, og skyldi engan undra. 

Háafell rekur framsækna stefnu við eldið, tilreiðslu og markaðssetningu, í því augnamiði að hámarka verðmætasköpun.  Er það allt til fyrirmyndar:

 "Háafell er í úttektarferli hjá Whole Foods Market verzlanakeðjunni í Bandaríkjunum.  Gauti [Geirsson, framkvæmdastjóri] segir, að þótt endanleg niðurstaða sé ekki komin, sé ljóst, að Háafell uppfylli öll helztu skilyrði eins kröfuharðasta kaupanda í heimi og starfsfólk Háafells sé stollt af því.  Hann fagnar nýjum möguleika, sem felst í strandsiglingum. Með þeim sé hægt að koma afurðunum fyrir skip Eimskips, sem siglir einu sinni í viku frá Reykjavík til Bandaríkjanna.  Laxinn komi ferskur inn á Bandaríkjamarkað, og þetta sé auk þess umhverfisvæn leið og ódýr flutningsmáti." 

Fyrirtækið gerir sér far um að lágmarka neikvæð áhrif sín á lífríki Djúpsins og að lágmarka kolefnissporið.  Aukin umsvif laxeldis við og á Íslandi ásamt strandsiglingum gera mögulegt að hætta innflutningi á laxafóðri, en framleiða það allt á Íslandi og flytja til notenda með strandferðaskipi.  Það fer að verða grundvöllur til slíkrar þróunar, sem efla mun atvinnustig í dreifbýli landsins og spara gjaldeyri.  Strandsiglingar þessar eru mikil búbót, og munu létta á illa förnum þjóðvegum landsins. 

"Mikilvægt er að hafa sögu til að segja um uppruna afurðanna, þegar farið er inn á heimsmarkað og reynt að ná betra verði en aðrir fá.  Gauti segir, að Háafell hafi sérstöðu í umhverfismálum.  Það noti ekki kopar í ásætuvarnir á kvíunum, það tengi fóðurpramma sína við rafmagn í landi, noti hrognkelsi sem náttúrulega leið til að fyrirbyggja lús og vakti vel umhverfi kvíanna.  Þá nefnir hann, að nýi fóðurpramminn, sem er væntanlegur, hafi möguleika á að taka sjó og blanda fóðrinu við hann áður en því er dælt út í kvíar og gefið neðansjávar.  Það komi í veg fyrir plastmengun, sem hætta sé á, þegar fóðrinu er blásið með lofti í gegnum leiðslur, minnki orkunotkun og geti dregið úr lús." 

Þetta er athyglisvert.  Þarna er um að ræða örplast, sem kvarnast úr plastlögnum, sem fóðrið slítur við blástur.  Það er merkilegt, að þessi aðferð skuli spara orku og kann að stafa af því, að orkufrekt er að framleiða þrýstiloft. 

Að lokum kom eins konar "manifesto" fyrir þennan fyrirmyndarrekstur:

""Okkur er annt um lífríkið í Ísafjarðardjúpi og stundum okkar eldi þannig, að það hafi ekki óafturkræf áhrif á umhverfið.  HG hefur stundað þar fiskeldi í 20 ár og veitt rækju í áratugi, og þar eru uppeldisstöðvar þorsks.  Okkar starfsemi á ekki að vera á kostnað umhverfisins", segir Gauti."

 

Öfugsnúin náttúruvernd

Það tók Orkustofnun 19 mánuði að rýna umsókn Landsvirkjunar um virkjunarleyfi fyrir Hvammsvirkjun.  Þetta er meira en eitt ár umfram hefðbundinn afgreiðslutíma.  Orkumálastýran var góð með sig og bar fyrir sig, að vönduð vinnubrögð tækju langan tíma.  Það er þó alls ekki algilt, og nægilega vönduð vinnubrögð reyndust í þessu tilviki alls ekki hafa verið viðhöfð.  Það kom í ljós 15.06.2023, þegar virkjunarleyfi Orkustofnunar var í fyrsta skipti í sögunni fellt úr gildi.  Þetta er líka í fyrsta skipti í sögunni, sem raunvísindalega menntaður maður veitir stofnuninni ekki forstöðu.  Þar hafa verkfræðingar yfirleitt veitt forstöðu og farizt það vel úr hendi.  Það er því óskiljanlegt að taka nú þá áhættu að velja stjórnmálafræðing (með einhver orkumálanámskeið í farteskinu) til að leiða þessa stóru og mikilvægu stofnun. Það kann að koma niður á afköstum og gæðum í starfsemi stofnunar, sem fæst við flókin viðfangsefni. 

Morgunblaðið sagði frá þessum válegu tíðindum fyrir jafnvægið í framboði og eftirspurn raforku í landinu, sem hefur nú þegar verið raskað, strax daginn eftir, 16.06.2023, undir fyrirsögninni:

""Sigur náttúruverndar á Íslandi"".

Fréttin hófst þannig:

"Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála felldi úr gildi virkjunarleyfi Landsvirkjunar fyrir Hvammsvirkjun samkvæmt nýjum úrskurði, sem birtist síðdegis í gær.  Orkustofnun gaf út virkjunarleyfi til Landsvirkjunar í efri hluta Þjórsár [Þetta er rangt orðalag.  Átt er við efri hluta Neðri Þjórsár.] í desember á síðasta ári [2022], sem telst nú ógilt.

Í úrskurðinum eru m.a. gerðar athugasemdir við, að Orkustofnun hafi ekki leitað til rétts stjórnvalds, Umhverfisstofnunar, til að fá frekari leiðbeiningar áður en leyfið var gefið út."

Þetta er alveg dæmalaust sleifarlag af hálfu Orkustofnunar.  Þegar nýr Orkumálastjóri var á sínum tíma gagnrýnd fyrir hangsið yfir þessari leyfisumsókn, bar hún því m.a. við, að leita þyrfti svo margra umsagnaraðila.  Nú kemur í ljós, að stofnunin kunni ekki að spyrja réttu spurninganna.  Þetta hefur aldrei gerzt áður og segir margt um faglega þyngd stofnarinnar núna eða kannski óendanlegan léttleika tilverunnar.  Það er engin afsökun, þótt um sé að ræða innleiðingu á reglu Evrópusambandsins (ESB) um verndun á gæðum vatnsfalla.  Sú regla hefur með góðu eða illu lagagildi á Íslandi, og Landsvirkjun var kunnugt um það, en hefur ekki með fullnægjandi hætti tekizt að sýna fram á, að gæði árinnar verði óröskuð með virkjuninni.  Það getur ekki hafa verið ætlun ESB að koma í veg fyrir nýjar vatnsaflsvirkjanir í EES-löndunum.  Slíkt sjónarmið, ef það er fyrir hendi, verður að víkja fyrir þörfinni á raforku úr endurnýjanlegri orkulind. 

"Í úrskurðinum var tekin afstaða til fjölda kæra. Ein þeirra var borin fram af samtökunum Náttúrugrið, Náttúruverndarsamtökum Íslands og Verndarsjóði villtra laxastofna.  Snæbjörn Guðmundsson er formaður Náttúrugriða og var hæstánægður eftir fyrsta lestur úrskurðarins.  Hann telur þetta vera stærsta sigur náttúruverndar á Íslandi í langan tíma.  Honum þykir úrskurðurinn slá á þær raddir, sem segja, að flýta eigi leyfisferlinu og fækka kæruleiðum.  Meira ríði á að gera bragarbót á stjórnsýslunni í kringum leyfisveitingar.  Úrskurðurinn sýni, að hún sé í miklum ólestri." 

Það eru engin hlutlæg, aðeins huglæg, rök fyrir því, að téður úrskurður, sem er reyndar falleinkunn á vinnubrögð Orkustofnunar, sem nýr forstjóri hennar ber ábyrgð á, eigi nokkuð skylt við náttúruvernd.  Það er kolröng skilgreining á náttúruvernd, að hún skili þá aðeins árangri, ef hún kemur í veg fyrir alla nýtingu auðlinda landsins, t.d. orkulindanna.  Slíkt er útúrsnúningur afturhaldssinna á hugtakinu náttúruvernd. Inngrip í náttúruna við gerð Hvammsvirkjunar verða í algeru lágmarki, þar sem rennsli árinnar breytist aðeins á stuttum kafla, og ekki er þörf á miðlunarlóni, því að Þórisvatn þjónar því hlutverki.  Inntakslónið verður í árfarveginum, svo að umhverfisvænni öflun 95 MW inn á landskerfið fyrirfinnst varla á landinu og þótt víðar væri leitað. 

Úrskurðurinn breytir þannig engu fyrir náttúruna á staðnum, en mun seinka orkuskiptunum í landinu og framlengja orkuskortstímabil, sem leiðir til samdráttar í atvinnustarfsemi, minnkunar útflutningstekna og aukinnar olíunotkunar, m.a. hjá hitaveitum og fiskimjölsverksmiðjuna.  Þegar þessar afleiðingar eru hafðar í huga, sést bezt, hversu öfugsnúin og reyndar glórulaus þau viðhorf eru, að téður úrskurður tákni sigur fyrir vernd íslenzkrar náttúru.  Því er þveröfugt farið. 

