Drekasvæðið og mistækur stjórnmálaflokkur

Landsfundur Samfylkingarinnar í marz 2015 fletti ofan af flokkinum sem furðufyrirbæri, sem er fjarri því að vera stjórntækur.  Skipuleggjendum landsfundarins tókst að flækja fundarboðið, svo að nokkrir félagarnir gripu í tómt, þegar þeir ætluðu að fá inngöngu á fundinn og/eða greiða atkvæði.  Höfðu þeir svarað fundarboðinu, en slíkt taldist vera afboðun. Stjórnmálaflokkur, sem ekki er þess umkominn að halda landsfund, skammlaust, án stórfellds klúðurs, á ekki erindi í Stjórnarráðið.  Fulltrúar hans geta gasprað og stundað einhvers konar málfundaræfingar á Alþingi, en þeim er ekki hægt að fela aukna ábyrgð.  

Degi fyrir upphaf fundar barst mótframboð við sitjandi formann, sem kom honum gjörsamlega í opna skjöldu, þar sem venjan hefur verið sú, að flokksmenn allir hefðu atkvæðisrétt við formannskjör.  Reyndist hér vera um tilræði við sitjandi formann að ræða, sem jafna má við rýtingsstungu í bak formanninum, þó að hann lifði þessa atlögu af með því að öllum líkindum að greiða sjálfum sér atkvæði.  Pólitískt mun þessum vesalings formanni hins vegar blæða út, því að hann er augljóslega allt of umdeildur á meðal virkra flokksfélaga til að geta sameinað sundrað lið að baki sér, enda á við hann hið kunna máltæki, að hæst bylur í tómri tunnu. 

Það eru hins vegar fleiri forkólfar þessarar flokksnefnu umdeildir þar innan stokks.  Fyrrverandi formaður, sem var trúað fyrir umhverfisráðuneyti og iðnaðarráðuneyti á sinni tíð og skreytti sig á hátíðarstundum með skrýtnum titlum, eins og olíumálaráðherra Íslands, var gjörsamlega niðurlægður á téðum fundi og traðkaður niður í svaðið.  Það hlýtur að styttast í, að þarna sjóði upp úr, enda eru engar hugsjónir eftir til að sameina flokksmenn. Jafnaðarstefnan er dauð, enda hefur hún ekki svör við vandamálum samtímans, eins og nú kemur í ljós í Frakklandi með lamaðan jafnaðarmann í Elysée, og um síðustu helgi var jafnaðarmönnum hegnt í kosningum til sýslustjórna fyrir óstjórn og árangursleysi við fjármálastjórn, þó að málefni innflytjenda, t.d. múslima, hafi vafalaust líka borið á góma. Fjölmenningarsamfélagið á enn langt í land.   

Á Alþingi þann 27. janúar 2015 voru samþykkt lög, mótatkvæðalaust, og með stuðningi allra viðstaddra þingmanna Samfylkingar, sem m.a. fela í sér eftirfarandi:

"Ráðherra er heimilt að stofna opinbert hlutafélag, sem verður að fullu í eigu ríkisins og hefur það að markmiði að gæta hagsmuna íslenzka ríkisins vegna þátttöku þess í kolvetnisstarfsemi". 

Össur Skarphéðinsson, fyrrverandi olíumálaráðherra, var frumkvöðull að hálfu íslenzkrar stjórnsýslu um útgáfu rannsóknar- og vinnsluleyfa á olíu og gasi á íslenzka hluta Drekasvæðisins.  Téð lagasetning er til að létta vissum skyldum af Orkustofnun við rekstur íslenzkra vinnslusvæða á Drekanum, austur af Grænlandi, við Jan Mayen, á Skjálfanda, Axarfirði og víðar. 

Á téðum landsfundi í marz 2015 var hleranum kippt undan fyrrverandi iðnaðarráðherrum, Össuri og Katrínu Júlíusdóttur, varaformanni flokksins, þannig að þau dúsa nú í kjallara flokksins, en um leið er ljóst, að þessi stjórnmálaflokkur er svo óstöðugur í rásinni, að honum er ekki unnt að treysta, eða hvað segja menn um eftirfarandi samþykkt flokksins, sem samþykkt var með öllum greiddum atkvæðum gegn tveimur, undir heitinu:             "Náttúran er lífsnauðsyn" (það má til sanns vegar færa, að öllum sé lífsnauðsynlegt að hafa náttúru):

"Vinnsla jarðefnaeldsneytis á íslenzku hafsvæði er í ósamræmi við hagsmuni Íslendinga í loftslagsmálum. ... Samfylkingin telur, að mistök hafi verið gerð, þegar leit var hleypt af stað á Drekasvæðinu.  Nú þarf að vinda ofan af þeirri leit og vinnsluáformum og lýsa því yfir, að Íslendingar hyggist ekki nýta hugsanlega jarðefnaorkukosti í lögsögu sinni.  Slík yfirlýsing verði hluti af framlagi Íslendinga til heildarsamkomulags um aðgerðir gegn loftslagsvá."

Spyrja má, hvaða ólyfjan landsfundarfulltrúar hafi gleypt áður en þeir samþykktu þessa dofrísku þvælu. Hugmyndafræðin hér að baki er röng vegna þess, að löngu er hætt að brenna gas á olíuborpöllunum, sem upp kemur með olíunni.  Þess vegna fylgir þessari vinnslu engin teljandi losun gróðurhúsalofttegunda, þó að raforkan á borpöllunum verði væntanlega unnin með gashverflum.       

Vinnslukostnaður á Drekasvæðinu er ekki undir 110 USD/tunnu, sem er með því hæsta sem gerist.  Meðalolíuverð á markaðinum mun þess vegna ekki lækka við þessa vinnslu, og af þeim orsökum mun olíunotkun heimsins ekkert aukast, þó að þarna verði dælt upp olíu.  Hún mun ella koma annars staðar frá.  Ályktun Samfylkingarinnar er þess vegna út í hött, en ef stefnu hennar yrði nú framfylgt, þá mundu íslenzk stjórnvöld glata öllum trúverðugleika sínum gagnvart samstarfsaðilum í Noregi, þar sem þarlendir jafnaðarmenn hafa mótað olíustefnu þess ríkis, og ekki sízt gagnvart fjárfestum og sér í lagi þeim, sem Össur úthlutaði leyfunum við hátíðlega athöfn og innsiglaði gjörninginn með því að skála í botn. Við það tilefni var annar ráðherra, sem fagnaði tímamótunum með vínglas í hönd, og heitir hann Steingrímur Jóhann Sigfússon.

Fyrrverandi ríkisstjórn virðist hafa unnið að þessu máli með öfugum klónum, eins og nánast að öllum öðrum málum.  Þannig er haft eftir Hjörleifi Guttormssyni, fyrrverandi þingmanni og ráðherra VG og stofnfélaga VG, að ákvarðanir um olíuleit hafi ekki verið bornar undir almenna félagsmenn og að leyfi til leitar og vinnslu hafi gengið þvert gegn stefnu flokksins, sem gengur undir heitinu "Græn framtíð".

Þáverandi forysta VG, Steingrímur J. Sigfússon, formaður, og Katrín Jakobsdóttir, varaformaður, stórsköðuðu trúverðugleika Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs með ólýðræðislegum vinnubrögðum sínum að hunza flokksstofnanir sínar og þverbrjóta stefnu flokksins.                     Er nú jafnvel svo komið, að skilyrði eru að skapast fyrir græningjaflokk, sem þá væri væntanlega ekki endilega með vinstra viðskeyti eða forskeyti, heldur gæti höfðað bæði til vinstri og hægri.  Er ekki örgrannt um, að Píratar séu að fiska í þessu vatni.  Sumt af þessu kom fram í viðtali Baldurs Arnarsonar við Kolbrúnu Halldórsdóttur, fyrrverandi umhverfisráðherra, í Morgunblaðinu 27. marz 2015.  

Það er ekki nema von, að núverandi formaður og þáverandi varaformaður, sé stöðugt með lýðræðisástina á vörunum, þegar hún fótumtreður lýðræðið í eigin flokki.  Hún gengur með kápuna á báðum öxlum. Nú hefur hún þó skarað eld að eigin höfði með geðþóttafullri umgengni sinni við lýðræðið.  Það er ekki hægt að fara með lýðræðið eins og brókina sína. Hún hefur t.d. engu svarað til um það á hvaða vegferð hún eiginlega er með því að heimta þjóðaratkvæðagreiðslu í haust um spurninguna, hvort halda eigi "viðræðum áfram" við ESB um aðild Íslands, þó að það sé ekki hægt, af því að skuldbindingar Íslands í þessum viðræðum hingað til hafa verið afturkallaðar bréflega með óafturkræfum hætti, og hún hefur heldur ekki svarað því, hvort fella eigi niður skilyrði Alþingis frá 2009 fyrir samningi, en án þess er loku fyrir það skotið, að aðlögunarferlið nái lengra en reyndin varð í marz 2011. Skyldi maður þó ætla, að kjósendur VG, jafnvel öðrum kjósendum fremur, ættu heimtingu á svörum við þessum spurningum frá Katrínu Jakobsdóttur, því að meirihluti stuðningsfólks VG er andvígur aðild Íslands að ESB.  Hvers vegna þetta endalausa og nú algerlega vonlausa daður við búrókratana í Berlaymont ?

Í téðri frétt Baldurs Arnarsonar er eftirfarandi haft eftir Hjörleifi Guttormssyni, sem sýnir, hversu alvarleg staðan er orðin innan VG út af hrossakaupum og einþykkni forystunnar:

"Undirbúningurinn var mér vitanlega aldrei til umræðu innan VG 2012, en um leyfisveitingarnar var fjallað í umhverfis- og atvinnuvegaráðuneytunum á vegum ráðherra flokksins.  Þar var skrifað upp á leyfin, vissulega með áskorunum um varúð vegna mengunarhættu.  En í grundvallaratriðum var ekki lagzt gegn þessu. Þvert á móti gerðist formaður flokksins eins konar merkisberi í þessum efnum, í samkeppni við Samfylkinguna.  Þarna var ekki aðeins um leit að hugsanlegum kolvetnum að ræða, heldur fylgdi þessum leyfisveitingum heimild til olíuvinnslu í allt að 30 ár fram í tímann." 

Þarna er lýst svikum forystu Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs við kjósendur sína, sem á dauða sínum hefðu getað átt von, en ekki þessu. Steingrímur kann að hafa talið sig vera að ganga erinda hagsmunaafla í sínu kjördæmi, en hverra erinda gekk þá Katrín Jakobsdóttir ?  Vegna svika hennar við kjósendur VG í ESB-málinu og í þessu olíumáli hlýtur að vera farið að hitna verulega undir henni.  Pólitískur dauðdagi vegna svika gæti jafvel verið yfirvofandi.  Það er líklega bara eftir að kasta rekunum.

Það, sem hér hefur verið rakið, sýnir, að þessir svo kölluðu vinstri flokkar virka ekki eins og stjórnmálaflokkar í venjulegum skilningi, heldur eru þeir  valdastreitusamtök leiðtoganna, sem gefa ekkert í raun fyrir vilja og markaða stefnu félaganna, ef hægt er að gera góð hrossakaup og ná auknum völdum.  Af þessum sökum eru kjósendur í fullkominni óvissu um það til hvers atkvæði greitt þessum flokkum leiðir.  Er ekki von, að flokkaskipanin sé í upplausn, þegar grundvallarstefnan er föl í hrossakaupum leiðtoganna um völd ?  Fólk lítur nú til Pírata sem valkost við þessi ósköp, en þar er engin kjölfesta til að sýna sjálfstæði og heiðarleika gagnvart kjósendum, eða hafa menn orðið varir við slík tilþrif hjá píratanum í meirihluta borgarstjórnar ? 

