Vindmylluriddarar og aðrir einstefnumenn

Það er undarleg tilhneiging hérlendis til útskúfunar heilla atvinnugreina og að fella um þær palladóma, sem reistir eru einvörðungu á fordómum og þekkingarleysi. Iðulega styðjast þessi viðhorf við innflutt sjónarmið úr gjörólíku umhverfi, sem engan veginn eiga við hér.  Þar með bíta þessir talsmenn höfuðið af skömminni, svo að á þeim er lítt mark takandi. 

Hér verður tvennt gert að umræðuefni: áhugi á uppsetningu vindorkuvirkjana hérlendis og hernaðurinn gegn nýjum hefðbundnum íslenzkum virkjunum á sviði jarðgufu og vatnsafls.

Vindmyllur eru neyðarbrauð, sem gripið var til í örvæntingu erlendis til að auka hlut endurnýjanlegra orkugjafa í löndum, þar sem hlutdeild þeirra í raforkuvinnslu var yfirleitt undir 10 %.  Hérlendis er þessi hlutdeild næstum 100 %, þökk sé vatnsorkuvirkjunum og jarðgufuvirkjunum.  Frumskilyrði fyrir vindorkuver vantar þess vegna hérlendis.

  Vindmyllurnar eru litlar að uppsettu afli, oft 3-5 MW, og nýting þeirra er slæm á landi (betri úti fyrir ströndu).  Raforkuvinnsla þeirra er slitrótt, og jafngildir orkuvinnsla þeirra yfir árið því, að þær séu á fullu afli minna en 30 % af árinu á heimsvísu, en hérlendis líklega um 40 % að teknu tilliti til viðhalds.  Að sama skapi hefur orkan frá þeim verið dýr, um 70 USD/MWh, en með bættri framleiðslutækni og lækkun verðs þeirra frá verksmiðju á hvert MW hefur e.t.v. náðst að lækka þennan vinnslukostnað niður í 50-60 USD/MWh.  Þetta er þó einfaldlega ekki samkeppnishæft verð á Íslandi án niðurgreiðslna, á meðan nægt framboð er af raforku frá hefðbundnum íslenzkum virkjunum. 

Hvað sem líður áformum um nýjar slíkar virkjanir, sem eru fremur fátækleg, nema helzt smávirkjanir vatnsafls og endurnýjun gamalla virkjana með aukin afköst og meiri orkuvinnslu í huga, þá er nóg af ónýttum virkjanakostum í gildandi Rammaáætlun, svo að ekki sé minnzt á biðflokkinn.  Skynsamlegasta notkun vindmyllna hérlendis er að láta þær jafnan vera á mestu mögulegu afköstum og spara á móti vatn í miðlunarlónum, en engin þörf er á þessu á sumrin í góðum vatnsárum.  Við venjulegar aðstæður er takmarkaður og óviss markaður fyrir vindmyllur á Íslandi. Er einhver spurn eftir þessari orku, eða fyrir hvað eru vindmylluriddarar nútímans að sverma hérlendis ?

 

Framleiðsluferli vindmyllna skilur eftir sig umtalsvert kolefnisfótspor, og í þeim eru verðmætir og sjaldgæfir málmar.  Spaðarnir eru yfirleitt úr glertrefjum, og þeir slitna vegna loftmótstöðu og sandfoks og þarfnast skiptingar.  Þeir gömlu eru yfirleitt urðaðir. Enn vex kolefnissporið, þegar jarðvinna og gríðarleg steypuvinna hefst á virkjanasvæði vindsins.  Það er gríðarleg graftrarvinna fyrir stórar steyptar undirstöður, vegalagning og strengjaskurðir fyrir vindmyllurnar.  Umhverfisraskið er gríðarlegt á stóru svæði vindorkuversins og miklir þungaflutningar þangað.  Allt er það fyrir heldur rýra eftirtekju.  

Spaðaendarnir geta hæglega verið á hraðanum 70 km/klst.  Fuglar sjá margir illa upp fyrir sig, og hafa t.d. hafernir í Noregi slasazt tugum saman árlega til ólífis af höggi ofanfrá.

Mikil útlitsbreyting til hins verra verður á víðernum, þar sem vindorkuverum hefur verið skellt niður, og vegna hæðar sinnar, allt að 200 m frá efra borði undirstöðu að spaðatoppi, sjást þau marga tugi km að.  Þegar kostir og gallar vindmylluorkuvera á Íslandi eru vegnir og metnir, virðast gallarnir vera yfirgnæfandi og yfirþyrmandi. 