Úrskurðurinn er skriffinnskuúrskurður, þar sem aðallega er fundið að því, að ekki hafi verið sýnt fram á, að kröfugerð Evrópusambandsins um framkvæmdir í árfarvegum hafi verið fullnægt, og afturhaldið hefur jafnvel kært leyfisveitinguna til ESA-Eftirlitsstofnunar EFTA með framfylgd EES-samningsins.  Það verður fróðlegt að sjá úrskurð ESA.  Allt er þetta leikur blýantsnagara að formsatriðum, og þessi leikur verður þjóðarbúinu dýr og mun valda aukinni mengun í nærumhverfi aukinnar olíubrennslu.  Sigur afturhaldsins er ósigur náttúrunnar. Nánast allir "sigrar" þessa afturhalds hafa orðið bjúgverpill fyrir hagsmuni hins vinnandi manns og viðleitnina að draga úr mengun á Íslandi og að auka hreinleika náttúrunnar. 

"Ísland er bundið af vatnatilskipun Evrópusambandsins, sem hafi lagagildi hérlendis.  Þar er kveðið skýrt á um, að ásýnd straumvatns megi ekki raska.  "Orkustofnun rannsakaði ekki þann þátt af neinu viti áður en hún gaf út leyfið.  Landsvirkjun sótti um undanþágu frá þessari meginreglu, en hún er ófrávíkjanleg samkvæmt dómafordæmum erlendis frá.  Leitað er svo til Umhverfisstofnunar löngu síðar um það mál.  Þetta er stjórnsýsla, sem gengur ekki upp.  Á þessu er málið fellt", segir Snæbjörn."  

Það skortir ekki dómhörkuna hjá græningjanum.  Málið er, að umrædd úrskurðarnefnd hefur hér gerzt kaþólskari en páfinn við túlkun ESB-tilskipunar. Bakgrunnur þessarar tilskipunar ESB er skortur á neyzluhæfu gæða ferkvatni í Evrópu vegna súrs regns og mengaðs frárennslis út í ár og stöðuvötn.  Súra regnið er ekki fyrir hendi á Íslandi, en mengun af völdum lítt hreinsaðs eða óhreinsaðs frárennslis er fyrir hendi, en ógnar þó ekki vatnsbólum landsmanna alvarlega.  Um þessa mengunarhættu verður alls ekki að ræða frá Hvammsvirkjun, því að þar verða ýtrustu mengunarvarnir viðhafðar.  Það væri saga til næsta bæjar, ef ESB væri að setja upp girðingar til að koma í veg fyrir gerð sjálfbærra virkjana á Evrópska efnahagssvæðinu. Ásýndarbreyting Þjórsár vegna Hvammsvirkjunar verður í algjöru lágmarki og að mestu til bóta, enda kemur bílvegur á stífluna, svo að ákjósanlegt verður að njóta fegurðar umhverfisins eftir gangsetningu virkjunarinnar. Téð úrskurðarnefnd hefur ekki séð skóginn fyrir trjánum, og rétt yfirvöld ,orkuráðherra og/eða dómstólar, verða að leiðrétta þennan búrókratíska misskilning strax.  

"Snæbjörn segir, að kæra þeirra hefði líka byggzt á því, að virkjunarleyfið hefði verið byggt á 20 ára gömlu umhverfismati, sem teldist samkvæmt almennri skynsemi vera úrelt plagg.  Náttúrugrið og fleiri samtök hafa lagt fram kæru fyrir Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) um virkjunarleyfið.  Ekki hefur enn verið úrskurðað í því máli.  Snæbjörn þorði ekki að fullyrða, hvaða áhrif úrskurðurinn í gær hefði á þann málarekstur.  Hefði leyfið staðið óbreytt, væri Ísland brotlegt við vatnatilskipun Evrópusambandsins að sögn Snæbjarnar."

Óttalega er þessi röksemdafærsla græningjans rýr í roðinu.  Almenna skynsemi er ekki hönd á festandi án afmörkunar.  Svo er vafalaust á meðal félaga Náttúrugriða, þegar það hentar þeim, en tæpast er það almennt viðhorf á Íslandi, því að mörgum ofbýður nú orðið botnlaus skriffinnskan, sem alls konar framkvæmdaleyfi útheimta.  Skriffinnskan skilar ekki árangri, sem meta má meiri en kostnaðinum nemur af henni.  Landsvirkjun hefur lögin sín megin í þessu, og það er eina gilda viðmiðið.  

Það er athyglisvert, að græningjarnir reyna að sækja rétt sinn til ESA.  Úr því sem komið er verður að telja afar æskilegt að fá fram skoðun ESA á því, hvort tilhögun Hvammsvirkjunar brjóti efnislaga í bága við téða vatnatilskipun ESB, eða hvort um hreinan tittlingaskít sé að ræða í röksemdafærslu Úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála.

  

Skaðlegt undanhald VG í nýtingarmálum auðlinda

Í Vinstri hreyfingunni grænu framboði hafa s.k. "sófakommar" undirtökin, fólk án jarðsambands eða tengsla við verðmætasköpun þjóðarinnar úr auðlindum lands og sjávar. Þetta fólk ber ekkert skynbragð á það, hvað þarf til að skapa framúrskarandi lífskjör.  Sumir líta jafnvel góð lífskjör hornauga, gangast upp í andstöðu við einkabílinn og núverandi neyzlustig, sem þeir telja ósjálfbært fyrir jörðina.  Þeim er mikið niðri fyrir vegna spádóma Grétu Thunberg, Loftslagsráðs SÞ (IPCC) og Loftslagsráðs Íslands um, að heimurinn verði brátt á vonarvöl vegna gastegundar, sem nærir allan jurtagróður jarðar (CO2). Það er hægt að taka ýmsa trú. 

Þetta fólk beitir sér af hörku gegn nýjum virkjunum og hefur nú tekizt að draga úr hagvexti og valda orku- og aflskorti, sem hægir á orkuskiptum og veldur auknum, óþarfa bruna jarðefnaeldsneytis.  Fulltrúi þessa sértrúarhóps og svefngengla í ríkisstjórninni, Svandís Svavarsdóttir, matvælaráðherra, sýndi hug sinn til verðmætaskapandi atvinnustarfsemi og alþýðu, sem leitar í uppgrip (2 MISK/mán), með því að grípa hálmstrá frá reynslulitlu fólki af hvalveiðum á vegum Matvælastofnunar, sem hún stjórnar milliliðalaust, til að þóknast afturhaldssömum viðhlæjendum sínum, sem aðeins þekkja þó hvalveiðar af afspurn. 

Morgunblaðið setti málið í rétt samhengi í leiðara 22. júní 2023.  Íslendingar stunda auðlindanýtingu á grunni beztu fáanlegrar þekkingar á hverju sviði.  Þess konar nýting er óaðskiljanlegur hluti fullveldisréttar landsins.  Ef á að hverfa af þessari braut undan þrýstingi þröngsýnna bullustampa og æsingaseggja, sem sjá ekki heildarmyndina, þá er um að ræða hættulegt fordæmi, sem valda mun miklum vandamálum.  

"Til þessa hafa rannsóknir ekki bent til þess, að hvalveiðar hafi slæm áhrif á íslenzkt efnahagslíf;  engar vísbendingar [eru] um, að þær dragi úr ferðalögum útlendinga til landsins, og sjávarlíffræðingar Hafrannsóknastofnunar telja þær [vera] sjálfbærar.  Óttist menn, að veiðiaðferðirnar samrýmist ekki lögum um dýravelferð, ber að hyggja að því, en um leið má ekki ímynda sér, að veiðar verði stundaðar með silkihönzkum." 

Veiðiréttarhafinn hefur fjárfest talsvert í veiðibúnaðinum og hefur fylgt tækniþróuninni á þessu sviði.  Hann hefur lýst vilja til, að veiðarnar fari aðeins fram við beztu aðstæður, í birtu og tiltölulega sléttu sjólagi.  Ráðherrann gerir þveröfugt.  Hún bannar veiðarnar á öruggasta tímanum. 

Veiðarnar fara fram undir vísindalegri ráðgjöf, eru sjálfbærar og til þess fallnar að bæta jafnvægi lífríkisins í sjónum.  Skýrsla fagráðs Matvælastofnunar er í andstöðu við nýlegt álit Matvælastofnunar.  Þetta fagráð er vanhæft og alls ekki aðili að málinu gagnvart ráðuneytinu.  Ráðherrann gerðist sek um að vanrækja rannsóknarskyldu sína, og slíkt hefur Hæstiréttur dæmt sem alvarlegt brot ráðherra.  Hún fékk skýrslu fagráðs í hendur 19.06.2023 og bannaði á grundvelli hennar veiðar 20.06.2023, sem áttu að hefjast 21.06.2023.  Henni bar lögum samkvæmt að óska eftir formlegri afstöðu Matvælastofnunar og kanna afleiðingar, t.d. fjárhagslegar, af banni.  Allt þetta vanrækti hún, og það er brottrekstrarsök. 