 

 

    

 

  

  

Ferðaþjónustan og þjóðarhagur

Þegar verðlag á Íslandi breyttist útlendingum til hagsbóta haustið 2008, sköpuðust hagræn skilyrði fyrir vaxandi ferðamannastraumi til landsins, þó að almenningur færi varlega í útgjaldamálum um allan heim fyrst eftir fjármálakreppuna haustið 2008. 

Ísland var óvenju mikið í fréttum árin 2008-2009 vegna hruns bankakerfisins, Neyðarlaganna, hryðjuverkalista Bretanna og Icesave-deilunnar, og Eyjafjallagosið 2010 vakti síðan rækilega athygli á landinu um alla Evrópu, í Bandaríkjunum og í Austur-Asíu.  Frá þessum svæðum koma flestir ferðamennirnir, og á árinu 2014 losuðu þeir eina milljón, þegar farþegar skemmtiferðaskipa eru með taldir. 

Gjaldeyristekjur af ferðamönnum námu á árinu 2014 rúmlega 300 milljörðum kr, og eru að nálgast 30 % af gjaldeyristekjum af vörum og þjónustu. Erlendur tilkostnaður er líka mikill, og nam t.d. kostnaður af þotueldsneyti árið 2014 ISK 42,7 milljörðum, og kostnaður erlendra ferðamanna vegna bensíns og dísilolíu á farartæki á landi gæti hafa numið tæplega 10 milljörðum kr eða alls um 52 milljarðar kr í eldsneyti eða um 17 % af tekjunum. 

Vöxtur ferðaþjónustunnar hefur staðið undir þriðjungi hagvaxtar í landinu 2010-2014, og 45 % nýju starfanna 10300 á þessu tímabili hafa orðið til í ferðaþjónustu og  mikið hefur verið fjárfest í hótelum, gístihúsum, veitingahúsum og bílaleigubílum.  Hið opinbera fær hundruði milljóna kr í sinn hlut á ári vegna þessara fjárfestinga, en gistináttagjaldið er áætlað að skila aðeins 265 milljónum kr 2015, og náttúrupassinn átti að gefa aðeins um 1,1 milljarð kr á ári.  Gistináttagjald ætti að leggja niður og leggja náttúrupassann á hilluna, en taka þess í stað upp auðlindagjald af þeim hluta ferðaþjónustunnar, sem gerir beinlínis út á náttúruna, og rynni andvirði auðlindagjalds í sjóð aðstöðusköpunar á ferðamannastöðum, a.m.k. 1,0 milljarður kr á ári.

Það er ýmislegt, sem bendir til, að íslenzka ferðaþjónustan sé að sönnu gullhæna, en hún fái lélegt fóður m.v. hámarks afrakstursgetu.  Þetta má lesa út úr viðtali Karls Eskils Pálssonar við hinn margreynda ferðamálafrömuð, Wilhelm Wessman í Morgunblaðinu 26. marz 2015. WW segir t.d., að hver ferðamaður skilji eftir sig minna fé í landinu nú en áður, en það er mergurinn málsins að fá hingað ferðafólk með meiri eyðsluvilja og -getu. WW segir: "Að mínu mati þarf sérstaklega að beina kastljósinu að menntun í greininni, stefnumörkun og markaðssetningu.  Það gengur ekki, að flestir hafi frítt spil í greininni, sem er samt sem áður staðreynd í dag". 

WW vill byggja hér 5-stjörnu hótel og sverma fyrir alþjóðlegum ráðstefnum og hvataferðum. Slíkt telur hann miklu arðvænlegra en fjöldaferðamennskan, sem nú er lagt mest upp úr, en hefur þegar valdið ofálagi á viðkvæm svæði, og innbyggjarar landsins eru jafnvel farnir að fá á tilfinninguna, að þeir séu fyrir.  WW tekur fram, að ekki sé unnt að reka 5-stjörnu hótel, nema hafa aðgang að vel menntuðu starfsfólki á þessu sviði, og þar stendur hnífurinn í kúnni.  WW segir, að á 2-stjörnu hótelum þurfi að jafnaði 0,2 starfsmenn á hvert herbergi, en á 5-stjörnu hóteli þurfi 2,2-2,5 starfsmenn á hvert herbergi. Þrátt fyrir framleiðni 5-stjörnu hótela, sem er innan við 1/10 af framleiðni 5-stjörnu hótela, er arðsemi hinna síðar nefndu samt mun meiri, og má það heita magnað.

Gagnrýni Wilhelms Wessman er athygliverð, og kemur að mörgu leyti heim og saman við það, sem við leikmanni blasir:

"Eins og staðan er í dag, erum við í flestum tilvikum að byggja greinina upp miðað við að veita miðlungs þjónustustarfsemi eða þar fyrir neðan, og það er hættuleg þróun.  Við heyrum t.d. umræðuna um ágang ferðamanna á fjölförnum stöðum."    

Það, sem mesta undrun vekur varðandi skatttekjur af ferðaþjónustunni, er, hversu litlu hún skilar til ríkissjóðs af virðisaukaskatti.  Það stemmir við gagnrýni Wilhelms Wessman um allt of lítinn virðisauka í greininni. Samkvæmt Ríkisskattstjóra var heildarveltan innanlands 2014 kr 178,5 milljarðar kr, en þar af var virðisaukaskattskyld velta aðeins 72 % eða 128,6 milljarðar kr.  Hvers vegna eru svona margar undanþágur þarna ?  Er það ekki fullkomin tímaskekkja ? Þar munar mest um, að farþegaflutningar með leiguflugi, aðrir farþegaflutningar á landi, farþegaflutningar á landi-innanbæjar og í úthverfum og veitingastaðir eru eru að mestu undanþegnir virðisaukaskatti. Er ekki bómullarskeiðinu lokið ?

Ferðaþjónustan er að vaxa okkur yfir höfuð, og þess vegna virðast skattalegar undanþágur og ívilnanir handa henni vera tímaskekkja.  Það er tímabært að huga að því að setja hina ýmsu þætti ferðaþjónustunnar í viðeigandi virðisaukaskattþrep með tveggja ára fyrirvara.  Ferðaþjónustan slítur vegunum ótæpilega og er umtalsverður mengunarvaldur á láði, legi og í lofti.  Hún tekur sinn toll af náttúrunni, og það er til verulegs vanza, hversu fjölfarnir ferðamannastaðir eru vanbúnir til að taka við gríðarlegum ferðamannafjölda.  Fjöldi erlendra ferðamanna hefur tvöfaldazt á 5 árum, og í ár er búizt við 20 % fleiri erlendum ferðamönnum en í fyrra.  Má ekki draga þá ályktun, að í verðlagningunni sé þá borð fyrir báru ?         Alþingi verður einnig að bregðast við með auðlindagjaldi á eftirtaldar greinar samkvæmt sundurliðun Ríkisskattstjóra:

• Aðrir farþegaflutningar á landi, þar sem undanþegin velta frá VSK er 91 % af heildarveltu.
• Farþegaflutningar á skipgengum vatnaleiðum, þar sem undanþegin velta frá VSK er 100 % af heildarveltu.
• Leiga á bifreiðum og léttum vélknúnum ökutækjum, þar sem undanþegin velta frá VSK er 99 % af heildarveltu.

Útskattur í ferðaþjónustunni án flutninga í lofti nemur aðeins 17,0 milljörðum kr eða 9,5 % af heildarveltu, en innskattur nemur 16,5 milljörðum kr, þannig að nettó VSK greiðslur ferðaþjónustunnar eru aðeins 0,5 milljarðar kr eða 0,3 %.  Því verður ekki trúað, að virðisauki ferðaþjónustunnar sé eins lítill og virðisaukaskattsgreiðslur hennar bera með sér.  Hér þarf fjármálaráðuneytið að endurskoða reglurnar og hætta að pakka þessum geira inn í bómull.

Icelandair Group er langstærsta íslenzka ferðaþjónustufyrirtækið með veltu í fyrra um 140 milljarða kr.  Loftferðahlutinn er ekki meðtalinn hér að ofan.  Skattgreiðslur Icelandair árið 2014 námu aðeins 8,3 milljörðum kr eða nálægt 6 % af veltu.  Þetta eru tekjuskattur, skattar á starfsemi flugfélaga, launatengd gjöld, virðisaukaskattur og eldsneytisgjald auk 8,0 % framlags í lífeyrissjóð. 

Það má líka skoða svo kallað skattspor fyrirtækisins með því að bæta við opinberum gjöldum, sem fyrirtækið innheimtir, en leggjast á aðra.  Þar vega þyngst skattar og útsvar á starfsmenn fyrirtækisins að meðtöldum 4,0 % í lífeyrissjóð, farþegaskattar og virðisaukaskattur.  Þessi opinberu gjöld námu árið 2014 11,0 milljörðum kr, sem er 33 % hærri upphæð en skattheimtan af fyrirtækinu sjálfu.  Skattsporið nam þannig 19,3 milljörðum kr 2014, sem er um 14 % af heildarveltu samstæðunnar.

Engum blöðum er um það að fletta, að ferðaþjónustan hefur staðið undir hagvexti hérlendis undanfarin ár og hefur skapað drjúgan hluta nýrra starfa.  Hún hefur nú slitið barnsskónum, ef svo má segja, og Ísland er augsýnilega komið á ferðakort heimsbyggðarinnar.  Það er þess vegna tímabært, að þessi grein sitji við sama borð og aðrar varðandi skattheimtu.  Það má færa fyrir því rök, að vissar greinar ferðaþjónustunnar geri út á takmarkaða auðlind í eigu þjóðarinnar, og þá sé eðlilegt, að þær greiði auðlindagjald fyrir nýtingarrétt þessarar auðlindar með vísun til svipaðrar gjaldskyldu útgerðanna í landinu og umræðna um svipað nýtingargjald á virkjanafyrirtækin og loftlínueigendur.  Skattyfirvöld þurfa jafnan að hafa jafnræði að meginmarkmiði við skattheimtuna, svo að lög um atvinnufrelsi séu ekki brotin og samkeppnisstaðan um fjármagn og vinnuafl sé ekki skekkt.       

             

 

Efnahagslegur hreyfanleiki

Efnahagslegur hreyfanleiki, EH, var hvergi meiri í EES-Evrópska efnahagssvæðinu (ESB, Ísland, Noregur, Liechtenstein) en á Íslandi árin 2009-2012.        Með efnahagslegum hreyfanleika er átt við það, hve stór hluti þjóðar færist á milli tekjuhópa á tilteknu tímabili, t.d. á þremur árum.  Sem mestur efnahagslegur hreyfanleiki upp á við, EHU, þykir eftirsóknarverður, því að hann vitnar um góða dreifingu tækifæra og möguleika margra á að bæta hag sinn.                                            Þetta er hollt fyrir aðila vinnumarkaðarins, ekki sízt forystusveit verkalýðsfélaganna, að hafa í huga nú í aðdraganda kjarasamninga, því að verði hér kollsteypa, þá snarfækkar tækifærum, efnahagslegur hreyfanleiki fellur og atvinnuleysi snareykst.    Þetta gerðist hérlendis síðast árið 2008, en þá féll EHU úr 22 % í 16 % og varð einna lægst hér innan EES.  EHU á Íslandi var kominn yfir 22 % árið 2012, og er líklega farinn að nálgast 24 % nú á árinu 2015, sem er hæsti EHU, sem þekkist innan EES.           Til samanburðar var EHU árið 2012 tæplega 18 % að meðaltali í ESB og aðeins um 17 % að meðaltali í evru-ríkjunum.                             Verkalýðsforingjar geta ekki verið þekktir fyrir að segja, að þá varði ekkert um þjóðfélagslegar afleiðingar þess að verða við kröfum þeirra.  Slíkt geta menn einvörðungu sagt, þar sem allt er í rúst, og engu er að tapa.  Það er ábyrgðarleysi að taka ekki tillit til raka opinberra stofnana, t.d. Seðlabankans, um svigrúmið, sem er til launahækkana, því að fórnarkostnaður óráðsíunnar er geigvænlegur, ekki sízt fyrir umbjóðendur verkalýðsforingjanna. 