Forystugrein Morgunblaðsins 26. maí 2020 fjallaði um þetta og hét:

 "Stundum verður að berjast við vindmyllur".

Þarna er skírskotað til þekkts miðaldaverks á Spáni, enda verður að telja það fremur forneskjulegt að mæla fyrir vindmyllum til raforkuvinnslu á Íslandi.  Þar er svo sannarlega farið yfir lækinn til að sækja vatnið:

"Baráttan gegn því, að efnt yrði til vatnsfallsvirkjana, sem hagstæð skilyrði stóðu til, varð stundum mjög hatrömm [deilurnar um Búrfellsvirkjun eru pistilhöfundi í fersku minni-innsk. BJo].  Iðulega tók hún sama blæ og brag og baráttan gegn hersetu, þótt að henni kæmu stórir hópar fólks, sem innvígðist aldrei í þau mál.  En nú var rætt um "hernaðinn gegn landinu" og fast kveðið að og fullyrt, að þeir, sem slíkt styddu, væru eins og landsölumennirnir, óvinir þjóðarinnar og svikarar við málstað hennar.

En meginþáttur í huga margra, sem börðust gegn því, að landinu væri spillt, svo [að] fegurð þess og yndi fengi áfram að njóta sín, snerist að sjónmenguninni, sem væri skemmdarverk af risavöxnu tagi." 

 Þetta er hárrétt athugað hjá leiðarahöfundinum, en hávær og innistæðulítill andróður gegn virkjun íslenzkra jökulvatna á borð við Þjórsá og Tungnaá reyndist stormur í vatnsglasi.  Það var gert allt of mikið úr skemmdarverkum á náttúrunni og ekkert hugað að þjóðhagslegu mikilvægi raforkuvinnslunnar, sem varð afrakstur framkvæmdanna. 

Ekkert af þessu á við um vindmyllurnar.  Þær setja mjög neikvæðan svip á landslag á stórum landsvæðum, þar sem þær hafa verið settar upp (erlendis), enda er engin spurn á íslenzkum raforkumarkaði eftir þessari frumstæðu og óhentuga aðferð við raforkuvinnslu hérlendis. 

"Á laugardaginn var [23.05.2020] birtist stutt grein frá lesanda blaðsins og vakti athygli.  Kannski var hún merkilegust fyrir það, að þar var opnað á umræðu, sem illskiljanlegt er, að hafi ekki fyrr verið tekin af alvöru hér á landi. Greinarhöfundur, Halldór S. Magnússon, fjallar um vindmyllur og bendir í upphafi sinnar greinar á það alkunna, að "virkjun náttúruauðlinda  hefur lengi verið eitt vinsælasta deiluefni Íslendinga.  Annars vegar eru þeir, sem telja nauðsynlegt að virkja sem allra mest  til þess að efla þjóðarhag, og hins vegar þeir, sem telja brýnt að virkja alls ekki meir til þess að vernda náttúru landsins."

Ef einhverjum hefur dottið í hug, að vindmyllur gætu brúað bilið á milli þessara hópa, þá lýsir það viðhorf fullkomnu skilningsleysi á skaðsemi vindmyllna í íslenzkri nátturu.  Umhverfislega er verið að fara úr öskunni í eldinn.  Flestir hérlandsmenn eru hófsamir m.t.t. nýrra virkjana, vilja leyfa nýjar virkjanir, ef þörf er á orkunni og nýta á beztu tækni til að draga úr umhverfisáhrifunum eftir föngum, t.d. með lunganum af mannvirkjunum neðan jarðar (sprengd inn í fjöll). Þessu er ekki fyrir að fara með vindmyllur. Þar er ekki val, nema á milli stærðar hverrar vindmyllu og fjölda þeirra.  Hver sækist eftir slitróttri orku frá þeim, og eðli máls samkvæmt setja þær hræðilegan svip á ósnortin víðerni.  Þetta hefur nú runnið upp fyrir mörgum þjóðum í Evrópu, t.d. Norðmönnum.