Ráðherrann fer fram með offorsi og beitir afkáralegum málflutningi um, að hvalir eigi sér enga málsvara, nema ríkisvaldið.  Hvert leiðir þessi málflutningur ?  Á að banna laxveiðar, þar sem laxinn heyr sitt langvinna dauðastríð upp og niður ána og er síðan sleppt helsærðum í kjafti ?  Nú eða fiskveiðar, þar sem, óháð tegundum og veiðtitækjum, fiskar bíða meira eða minna langvinnan og líklega kvalafullan dauðdaga.  Ætlar Svandís Svavarsdóttir að útvíkka sinn fráleita málflutning um skort á umboðsmönnum veiðidýra til fiskveiðanna, sem hún þess vegna mundi vilja banna ? Að óbreyttu kæmist hún ekki upp með það, en á hún að komast upp með að taka eina tegund veiðidýra fram yfir aðrar til að vernda, að því er virðist í krafti stærðarinnar ?  Það væri þá löglaust og siðlaust.  Þessi ráðherra er óhæfur og ætti að sjá sóma sinn í að taka pokann sinn, en slíkt er afar sjaldséð á meðal kommúnista.   

"Ákvörðun Svandísar bar upp [á] sama dag og friðunarseggurinn [og ófriðarseggurinn-innsk. BJo] Paul Watson boðaði komu sína á Íslandsmið, en hann þakkar sér að sjálfsögðu það, að ráðherrann hafi lúffað.  Það er hneisa, að íslenzka ríkið virðist láta undan hótun löglausra aðgerðasinna. 

 

Verra er, að þar eru miklu meiri hagsmunir lagðir að veði.  Ekki hvalveiðarnar, sem litlu skipta efnahagslega, þó [að] skeytingarleysi ráðherrans um lífsviðurværi launafólks veki undrun, heldur réttur Íslendinga til hagnýtingar náttúruauðlinda landsins okkar og hafsins umhverfis það. 

Nú þegar hafa alþjóðleg náttúruverndarsamtök gert athugasemdir við fiskveiðar almennt, þ.á.m. við Ísland, þó [að] allir þeir, sem til þekkja, viðurkenni, að hvergi í heiminum séu fiskveiðar í hafinu stundaðar af meiri ábyrgð; án rányrkju og án ríkisstyrkja við sjávarútveg."  

Þannig er þetta mál miklu stærra en virðist við fyrstu sýn og frumhlaup ráðherrans þaðan af skaðlegra.  Þetta er grundvallarmál, þar sem afturhaldssinnar undir merkjum dýravelferðar og sýndargóðmennsku vega að undirstöðum mannlífs í landinu og lífsafkomu.  Afglöp ráðherra VG verður að skoða í þessu ljósi.  Ráðherra, sem sýnir af sér slíkan dómgreindarskort sem þennan, verður að hverfa úr stjórnarráðinu.  Farið hefur fé betra.   

 

 

  

Kommúnisti lætur höggin ríða á verkalýðnum

Sú gerræðislega ákvörðun matvælaráðherra, Svandísar Svavarsdóttur, að banna hvalveiðar sumarið 2023 (í júní, júli, ágúst), daginn áður en þær áttu að hefjast, bitnar harkalega á verkafólki, allt að 200 talsins, fjölbreytilega saman settu og námsmönnum þar á meðal. Það er lágmarkskrafa á hendur heildarsamtaka verkamanna, ASÍ, að þau komi nú fram í sviðsljósið með einarða afstöðu með verkafólki, og styðji formann Verkalýðsfélags Akraness, Vilhjálm Birgisson, í baráttu hans fyrir réttindum verkalýðsins gagnvart valdníðslu ríkisvaldsins. 

ASÍ ber að fordæma ráðherrann, sem þarna á í hlut, og krefjast afturköllunar hennar á banninu og/eða afsagnar ráðherradóms hennar.  Þingmenn hljóta að flytja tillögu um vantraust á þennan ráðherra fyrir vikið.  Þetta er ekki í fyrsta skiptið á ferli hennar, sem hún gerist brotleg við lög með valdníðslu sem ráðherra. Málatilbúnaður hennar ber óræk merki óhæfni. 

   Hvernig er það; skyldu þær stöllur, Katrín og Svandís, nú keppast um að hlæja upp í opið geðið hvor á annarri ?  Þannig lýsti önnur eða báðar viðbrögðum sínum, þegar vandræði ber að garði, í fjölmiðlaviðtali fyrir nokkrum árum.  Hvers konar lið er þetta, sem stjórnar landinu ?  Eiga lög ekki að ganga framar tilfinningum ?

Morgunblaðið birti viðtal við Vilhjálm Birgisson 22.06.2023, 2 dögum eftir að því er virðist kolólöglega ákvörðun þessa alræmda ráðherra undir fyrirsögninni:

"Gerræðisleg ákvörðun".

""Þetta mál lýtur ekki að því, hvort fólk sé með eða á móti hvalveiðum, heldur fyrst og fremst að þessari ákvörðun, sem tekin var 5 mínútum áður en vertíðin átti að hefjast.  Hún skaðar mína félagsmenn gríðarlega sem og aðra starfsmenn Hvals hf, sem voru að fara að vinna á þessari vertíð", segir Vilhjálmur.

Það liggur fyrir, að tekjutap þessa fólks vegna ákvörðunar matvælaráðherrans nemur mrdISK 1,2, og er ég þá ekki að tala um launatengd gjöld; þetta eru hreinar tekjur, sem starfsmennirnir verða af með. 

Að það skuli vera hægt að taka svona ákvörðun með svona miklum afleiðingum fyrir þá, sem eiga undir þessu, er nokkuð, sem ég trúi ekki að standist lagalega séð", sagði Vilhjálmur." 

Það er ekkert, sem bendir til, að þessi ósvífna uppivöðslusemi kommúnistans styðjist við lög.  Hér er um illkynjaða valdníðslu ríkisvaldsins að ræða gegn fyrirtæki í löglegum atvinnurekstri og starfsmönnum þess.  Þess vegna ber heildarsamtökum verkalýðsins að koma viðkomandi starfsmönnum til hjálpar með róttækri yfirlýsingu gegn ráðherranum.  Það verður að sproksetja ráðherra, sem hagar sér með svona dólgslegum hætti.

Hún virðist brjóta stjórnarskrárákvæði um atvinnufrelsi.  Hún reisir gjörðir sínar á lögum, sem eiga ekki við, heldur gilda sérlög um hvalveiðar.  Það er afkáralegt, að ráðherrann hengir hatt sinn á fagráð Matvælastofnunar, þar sem m.a. situr bullandi vanhæfur siðfræðingur og siðferðispostuli, sem margsinnis hefur opinberlega fordæmt hvalveiðar af takmarkaðri þekkingu þó.  Orð slíkra lúða vega ekki meira en hlutlægar rannsóknarniðurstöður Hafrannsóknunarstofnunar, sem rannsakað hefur hvalastofna og veitt ráðleggingar um veiðarnar. 

Fagráðið rökstyður ákvörðun sína með tilfinningavellu, sem hægt væri að sjóða saman með hjálp fjölmargra jafnstórra hópa úr slembiúrtaki og hefur alls enga lagalega vigt, enda gerir eini lögfræðingurinn í hópnum fyrirvara.  Kommúnistinn er á eins veikum ís og hugsazt getur.  Dómgreindarleysið er algert.  "Svona gera menn ekki."

""Hann [lögfræðingur í fagráði Matvælastofnunar um dýravelferð] er með bókun við álit fagráðsins, þar sem hann segir, að það sé lögfræðilegt álitamál, hvort gildissviði laga um velferð dýra hafi verið ætlað að ná yfir hvali. 

Ég spyr því: Hvað ætla Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurinn að gera, ef það kemur síðan í ljós, að ekki voru lagalegar heimildir fyrir ákvörðun matvælaráðherra, sem skapað getur ríkissjóði milljarða króna bótakröfu ?

Þetta er spurning, sem þingmenn þessara flokka þurfa að svara.  Það er alveg ljóst í mínum huga, að Hvalur hf mun fara fram með bótakröfu, verði þetta niðurstaðan, og að sjálfsögðu verða starfsmenn fyrirtækisins þar undir líka vegna tjóns, sem þeir eru að bíða", segir Vilhjálmur."

Þingflokkur Sjálfstæðisflokksins tók þegar 22.06.2023 af skarið með andstöðu sína við þetta hvalveiðibann.  Þar með er ljóst, að ríkisstjórnin er klofin í málinu, og það eru áhöld um, hvort þingmeirihluti er fyrir hendi um málið. Varaþingmaður VG í NV-kjördæmi hefur tjáð efasemdir sínar, og það yrði horft grannt á það, hvernig þingmenn stjórnarandstöðunnar í NV-kjördæmi verðu atkvæði sínu.

Hinn skeytingarlausi ráðherra um velferð manna ber fyrir sig huglæga og jafnvel tilfinningaþrungna niðurstöðu fagráðs, sem líklega er ekki lögformlegur umsagnaraðili í þessu máli, því að sérlög gilda um hvalveiðar.  Ólíkt hefði nú verið viturlegra af þessum öfgafulla ráðherra vinstrisins að sigla á milli skers og báru og takmarka veiðitímann við skilyrði, sem auðvelda skyttunni að vinna sitt verk sómasamlega.  Þar má t.d. miða við sjólag og birtuskilyrði.    