Noregi, sem oft er vitnað til sem gósenlands að búa í, hefur hrakað varðandi efnahagslegan hreyfanleika samfellt frá 2009, og árið 2012 var EHU þar aðeins rúmlega 15 %.  Þetta er slæm staða fyrir Noreg og vitnar um slælega nýtingu mannauðsins. Síðan 2012 hafa lífskjör enda hríðfallið í Noregi vegna fallandi NOK og aukins atvinnuleysis með minnkandi umsvifum norska olíuiðnaðarins. Hagkerfi þeirra er of einsleitt og háð olíuiðnaðinum.  Þá er skattbyrðin mjög há.                                           Það væri mikill ábyrgðarhluti af aðilum vinnumarkaðarins hérlendis að fórna toppstöðu Íslands, hvað efnahagslegan hreyfanleika varðar, en taki launavísitalan eitthvert tveggja tölustafa stökk, er úti um efnahagsstöðugleikann, og þar með missum við áunnið forskot í EHU, og það er umbjóðendum verkalýðsforingjanna, sem blæðir fyrir slík axarsköpt.

Tekjudreifingin er mjög góð á Íslandi samkvæmt Eurostat, sem er hagstofa ESB.  Gini-stuðullinn mælir tekjudreifinguna á kvarðanum 0-100, þar sem við 0 eru allir á sömu launum, en við 100 fær einn öll launin.  Meðaltal Evrópusambandsríkjanna árið 2012 var 30,6, en á Íslandi 24,0, þ.e.a.s. það var 22 % meiri jöfnuður á Íslandi en í ESB.  Ísland er á mjög eftirsóknarverðum stað á Gini-kvarðanum, en aukist atvinnuleysi, t.d. vegna launahækkana, sem atvinnulífið ræður ekki við, svo að segja verði upp starfsfólki, þá mun snarast á merinni hérlendis einnig, hvað tekjujöfnuð varðar. Á að trúa því, að læmingjahegðun geri nú vart við sig, og allir marséri í halarófu fram af bjargbrúninni ?  Slík hjarðhegðun er ósæmandi í upplýstu þjóðfélagi og í upplýsingasamfélagi.

Verkalýðsforingjar hafa vitnað í miklar launahækkanir lækna og kennara til rökstuðnings tveggja stafa launahækkun fyrir umbjóðendur sína.  Halda mætti, að sú sama forysta hafi legið í dvala í bjarnarhýði, þegar þessar stéttir voru hér í verkfalli.  Hrun blasti við í heilbrigðisgeiranum og flótti úr kennarastétt.  Það var almennt viðurkennt, að koma yrði til móts við kröfur lækna, og vinnufyrirkomulagi var jafnframt breytt hjá þeim, til að almenningur fengi lágmarks læknisþjónustu hér innanlands og hjá innlendum, en ekki innfluttum, læknum.  Læknar eru tiltölulega fáir, svo að þessar hækkanir höfðu ekki skaðleg áhrif á hagkerfið. Þó hækka ríkisútgjöldin merkjanlega.  Það er hundalógík að halda því fram, að stytta verði bil félaga í verkalýðsfélögunum og lækna í launum.

Skólakerfið á við ramman reip að draga, og t.d. er lesfærni 15 ára nemenda bókaþjóðarinnar léleg samkvæmt PISA-mælingum.  Það var sátt um það að forsenda þess að lyfta kennslugæðunum væri að gera kennarastarfið eftirsóknarverðara með launahækkun. Kennarar fara vart utan í atvinnuleit, en þeir líta í kringum sig og eru víða eftirsóttir á vinnumarkaðinum. Almenn góð menntun er stór þáttur í hreyfanleika á milli stétta og EHU, sem er stórfellt hagsmunamál fyrir fjölskyldur félagsmanna verkalýðsfélaganna.                                       Að halda því fram, að nú sé rétti tíminn til að taka risastökk í launum iðnaðarmanna til að þeir fari ekki utan í atvinnuleit er mótsagnakennt, því að kaupmáttur hækkar mest með hófsamlegum launahækkunum, og hvergi í Evrópu hafa orðið viðlíka kjarabætur og á Íslandi undanfarin ár.  Hafnar eru skattalækkanir á Íslandi, en þær eru ekki í sjónmáli í Evrópu, t.d. á hinum Norðurlöndunum.  Hóf er bezt í hverjum leik.

Það er mun minni launamunur á Íslandi en víðast annars staðar, eins og Gini-kvarðinn, sem vitnað er til hér að ofan, bendir til.  Ef Gini er reiknaður án opinberra tekjujöfnunaraðgerða, fæst Gini-stuðull í mörgum EES ríkjum yfir 50, en á Íslandi er hann þá um 40.  Þetta sýnir a.m.k. 25 % meiri tekjumun í þessum EES ríkjum en á Íslandi.  Þegar verkalýðsleiðtogar segjast þurfa að elta launahækkanir hinna hæst launuðu, ættu þeir að gefa gaum að því, að launajöfnuður er hvergi meiri en á Íslandi.

Þá er jafnframt vert að gefa gaum að því, að opinberar afkomujöfnunaraðgerðir lækka Gini á Íslandi um 16 einingar eða 40 %, en í EES um 19,4 einingar eða 39 %, sem eru sambærilegar tölur.

Önnur aðferð til að leggja mat á tekjudreifingu er s.k. 80/20 aðferð.  Þá er þjóð skipt í 5 tekjuhópa og tekið hlutfall meðaltals í efsta og lægsta hópnum.  Meðaltalið samkvæmt þessari aðferð í ESB 2012 var 5,1, á Íslandi 3,2 og í Noregi 3,1.  Allt ber að sama brunni.  Tekjujöfnuður er einna mestur á Íslandi.

Þann 18. marz 2015 birti Stefán E. Stefánsson frétt í Morgunblaðinu undir fyrirsögninni,                "Minnstur ávinningur er af aukinni mentun á Íslandi".                                           Þar voru borin saman 9 lönd og kom í ljós, að launamunur fólks með einvörðungu grunnskólapróf og fólks með háskólapróf var langminnstur á Íslandi.  Þetta er hættulegt fyrir Ísland, því að það getur hæglega leitt til atgervisflótta, eins og hræðilega áberandi hefur verið með læknastéttina, þar sem fullnuma og reyndir læknar skiluðu sér ekki heim.                                          Þess vegna var óhjákvæmilegt að veita læknum ríflega launahækkun, en hún getur á engan hátt orðið fordæmisgefandi fyrir umbjóðendur verkalýðsforingjanna né aðrar stéttir. Hér að neðan er gefinn munur á árslaunum fólks með grunnskólapróf og háskólapróf í kEUR (þúsundum evra) í nokkrum löndum.  Röðin fer eftir launum háskólamanna 2013:

• Noregur:  kEUR 12 ( 92 %)
• Danmörk:  kEUR 12 ( 92 %)
• Finnland: kEUR  8 ( 62 %)
• Svíþjóð:  kEUR  7 ( 54 %)
• Bretland: kEUR 13 (100 %)
• Þýzkaland:kEUR  9 ( 69 %)
• Holland:  kEUR  7 ( 54 %)
• Ísland:   kEUR  4 ( 31 %)
• Spánn:    kEUR  8 ( 62 %)

Í svigum eru hlutföll launamunar af mesta launamun, og kemur í ljós, að launamunur grunnskólafólks og háskólafólks á Íslandi er aðeins 45 % af meðaltalinu í þessum 9 löndum.                               Þessi launamunur á Íslandi er aðeins um 19 %.  Til að sanngirni sé gætt og fólk endi með svipaðar ævitekjur, þarf téður munur a.m.k. að tvöfaldast. Að félagar í verkalýðshreyfingunni sjái ofsjónum yfir nýlegri launahækkun lækna á sér engin sanngirnisrök.   

 

 

  

     

 

  

     

 

   

Að hafa kjósendur að fíflum

Nú hefur "fjórmenningaklíkan" framið annað axarskapt strax í kjölfar alræmdra bréfaskrifta sinna til Genosse Martins Schultz, félaga í SPD - Sozialdemokratische Partei Deutschlands og forseta ESB-þingsins, og grenndarkommissarsins, en með einu bréfi, frá 13. marz 2015, varð hún sér hroðalega til minnkunar með nokkrum fullyrðingum, sem engan veginn fá staðizt um  innihald og aðdraganda bréfs Utanríkisráðherra frá 12. marz 2015, sem sent var með fullum stjórnskipulegum heimildum og var diplómatísk afturköllun á umsókn fyrri ríkisstjórnar um aðildarviðræður við ESB.

Þegar Berlaymont fer í saumana á bréfi "fjórmenningaklíkunnar" mun fara kjánahrollur um búrókratana þar við tilhugsunina um tímasóunina, sem téð umsókn hafði í för með sér fyrir báknið í Brüssel og fyrir hina agnarsmáu utanríkisþjónustu eyríkisins í norðri. Fíflagangur stjórnarandstöðunnar á Íslandi varðandi samskipti Íslands við ESB heldur þó enn áfram, og nú vill hún láta þjóðina kjósa um það, hvort halda eigi strönduðum aðildarviðræðum Össurar áfram, já eða nei. Þetta eru dæmigerð handabakavinnubrögð dómgreindarlítils fólks, sem gerir sér ekki grein fyrir, að nauðsynlegar forsendur vantar fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu um endurupptöku viðræðna, eins og nú skal greina. Hvers vegna er þessi tillaga algerlega ótæk ?:

1. Þegar Lúxemborgarinn Juncker tók við sem forseti framkvæmdastjórnar ESB í fyrra, var gefið út, að ESB mundi gera hlé á aðildarviðræðum við alla, sem hug hefðu á aðild, til ársins 2019.  Vesalings Juncker tók ekki fram, að þetta hlé ætti líka við um þá, sem héldu ESB uppi á snakki við "að kíkja í pakkann", enda er ekkert slíkt í bókum hans. Endurupptaka viðræðna um aðild er þess vegna mál næsta kjörtímabils á Íslandi, og málið gæti orðið umræðuefni í næstu Alþingiskosningum, en að kjósa um málið nú er eins ótímabært og hugsazt getur vegna ósamstöðu á Alþingi um efni spurningarinnar, vegna banns Stjórnarskrár Íslands við framsali valdheimilda til erlends ríkjasambands og vegna stöðu mála í ESB-sjálfu.  
2. Bréf Utanríkisráðherra Íslands til Utanríkisráðherra Lettlands frá 12. marz 2015 strikar út allar "kaflalokanir" Össurar og samningateymis hans með óafturkræfum hætti.  Nú er staða Íslands gagnvart ESB formlega eins og hún var fyrir 16. júlí 2009, þó að aðlögunarferlið hafi hins vegar fært mönnum heim sanninn um, að framsal fullveldis yfir fiskveiðilögsögunni og samningsaðild um flökkustofna ásamt aðild Íslands að "Common Agricultural and Fishery Policy" - grundvallarstefnu ESB um landbúnað og fiskveiðar - væri óhjákvæmilegur fylgifiskur aðildar. Af þessum sökum er spurning til þjóðarinnar á þá leið, hvort hún vilji taka upp viðræður við ESB um aðild, að þær verði leiddar til lykta og síðan kosið um niðurstöðuna, algerlega ófullnægjandi.
3. Ágúst Þór Árnason, aðjunkt við lagadeild Háskólans á Akureyri, rannsakaði umsóknarferli Íslands og aðlögunarferlið, sem fram fór í kjölfar þingsályktunar, sem kennd er við kattasmölun og samþykkt var með herkjum 16. júli 2009, komst að alveg nýrri niðurstöðu m.v. það, sem Össur Skarphéðinsson og þáverandi þingmeirihluti reyndu að halda að þjóðinni. Blekkingaleikurinn um afdrif viðræðnanna er stór ljóður á ráði Össurar, og framkoma hans við þing og þjóð er ámælisverð.        Eins og rakið er í frétt Agnesar Bragadóttur í Morgunblaðinu 20. marz 2015 með fyrirsögninni,      "ESB vill ekki semja við Ísland":              "Meginniðurstaða hans (ÁÞÁ-innsk. BJo) var sú, að ljóst væri, að það yrði ekki um neinar sérlausnir eða undanþágur að ræða fyrir Ísland, nema þá tímabundnar og klárlega engar, sem yrðu hluti af löggjöf Evrópusambandsins."                     Það er hægt að treysta því, að aðjunktinn fer ekki með neitt fleipur, og menn verða að gera sér grein fyrir því, hvað þetta þýðir fyrir hugsanlegt framhald málsins, t.d. þjóðaratkvæðagreiðslu í framtíðinni um viðræður um inngöngu Íslands í ESB.  Til að komast lengra með þær viðræður en Össuri Skarphéðinssyni tókst, verður að fella burt skilyrði Alþingis frá 2009.  Er Vinstri hreyfingin grænt framboð reiðubúin til þess ?  Hvernig stendur á því, að Katrín Jakobsdóttir lemur hausnum við steininn og lætur eins og það sé einfalt mál að halda þjóðaratkvæðagreiðslu um aðildarviðræður. Er henni stætt á því ? Þar skiptir efni spurningarinnar höfuðmáli.        Síðan hefur Agnes eftirfarandi eftir Ágústi Þór í símtali þann 19. marz 2015: "Það liggur fyrir, að það var Evrópusambandið, sem stoppaði viðræðurnar, og í þeim efnum skiptir ekki máli, hvort rætt er um aðlögunarferli eða samningaviðræður.  Þeir, sem vilja að þjóðaratkvæðagreiðsla fari fram og samningum verði lokið, verða að gera grein fyrir því, hvernig þeir ætla að ljúka samningum við ESB, sem vill ekki semja við Ísland" (með. skilyrðum Alþingis-innsk. BJo). Þetta er mergurinn málsins í sambandi við þingsályktunartillögu stjórnarandstöðunnar nú um þjóðaratkvæðagreiðslu.                        Hvers vegna lét Össur Skarphéðinsson hjá líða að útskýra fyrir þjóðinni, hvaða merkingu atburðir í Berlaymont í marz 2011 höfðu fyrir aðlögunarferlið ?  Þá urðu vatnaskil í utanríkismálum, því að þá stöðvaði ESB viðræðurnar um forræðið yfir íslenzka sjávarútveginum, en Össur fór á bak við þing og þjóð og skýrði aldrei frá raunverulegum málavöxtum.  Tæplega tveimur árum síðar, í janúar 2013, kórónaði Össur  blekkingaleikinn með því að skrökva því að þingi og þjóð, að hann hefði gert hlé á viðræðum fram yfir kosningar í apríl 2013. Hvernig gat Össur ætlazt til, að ný ríkisstjórn fengi Alþingi til að fella fyrirvara sína um aðild niður, sem hann þorði ekki að fara fram á á tímabilinu marz 2011-janúar 2013 ?   Hið rétta var, að ESB stöðvaði viðræðurnar í marz 2011 af ástæðum, sem Ágúst Þór útskýrir þinnig fyrir Agnesi: "Niðurstaða lykilmanna, sem ég ræddi við, var sú, að það væri ekki hægt að koma fram með rýniskýrsluna um sjávarútvegskaflann vegna þess, að í henni hefði verið krafa um tímasetta aðgerðaráætlun um það, hvernig Ísland ætlaði að taka upp Evrópulöggjöfina í sjávarútvegi.  Þeir vissu sem var, að viðbrögðin við slíkri kröfu gætu ekki orðið önnur en lok samningaviðræðna.  Þannig að við þær aðstæður, sem fyrir hendi voru, var klárlega ekki hægt að ljúka viðræðunum."      Þetta þýðir, svo ekki er um að villast, að fullreynt er "að kíkja í pakkann", og nú verða aðildarsinnar að stíga skrefið til fulls, breyta stjórnarskránni til að heimila fullveldisframsal, og síðan  mætti spyrja þjóðina á aðgreindum kjörseðli, hvort hún vilji hefja aðildarviðræður að nýju, en nú án skilyrða Alþingis. Þetta væri auðvitað uppgjöf fyrir ESB, þar sem auðlindir landsins væru í húfi. Af útskýringu Ágústar Þórs má jafnframt ráða, að ESB vill kappkosta að fá Ísland inn í sambandið, og það ætlar einfaldlega að bíða og sæta færis, þegar hugarfarsbreyting hafi orðið á Íslandi.  Skýrir þetta ekki ýmislegt, s.s. fyrstu viðbrögð við bréfi Utanríkisráðherra og tilvist Evrópustofu. Hagsmunamatið í Berlaymont er, að Ísland sé eftirsónarvert aðildarland, eins og reyndar Carl Bildt hélt fram, þegar "hraðferð" Íslands í faðm ESB var á teikniborði hans og Össurar.                                          
4. Jón Steinar Gunnlaugsson, lögfræðingur, áfellist mjög fyrrverandi ríkisstjórn fyrir að hafa stofnað til viðræðna við erlent ríkjasamband, sem eðli máls samkvæmt hlyti að leiða til framsals valdheimilda íslenzkra stjórnvalda, sem er óheimilt samkvæmt gildandi stjórnarskrá.  Það er bráðnauðsynlegt, að stjórnvöld landsins viðhafi rétta röð á inngönguferlinu í ESB, hvað sem öðru líður.  Eitt verður að leiða af öðru, og hér gengur ekki að gösslast bara einhvern veginn áfram, eins og svo mjög einkenndi vinnubrögð ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur.                                     Fyrst verður að ræða og framkvæma stjórnarskrárbreytingar, síðan að ræða og ákveða, hvernig á að draga ESB aftur að samningaborðinu, og að lokum á að varpa spurningu til þjóðarinnar um það í almennri atkvæðagreiðslu, hvort hún vilji, að aðlögunarferlið verði tekið upp að nýju, þegar ESB er tilbúið til þess, og ferlið leitt til lykta, sem vinstri stjórnin ekki gerði.            Í niðurlagi greinar sinnar, "Stjórnarskráin leyfir ekki aðild", skrifar Jón Steinar Gunnlaugsson: "Ástæða er til að segja nú við Alþingismenn, sérstaklega þá, sem sitja í stjórnarandstöðu:    Ef þið viljið, að Ísland hætti að vera fullvalda ríki og afhendi erlendu ríkjasambandi valdheimildir, sem núna eru í okkar eigin höndum, ættuð þið að gera fyrst tillögur um breytingar á stjórnarskránni í þessa veru.  Og hætta síðan að breyta íslenzkum rétti til samræmis við hinn erlenda rétt, þar til ljóst er orðið, að stjórnarskrá okkar leyfi aðildina.  Það gerir hún ekki nú." 

Það var einkenni á vinstri stjórninni, og það sama er uppi á teninginum hjá núverandi stjórnarandstöðu, að hún kunni ekki að vinna.  Stjórnarandstaðan kann augljóslega ekkert til verka, því að hún fer algerlega öfugt að og vinnur t.d. þjóðaratkvæðagreiðslu málið sitt með öfugum klónum, svo að slík atkvæðagreiðsla mundi verða algerlega marklaus, af því að "undirstaðan er ekki réttlig fundin".  ESB-menn í Berlaymont fylgjast náið með framvindu mála hérlendis, og mundu ekki verða hrifnir af því að fá ósk um endurupptöku viðræðna án nokkurra breytinga að Íslendinga hálfu til að gera snurðulausa inngöngu mögulega.  Þeir vita ósköp vel, að tal á Íslandi núna um endurupptöku viðræðna í Berlaymont er marklaust hjal fólksins, sem sendi þeim nýlega bréf, þar sem farið var með rangt mál og staðlausa stafi. 

 

Stjórnarandstaða gengur af göflunum

Á Alþingi í fyrra, 2014, lagði Utanríkisráðherrann, Gunnar Bragi Sveinsson, fram þingsályktunartillögu um afturköllun umsóknar um aðildarviðræður við Evrópusambandið, ESB, sem á sínum tíma var studd alræmdri þingsályktunartillögu frá 16. júlí 2009, þar sem köttum var smalað í gríð og erg að óþörfu, og annar eins grátur og gnístran tanna við samþykkt ráðamanna þjóðarinnar hefur ekki heyrzt síðan á Kópavogsfundinum 1662, er ráðamenn landsins voru neyddir undir fallbyssukjöftum danskra herskipa að sverja Danakonungi einvaldseið yfir Íslandi.

Stjórnarandstaðan kom á þinginu 2014 í veg fyrir þinglega afgreiðslu þessarar þingsályktunartillögu með aðferðum, sem ekki geisla sérstaklega af virðingu fyrir málefnalegri umfjöllun og að leyfa mönnum síðan að greiða atkvæði til að útkljá deilumál.  Mannvitsbrekkur stjórnarandstöðunnar bulla nú hver í kapp við aðra um, að þar sem tillaga Gunnars Braga hafi ekki hlotið samþykki þingsins, þá sé þingsályktunin, sem kennd er við kattasmölun 2009, enn í fullu gildi. Þetta er alveg út í hött, því að þingsályktunartillaga meirihluta fyrir Alþingiskosningar getur ekki bundið hendur nýs meirihluta eftir Alþingiskosningar.  Sjá allir, hversu ólýðræðislegt það væri.  

Bullustampar stjórnarandstöðunnar hafa nú staðfest heimsku sína með því að halda þessu sama fram í bréfi til forseta þings Evrópusambandsins, Martin Schultz,sjá viðhengi með þessu bloggi.  Slík framganga er einsdæmi í þingsögunni og sýnir, hvers konar rumpulýður nú vermir bekki stjórnarandstöðu á Íslandi.