"Greinarhöfundi þótti lítið hafa heyrzt frá talsmönnum náttúruverndar um vindmylluáform.  Enda er það umhugsunarefni, að almenningur hafi ekki látið þetta mál til sín taka áður en það er um seinan.  Kannski er það vegna þess ofsa, sem einkennir umræðu um loftslagsmál, þar sem sérhver spurning er kaffærð, falli hún ekki að "réttum sjónarmiðum".  Kannski óttast fólk, að taki það á móti þeim, sem vilja slá upp risavöxnum vindmyllum í náttúru landsins með óþolandi hvini og ónotum, verði það sakað um að stuðla að þeim aldauða, sem verði, fái loftslagsmenn ekki sitt fram."

Það er rétt hjá Morgunblaðinu, að erlendis eru náin tengsl á milli hvatamanna vindmylluorkuvera og loftslagsspámanna.  Í löndum annarra endurnýjanlegra orkulinda, þar sem að auki enn er nóg af þeim, falla loftslagsrök fyrir vindmyllum algerlega um sjálf sig. Vindmyllur hafa stórt kolefnisfótspor, og eiga engan rétt á sér, þar sem nóg er af öðrum endurnýjanlegum orkulindum.  Þetta er hin mikla meinloka vindmylluriddara nútímans á Íslandi.

"Halldór S. Magnússon bendir réttilega á, að þögn talsmanna náttúruverndar veki einkum furðu, "þar sem þeir hafi talið það fyrst og fremst vatnsaflsvirkjunum og jarðhitavirkjunum til foráttu, að þær séu óþolandi aðskotahlutir í íslenzkri náttúru, sem skemmi fyrir upplifun manna af landinu og stórkostlegri fegurð þess." 

Þessi einkunnargjöf afturhaldsmanna um útlit og ljótleika vatnsaflsvirkjana og jafnvel jarðgufuvirkjana eru tilbúin falsrök þeirra fyrir vondum málstað.  Vatnsaflsvirkjanir falla í langflestum tilvikum, ef ekki öllum, mjög vel að landslaginu, og miðlunarlónin eru yfirleitt til fegurðarauka í landslaginu, ekki sízt á gróðurlitlu og þyrrkingslegu hálendinu.  Svipaða sögu má segja af jarðgufuvirkjunum, þótt gufumekkir og röralagnir falli vafalaust ekki öllum í geð.  Þegar gríðarlegt notagildi og umhverfisvæn orkuvinnsla er höfð í huga, eru flestir tilbúnir til að horfa í gegnum fingur sér með þessi mannvirki.  Fórnarkostnaðurinn er aðeins lítið brot af hinum þjóðhagslega ávinningi.  Engu slíku er hins vegar til að dreifa um slitrótta orkuvinnslu hundruða vindmyllna, sem stinga í stúf við heilbrigða skynsemi á Íslandi.  

"Og í tímamótagrein sinni spyr Halldór í framhaldinu: "En hvað með vindmyllur, geta þær fallið inn í landslagið ?"  Og hann bætir við: "Í flestum tilvikum munu myllur vindorkuvera verða áberandi á fjöllum og hásléttum landsins og sjást víða að.  Getur það samrýmzt skoðunum umhverfis- og náttúruverndarsinna, að reistar verði vindmyllur uppi á heiðum og fjöllum landsins í ósnortinni náttúru ?"

Þetta eru gildar spurningar og tímabærar og sætir reyndar nokkrum ugg, að dauðaþögn hafi ríkt um þessi mál þar til nú."

Spurningum téðs Halldórs er fljótsvarað.  Það samrýmist alls ekki sönnum náttúruverndarsjónarmiðum að styðja reisningu fjölda vindmyllna, ekki einu sinni með þögninni.  Þetta er ástæðan fyrir því, að andstaðan gegn vindmyllum fer nú sívaxandi í Noregi.  Norðmenn hafa nú áttað sig á því, að útdjöflun ósnortinna víðerna þeirra er allt of dýru verði keypt. Norðmenn framleiða um tífalt meira af raforku með vatnsafli en Íslendingar, svo að þeir eru mjög vanir vatnsaflsvirkjunum (mörg stöðvarhús eru reyndar sprengd í fjöll af öryggisástæðum), miðlunarlónum og háspennulínum í ósnortnum víðernum. Miðlunarlónin eru meira en tíföld hámarksflatarmál íslenzkra miðlunarlóna, því að þau voru sniðin við þarfir norskrar stóriðju og húshitunar fyrir daga sæstrengstenginganna við Noreg. Nú hefur hins vegar verið gengið algerlega fram af norskum náttúruunnendum, enda er engin þörf fyrir vindmyllur inn á norska raforkukerfið.  Raforka vindmyllanna fer nánast öll til útlanda um aflsæstrengi, og fjárfestarnir, margir frá meginlandi Evrópu, mökuðu krókinn, á meðan verðið var þar nægilega hátt, en við núverandi markaðsaðstæður lepja þeir dauðann úr skel.