 

 

 

Falskur tónn loftslagspredikara

Eftir Tryggva Felixson birtist grein í Morgunblaðinu 31. marz 2023, sem af fyrirsögn hennar að dæma mætti ætla, að væru aðvörunarorð til landsmanna vegna hlýnunar andrúmsloftsins, en er í raun sá fjarstæðukenndi áróður, að hérlendis geti orðið orkuskipti án nýrra virkjana.  Í greininni er reynt með lævíslegum hætti að koma sektarkennd inn hjá Íslendingum vegna mikillar losunar koltvíildis á mann, en sannleikurinn er sá, að fáar eða engar þjóðir hafa gert meira en Íslendingar til að draga úr losun á heimsvísu á mann en Íslendingar. 

Landverndarforkólfar eru iðnir við að segja hálfsannleika í blekkingarskyni, og þess vegna er nauðsynlegt að draga upp heildarmyndina.  Loftslagsvána, ef vá skyldi kalla, er ekki hægt að fást við með lausnarmiðuðum hætti með því að flytja losun úr einu landi í annað, eins og virðast vera ær og kýr forpokaðra loftslagspredikara hérlendis. Þeir halda, að framleiðsla t.d. áls á heimsvísu muni minnka í sama mæli og dregið væri úr framleiðslunni hérlendis.  Fávíslegri verður málflutningur varla. 

Það er kunnara en frá þurfi að segja, að í kjölfar olíukreppa 8. áratugar 20. aldarinnar, sem leiddu til margföldunar olíuverðs, fóru fram orkuskipti húshitunar á Íslandi með s.k. hitaveituvæðingu eða rafvæðingu húshitunar, sem öflugra flutnings- og dreifikerfi gerði kleifa.  Á síðasta fjórðungi aldarinnar var gert stórátak í að útrýma olíukyndingu húsnæðis og innleiða í staðinn nýtingu innlendra orkulinda, þ.e. jarðvarma og vatnsafls, aðallega hið fyrrnefnda. Þetta gerðu fáar eða engar aðrar þjóðir á þeirri tíð, enda er húsnæði og notkun þess enn þann dag í dag einn stærsti losunarvaldur koltvíildis á heimsvísu, þótt svo sé ekki á Íslandi. Landvernd grípur gjarna til samanburðar koltvíildislosunar á mann og ætti nú að gera það fyrir húshitunina. Landverndarforkólfar minnast hins vegar aldrei á það, sem vel er gert, heldur hallmæla flestu.  Landvernd setur sig oft í eins konar fórnarlambshlutverk og býr til blóraböggla úr almenningi, sem stundar sína lífsbaráttu og reynir að auðvelda sér hana með því að nýta tækniþróunina, eins og hann getur.  Þetta kallar Landvernd ósjálfbæra neyzluhyggju, sem er innantómt og fullyrðingakennt froðusnakk.  

Ekki rekur höfund þessa vefpistils minni til gagnrýnisradda þá í þá veru, að það væri ósjálfbær lausn að ganga á íslenzkar orkulindir til að markaðssetja meiri jarðvarma og meira rafmagn.  Nær væri að loka stóriðjufyrirtækjum þess tíma en að virkja til að draga úr innflutningi jarðefnaeldsneyti.  Þennan afturúrkreistingslega áróður viðhefur Landvernd nú.  Þvættingur af þessu tagi getur aðeins náð hljómgrunni í afar veruleikafirrtu umhverfi. 

Hitt meginframlag Íslendinga til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda á heimsvísu er einmitt nýting náttúrulegra orkulinda Íslands til að framleiða álmelmi og önnur melmi til útflutnings.  Þessu  þreyttist öðlingurinn, kennari minn í HÍ og síðar orkumálastjóri, Jakob Björnsson, rafmagnsverkfræðingur, ekki á að benda á með gildum rökum. Þau eru, að í heiminum er ákveðin þörf fyrir hendi á álmelmum, kísilmelmum o.fl. slíku.  Samdráttur í þessari framleiðslu hérlendis, mundi þýða aukna framleiðslu erlendis, og þá með meiri losun gróðurhúsalofttegunda bæði við framleiðsluna sjálfa og við raforkuvinnsluna vegna hennar.  Þar getur verið um að ræða tífalda losun á hvert tonn áls.  Það væri þess vegna skref aftur á bak, en ekki fram á við, eins og Landvernd fullyrðir, að draga saman seglin á Íslandi. Forkólfar Landverndar setja gjarna upp þröngsýnisgleraugun og horfa þá fram hjá þeirri staðreynd, að andrúmsloftið er sameiginlegt fyrir alla jarðarbúa, þegar upp er staðið. Líta má svo á, að Íslendingar, sem ráða yfir meiri endurnýjanlegum orkulindum á mann en aðrar þjóðir, axli ábyrgð á þessu ríkidæmi með því að nýta þær með þeim hætti, sem andrúmsloftið munar mest um í alþjóðlegu samhengi.

Téð grein Tryggva Felixsonar bar fyrirsögnina:

"Loftslagskrísan dýpkar - viðbrögð íslenzkra stjórnvalda einkennast af doða":

Þar voru gamalkunnar lummur:

"Það eru líkur á því, að 1,5°C hækkun á meðalhita jarðar verði raunveruleiki laust eftir 2030.  En sú staðreynd má ekki letja okkur til aðgerða.  Enn skiptir öllu máli að draga úr losun.  Ef við sitjum með hendur í skauti, mun losunin halda áfram að aukast, fara yfir 2°C eða jafnvel mun hærra.  En ef við göngum vasklega til verka, er von til þess hitastigið lækki aftur síðar á öldinni og nálgist eðlilegt ástand."

 Þokulegri getur boðskapur varla orðið.  Þarna stendur í raun og veru, að ekki sé útilokað, að IPCC muni meta það svo, að orðið hafi 1,5°C hækkun hitastigs andrúmsloftsins eftir um áratug hér frá. Síðan er gefið í skyn, að eitthvað muni um losun Íslendinga, en áhrif hennar eru langt innan skekkjumarka í þessum fræðum.  Hvenær fer hitastigshækkun yfir 2°C ?  Það veit enginn, og þróun hitastigsins samkvæmt gervihnattamælingum dr John Christy við við Háskólann í Alabama, BNA, bendir til, að það verði alls ekki á þessari öld.  Hvað er mun hærra en 2°C ?  Svona málflutningur í vönduðu dagblaði á borð við Morgunblaðið er óboðlegur.  Það er himinn og haf á milli hitastigsmælinga IPCC og vísindamanna á borð við John Christy, sem nota nákvæmustu og áreiðanlegustu mæliaðferðir, sem völ er á.  Hið sama á við um hitastigshækkunina og þá um leið áætlaðan tíma upp í 2°C hækkun m.v. upphaf iðnbyltingar. Hér má bæta við þeirri niðurstöðu kunns íslenzks veðurfræðings, Trausta Jónssonar, að hitastig hafi ekkert hækkað síðan 2004. Landverndarforkólfar halda uppteknum hætti og fiska í gruggugu vatni.  Þau þekkja ekki til vísindalegra vinnubragða.  Tilgangurinn helgar meðalið á þeim bænum.

"Loftslagsbreytingar eru ekki vandamál annarra [sic ! nú, hverra þá ?], eins og oft heyrist í umræðu hér á landi [hver heldur þessari vitleysu fram ?].  Við berum öll ábyrgð, en mest er ábyrgð ríkisstjórna og þjóðþinga. [Það liggur í augum uppi, að mest ábyrgð hvílir á herðum ríkisstjórna, sem fara fyrir þjóðum, sem mest losa og sýna litla viðleitni til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda.  Þessi ríki er að finna í Asíu.  Þjóðverjar fara nú að kröfu græningja og loka 3 síðustu kjarnorkuverum sínum.  Ekki mun slíkt draga úr hlýnun jarðar. ] Þar liggur lykillinn að aðgerðum, sem verða aflvaki nauðsynlegra breytinga; að gera einstaklingum og fyrirtækjum kleift að taka þátt í lausn vandans með skilvirkum hætti.  Valdefling er lykillinn að lausn.  Fjármagn og tæknilegar lausnir eru fyrir hendi, sem ekki hafa verið nýttar til að leysa aðkallandi vanda.  Að fjármagna breytingar að mestu með framlögum úr ríkissjóði, eins og virðist lenzka hér á landi, er ekki haldbært.  Það verður að beita mengunarbótareglunni með mun víðtækari hætti en nú er gert - reglunni, sem kveður á um, að sá borgi, sem mengar."

Þetta er að mestu leyti rangt.  Einkafjármagn er ekki á lausu í orkuskiptin, eins og þarf, af því að arðsemi og tækni skortir á þessu sviði.  Rafeldsneyti er dýrt í framleiðslu og raforku skortir til að framleiða það. Vélar eru ekki tilbúnar fyrir full umskipti til rafeldsneytis.  Það er sem sagt markaðsbrestur á þessu sviði, og þess vegna hefur ríkisvaldið stigið inn á sviðið, t.d. með afslætti á opinberum gjöldum rafmagnsbíla. Formaður Landverndar ofeinfaldar málin og vænir einkaframtakið um áhugaleysi.  Það er illa ígrundað, enda fer hann yfirleitt yfir á hundavaði. Spyrja má, hvers vegna allan þennan asa, þegar hinn talnafróði og talnaglöggi veðurfræðingur, Trausti Jónsson, heldur því nú fram, að ekkert hafi hlýnað frá 2004 ?  Í tilefni þessarar mengunarbótareglu Tryggva Felixsonar mætti spyrja, hvort hann sé sammála Evrópusambandinu um gjaldið á flugið, sem nú stendur fyrir dyrum, en íslenzka ríkisstjórnin hefur eytt töluverðu púðri í að andæfa, því að með þessu gjaldi stórversnar samkeppnisstaða Íslands.  Hvað varðar Landvernd um þjóðarhag ?