12. marz 2015 kom Utanríkisráðherra stjórnarandstöðunni í opna skjöldu með því að senda bréf til formanns Ráðherraráðs Evrópu, Utanríkisráðherra Lettlands, og afrit til framkvæmdastjóra ESB, sem fer með grenndarmálefni ESB, en ESB hefur stöðvað aðlögunarferli allra hugsanlegra umsækjenda til ársins 2019. Kjarni bréfsins er þannig:

 

„The Government of Iceland has no intentions to resume accession talks. Furthermore, any commitments made by the previous Government in the accession talks are superseded by the present policy. In light of the above it remains the firm position of the Government that Iceland should not be regarded as a candidate country for EU membership and considers it appropriate that the EU adjust its working procedures accordingly.“

Í þessum texta kemur ekkert fram, sem lýðum var ekki ljóst áður, en fyrri afstaða er þarna formlega staðfest gagnvart ESB.  Allar skuldbindingar, sem fyrri ríkisstjórn tók á sig í aðlögunarferlinu að ESB, eru afturkallaðar, þannig að umsóknin er færð á byrjunarreit, eins og Össur & Co. hefðu aldrei verið á þönum á milli Reykjavíkur og Brüssel með ærnum tilkostnaði.  Allir lokaðir samningskaflar eru þar með opnaðir aftur. Ennfremur leiðir af texta bréfsins, að hyggist framtíðarríkisstjórn sækja um inngöngu, verður að senda nýja umsókn til Berlaymont.  Þetta er kurteisleg afturköllun umsóknar í anda þjálfaðra diplómata. Það á sér samt engin stefnubreyting stað hjá ríkisstjórninni með þessum texta, heldur eru stjórnarflokkarnir einvörðungu að standa við samþykktir Landsfundar og Flokksþings síns í aðdraganda kosninganna vorið 2013, t.d. þessa frá Landsfundi Sjálfstæðisflokksins:  

"Áréttað er, að aðildarviðræðum við ESB verði hætt og þær ekki teknar upp aftur, nema að undangenginni þjóðaratkvæðagreiðslu."

Mikið hefur verið reynt að afflytja þennan skýra og hnitmiðaða texta með því að halda því fram, að Landsfundur hafi ekkert viljað gera án þjóðaratkvæðagreiðslu, þ.e. að kjósa skyldi um framhaldið, þó að ekki væri ætlunin að fara inn.  Það er alrangt. Landsfundurinn tók af skarið um að hætta þessum viðræðum, eins og nú hefur verið gert formlega með bréfi Utanríkisráðherra 12. marz 2015, en flokkurinn mundi á hinn bóginn ekki samþykkja áframhaldandi eða nýjar viðræður um aðild, nema þjóðin gæfi beinlínis til þess heimild.  Hafi frambjóðendur flokksins, t.d. á framboðsfundum, sagzt vilja halda þjóðaratkvæðagreiðslu um það, hvort viðræðunum, sem sigldu í strand í marz 2011, skyldi fram halda, verða þeir að útskýra fyrir kjósendum fyrir næstu kosningar, hvað fyrir þeim vakti með því, en Ríkisstjórnin hefur með téðu bréfi framfylgt samþykktum beggja stjórnarflokkanna, og það er mergurinn málsins.  Hér má bæta því við, að ESB er ekki til viðtals um inngöngu nýrra ríkja fyrr en 2019, þannig að þjóðaratkvæðagreiðsla á þessu kjörtímabili um það, hvort taka eigi upp þráðinn, þar sem frá var horfið í marz 2011, er fullkomlega marklaus og sóun almannafjár.

Stjórnarandstaðan hefur þyrlað upp miklu moldviðri með kolrangri túlkun á stjórnskipulegu gildi þingsályktunartillagna.  Hún hefur gert sig að athlægi ekki aðeins á Íslandi, heldur einnig á vettvangi ESB-þingsins og í höfuðstöðvum ESB í Berlaymont-byggingunni í Brüssel með því að halda því fram, að þingsályktunin frá 16. júlí 2009 standi óhögguð þar til nýtt þing ógildi hana með annarri samþykkt.  Þessi túlkun stríðir gegn heilbrigðri skynsemi, því að þar með væri verið að virða vilja kjósenda í nýjum Alþingiskosningum að vettugi. Lögfræðilega stendur þessi túlkun Árna Páls, Katrínar Jakobsdóttur og hinna á brauðfótum, eins og stjórnlagaprófessorinn Björg Thorarensen hefur gert ítarlega grein fyrir, enda hefur sá skilningur aldrei áður verið viðraður, og  enginn stjórnlagafræðingur, svo að vitað sé, hefur fengizt til að taka undir með mannvitsbrekkunum, sem skrifuðu undir bréfið til ESB með þessari túlkun sinni, og mun skömm þeirra lengi uppi verða, en téð bréfsómynd er í viðhengi með þessari færslu:

1. Fyrsta villan hjá dvergunum fjórum er að segja, að engin þjóðaratkvæðagreiðsla hafi verið haldin sem undanfari bréfs Utanríkisráðherra til ESB.  Í ESB er engin sérstök hefð fyrir þjóðaratkvæðagreiðslum, og þeir láta yfirleitt greiða aftur atkvæði, ef niðurstaðan er þeim ekki að skapi.  Efnisatriði bréfs Utanríkisráðherra voru ákveðin í samvinnu við ESB-forystuna til að réttur skilningur kæmist kurteislega til skila.  Textinn er þess vegna gaumgæfður, en ekki flaustursverk, eins og gösslarar vinstri flokkanna gerðu sig ósjaldan seka um á síðasta kjörtímabili.                    Hvað á að spyrja um í þjóðaratkvæðagreiðslu ?  Aðlögunarviðræðurnar stöðvuðust í marz 2011 á skilyrðum Alþingis.  Á þá að spyrja: Vilt þú, að ríkisstjórnin reyni að loka þeim 4 köflum, sem eftir eru gagnvart ESB, án nokkurra skilyrða frá Alþingi ?  Augljóslega geta núverandi stjórnarflokkar ekki sopið þennan kaleik, þó að Árni Páll, Guðmundur Steingrímsson o.fl. gætu það líklega, en það yrði þeirra pólitíski banabiti að samþykkja hina sameiginlegu fiskveiðistjórnunarstefnu fyrir hönd Íslands.  Enginn stjórnmálamaður, sem hvatt hefur til viðræðna við ESB, þrátt fyrir allar viðvaranir andstæðinganna, mun eiga sér viðreisnar von á Íslandi, þegar komið verður heim frá Brüssel með skjal, sem felur í sér gróft stjórnarskrárbrot og afsal forræðis yfir efnahagslögsögu landsins og afsal samninga um flökkustofna í hendur Framkvæmdastjórnar ESB.  Slíkum "samningamönnum" verður við heimkomuna mætt með gljáfægðum fallstykkjum, sem ekki verða hlaðin púðurskotum, heldur verða fallbyssukjaftarnir í láréttri stöðu og hleypt af með samræmdum hætti, svo að ekki þarf um að binda.   
2. Það er látið í bréfinu, eins og núverandi stjórnvöld séu bundin af þingsályktuninni frá 16. júlí 2009.  Það er með ólíkindum, hvernig höfundar bréfsins umgangast heilbrigða skynsemi, þinglegar hefðir á Íslandi og stjórnlagalegar staðreyndir.  Hvaða stjórnlagafræðingur, sem ESB leitar ráðgjafar hjá um þetta atriði, mun votta, að það er fjarri lagi að ályktun þings frá 2009 bindi hendur núverandi ríkisstjórnar, sem mynduð var eftir kosningar árið 2013, þar sem fyrri stjórnarflokkum var kastað út í hafsauga og báðir núverandi stjórnarflokkar voru með algerlega öndverða stefnu við téða þingsályktun, þ.e. að binda endi á umsóknarferlið.  Það er rökleysa, að með bréfi Utanríkisráðherra sé þingræðið hunzað.  Þingsályktun er viljayfirlýsing starfandi þings, sem viðkomandi ríkisstjórn er pólitískt skuldbundin að fylgja eftir, en þingsályktun hefur enga lagalega kvöð í för með sér, sem flutzt geti til næsta þings og næstu ríkisstjórnar fram yfir kosningar aðrar en þær að gefa þinginu skýrslu um stöðu ólokinna og lokinna mála, sem þingsályktanirnar fjölluðu um.  Þessari blekkingu hafa mannvitsbrekkurnar beitt bæði innan lands og utan undanfarið og orðið sér til stórskammar fyrir vikið. Að fara á flot með aðra eins dómadags vitleysu bæði innanlands og utan vitnar bezt um vitsmunastig þeirra, sem undirrituðu bréfið. 
3. Þá segja formennirnir í hinu fordæmalausa bréfi, að ríkisstjórnin hafi framið brot á þingskaparlögum með því að bera bréfið ekki upp í Utanríkismálanefnd Alþingis.  Þeir skjóta sig í leiðinni í fótinn með því að segja, að það sé áskilið um allar stefnubreytingar.  Það er einmitt mergurinn málsins, að ríkisstjórnin er í engu að breyta stefnu sinni né þingmeirihlutans með bréfinu, sem er einvörðungu árétting á stjórnarsáttmálanum.  Þingsályktunin frá 16. júlí 2009, sem reyndar var ónauðsynleg umsóknarinnar vegna, glataði algerlega gildi sínu í Alþingiskosningunum í apríl 2013, af því að þá höfnuðu kjósendur fyrri stjórnarflokkum algerlega og kusu aðra flokka til valda, sem voru á öndverðum meiði við téða þingsályktun.  Að formennirnir skuli ekki skilja þetta, heldur vaða beint út í fenið með bréflega útgáfu á skilningsleysi sínu, vitnar um fullkomið dómgreindarleysi þeirra allra.                                               Hafi fólk haldið, að þeir væru stjórntækir, ætti enginn lengur að velkjast í vafa um, að svo er ekki, og þeir eru með bréfinu líka búnir að brjóta allar brýr að baki sér í Brüssel, þar sem þeir hafa nú stimplað sig kjána, enda var hitt bréfið samið með vitund ESB-manna í Brüssel.  Fyrir það hefur hinn kjaftgleiði formaður Samfylkingar farið gjörsamlega af hjörunum, og er greinilega í lélegu andlegu jafnvægi, prestssonurinn, því að hann ýjaði að landráðum í þessu sambandi. Ýmsum ofbýður ruddaorðbragð mannsins, og nú hefur hann fengið mótframboð í annars mjög dauflegum stjórnmálaflokki.        

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Bréf stj. andst. til ESB marz 2015

Tólf rökleysur aðildarsinna - framhald

Í síðustu vefgrein var fjallað um fyrstu 6 rökleysur aðildarsinna fyrir inngöngu í Evrópusambandið - ESB, sem þeir hafa birt sem heilsíðuauglýsingu í dagblöðum dag eftir dag.  Í fyrstu 6 "röksemdunum" stóð ekki steinn yfir steini; nú skal kanna, hvort hinar 6 seinni eru bragglegri:

7. "Áherzla á lítil menningarsvæði -  Lítil málsvæði hafa fengið stuðning, og miklum fjármunum er varið til þess að þýða bækur frá smáþjóðum yfir á önnur mál og öfugt."                              Það er nú að seilast um hurð til lokunnar að ætla inn á gafl í Berlaymont til að fá íslenzkar bækur útgefnar í Evrópu eða þýðingar útgefnar á Íslandi.             Þetta heitir að skrapa botninn í leit eftir rökum fyrir aðild.