Svo virðist sem núverandi umhverfisráðherra á Íslandi sé hallari undir vindmyllur en vatnsorkuver, og er það til vitnis um furðulegan öfugsnúning þessa ráðherra án þingsætis. Hér kemur inngangur að baksviðsgrein Helga Bjarnasonar í Morgunblaðinu, 29. maí 2020, sem hann nefndi:

"Setja viðmið við uppbyggingu vindorku":

Umhverfisráðherra er að undirbúa frumvarp til laga um umgjörð nýtingar vindorku í landinu.  Ráðuneyti hans og ráðuneyti iðnaðarmála hafa verið að vinna að því að móta viðmið um það, hvar leyfa megi vindorkugarða og hvar ekki.  Skipulagsstofnun vinnur í þessu sambandi að gerð viðauka við landskipulagsstefnu, þar sem sett verða viðmið fyrir skipulagsgerð sveitarfélaga um vindorku.  

Guðmundur Ingi Guðbrandsson, umhverfisráðherra, segir, að litið hafi verið til viðmiða erlendis og nefnir, að sums staðar hafi friðlýst svæði og svæði, sem farleiðir fugla liggja um, verið tekin út fyrir sviga."

Þetta er mjög ógæfulegt, því að við höfum fátt eitt til annarra þjóða að sækja í þessum efnum annað en sorgleg mistök, eins og dæmið af Noregi hér að ofan sýnir.  Reglan um þetta getur verið mjög einföld.  Alls ekki á að leyfa vindmyllur í ósnortnum víðernum.  Ef áhugi er á að reisa vindmylluorkuver annars staðar, skal leita umsagnar Landsnets um þörf á aukinni innmötun þar.  Það er eins og fyrri daginn.  Flækjufótum Stjórnarráðsins leyfist að gera einföld mál flókin.  Er ekki meirihluti á þingi fyrir einföldu reglunni ?

Umhverfis- og auðlindaráðherra hefur horn í síðu nýrra vatnsorkuvera.  Alþingismaðurinn, Jón Gunnarsson, reit gagnmerka grein um þetta í Morgunblaðið 26. maí 2020, sem hófst þannig, en henni verða gerð betri skil síðar:

"Að friðlýsa landið og miðin":

"Umhverfisráðherra kom fram í fjölmiðlum sunnudaginn 17. maí [2020] og reyndi að réttlæta ákvörðun sína um friðlýsingu vatnasviðs Jökulsár á Fjöllum.  Sú skýring hans, að þetta sé gert til að framfylgja vilja Alþingis, stenzt enga skoðun.  Ég tel, að ráðherra skorti lagaheimild fyrir þessari ákvörðun.  Ráðherranum hefur nú verið stefnt fyrir dóm af landeiganda vegna þessa."

Ráðherra þessi hagar sér að ýmsu leyti eins og kvíga, sem sleppt er út að vori.  Hann gerir, það sem honum sýnist, og fullyrðir síðan, að hann hafi fullan rétt til þess.  Það kom vel á vondan, fyrrverandi framkvæmdastjóra Landverndar, að verða sjálfur kærður fyrir embættisafglöp, sá kæruglaði maður.  Fróðlegt verður að sjá, hvernig deilumálinu reiðir af í dómssölum.  Ráðherra þessi varð alræmdur fyrir kærugleði sína í sínu fyrra starfi og hefur á samvizku sinni gríðarlega kostnaðarsamar tafir framkvæmda um allt land.  Auðvitað sá hinn stórskrýtni þingflokkur vinstri grænna ástæðu til að verðlauna þennan mann fyrir afrekin, sem kostað hafa skattborgarana stórfé.  

 

 

 

 

 

Athugasemdir

[Þorsteinn Briem, 20.6.2020 kl. 18:09]

19.3.2012:

Stefán Arnórsson, prófessor við jarðfræðideild Háskóla Íslands, segir "fullyrðingar sem stjórnmálamenn vilji gjarnan ýta undir um að jarðvarmi sé endurnýtanleg auðlind ekki standast og í raun sé rennt blint í sjóinn með stærð sumra svæða sem til standi að nýta, svo sem á Hellisheiði."