"Ísland sem ein ríkasta þjóðin [sic ! land er ekki þjóð] ber mikla ábyrgð.  [Þetta er hundalógík.  Auður skapar ekki ábyrgð á gerðum annarra.  Losun Íslendinga hefur ekki valdið neinni hlýnun.  Hún er of lítil til þess og hefur staðið of stutt.] Þau orð, sem höfð hafa verið um loftslagsaðgerðir, eru mörg, en innihaldslítil.  Hvorki stjórnvöld né atvinnulífið hafa axlað ábyrgð í verki, enn sem komið er. [Í hverju á sektarkenndin að vera fólgin - að nota mest allra af endurnýjanlegri og kolefnislausri orku ?] Í beinni og óbeinni losun á mann er Ísland því sem næst heimsmeistari. [Hvaða máli skiptir þetta fyrir andrúmsloftið, þegar um örfáar hræður er að ræða ? Það, sem máli skiptir í alþjóðlegum samanburði, er heildartonnafjöldi CO2 hvers lands, og framleiðsluafköst á hvert tonn CO2, t.d. tAl/tCO2.  Þar eru Íslendingar í fremstu röð.] Losun hér á landi hefur farið vaxandi, og stjórnvöld hafa ekki uppfært áætlun um aðgerðir í samræmi við losunarmarkmið. [Markmiðasetning stjórnvalda um samdrátt losunar var frá upphafi skrípaleikur, hrein sýndarmennska.] Viðbrögð íslenzkra stjórnvalda einkennast af áhugaleysi, sem er ekki í neinu samræmi við vandann, sem við blasir.  [Þessu má snúa við.  Menn á borð við Tryggva Felixson eru komnir fram úr sér, búa jafnvel til vandamál, sem er ekki fyrir hendi, hvað þá, að tæknin sé tilbúin að leysa viðfangsefnið.]"

Síðan kemur rúsínan í pylsuendanum úr smiðju afturhaldsins, þar sem lagzt er þversum gegn nýjum virkjunum.  Með því verða ofurhlýnunarpostular algerlega ótrúverðugir, því að almenningi hérlendis er fullljóst, að án nýrra virkjana verða engin orkuskipti. 

"Helzt ber á hugmyndum um að sækja enn meira í náttúru landsins til að auka orkuframleiðslu til orkuskipta.  Skortur á raforku er ekki vandinn.  Íslendingar eru margfaldir heimsmeistarar í raforkuframleiðslu á mann.  Vandinn liggur í því, hvernig við nýtum orkuna, sem við höfum til verðmætasköpunar.  Samanburður, sem OECD hefur gert, sýnir laka stöðu Íslands í þessum efnum.  Sífelld sókn í meiri raforku er ekki lausn, heldur hluti af kjarna vandans; ósjálfbær neyzla og framleiðsla og eyðilegging náttúru og víðerna landsins okkar."  

Þessi málflutningur er með eindæmum.  Þeir, sem svona láta, fara bara í hringi og geta aldrei leitt nein mál til lykta.  Tryggvi ber saman epli og appelsínur.  Augljóslega verður meiri virðisauki per MWh af raforku, sem notuð er á enda virðiskeðjunnar næst viðskiptavini, t.d. í bílaiðnaði Þýzkalands, en við að framleiða réttu álmelmin á Íslandi fyrir þennan sama bílaiðnað.  Íslendingum stendur hins vegar ekki til boða að framleiða bíla, og það hefur meira að segja ekki tekizt að fá framleiðendur íhluta fyrir bíla hingað.  

Vitund forkólfa Landverndar er svo brengluð, eins og af ofangreindu sést, að ekki er hægt að búast við neinu vitrænu þaðan.  Þau afneita þeirri staðreynd, að raforkuskortur sé í landinu, sem hamli framvindu orkuskiptanna, á meðan hann varir. Þá er það úr lausu lofti gripið, að neyzla landsmanna sé ósjálfbær og að hún hafi eyðilagt náttúru landsins.  Slíkar gildishlaðnar fullyrðingar falla um sjálfar sig í ljósi þess, að virkjanir, miðlunarlón og mannvirki, spanna innan við 0,5 % af flatarmáli landsins.   

 

 

Dómsdagsspádómar loftslagskirkjunnar

Þeir, sem beita dómsdagsspádómum sem verkfæri til að hræða fólk til fylgilags við sig, eru loddarar og þar af leiðandi rúnir trausti.  Þegar spádómar þeirra ganga ekki eftir, afhjúpast loddararnir, og má þá einu gilda, hvort þeir þykjast starfa á vísindalegum grunni eða ekki.  Þetta hefur einmitt gerzt með loftslagspostulana.  Það eitt út af fyrir sig nægir til að taka ekki mark á þeim lengur, enda eru aðrir, raunverulegir raunvísindamenn, sem hafa gagnrýnt tölulegar upplýsingar þessara postula og talið þær rangar, enda stangast þær á við niðurstöður beztu mæliaðferðanna, sem hvergi hafa verið hraktar með haldbærum vísindalegum rökum. 

Nú fer líklega að síga á seinni hluta þessa lotubundna hlýskeiðs, sem hófst fyrir um 10 k árum. Það eru kuldaskeiðin, sem virðast hafa verið ríkjandi á jörðunni.  Þekkt eru þó 4 hlýskeið á undan þessu með hærra hitastigi en nú er á jörðunni.  Vitað er, að hækkandi styrkur CO2 í andrúmslofti olli þeim ekki, því að engin markverð breyting varð þá á styrk þessarar gastegundar í andrúmsloftinu.  Hvað olli þá þessum hlýskeiðum ?  Mjög líklega hið sama og olli núverandi hlýskeiði.  Það eru sem sagt önnur náttúrulögmál en endurkast og ísog innrauðra geisla frá jörðunni í CO2 gasi, sem að öllum líkindum valda núverandi hlýnun.  Hið raunverulega vandamál til langs tíma er væntanlegt kuldaskeið. Loftslagspostularnir skoða ekki heildarmyndina af neinni alvöru, hvað þá að þeir reyni að komast til botns í orsakavöldum hlýskeiða almennt.  Koltvíildiskenningin er óleyfileg ofureinföldun á flóknu fyrirbæri.  

Óli Björn Kárason, þingflokksformaður sjálfstæðismanna, rekur loddarahátt heimsendaspámanna í Morgunblaðsgrein 29. marz 2023.  Það er svo sláandi lesning, að hún ein og sér nægir til að vekja alvarlega tortryggni í garð þeirra, sem hæst láta um þessar mundir um, að mannkynið sé að renna út á tíma með að bregðast við hlýnuninni.  Landverndarforkólfar eru háværir, og þeirra hugmyndafræði hljómar ágætlega við boðskap Rómarhópsins fyrir 51 ári, sem Óli Björn rekur upphaf vitleysunnar til í Morgunblaðsgrein sinni, 29. marz 2023: 

"Erum við dauðadæmd ?":

"Dómsdagsspár Rómarhópsins gengu ekki eftir. Á þeim áratugum, sem liðnir eru frá því, að bókin kom út (1972 á ensku og 1974 á íslenzku), hefur verðmætasköpun heimsins margfaldazt og lífskjör stórbatnað, sérstaklega þeirra, sem eru svo gæfusamir að búa í samfélögum, þar sem markaðsbúskapur hefur fengið að blómstra.  Rómarhópurinn hafði engan skilning á eðli markaða og horfði framhjá samspili verðs og framboðs og áttaði sig ekki á því, hvernig hugvit, þekking og tækniframfarir stuðla að auknum vexti og bættum lífskjörum."  

Nákvæmlega hið sama á við um forkólfa Landverndar. Hinir virtu fræðimann í þessum s.k. Rómarhópi, sem sömdu ritið "Endimörk vaxtar", voru sem sagt fákunnandi á lykilsviðum, sem vörðuðu viðvaranir þeirra til heimsbyggðarinnar og dómsdagsspár, ef ekki væri farið að ráðleggingum þeirra.  Þeir reyndust vera þröngsýnispúkar, og sumir í þessum hópi sennilega haldnir hatri á kapítalismanum, auðhyggjunni, sem hafði varðað veg mannkynsins til stöðugs lífskjarabata, bætts heilsufars og aukins langlífis.  Þegar hér var komið sögu, hafði kommúnisminn, sameignarstefnan, þegar sýnt, að þjóðfélag sósíalismans reyrði fólk í viðjar ófrelsis og kúgunar og að kerfið stóðst ekki auðhyggjunni, markaðshyggjunni, snúning, hvað lífskjör og lífsgæði snerti.  

Hið sama er uppi á teninginum nú, og nú ganga hinar spilltu og úreltu Sameinuðu þjóðir fram fyrir skjöldu með því að hampa dómsdagsspádómum í krafti "vísinda", sem þola ekki gagnrýna umræðu.  