8. "Mikilvæg áhrif á Evrópuþingi - Á Evrópuþinginu sitja nú um 750 þingmenn.  Enginn þeirra kemur frá Íslandi.  Við inngöngu fengju Íslendingar 6 þingsæti eða tæplega 1 % þingmanna."              Það eru greinilega brandarakarlar og -kerlingar, sem samið hafa þessar rökleysur, og reyndar er vandséð, hver þeirra nær botninum.  Það má hverju barni ljóst vera, að þessi þingmennska á ESB-þinginu, jafnvel þó að þangað veldust vanir málþæfendur af Alþingi, mundi alls engu skila fyrir hagsmuni Íslands, og aðeins hafa í för með sér kostnað fyrir ríkissjóð Íslands.  Oft veltir lítil þúfa þungu hlassi, en það getur þó ekki átt við um 1 % þingmanna á ESB-þingi ofan af Íslandi.            Til að þetta séu rök, sem hægt er að taka alvarlega, þarf að sýna a.m.k. dæmi um, að slíkt hafi gerzt.

9. "Íslendingar halda öllum sínum auðlindum og fullum yfirráðum yfir þeim. - Engin erlend þjóð fengi rétt til þess að veiða við Ísland við inngöngu Íslands í ESB, og fiskveiðistjórnunarkerfið yrði samkvæmt ákvörðun Íslendinga."                                         Hér eru ósvífnar fullyrðingar bornar á borð fyrir landsmenn, sem ekki standast miðað við almenna þekkingu, sem fyrir hendi er um hina sameiginlegu fiskveiðistjórnunarstefnu ESB- "CAP-Common Agricultural and Fishery Policy of EU".  Þetta var krafa Íslendinga í aðlögunarviðræðunum við ESB, en þær strönduðu fyrir 4 árum á því, að ESB gat ekki fallizt á, að Íslendingar brytu þannig niður sameiginlega fiskveiðistefnu sambandsins, sem ásamt landbúnaðarstefnunni er einn af hyrningarsteinum ESB.                                                  Hér fara aðildarsinnar fram með óskhyggju, sem í ljósi sögunnar er hrein blekkingarstarfsemi, og sumir mundu segja þetta lygar af ómerkilegasta tagi.  Sýnir þetta, hversu málstaður aðildarsinna er ofboðslega lélegur, og hversu lélegir pappírar og hreinræktaðir skýjaglópar þeir sjálfir eru. 

10. "Ný tækifæri í landbúnaði - Svíar og Finnar fengu samþykkt að styrkja má landbúnað norðan 62. breiddargráðu meira en almennt gerist innan sambandsins.  Sama myndi gilda á Íslandi.  Reynsla nágrannalandanna er, að inngangan hefur jákvæð áhrif, bæði fyrir bændur og neytendur."           Þessi fullyrðing um jákvæða reynslu framleiðenda og neytenda landbúnaðarvara af ESB orkar mjög tvímælis.  Bændum er borgað fyrir það, sem þeir framleiða ekki, og er slíkt eins óheilbrigt og hugsazt getur í heimi, þar sem hungursneið er vandamál um 2 milljarða manna.  Tíð eru mótmæli bænda, t.d. í Frakklandi, gegn landbúnaðarstefnunni, þar sem þeir hafa sturtað úr vögnum sínum og úðað úr mykjudreifurum framan við stjórnarbyggingar.  Neytendur mega búa við tollvernd landbúnaðar gagnvart ríkjum utan ESB, og bitnar það á neytendum hérlendis, eins og Jón Gerald Sullenberger í Kosti hefur bent á, t.d. varðandi frosið brokkolí frá BNA.  Tæpur helmingur af fjárlögum ESB fer til landbúnaðarins, en megnið lendir hjá stórbændum.  Í íslenzkum dýrastofnum eru fólgin verðmæti, sem ástæða er til að varðveita.                               Aðalatriðið við rýmri innflutning landbúnaðarvara er, að íslenzkir bændur fái að sitja við sama borð og kollegar þeirra erlendis.  Þetta þýðir, að ekki á að leyfa innflutning á vörum, sem eru miklu rýrari að gæðum en innlendar samkeppnisvörur m.t.t. eiturefna, sýklalyfja, tilbúins áburðar o.þ.h., því að hollustan á að vera í fyrirrúmi.   

11. "Sterkara Ísland - Á Íslandi borgum við margfalda vexti á við fólk í nágrannalöndunum.  Vaxtaálag á lán vegna krónunnar er allt að 4,5 %.  Umframvaxtakostnaður þjóðarinnar er yfir 200 milljarðar á ári, sem er um 2 milljónir króna á hvert heimili.  Ríkissjóður greiðir um þrefalt hærri vexti en hann þyrfti miðað við kjör Grikkja."                                         Hér er snara nefnd í hengds manns húsi, þar sem kjör Grikkja eru borin saman við kjör Íslendinga.  Grikkir eru gjaldþrota í raun, hafa of litla greiðslugetu og eru rúnir lánstrausti eftir vist sína á evru-svæðinu.  Höfundur þessarar röksemdar getur þess ekki, að Evru-bankinn stendur um þessar mundir í mikilli baráttu við verðhjöðnun, og þess vegna eru millibankavextir neikvæðir á evrusvæðinu, og sparifjáreigendur fá enga ávöxtun. Evrusvæðið er með öðrum orðum helsjúkt, efnahagslega, en t.d. hvorki Bretar né Svíar með sína eigin gjaldmiðla eiga við sambærilegan hrörnunarsjúkdóm að stríða í sínum hagkerfum. Hér á landi eru vextir Seðlabankans raunar óeðlilega háir að flestra mati, þ.e. röksemdir Peningastefnunefndar að halda þurfi vöxtum uppi vegna óvissu í kjaradeilum eru mjög vafasamar, og fáir eru sammála henni.  Það er skrýtið ástand bæði á evru-svæðinu og á Íslandi, sem veldur þessum mikla vaxtamun.                                   Á vaxtastiginu eru tvær hliðar, og snýr önnur að sparendum og hin að lántakendum.  Fáar þjóðir búa við eins háa eiginfjármyndun og Íslendingar, og stafar það af óvenju almennu eignarhaldi fjölskyldna á íbúðunum, þar sem þær búa, og almennt háum lífeyrissparnaði á Íslandi. 

12. "Þjóð meðal þjóða - Líklegt er, að smæð þjóðarinnar verði okkur styrkur, ásamt með því, að við erum að semja við margar hefðbundnar vinaþjóðir.  Til slíkra viðræðna hlýtur þjóðin að ganga sannfærð um það að reyna að ná fram hinu bezta, en jafnframt tilbúin til þess að hverfa frá þeirri leiðinni, ef niðurstaðan er ekki þolanleg. " O, sancta Simplicitas", sögðu Rómverjar - ó, heilaga einfeldni - er eiginlega allt, sem hægt er að taka sér í munn eftir lestur svo einfeldningslegs texta.          Eru menn búnir að gleyma öllum þvingunaraðgerðunum, sem hafðar voru í frammi að hálfu "vina okkar" í Evrópusambandinu í Icesave-deilunum, töfunum hjá AGS fyrir tilverknað ESB-ríkja, og síðast en ekki sízt málatilbúnaðinum gegn Íslandi fyrir EFTA-dómstólinum, þar sem Íslendingar höfðu loks fullnaðarsigur ?       Höfundur þessarar "röksemdar" horfir framhjá grundvallaratriðinu í sambandi við samninga við ESB, að búið er að láta reyna á samningsvilja Berlaymont í aðlögunarviðræðum.  Það gerðist í marz árið 2011, fyrir réttum 4 árum, eins og Jón Bjarnason, fyrrverandi sjávarútvegsráðherra, getur staðfest.  Þá steytti viðræðurnar á skeri - raunverulega slitnaði upp úr þeim árið 2011 vegna þess, að ESB féllst ekki á skilyrði Alþingis um sjávarútvegsmál, landbúnaðarmál og málefni búfjársjúkdómavarna, en  Össur, umsóknarráðherra, neitaði að horfast í augu við sannleikann, sem var sá, að viðræðurnar höfðu verið með öllu árangurslausar, þó að köflum væri lokað, þar sem Ísland þegar hafði aðlagað sig stjórnkerfi ESB með aðild sinni að EES.                                            Þáverandi ríkisstjórn skorti hugrekki til að tjá Alþingi og þjóðinni sannleikann þá, og þess vegna heldur þessi bölvaði skrípaleikur áfram, eins og afturganga, sem gengur ljósum logum, þegar menn þurfa í raun og veru að snúa sér að alvöru viðfangsefnum. 

Hjörleifur Guttormsson, náttúrufræðingur, ritaði grein um þingsályktun fyrra þings frá 16. júlí 2009 og bréf Utanríkisráðherra til ESB 12. marz 2015.  Í greininni gætir meiri skarpskyggni en orðið hefur vart hjá núverandi forystu Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs - VG - í ESB-málum frá 2009, og hægt er að taka undir hvert orð greinarinnar.       Í niðurlagi hennar segir á þessa leið:

"Ætla verður, að sá meirihluti landsmanna, sem um árabil hefur lýst sig andvígan aðild að Evrópusambandinu, fagni því, að endi sé loks bundinn á þetta öfugsnúna umsóknarferli.  Sama gildir væntanlega um þingmenn flokka, eins og VG, sem hefur, þrátt fyrir allt, sem á undan er gengið, enn á stefnuskrá sinni, að hag Íslands sé bezt  borgið utan ESB.  Með tilkynningu ríkisstjórnarinnar er stigið réttmætt og mikilvægt skref, en síðan er það allra réttur að reyna að vinna annarri stefnu fylgi í framtíðinni."

Framferði formanns VG varðandi afstöðuna til ESB ber vott um tækifærismennsku og ábyrgðarleysi, sem er ólíðandi í svo afdrifaríku máli.  Í stað þess að hengja hatt sinn á Evrópusnaga Samfylkingar væri henni nær að gefa gaum að ádrepu Hjörleifs Guttormssonar, "Ísland skorið niður úr ESB-snörunni", og væri þá nokkur von til, að hún hætti að haga sér eins og kjáni, þegar samband Íslands við ESB ber á góma.  Slagtog með ómerkinginum Árna Páli Árnasyni, sem sakar forsætisráðherra landsins um "landráð" fyrir samráð við ESB um efnistök í bréfi Utanríkisráðherra til ESB, 12. marz 2015, verður Katrínu Jakobsdóttur aldrei til framdráttar.      

        

 

 

 

Tólf rök gegn aðild Íslands að ESB

Viðreisnarstjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks, 1959-1971, leysti landið úr fjötrum haftabúskapar, sem hafði þá verið við lýði í 3 áratugi síðan í Kreppunni miklu og leitt til ormagryfju sérhagsmuna, sem allir þáverandi stjórnmálaflokkar höfðu tekið þátt í.  Ríkisvaldið var þá notað til að hygla hlöðukálfum stjórnmálaflokkanna með innflutningsleyfum, hagstæðum gjaldeyri og öðru, sem almenningur hafði að öðru jöfnu ekki aðgang að.  Sjálfstæðisflokkur og Alþýðuflokkur sáu sér leik á borði að afnema innflutningshöftin með einu pennastriki, og stendur nokkur ljómi af henni fyrir það ásamt ýmsum öðrum brautryðjendaverkum.