"Í þessu togast á þrennt, pólitík, hagsmunir og fagmennska," segir hann og kveður allt faglegt mat segja að auðlindin sé ekki endurnýjanleg."

[Þorsteinn Briem, 20.6.2020 kl. 18:16]

"Útstreymi brennisteinsvetnis (H2S) frá Nesjavallavirkjun og Hellisheiðarvirkjun var rúmlega 28 þúsund tonn árið 2012."

"Brennisteinsvetni er jarðhitalofttegund sem berst upp á yfirborðið frá jarðhitasvæðum og sérstaklega við nýtingu háhitasvæða.

Í miklum styrk er brennisteinsvetni hættulegt.

Dæmi eru um að við jökulhlaup tengd jarðhita undir jökli hafi vísindamenn verið hætt komnir við upptök hlaupanna.

Einnig starfsfólk virkjana og þarf að gæta sérstakrar varúðar, ekki síst í lokuðum rýmum þar sem lofttegundin getur safnast fyrir.

Mannsnefið er næmt fyrir brennisteinsvetni og nemur auðveldlega brennisteinsvetni niður í 7-15 míkrógrömm efnisins í hverjum rúmmetra andrúmslofts en sjö míkrógrömm eru sjö milljónustu úr grammi."

(Brennisteinsvetni - Orkuveita Reykjavíkur)

[Þorsteinn Briem, 20.6.2020 kl. 18:18]

Losun koltvísýrings frá jarðvarmavirkjunum hér á Íslandi árið 2009 var 185 þúsund tonn og brennisteinsvetnis árið 2008 31 þúsund tonn.

Jarðvarmavirkjanir, bls. 13

[Þorsteinn Briem, 20.6.2020 kl. 18:19]

3.1.2013:

"Ef geisla- og DVD-spilarar hætta skyndilega að virka og skruðningar heyrast í hljómflutningstækjum heimilisins má ef til vill rekja bilunina til brennisteinsmengunar.

Sama mengun veldur því að jólasilfrið hefur undanfarin ár verið ansi svart.

Brennisteinsmengun í andrúmslofti hefur aukist á höfuðborgarsvæðinu frá því að jarðvarmavirkjanir voru teknar í gagnið á Hellisheiði árið 2006.

Brennisteinsvetni myndar nýtt efnasamband þegar það kemst í snertingu við silfur þannig að það fellur á málminn."

"Algengt er að það sé ástæðan þegar komið er með biluð raftæki í viðgerð, segir Arnar Sigurður Hallgrímsson rafeindavirki hjá Sjónvarpsmiðstöðinni."

"Arnar Sigurður segir dæmi um að fólk komi með sömu tækin aftur og aftur vegna þessa vandamáls."

Brennisteinsvetni skemmir hljómflutningstæki

[Þorsteinn Briem, 20.6.2020 kl. 18:22]

18.1.2013:

"Morgunútvarpið hefur fjallað um brennisteinsvetni í andrúmsloftinu i vikunni, það er að segja mengun frá Hellisheiðarvirkjun sem berst yfir íbúðabyggð, til dæmis á höfuðborgarsvæðinu.

Mengunin getur valdið fólki óþægindum og til að mynda eru vísbendingar um að sala á astmalyfjum aukist í kjölfarið á mengunartoppum frá virkjuninni."

[Þorsteinn Briem, 20.6.2020 kl. 18:24]

24.8.2019:

"Sex vís­inda­menn og fjór­ir sér­fræðing­ar á sviði orku­mála hafa kom­ist að þeirri niður­stöðu að í Evr­ópu er pláss fyr­ir 11,6 millj­ón­ir vind­mylla sem gætu fram­leitt 139 þúsund tera­vött stund­ir á ári, eða 497 exajoule, sem myndi mæta allri áætlaðri orkuþörf jarðar árið 2050, sem tal­in er verða 430 exajoule.

Þetta kem­ur fram í vís­inda­grein sem birt hef­ur verið á vef Science direct og í tíma­rit­inu Energy Policy. Til­gang­ur grein­ar­inn­ar er ekki að leggja til að þess­um fjölda vind­mylla verði komið fyr­ir í Evr­ópu, held­ur að kort­leggja mögu­lega fram­leiðslu­getu vindorku, einkum á landi.