"Hægt og bítandi gerði ég [ÓBK] mér grein fyrir, að vísindamennirnir væru ekki aðeins á villigötum, heldur beinlínis í pólitískri baráttu gegn markaðsbúskap - kapítalisma.  Þeir vildu kollvarpa þjóðskipulagi Vesturlanda með því að ala á hræðslu og ótta [á] meðal almennings."

Þessir þröngsýnu og villuráfandi fræðimenn töldu sér og öðrum trú um, að auðlindir jarðar væru að verða uppurnar og að auðhyggjan væri sökudólgurinn.  Það reyndist öðru nær.  Auðhyggjan varð bjargvætturinn.  Nú halda þröngsýnispúkar sig við eina lofttegund, CO2 - koltvíildi, sem þeir telja of mikið af í andrúmsloftinu, og að styrkur hennar þar vaxi of hratt.  Þeir gera þessa gastegund að blóraböggli hlýnunar jarðar, sem stefni í óefni, m.a. vegna bráðnunar jökla og hækkandi sjávarborðs.  Þeir skjóta fólki skelk í bringu með þeirri fullyrðingu, að við 3,5°C hlýnun frá um 1850 verði hlýnunin óviðráðanleg.

  Núverandi hlýskeið er ekki hið fyrsta í sögu jarðar.  Hvernig stendur á því, að í kjölfar fyrri hlýskeiða tóku við langvarandi kuldaskeið ?  Áróður loftslagskirkjunnar er ótrúverðugur og beinlínis einfeldningslegur.  Að baki býr löngun til heilaþvottar lýðsins og eyðileggingar á velmegunarþjóðfélögum auðhyggju og lýðræðis. 

"Spámenn hafa fylgt okkur frá örófi alda.  Sumir hafa klætt spádóma sína með trúarbrögðum, en aðrir byggja á vísindum eða a.m.k. með tilvísun til þeirra. Félagar í Rómarhópnum voru hvorki þeir fyrstu né þeir síðustu, sem sjá fyrir sér endalokin, ef mannkynið breytir ekki hegðun sinni. 

Vísindamenn hafa lengi reynt að átta sig á því, hvaða áhrif maðurinn og hegðun hans hefur á umhverfið og þá ekki sízt [á] loftslagið.  Þar hafa þeir sveiflazt fram og til baka og komizt að mismunandi niðurstöðum á ólíkum tímum."

Spádómar langt inn í framtíðina hafa alltaf verið af trúarlegum toga.  Raunverulegir vísindamenn gera ekki lítið úr sér með langtímaspádómum, nema þá almenns eðlis, eins og að sól okkar muni á endanum kulna og verða að svartholi.  Óvissan og áhrifaþættirnir eru yfirleitt of margir, til að nokkurt vit sé í að tímasetja atburði langt inni í framtíðinni.  Aftur á móti hafa loddarar hiklaust spilað á veikleika manna gagnvart slíku, og s.k. trúarhöfðingjar hafa ósjaldan stofnað í kringum sig trúarsöfnuð með hjálp ógnvænlegra spádóma. Þessi saga endurtekur sig núna að breyttu breytanda með loftslagskirkjunni.  Vísindalegum grundvelli er ekki fyrir að fara, þótt halelúja-hópurinn sé stór. 

 "Dagblaðið Boston Globe sló því upp í fyrirsögn árið 1970, að vísindamaður spáði nýrri ísöld fyrir 21. öldina. Ári síðar var svipuð fyrirsögn í Washington Post.  Brezka dagblaðið Guardian greindi frá því árið 1974, að gervitunglamyndir sýndu nýja ísöld skammt undan.  Sama ár flutti Reuters-fréttastofan svipaða frétt.  Það voru engin hlýindi í kortunum, heldur þvert á móti kólnun - ísöld var sögð framundan.  En svo breyttist allt."

 Þegar hér var komið sögu, hafði iðnvæðingin með jarðefnaeldsneytisbrennslu sinni staðið í 2 aldir og hitastigsmælingar víða um jörðina verið skráðar í eina öld. Hvers vegna var einvörðungu kenningum um kólnun andrúmsloftsins haldið á lofti ? Það er út af því, að mælingar á koltvíildisstyrk andrúmslofts voru tiltölulega nýlegar, og menn höfðu enn ekki áttað sig á, að hann fór vaxandi.  Lögmálið um ísog og endurkast CO2 á hitageislum hafði hins vegar verið þekkt í marga áratugi, og þegar tilhneigingin til hækkunar CO2 í  andrúmsloftinu var uppgötvuð, þá tengdu menn strax hitastigshækkunina við hana.  Þar sem fyrri hlýskeið jarðar sýndu engin merki um CO2-hækkun, er alveg áreiðanlegt, að önnur öfl eru hér einnig að verki. 

"Hækkandi sjávarstaða vegna hlýnunar mun útrýma þjóðum fyrir árið 2000 sagði í frétt AP árið 1989.  Fréttastofan greindi frá því, að Sameinuðu þjóðirnar (SÞ) spáðu hörmungum, ef hlýnun jarðar yrði ekki stöðvuð. Vitnað var til "háttsetts umhverfisfulltrúa SÞ", sem hélt því fram, að heilu þjóðirnar gætu þurrkazt út vegna hækkandi sjávarstöðu, ef hnattrænni hlýnun yrði ekki snúið við fyrir árið 2000.  Fréttin tónaði ágætlega við frásögn í New York times 42 árum áður, þar sem haft var eftir vísindamanni, að hlýnandi norðurskautsloftslag leiddi til bráðnunar jökla og hækkandi sjávarstöðu.

Árið 2007 spáði Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar (IPCC) því, að Himalajajöklar myndu hverfa árið 2035.  Þetta var síðar dregið til baka með þeirri útskýringu, að spáin hefði ekki verið [reist] á ritrýndum gögnum, heldur fjölmiðlaviðtali við vísindamann árið 1999 !"

Hvað veldur allri þessari yfirlýsingagleði s.k. vísindamanna í fjölmiðlum um ískyggilegar afleiðingar af ýktri hlýnun andrúmslofts jarðar ?  Til þess liggja 2 meginástæður.  Óvandaðir pappírar í vísindaheiminum (þeir eru alls staðar) reyna með óvönduðum meðulum að vekja athygli og slá um sig með "vísindaniðurstöðum", sem standast ekki vandaða skoðun, til að herja út fé til starfsemi sinnar úr opinberum sjóðum og einkasjóðum. 

Blaðamenn gleypa við nýjum staðhæfingum úr vísindaheiminum um þróun mála, sem rýra munu lífskjör margra jarðarbúa, jafnvel allra, er lengra sækir, og draga úr fjölbreytni lífríkis. Það er líka stunduð þöggun, þannig að gagnrýnisröddum úr hópi vísindamanna er ekki hleypt að gjallarhornunum. Þetta fyrirbrigði þekkjum við vel úr Kófinu.  Það er lýðræðisfjandsamlegt í eðli sínu. 

"Al Gore [sá sem fann upp alnetið að eigin sögn - innsk. BJo], fyrrverandi varaforseti Bandaríkjanna, hélt því fram árið 2008, að allur ís á norðurpólnum hyrfi á komandi 5 árum.  Tveimur árum síðar brýndi varaforsetinn fyrrverandi leiðtoga heims til að grípa til "róttækra ráðstafana" til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda.  Annars stefndi í neyðarástand og innan 10 ára yrði ekki til baka snúið.  Árið 2016 kom og fór.  Árið 2019 skrifaði Al Gore blaðagrein undir fyrirsögninni "Það er ekki of seint"."

Áhrifavaldar (lobbýistar) úr vísindaheiminum hafa komið auga á þennan auðtrúa fyrrverandi varaforseta og yfirlýsingagleði þessa þekkta manns.  Þeir hafa talið honum trú um það, sem hann síðar gaspraði um, ómeðvitaður um, að hann væri orðinn gjörsamlega marklaus vegna endurtekinna staðlausra stafa sinna.  Þessi aðferðarfræði loftslagskirkjunnar með öllum sínum hindurvitnum og hótunum um helvíti, ef ekki yrði farið að vilja hennar, eru bara gamalkunnug stef úr mannkynssögunni og eiga ekkert skylt við raunvísindi, þótt stöðugt sé reynt að sveipa skykkju raunvísindanna utan um sjúklegan fullyrðingaflauminn.  

 

Landsnet gerir í nytina sína

Það er ekki hlutverk stjórnenda eða stjórnar Landsnets að tjá opinberlega skoðanir í nafni fyrirtækisins á ólíkum virkjanakostum.  Af frétt Helga Bjarnasonar í Morgunblaðinu 25. marz 2023 verður þó ráðið, að sú hafi orðið raunin, og sé Landsnet að hvetja til uppsetningar vindknúinna rafala til að bjarga orkuskiptunum. Þetta er mjög óeðlileg hegðun af þessu ríkisfyrirtæki, sem ætlazt er til að gæti hlutleysis og hlutlægni gagnvart fyrirtækjum og orkukostum, sem þau hafa hug á að tengja inn á stofnkerfið.  