Að mörgu leyti hófst framfarasókn landsmanna að nýju með Viðreisnarstjórninni, og þess vegna er fremur bjart yfir þessari ríkisstjórn í endurminningunni.  Líklega hafa stuðningsmenn aðildar Íslands að Evrópusambandinu haft þetta í huga, þegar þeir völdu samtökum sínum nafnið Viðreisn, en í samhengi við ESB getur þessi nafngift hins vegar aðeins minnt á viðreisn erlends valds á Íslandi, en það var við lýði í mismiklum mæli frá samþykkt Alþingis á Gamla sáttmála við Hákon, gamla, 1262, til 1. desember 1918, með gildistöku Fullveldissamnings Alþingis við Danakóng og danska þingið, eða í 656 ár. 

Um nokkra hríð hefur Viðreisn, þessi, birt heilsíðuauglýsingu í blöðum landsins með yfirskriftinnu, "Evrópusambandið - Tólf góð rök með aðild Íslands !".       Það er ástæða til að kanna, hvort Viðreisn hafi nú fundið Stóra-Sannleik, hversu góð rök þetta eru, þegar grannt er skoðað:

1. "Stjórnmálastöðugleiki - Smáþjóð verður að eiga bandamenn, þegar hún lendir í vanda."  Þetta er kynleg framsetning, og helzt virðist, að boðskapurinn sé sá, að bandamennirnir eigi að koma á stjórnmálastöðugleika. Undirlægjuháttur og metnaðarleysi fyrir hönd sjálfstæðrar þjóðar skín úr þessu, en er einmitt einkennandi fyrir þá, sem kalla framsal fullveldis til Brüssel að deila fullveldi þjóðarinnar með tæplega 30 öðrum þjóðum og sumum þeirra margfalt stærri.  Þetta eru algerlega metnaðarlaus rök, og eiginlega óskiljanleg.
2. "Efnahagsstöðugleiki - Stöðugt efnahagsumhverfi og trú viðskiptalanda á Íslandi eru forsendur þess, að þjóðin geti byggt upp atvinnulíf.  Gengissveiflur ógna fyrirtækjum og einstaklingum."  Sá, sem hefur samið þetta, hefur verið með bundið fyrir bæði augu og eyrnatappa í eyrum í sögutímum á skólagöngu sinni og í fréttatímum frá Hruni a.m.k.  Hraðari uppbygging atvinnulífs hefur orðið á Íslandi frá dögum Heimastjórnar 1904 en í nokkru öðru landi Evrópu.  Þetta hefur að sjálfsögðu leitt til mestu kjarabyltingar, sem um getur í Evrópu, og var VLF/íb. árið 2013 16 % yfir meðaltali í ESB, og Ísland var þá í 11. sæti af 37 Evrópulöndum, og hefur áreiðanlega hækkað sig á þessa mælikvarða árið 2015, og hvergi hefur raunkjarabót almennings orðið meiri í Evrópu en á Íslandi síðan þá.  Þessum góða árangri er hægt að spilla til langframa með því að keyra atvinnulífið í þrot með vinnustöðvunum og óraunhæfum kjarakröfum stórra hópa, en aðild að ESB mundi engu breyta um stefnu verkalýðsfélaganna.  Um þessar mundir er það evran, sem skapar gengisóstöðugleika, því að fjármagnseigendur flýja nú evruna og sprengja upp gengi CHF og USD.  Reynslan er ólygnust um, að klisjan um efnahagsstöðugleika innan ESB eru öfugmæli.
3. "Bein áhrif á alþjóðamál - Með inngöngu kæmu Íslendingar að setningu fjölmargra laga og reglugerða, sem hafa áhrif á Íslandi um langa framtíð.  Fulltrúar smáþjóða hafa mikil áhrif."   ESB er ríkjasamband um 500 milljóna manna, sem er um 1515 faldur mannfjöldi á Íslandi.  ESB er ekki lengur bandalag ríkja, þar sem fulltrúar allra hafa sama atkvæðavægi.  Þessu er búið að breyta, stórþjóðunum í vil.  Yfir því kvarta nú hástöfum fámennari þjóðir á borð við Svía, sem telja á hlut sinn gengið, en þetta er eðlileg þróun innan ríkjasambands, sem þegar hefur nokkur einkenni sambandsríkis.  Fulltrúar Íslands yrðu ofurliði bornir í öllum ágreiningsmálum, nema þeir gætu myndað bandalög frá einu máli til annars, en það væri fífldirfska að eiga alla helztu hagsmuni landsins undir slíku, og aðeins spilafíklar mundu veðja á slíkt.  Í raun kallar varðstaða um hagsmuni Íslands á varðstöðu um fullveldið, sem er okkar beittasta vopn.
4. "ESB er hagsmunasamband ríkja - Samræming laga og reglna er grunnur að frjálsum og opnum markaði 28 fullvalda ríkja.  Danir hafa verið í Evrópusambandinu í tæplega 40 ár og halda hnarreistir fullveldi sínu."  Það á ekki að hafa farið framhjá neinum manni, að Ísland er aðili að Innri markaði EES, sem spannar landsvæði ESB og EFTA-ríkjanna, nema Sviss, sem ekki gengu í ESB.  Sviss hefur einnig aðgang að þessum markaði með tvíhliða samningum. Mörgum hérlendis þykir nóg um allar tilskipanirnar og reglurnar, sem talin er þörf á að leiða í lög hér út af þessari aðild.  Nýlegt dæmi er "Eldsneytishneykslið", sem gerð var grein fyrir í vorhefti tímaritsins Þjóðmála 2015.  Þar var um að ræða, rétt eina ferðina, mjög slæma stjórnsýslu að hálfu Steingríms J. Sigfússonar, þáverandi fjármálaráðherra, sem hefur í för með sér yfir eins milljarðs kr útgjaldaauka á ári fyrir bíleigendur, getur valdið tjóni á bénsínvélum, hefur neikvæð áhrif á umhverfið og var algerlega þarflaust að innleiða á Íslandi.  Reglugerðafargan báknsins í Berlaymont sætir æ harðari gagnrýni, því að það er tekið að vinna gegn samkeppnihæfni aðildarlandanna út á við, sem er í andstöðu við upphafleg markmið.
5. "Góð grunngildi - Friður, frelsi, mannréttindi, jafnrétti og umhverfisvernd eru meðal grunngilda sambandsins.  Með aðild taka Íslendingar þátt í því að vernda þessi gildi í allri Evrópu."  "Un fault cultiver son Jardin", skrifaði Voltaire, eða maður á að rækta garðinn sinn.  Íslendingar halda öll þessi gildi í heiðri, og aðild að ESB mundi engu breyta um það til eða frá fyrir einn eða neinn, innan eða utan ESB.  Það er fjarstæðukennt að nota þetta sem rök fyrir aðild Íslands að ESB, og vitnar um rökþrot aðildarsinna. 
6. "Styrkari samningsstaða út á við - Evrópusambandið hefur gert fjölmarga alþjóðasamninga og hefur á að skipa sérfræðingum á öllum sviðum alþjóðamála.  Íslendingar verða í liði með færustu sérfræðingum heims."  Hér er ekki skafið utan af órökstuddum fullyrðingum, en sannleikurinn er sá, að samningsstaða Íslands út á við verður engin, því að ESB yfirtekur samninga landsins við önnur ríki.  Þannig mun Ísland aðeins verða aðili að milliríkjasamningum um deilistofna í lögsögu Íslands með Brüssel sem millilið.  Engin ástæða er til að ímynda sér, að ESB muni söðla um við aðild Íslands varðandi það, hversu mikið á að koma í hlut Íslands af makríl, svo að dæmi sé tekið.  Að reiða sig á slíkt væri glópska.  Að telja forræði Brüssel yfir hagsmunamálum Íslands í milliríkjasamningum vera góð rök fyrir aðild Íslands er hreinræktuð heimska. 

Seinni 6 rökleysunum verða gerð skil síðar.

Nú hefur utanríkisráðherra sent bréf til formanns ráðherraráðsins og til stækkunarteymis ESB í nafni ríkisstjórnar Íslands um það, að hann óski eftir því, að Ísland verði tekið af skrá um umsóknarríki. Þetta þýðir, að núverandi ríkisstjórn Íslands er hætt við ferlið, sem ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur hóf með svipaðri bréfasendingu með stuðningi í furðuþingsályktun frá 16. júlí 2009, þar sem fjölmargir þáverandi stjórnarliðar gáfu í skyn, að þeir væru andvígir inngöngu Íslands í ESB og mundu greiða atkvæði gegn henni, ef málið kæmist á það stig.

Því miður blekkti þáverandi utanríkisráðherra fulltrúa ESB til að trúa því, að hér væri alvöru aðildarumsókn á ferðinni, þar sem hugur fylgdi máli, eins og fulltrúar ESB geta vænzt. Það var ekki fyrr en árið 2011, þegar Jón Bjarnason, þáverandi sjávarútvegsráðherra á vegum VG, hóf bein samskipti við ESB út af köflum sjávarútvegsmála, landbúnaðarmála og búfjársjúkdómavarna, að ESB var leiddur sannleikurinn fyrir sjónir um, að umsóknin var skrípaleikur.  Þá neitaði ESB að halda viðræðum áfram, en Össur Skarphéðinsson, þáverandi utanríkisráðherra, heyktist á að gera Utanríkismálanefnd Alþingis grein fyrir þessari stöðvun viðræðnanna, og aftur brást Össur algerlega skyldu sinni gagnvart Alþingi, er hann tilkynnti ríkisstjórninni í janúar 2013, að hann hefði gert hlé á viðræðum. Fyrir það að segja sannleikann í Brüssel var Jóni Bjarnasyni vikið úr ríkisstjórninni og Steingrímur J. Sigfússon gerður að ofurráðherra.  Þó að hann bukkaði sig og beygði í Berlaymont, hnikaðist hið strandaða umsóknarfley ekki af strandstað, enda var haffærniskírteini þess falsað, er því var hleypt af stokkunum sumarið 2009. 

Þessar stefnubreytingar og fráhvarf frá þingsályktun frá 16. júlí 2009 bar fyrri ríkisstjórn að tilkynna Alþingi, en því var sleppt af "taktískum" ástæðum til að gera umsóknina ekki að kosningamáli í Alþingiskosningum vorið 2013.  Núverandi ríkisstjórn er á engan hátt  bundin af þingsályktun fyrra þings og ber enga ábyrgð á mistökum fyrri ríkisstjórnar, sem fólust í að fara á flot með þetta mál á grundvelli hrossakaupa stjórnarflokkanna 2009, þar sem VG fékk að fækka virkjanakostum Rammaáætlunar gegn því, að Samf fengi að senda til ESB umsókn um aðildarviðræður. Stjórnarandstaðan bítur nú hausinn af skömminni með því að senda barnalegt bréf til framkvæmdastjórnar ESB þess efnis, að ríkisstjórnin hafi ekki stjórnskipulega heimild til að genga gegn fíflagangi fyrra þings frá 16. júlí 2009. Lögfræðilega er þetta þvættingur, og í fyrra beitti þessi sama stjórnarandstaða meirihlutann á Alþingi ofbeldi og hindraði hann með málþófi í að samþykkja þingsályktun um afturköllun umsóknar Össurar & Co.  Það er ekki öll vitleysan eins, en eitt er víst, að þjóðin kann ekki að meta fullkomlega ómálefnaleg vinnubrögð núverandi stjórnarandstöðu á Alþingi, enda kvarnast stöðugt utan af fylgi Kvislinganna.   