Grein­in er rituð með hliðsjón af mark­miði Evr­ópu­sam­bands­ins um að koma fyr­ir 100 þúsund vind­myll­um fyr­ir árið 2050."

Hægt að mæta allri orkuþörf heimsins með vindorku

[Þorsteinn Briem, 20.6.2020 kl. 18:25]

"About 323 GW of cumulative wind energy capacity would be installed in the European Union (EU) by 2030, 253 GW onshore and 70 GW offshore.

With this capacity, wind energy would produce 888 TWh of electricity, equivalent to 30% of the EU power demand."

Wind energy in Europe: Scenarios for 2030 - WindEurope - September 2017

[Þorsteinn Briem, 20.6.2020 kl. 18:30]

17.6.2020 (síðastliðinn miðvikudag):

How Elon Musk aims to revolutionise battery technology - BBC

[Gunnar Heiðarsson, 20.6.2020 kl. 21:30]

Sæll Bjarni

Það er erfitt að finna rök fyrir vindmillum hér á landi, en mögnuð er þögn þeirra hópa sem telja sitt verk fyrst og fremst að standa í vegi nauðsynlegra framfara, til bóta fyrir landsmenn. Nægir þar að nefna hörmungarsöguna um vegtengingu fyrir sunnan verða Vestfirði. Heitasta svæðið og það sem lengst er komið í ferlinu á sviði vindmillna, er þó á svipuðum stað og sú langvinna deila um veglagningu hefur verið, eylítið sunnar þó, eða í Dalasýslu og við Gilsfjörð.

Þú nefnir réttilega marga ókosti vindmillna og er sá listi fjarri því að vera full talinn. Um kosti þeirra er fljótsvarað, hagnaðarvon fyrir örfáa einstaklinga svo fremi þeir nái að koma sér undan ábyrgð áður en hinn stutti líftími vindmillna líkur. Þú nefnir spaða vindmillna, að þeir séu gerðir úr glertrefjum sem eyðast upp með tímanum. Sá tími er reyndar nokkuð stuttur og hvert fara þær agnir sem af eyðast. Örplast í náttúrunni er talið eitt af þeim atriðum sem ógna náttúru og lífi, ekki satt? Annað atriði nefnir þú, sem ógnar lífi fugla, en það er hraði á enda spaða. Nú veit ég ekki nákvæmlega hversu marga hringi þessar stóru vindmillur snúast á mínútu, en ef endi spaða er um 70 km/klst reiknast mér til að vindmilla meðtæplega 70 metra löngum spaða snúist einungis rétt rúmlega 2 hringi á mínútu. Getur það staðist?

En aftur að því svæði sem lengst er komið í ferlinu, Dalasýslu og nágrenni. Þar er talað um tvo vindmilluskóga í grennd við Búðardal og sá þriðji er áætlaður nokkru norðar, eða norðan Gilsfjarðar. I Garpsdal við Gilsfjörð er áætlað að setja upp 21 vindmillu með framleiðslugetu upp á 130MW. A Hróðnýjarstöðum er áætlað að setja upp 24 vindmillur með framleiðslugetu upp á 130MW. I landi Sólheima er áætlað allt að 27 vindmillur með framleiðslugetu upp á 115MW. Samtals eru þetta 72 vindmillur með framleiðslugetu allt að 375Mw. Til samanburðar er áætlað að framleiðslugeta Hvalárvirkjunar, sem íslensk náttúruverndarsamtök berjast hart gegn, verði 55MWW. Allar eru þessar vindmillur sagðar eiga að vera rétt undir 200 metrum að hæð, það stærsta sem þekktist er matsáætlanir fyrir þessar hugmyndir voru gerðar. Þó er í þeim áætlunum haldið opnum möguleika á að hver vindmilla geti orðið stærri og öflugri. Þá yrði væntanlega annað hvort þeim fækkað og haldist við áætlun um framleiðslugetu, eða fjöldi þeirra yrði sá sami en framleiðslugeta aukin. I öllu falli er þarna um að ræða risastórar vindmillur, ekki einhverjar rellur eins og fólk hefur séð á ferðum sínum víða erlendis. Hver og ein þessara vindmillna verður með allra hæstu mannvirkjum á Íslandi, einungis stóru langbylgjuloftnetin munu verða hærri, miðað við hæð frá jörðu á hverjum stað. 