Þetta á sérstaklega við í tilviki vindorkunnar vegna þess, hversu umdeild hún er í landinu vegna eðlis síns og landverndarsjónarmiða margra landsmanna. Til að koma í veg fyrir, að vindhvirflar hafi innbyrðis neikvæð áhrif á rekstur vindknúinna rafala, má bilið á milli burðarsúlnanna vart verða minna en d=8xh (h=hæð vurðarsúlu).  Þá fæst fyrir 6,0 MW aflgetu per súlu 2,3 MW/km2.  Til að fá sömu aflgetu frá vindrafalaþyrpingu og frá Hvammsvirkjun, 95 MW, þarf þá að umturna 41 km2 lands, og þar með er ekki öll sagan sögð.  Vegna slitrótts rekstrar vindknúinna rafala, þarf 2,5 sinnum fleiri vindrafala til að framleiða sömu orku og Hvammsvirkjun, 720 GWh/ár.  Það þýðir um 100 km2 lands.  Landþörf Hvammsvirkjunar með vegagerð og stíflu (inntakslón verður í árfarveginum) er á að gizka 5 % af þessu. 

 

Hér hefur ekki verið reiknað með sérlega löngum bilunartíma þessa vindknúna búnaðar, en fréttir frá Færeyjum greina frá mikilli bilanatíðni og löngum viðgerðartíma.  Í Færeyjum er miklu meiri reynsla af rekstri vindrafala en hér, þar sem stöðugt er vísað til tveggja í eigu Landsvirkjunar ofan Búrfellsvirkjunar og tveggja í einkaeigu í Þykkvabænum.  Ekki kæmi á óvart, að bilanatíðni og viðgerðatími yrði sízt lægri hér en í Færeyjum, og það dregur enn úr áreiðanleika afar óáreiðanlegrar raforkuvinnslu. 

Frétt Morgunblaðsins af Landsneti og vindrafölum bar fyrirsögnina:

"Vindorka notuð í rafeldsneyti".

Hún hófst þannig:

"Forstjóri Landsnets segir, að m.v. stöðuna í dag ráði kerfi fyrirtækisins tæknilega við að tengja vindorkugarða með 2500 MW uppsettu afli, sem er jafnmikil orka [sic! þetta er afl, en ekki orka - innsk. BJo] og nú er flutt um kerfið.  [Það getur ekki staðizt, að hægt sé að taka á móti 2500 MW í aðveitustöðvum Landsnets án þess að fjárfesta verulega.  Að 132 kV línurnar geti tekið við þessu viðbótar afli, er ótrúverðugt, því að þær eru nú þegar fulllestaðar.  Hvað gengur forstjóranum til að búa til ævintýri um "vindorkugarða", sem falli svo ljómandi vel að kerfi Landsnets ? - innsk. BJo.] 

Vindorka er ekki stöðug, og vatnsaflsvirkjanir geta ekki brúað nema lítinn hluta bilsins.  Stærsta áskorunin sé því að finna kaupendur, sem geti notað breytilega orku.  Horfir hann til þess, að það sé hægt með framleiðslu á rafeldsneyti, sem verði stór hluti af orkuskiptum í framtíðinni. 

Kom þetta fram í ávarpi Guðmundar Inga Ásmundssonar, forstjóra Landsnets, á vorfundi fyrirtækisins, sem fram fór í gærmorgun [24.03.2023] undir yfirskriftinni "Fjúka orkuskiptin á haf út ?".  Svarið við þeirri spurningu virtist vera neitandi m.v. erindi Landsnetsfólks á fundinum."

Raforka frá vindknúnum rafölum er lítils virði vegna óstöðugleika síns, og þess vegna er ekki boðið upp á hana erlendis eina og sér, heldur með stöðugleikatryggingu frá annars konar raforkuverum, oftast gasknúnum.  Slík verða aldrei reist hérlendis.  Vatnsaflsver hafa reglunargetuna í þetta fylgdarhlutverk, en jarðgufuver ekki.  Núverandi vatnsaflsver standa undir grunnálagi með jarðgufuvirkjunum og taka toppana, og þá er ekkert afgangs.  

Vetnið er grunnefnið í rafeldsneyti, og búnaðurinn til að rafgreina vatn og mynda vetni og súrefni er dýr.  Þegar þannig er í pottinn búið, skiptir full nýting búnaðarins allan sólarhringinn höfuðmáli fyrir samkeppnishæfni og arðsemi framleiðslunnar.  Ef Guðmundur Ingi finnur einhvern fjárfesti, sem vill framleiða vetni með rafmagni frá vindrafölum á Íslandi, sem kostar um 50 USD/MWh að viðbættum flutningskostnaði Landsnets, sem er hærri en t.d. í Noregi, þá skal höfundur þessa vefpistils éta hattinn sinn.  Guðmundur Ingi hefur sennilega kastað þessu fram að óathuguðu máli til að búa til "líklega" viðskiptavini vindrafalaþyrpinganna.  Er Guðmundur ekki kominn langt út fyrir verksvið Landsnets með slíkum vangaveltum (fabúleringum) ? 

"Hann [GIÁ] rifjaði upp mismunandi sviðsmyndir úr grænbók umhverfisráðuneytisins um það, hvað þurfi til að koma, til að orkuskiptin geti náð fram að ganga.  Samkvæmt sumum þeirra þarf að tvöfalda raforkuframleiðsluna frá því, sem nú er. Guðmundur tók fram, að enn vantaði nánari upplýsingar, en sjálfur myndi hann áætla, að miða þurfi við þær sviðsmyndir, sem lengst ganga; að tvöfalda þurfi framleiðsluna.  Núverandi virkjanakostir í vatnsafli og jarðvarma dugi engan veginn dugi engan veginn til, og þess vegna þurfi að horfa til nýrra kosta, eins og vindorkunnar."

Ef orkuþörf millilandaflugsins er sleppt að sinni, verður hægt að útvega næga raforku fyrir orkuskipti og aukningu almenns álags fram til 2050 með samþykktum virkjunum í Rammaáætlun 3, og þar eru aðeins 20-30 vindrafalar í Blöndulundi. Þessi orkuþörf nemur um 7,0 TWh/ár og 1500 MW.  Aflþörfina má hæglega lækka um 100 MW með innleiðingu snjallmæla og lægri taxta á lágálagstíma. Þannig er óeðlilegt hjá forstjóra Landsnets að tilfæra nauðsyn orkuskipta sem rök fyrir vindrafalaþyrpingum á Íslandi. Hvað gengur honum til með því ?

Það er hægt að fara í reikningsæfingar um virkjanaþörf til að anna orkuþörf millilandaflugsins, en slíkt er ótímabært.  Hún verður t.d. engin, ef ofan á verður að setja þóríumver í hverja flugvél ásamt rafhreyflum eða ef hagkvæmara mun þykja að setja upp þóríum-orkuver á verksmiðjusvæði rafeldsneytis.  Þá má ekki gleyma, að með rammaaáætlunum, sem koma á eftir #3, munu birtast ný tækifæri í jarðgufu- og vatnsaflsvirkjunum. 

"Þá vöru [vindorkuna] þurfi að vera hægt að selja, þrátt fyrir að vindurinn skapi ójafna orku.  Nefndi hann, að með núverandi virkjunum sé hægt að jafna á móti [með] vatnsafli um 250 MW.  Það dugi ekki, og því þurfi að leita nýrra lausna til að finna út úr því, hvernig megi nýta þennan orkukost."

  Raforkukerfi landsins er nú þegar yfirlestað á háálagstímum, svo að grípa þarf til að draga úr álagi vissra notenda. Þess vegna kemur spánskt fyrir sjónir, að forstjóri Landsnets segist geta fundið 250 MW aflgetu í virkjunum, sem verði á lausu til að grípa til á álagstíma, þegar raforkuvinnsla vindknúinna rafala skyndilega minnkar.  Hvað gerist þá við skyndilega álagsaukningu um 30 MW eða bilun í um 45 MW spenni eða rafala og minnkun framleiðslugetu kerfisins að sama skapi ?  Þessi málflutningur af hálfu Landsnets er marklaus.

"Greining sérfræðinga Landsnets hafa sýnt, að tæknilega sé flutningskerfið það sterkt, að tengja megi megi vindorkugarða með 2500 MW uppsett afl, sem er það afl, sem kerfi Landsnets nú flytur.  Tók Guðmundur Ingi fram, að ekki væri hægt að flytja alla orkuna, en hægt yrði að tengja vindorkugarðana við kerfið." 

Er ekki Landsnet að skjóta sig í fótinn með svona gorgeir ? Ein af röksemdum Landsnets fyrir nýrri Byggðalínu á 220 kV er, að gamla 132 kV línan sé fullnýtt, og sú staðreynd hamli tengingum nýrra viðskiptavina við kerfið. Nú á allt í einu að vera hægt að tvöfalda aflið inn á línuna.  Hvað með stöðugleikann ?  Er Münchausen kominn í vinnu hjá Landsneti ? 

"Til að nýta orkuna þurfi að líta til margra möguleika; ekki aðeins vatnsaflsvirkjana til jöfnunar.  Að hans mati er mögulegt að finna kaupendur, sem geta notað breytilega orku og spilað þannig á móti.  Telur hann Ísland heppið vegna þess, að í orkuskiptunum sé gert ráð fyrir, að þörf verði á rafeldsneyti og að sú framleiðsla geti tekið á sig ákveðinn breytileika.  Þess vegna þurfi að leggja áherzlu á þann þátt.  Til þess að sá breytileiki nýtist, þurfi að tengja allt landið saman og nota viðskiptalíkan Landsnets og hafa vindorkugarðana ekki alla í sama landshluta."  