I landi Sólheima er áætlað að þessi vindmilliskógur rísi á Laxárdalsheiðinni. Það svæði sem um ræðir er í um 200 metra hæð yfir sjó og hæsti tindur sem fyrirfinnst í nágrenni svæðisins einungis rúmlega 300 metra hæð yfir sjó. Vindmillurnar munu því geta náð allt að 400 metra hæð yfir sjó, í toppstöðu. Þessar ófreskjur munu sjást víða að og verða mikið lýti á landinu. Sólheimasvæðið er lengst komið í ferlinu, m.a. búið að leggja ljósleiðara inn á svæðið, að þeim stað er stjórnhús er ætlað að vera.

Ein helsta rök vindmillu unnenda er að um sé að ræða afturkræfa framkvæmd,að hægt verði að skila landinu aftur í sama horf að líftíma vindmillna loknum. Mér gleymist seint því er einn helsti talsmaður vindmillna hér á landi fullyrti þetta í fréttatíma sjónvarps og sagðist hafi séð slíkt með eigin augum í Þýskalandi, þar sem engin ummerki voru um gamla vindmillu sem hafði verið fjarlægð. Þarna var fréttamaður blautur bak við eyrum, sem svo oft, og láðist því að spyrja nokkurra spurning, svo sem hversu stórar þær vindmillur hefðu verið og hvort ráðist hefði verið í að fjarlægja undirstöðu hennar, eða bara tyrft yfir hana, eða hvað hafi orðið um sjálfa vindmilluna að niðurrifi loknu. Vindmillur af þeirri stærðargráðu sem ætlað er að byggja hér á  landi hafa ekki mikið verið teknar niður ennþá, og víst er að allt tal um að þær verði afturkræfar er út í hött. Fyrir það fyrsta er undirstaða virkjunarinnar með þeim ósköpum að venjulegt fólk áttar sig ekki á staðreyndum. Fyrst þarf að reka niður steypta staura uns komið er niður á fast, því næst þarf að steypa hnall sem er um 30 metrar í þvermál og ekki undir 4 metrar á hæð, sem kjölfesta fyrir vindmilluna. Magn af steypu í hverja kjölfestu er álíka og sú steypa er þarf í 40 - 50 uppsteypt einbýlishús, af þokkalegri stærð. Leggja þarf öfluga vegi um svæðið og stór plön við hverja vindmillu, enda einingarnar í bygginguna ekki mældar í tonnum heldur tugum tonna. Að halda því fram að hægt verði að skila aftur ósnortnu víðerni á íslenskri heiði eftir slíkar framkvæmdir, er í besta falli barnalegt.

Það er holl lesning hverjum að lesa matsáætlanir fyrir þessi áform en auðvelt er að finna þær á alnetinu. Reyndar þarf að hafa örlitla innsýn í stærðargráður til að átta sig á hlutunum, þar sem á myndefni með þessum áætlunum er yfirleitt settar einhverjar litlar krúttlegar vindmillur, sem falla vel að landslagi og byggð. Hlutirnir gerðir fegurri en efni standa til á nyndefni, þó tölulegar staðreyndir verði auðvitað að vera nokkurn veginn réttar. Þó með þeim fyrirvara að hægt sé að toga þær örlítið útávið, ef þörf þykir.

Læt þetta duga, enda orðið allt of langt sem athugasemd.

Kveðja

[Bjarni Jónsson, 21.6.2020 kl. 11:40]

Þakka þér fyrir fróðlega athugasemd, Gunnar.  Þetta eru óhugnanleg mannvirki í ósnortnum víðernum með alveg gríðarlega stórt kolefnisfótspor á hverja GWh endingarinnar.  Ef hraði á 70 m (radíus) spaða er 70 km/klst, þá snýst hann 2,6 sn/mín á mínútu.  Ég fór vægt í sakirnar.  Hraðinn getur hæglega orðið meiri.

[Halldór Jónsson, 21.6.2020 kl. 12:08]

Aldrei þessu vant líkar mér við það Steini Briem skrifar.

Ég tel hinsvegar að eigandi Hellisheiðarvirkjunar eigi að borga tjónið sem hann er búinn að valda á háspennumöstrunum í kring. Þjóðin á möstrin. Hvernig eru svo lungu mannfólksins eftir að anda að sér H2S og brennisteinssýru?