Hér skirrist forstjóri Landsnets ekki við að fara út fyrir hlutverk Landsnets í draumkenndri þrá sinni eftir rafmagni frá vindknúnum rafölum á Íslandi. Til er álag, t.d. við vetnisframleiðslu, sem gæti tæknilega lagað sig að framleiðslugetu raforkukerfisins, en eru nokkrar líkur á, að samningar takist um nógu lágt rafmagnsverð, til að fjárfestar fallist á svo óheppilega skilmála ?  Að semja um slíkt er ekki í verkahring Landsnets, og það er ótrúlegt að sjá forstjóra Landsnets tjá sig með svo vilhöllum hætti í garð vindrafala.   

   

  

Hraði snigilsins við línulagnir er óviðunandi

Landsnet hefur það eftir verkfræðistofunni Eflu, að hægt hefði verið að komast hjá öllum raforkuskerðingum 2021-2022, ef ný 220 kV lína hefði þá verið tilbúin frá Fljótsdalsvirkjun til Hvalfjarðar. Í ljósi þess, að veturinn 2022-2023 hefur ekki verið beinn vatnsskortur í miðlunarlónum virkjana, eins og veturinn áður, en samt hefur þurft að skerða afl til notenda með skerðingarheimildir í rafmagnssamningum sínum, er þetta ekki sérlega trúverðug fullyrðing. Ástæðan er, að virkjanir önnuðu ekki hámarksálagi á loðnuvertíðinni, og var samt orkusalan úr landi til Vestmannaeyja mun minni en elilegt er vegna bilunar í nýjum sæstreng þangað.  Það er til skammar fyrir Landsnet, að rafmagnstenging Vestmannaeyja við land skuli ekki fullnægja (n-1) reglunni.

Þann 24. marz 2023 gerði Helgi Bjarnason grein fyrir skýrslu, sem Efla gerði nýlega fyrir Landsnet um ofangreindar orkuskerðingar, og þar eru ýmis óvænt tíðindi, sem ekki er víst, að öll standist rýni.  Frétt Helga í Morgunblaðinu bar fyrirsögnina:

 "Skerðingar kostuðu 5,3 milljarða".

Hún hófst þannig:

"Hægt hefði verið að koma í veg fyrir allar skerðingar á afhendingu raforku til stóriðju, rafkyntra hitaveitna, fiskimjölsverksmiðja og annarrar starfsemi á síðasta ári [2022], ef búið hefði verið að uppfæra Byggðalínuhringinn, eins og áformað er að gera.  Samfélagið varð fyrir mrdISK 5,3 kostnaði vegna skerðinganna á þessu eina ári, auk þess sem losun koltvísýrings vegna olíubrennslu varð umtalsverð."

Að fylgjast með framvindu framkvæmda við 220 kV Byggðalínuna hefur verið svipað og að horfa á skít síga fyrir barð.  Framvindan er allt of hæg m.v. þróun rafmagnsálagsins í landinu.  Afleiðingin er gríðarlegt samfélagslegt tjón, sem skrifa verður á óskilvirkt regluverk, sem veitt hefur þvermóðskufullum afturhaldsöflum kost á að valda endalausum töfum.  Stærsta tapið við þetta er fólgið í glötuðum tækifærum óseldrar orku, sem nota hefði mátt til að framleiða verðmæti.  Mismunur orkutapa í 132 kV Byggðalínu og 220 kV Byggðalínu nemur meiri orku á hverju ári en Eflu reiknaðist til, að orkuskerðingar 2022 af völdum of lítillar flutningsgetu hefðu numið, og þjóðhagslegt tap af þessum völdum má áætla 10 mrdISK/ár.  Andstaðan við sjálfsagða uppbyggingu orkuinnviða í landinu er allt of dýr til að leyfa megi fráleitri hugmyndafræði að ráða ferðinni að miklu leyti, enda er hér um minnihlutahóp að ræða. 

"Niðurstaða greininga Eflu sýnir, að óuppfyllt orkuþörf fiskimjölsverksmiðja landsins og rafkyntra hitaveitna og stóriðjuvera á Suð-Vesturlandi nam samtals 270 GWh.  Hægt hefði verið að koma í veg fyrir þessar skerðingar að öllu leyti, ef búið hafði verið að uppfæra Byggðalínuna, eins og gert er ráð fyrir í áætlunum um uppbyggingu flutningskerfisins." 

Hér er ekki allt á tandurhreinu.  Í fyrsta lagi virkar þessi vöntunarorka, 270 GWh, fremur lítil, og víst er um það, að þetta er bara brot af glötuðum sölutækifærum vegna allt of lítils framboðs raforku á Íslandi.  220 kV lína hefði vissulega annað þessum flutningum, en draga má í efa, að Fljótsdalsvirkjun hefði getað staðið undir þeirri framleiðslu, bæði afllega og orkulega, eins og allt var í pottinn búið 2022. Þá eru flöskuhálsar víðar í flutningskerfinu að þéttbýlisstöðum á Austfjörðum, sem takmarka álagið á þessum stöðum, þegar tarnir eru, eins og loðnuvertíð.

"Að sögn Gnýs [Guðmundssonar, rafmagnsverkfræðings og forstöðumanns kerfisþróunar Landsnets] var lagt mat á þann þjóðhagslega kostnað, sem af skerðingunum hlauzt.  Olíukaup fjarvarmaveitna og fiskiðjuvera námu samtals mrdISK 1,16, og skuggavirði losunar vegna brennslu olíunnar [m.v. kostnað koltvíildiskvóta - innsk. BJo] reiknast mrdISK 0,12 til viðbótar.

Loðnuvertíðin var mikilvæg vegna þess, hversu mikill kvóti var gefinn út eftir nokkur mögur ár.  Kostnaður vegna tapaðrar framleiðslu álvera á Suð-Vesturlandi nam mrdISK 2,8, en álverð var mjög hátt á þessum tíma.  Járnblendiverksmiðjan á Grundartanga þurfti að skerða sína framleiðslu, og er áætlað, að verðmæti tapaðrar framleiðslu þess nemi mrdISK 1,25 [miklar skerðingarheimildir - innsk. BJo]. Samtals nam því beinn kostnaður samfélagsins mrd ISK 5,3 á þessu eina ári, auk þess sem losun koltvísýrings vegna olíubrennslu var umtalsverð."

Þegar beinn kostnaður fornfálegs flutningskerfis og tapaðra tækifæra er lagður saman, er ljóst, að raforkuskorturinn af völdum of fárra virkjana og ófullnægjandi flutningskerfis er farinn að hamla hagvexti.  Það er einmitt eftir nótum afturhaldsins, en eins og framkvæmdastjóri Landverndar hefur margoft fullyrt (út í loftið), er hagvöxturinn á Íslandi í senn ósjálfbær og allt of mikill. Landvernd berst fyrir aukinni fátækt á Íslandi og meiri fjárskorti á öllum sviðum samfélagsins en Íslendingar hafa kynnzt í hálfa öld, enda vill hún loka 54 ára gömlu álveri í Straumsvík, sem hefur sjaldan verið sprækara en nú, enda er þar gefinn gaumur að stöðugum fjárfestingum og viðhaldi.  Allt, sem Landvernd hefur afrekað, er að valda aukinni koltvíildislosun, og hið sama yrði einmitt uppi á teninginum á heimsvísu, ef einhverju málmframleiðslufyrirtækinu hérlendis yrði lokað. 

"Gnýr vekur athygli á þeirri niðurstöðu skýrslunnar, að kostnaður við byggingu nýrra flutningslína á milli Fljótsdals og Akureyrar hafi númið samtals um mrdISK 17. 

Til að ljúka við að tengja landshlutana saman, þurfi að [reisa] 3 línur frá Akureyri til Hvalfjarðar af svipuðu umfangi.  Sú framkvæmd eigi eftir að auka skilvirkni og nýtingu orkukerfisins næstu 50-70 árin til hagsbóta fyrir þjóðina alla." 

Þetta er rétt hjá Gný.  Ef tekinn er saman beinn fjárhagslegur ávinningur af minni orkutöpum og meiri flutningsgetu 220 kV Byggðalínu en 132 kV, er hann vægt áætlaður 20 mrdISK/ár.  Kostnaður við 220 kV línu á milli Klafa og aðveitustöðvar Kárahnjúkavirkjunar í Fljótsdal, gæti numið mrdISK 40.  Af þessu má ráða, hversu arðsöm þessi framkvæmd er.  Þess vegna er þyngra en tárum taki, að útúrborulegum afturhaldsöflum, sem í raun er sértrúarsöfnuður um afturhvarf til fortíðar, skuli enn takast að þvælast fyrir þessum sjálfsögðu framkvæmdum.  Landsnet verður þó að gæta að sér að troða ekki bændum landsins um tær með því að vaða með þessa stóru línu yfir tún þeirra, eins og mörg dæmi voru um 132 kV línuna.  Nú eru breyttir tímar, en gamli tíminn á ekkert erindi aftur.