Þar til viðbótar er virkjunin óhagkvæm og í sífelldum orkuskorti. Ósjálfbær delluframkvæmd sem á að loka sem fyrst og hætta niðurdælingu CO2.

[Bjarni Jónsson, 21.6.2020 kl. 18:26]

Sæll, Halldór;

Það gæti,nú líklega vafizt fyrir matsmönnum að meta, hversu mikið af tæringunni stafar af H2S frá Hellisheiðarvirkjun.  Gróðurskemmdir af völdum gastegunda frá virkjuninni eru greinilegar, og H2S hefur borizt til þéttbýlis í styrk, sem er skaðlegur til langframa og ekki fyrir viðkvæma.  Það hafði dregið mjög niður í virkjuninni, þegar hún var tengd holum ofar á heiðinni, en ég hef ekki kannað þróunina síðan.  Virkjunin er glæsileg, en ekki var staðið að gufuöflun og álagsaukningu, eins og jarðhitasérfræðingar telja bezt. 

[Þorsteinn Siglaugsson, 23.6.2020 kl. 10:13]

Stóri munurinn, umhverfislega, á vindmyllum og vatnsaflsvirkjunum er sá að umhverfisáhrif vegna vindmyllanna eru afturkræf. Það er væntanlega ástæðan fyrir því að umhverfisverndarfólk setur sig síður upp á móti þeim. Sjónrænu áhrifin eru hins vegar vissulega mikil.

Annars er þetta svolítið undarleg umræða núna, þegar fremur má búast við að eftirspurn eftir orku hér minnki en hitt. Og tæpast dytti neinum í hug að reisa vindmyllugarða hér til að flytja orkuna um sæstreng til útlanda. Þá væri nær að reisa vindmyllurnar þar og sleppa sæstrengnum.

Sammála Halldóri um Hellisheiði. Þetta er mesta skaðræðisfabrikka.

[Bjarni Jónsson, 23.6.2020 kl. 10:37]

Sæll, Þorsteinn;

Margir s.k. umhverfisverndarsinnar, þ.á.m. Landvernd, hafa sett sig upp á móti loftlínulögnum.  Ef vindmyllur eru afturkræfar, þá eru loftlínur það einnig, og reyndar miklu fremur.  Reyndar efast ég um, að telja megi vindmyllur afturkræfar, þegar haft er í huga gríðarlegt jarðrask, og að undir hverja vindmyllu kemur gríðarleg steypt undirstaða, sem mun að steypumagni vera álíka og 50-60 einbýlishús.  

Ég vil kveða sterkar að orði en þú.  Þetta er mjög   undarleg umræða með hliðsjón af markaðsaðstæðum.  Það er engin glóra í að leggja hingað sæstreng frá útlöndum vegna slitrótts afls frá vindmyllum á Íslandi, enda var það ekki viðskiptahugmynd sæstrengja frá Noregi til nágrannalandanna í suðri og vestri. 

[Þorsteinn Briem, 24.6.2020 kl. 09:45]

"Denmark was a pioneer in developing commercial wind power during the 1970s, and today a substantial share of the wind turbines around the world are produced by Danish manufacturers such as Vestas and Siemens Wind Power along with many component suppliers.

In Denmark electricity sector wind power produced the equivalent of 47% of Denmark total electricity consumption in 2019, increased from 43.4% in 2017, 39% in 2014, and 33% in 2013.

In 2012, the Danish government adopted a plan to increase the share of electricity production from wind to 50% by 2020, and to 84% by 2035.

Denmark had the 4th best energy architecture performance in the world in 2017 according to the World Economic Forum, and the second best energy security in the world in 2019 according to the World Energy Council."

[Þorsteinn Siglaugsson, 24.6.2020 kl. 14:21]

Er ekki andstaðan við loftlínur vegna þess að sjónræn áhrif þeirra eru mikil samanborið við jarðstrengi?

[Bjarni Jónsson, 25.6.2020 kl. 11:02]

Sjálfsagt er það svo.  Bæði loftlínur og jarðstrengi má telja afturkræfar framkvæmdir í skilningi umhverfisverndar, en þar sem fara þarf yfir viðkvæmt land og grafa í stað þess að plægja jarðstrengi niður, má halda því fram, að umhverfisáhrif jarðstrengja séu meiri en loftlína.