Núverandi ríkisstjórnarflokkar gengu báðir með kýrskýra stefnu til kosninga 2013 um að afturkalla aðildarumsóknina og að taka ekki aftur upp aðildarviðræður án undangengis samþykkis fyrir því í þjóðaratkvæðagreiðslu.  Samhliða næstu Alþingiskosningum væri hægt að greiða atkvæði um slíkt, og mundi þá næsta ríkisstjórnarmyndun taka mið af niðurstöðunni.  Ef stjórnarandstaðan meinar eitthvað með núverandi belgingi um, að farið hafi verið á bak við Alþingi í þessu máli, þá leggur hún einfaldlega fram vantrauststillögu á Utanríkisráðherrann og lætur þannig reyna á þinglegan stuðning við hann í stað innantóms gaspurs og hótana um að setja störf Alþingis í uppnám. Stöðug upphlaup stjórnarandstöðunnar eru leiðigjörn og engan veginn til þess fallin að auka veg hennar.  Að taka mál meirihlutans í gíslingu með undirmálsþvaðri er með öllu ólíðandi og á ekkert skylt við þingræði.       

Landnýting í brennidepli

Íbúum landsins fjölgar talsvert, ferðamannafjöldinn slagar upp í 1,5 milljón manns á ári, en er nokkuð ójafnt dreifður yfir landið enn, skógrækt er vaxandi og arðbær atvinnugrein, sem ekki nær að anna eftirspurn frá málmiðnaðinum, og endurheimt votlendis mundi draga úr koltvíildislosun, landbúnaðurinn virðist geta afsett erlendis á viðunandi verði allt, sem hann getur framleitt, og ekki er torgað innanlands, og þörfin fyrir raforku og flutninga á rafmagni um landið vex mikið, að ógleymdri þörfinni á nýjum brúm og nýjum eða bættum vegum. 

Allt kallar þetta á auknar landnytjar, sem munu breyta ásýnd landsins töluvert.  Sitt sýnist hverjum um það, hversu miklu má breyta til að öðlast aukin veraldleg gæði, sem þó allflestir keppa að, og kröfuharkan á hendur atvinnulífinu um hærri laun virðist ekki fara minnkandi, þó að kaupmáttur launa sé nú í hæstu hæðum, sem hann hefur náð hérlendis.

 Auknum lífsgæðum verður hins vegar ekki náð án fórnarkostnaðar, en þar stendur hnífurinn í kúnni, að mat á þessum fórnarkostnaði er huglægt, og sitt sýnist hverjum.  Lykilatriði við mat á fórnarkostnaði við breytta landnýtingu hlýtur að vera, hvort breytingin felur í sér aukna sjálfbærni í víðum skilningi, og hvort breytingin er afturkræf.  Af þessum sökum öllum má telja líklegt, að umræða um landnýtingu muni fremur færast í aukana en hitt.  

Einn angi landnýtingar eru línulagnir og jarðstrengjalagnir fyrir raforku, því að rafkerfi okkar er miðað við miðlæga orkuvinnslu og oftast fjarri mannabyggð, og þá þarf flutnings- og dreifikerfi til að koma orkunni til notenda.  Um þetta sýnist sitt hverjum, og hafa verið uppi deilur um nýlagnir, sem hamlað hafa framvæmdum.  Skortur á flutningsgetu rafmagns er nú orðið böl, sem hefur þegar valdið samfélagslegu tjóni, sem nemur yfir 100 milljörðum kr, uppsafnað.  Þetta ófremdarástand hefur varað allt of lengi og má ekki lengur við svo búið standa.  Vonandi mun löggjafinn senn höggva á þennan hnút, sem stafar af óljósu og þunglamalegu ferli að framkvæmdaleyfi.

Nýlega var í Héraðsdómi kveðinn upp úrskurður í máli landeigenda á leið Suð-Vesturlínu gegn Landsneti, en Landsnet fór fram á eignarnámsheimild, þar sem ekki höfðu náðst samningar um landnotkun fyrir línuturna.

Fjölskipaður Héraðsdómur féllst einróma á kröfur Landsnets, enda var sýnt fram á, að almannahagur væri í húfi, og rök landeigenda voru talin svo veik, að verjandi væri að taka hluta úr landi þeirra eignarnámi fyrir línuna.  Ástæðan er sú, sem síðan sannaðist fáeinum vikum eftir uppkvaðningu dómsins, að við línubilun falla jarðvarmavirkjanir á Suðurnesjum úr rekstri með þeim afleiðingum, að straumlaust verður um öll Suðurnes, einnig í Flugstöð Leifs Eiríkssonar, og á flugbrautunum, ef neyðarrafstöð bregst, og þær bregðast oft og nánast örugglega, ef höndum er kastað til viðhalds þeirra og prófana. 

Virkjanirnar á Suðurnesjum þurfa spennutengingu við stofnkerfi landsins til að geta haldið stöðugri tíðni, 50 Hz +/-0,5 Hz. Það tekur ennfremur mun lengri tíma að endurræsa jarðvarmavirkjanir en vatnsaflsvirkjanir.  Fyrir arðsaman rekstur virkjananna þurfa þær að geta gengið stöðugt nálægt hámarksafköstum og til þess þurfa þær öfluga tengingu við stofnkerfið.  Til að HS Orka geti nýtt jarðvarmann á Reykjanesi er öflugri lína en núverandi nauðsynleg.  

Ein af forsendum stóriðju í Helguvík, álvers, kísilmálmvera, eða annarrar raforkukræfrar starfsemi, er öflug tenging við landskerfið, þ.e.a.s. 2x220 kV lína frá Hrauntungum í Hafnarfirði að nýju tengivirki á Njarðvíkurheiði og væntanlega jarðstrengir þaðan.  

Það er þess vegna engum blöðum um það að fletta, að Suð-Vesturlína er þjóðhagslega hagkvæm, og hún er nauðsynleg fyrir vöxt og viðgang á Suðurnesjum.  Þar að auki er hún forsenda þess flutnings á línum að og frá aðveitustöðinni í Hamranesi í Hafnarfirði, sem yfirvöld þar í bæ hafa eindregið óskað eftir.  Til að gera það kleift verða tveir 220 kV jarðstrengir lagðir á milli Hamraness og Hrauntunga, 2x400 kV lína lögð frá Sandskeiði að Hrauntungum, og nýjar ISAL-línur lagðar fjarri byggð frá Hrauntungum, og þær gömlu teknar niður.

Það hefur verið upplýst, að svo kölluð Suð-Vesturlína, sem nær frá Sandskeiði um Hrauntungur að Njarðvíkurheiði, hafi í för með sér nýbyggingu 152 km línulengdar og niðurrif á 97 km línulengd.  Þetta er einmitt leiðin, sem þarf að fara í átt til sæmilegrar sáttar í raflínumálum, þ.e. að rífa niður línur á móti því, sem upp er sett.  Þarna vantar 55 km upp á, og þá er einmitt verið að færa í jörð þessi misserin og meira til. Núverandi heildarlengd loftlína hefur stytzt um 300 km frá hámarkinu eða um 3,5 %, sem er anzi hægfara þróun. 

Það gilda mjög svipuð rök fyrir því að tengja alla landshluta saman með öflugum flutningslínum, eins og rakið hefur verið fyrir Suðurnesin, en þessu er mjög ábótavant nú og stendur afhendingaröryggi og atvinnuuppbyggingu fyrir þrifum.   

Í Fréttablaðinu 21. febrúar 2015 birtist frétt Svavars Hávarðssonar, "Flutningur orku mikill flöskuháls".

"Afhending 10 MW af raforku í núverandi flutningskerfi er aðeins möguleg í tveimur landshlutum - Suðvesturlandi og á hluta Norðvestanlands.  Slitnað hefur upp úr samningaviðræðum milli Landsvirkjunar og fyrirtækja, sem óska eftir orkukaupum, vegna þessara takmarkana í flutningskerfinu, og þannig eru stór erlend fjárfestingaverkefni í hættu."

Þessi frásögn sýnir í hnotskurn, að raforkustofnkerfi landsins, sem telja verður til lykilinnviða í þjóðfélaginu, er algerlega vanbúið og hefur dregizt hræðilega aftur úr þróun þjóðfélagsins á undanförnum árum, enda fer hringtenging landsins með Byggðalínu að nálgast fertugsaldurinn.  Hún hefur aldrei beysin verið til stórflutninga, þótt hún hafi þjónað almennu álagi þokkalega, en er ekki lengur boðleg vegna aukinnar flutningsþarfar.

 Samkvæmt upplýsingum Óla Grétars Blöndals Sveinssonar, framkvæmdastjóra þróunarsviðs Landsvirkjunar, veldur vanbúið flutningskerfi því, að Landsvirkjun verður af sölu á 100 GWh/a.  Markaðshlutdeild Landsvirkjunar er um 73 %, svo að óseld raforka vegna óburðugs flutningskerfis gæti numið 140 GWh/a, sem á listaverði Landsvirkjunar, 43 USD/MWh, jafngildir glötuðum tekjum upp á MUSD 6 á ári eða yfir MISK 800 á ári.  Hér er um að ræða glötuð tækifæri á formi fjárfestinga, sem ekkert varð af, og veltu, sem á hverju ári nemur a.m.k. tífaldri þessari upphæð eða um 10 milljörðum kr á ári.  Umbætur, sem duga á þessu sviði, eru þess vegna fljótar að borga sig. Samt eru ljón í veginum, og þau eru reyndar engir bógar til að taka á sig ábyrgð á því fjárhagstjóni, sem samfélagið allt verður fyrir af þessum völdum. 

Að láta málin dankast ár eftir ár með þessum hætti ber vitni hræðilegu sleifarlagi í stjórnsýslunni, þar sem hér er um einokunarfyrirtækið Landsnet að ræða, sem að mestu er í eigu Landsvirkjunar, sem er 100 % ríkisfyrirtæki. Stjórnmálamenn á Alþingi verða að reka af sér slyðruorðið og skapa Landsneti forsendur til að eyða öllum flöskuhálsum í kerfinu á næstu 7 árum.  Við svo búið má ekki standa.

Byggðalínan, 132 kV lína hringinn í kringum landið, er barn síns tíma.  Flutningsgeta hennar er allt of lítil fyrir núverandi þarfir, og hún skapar óstöðugleika kerfisins við truflanir.  Falli mikið álag út af kerfinu í einu, t.d. hjá álveri annaðhvort vestan- eða austanlands, rofnar Byggðalína gjarna í Blöndu til að koma í veg fyrir aflsveiflur.  Verður við þetta skaðlega mikil spennuhækkun og tíðnihækkun öðrum megin, en gjarna spennulækkun og tíðnilækkun hinum megin rofs. Hvort tveggja getur valdið tjóni hjá notendum og í jarðvarmavirkjunum, sem þá falla oft út af kerfinu og tekur tiltölulega langan tíma að endurræsa. 

Einn kostur Landsnets er að styrkja Byggðalínuna, tvöfalda hana eða umbyggja fyrir hærri spennu.  Eðlilega hafa slík áform mætt andstöðu í sveitum landsins, þar sem íbúarnir hafa þessa línu í bakgarði sínum og stöðugt fyrir augunum.  Skagfirðingar hafa leitt þessa andstöðu, og er miklu eðlilegra að grafa hana í jörðu á viðkvæmum stöðum en að efla hana.  

Miklu eðlilegar er að fara aðrar leiðir, sem með tíð og tíma gefa Landsneti kost á að setja Byggðalínu í jörð, þar sem hún fer um fagrar sveitir.  Leiðin, sem leysir úr þessu öllu og létta mundi á Byggðalínu, skapa stöðugleika í meginflutningskerfinu, og gera mikinn aflflutning á milli landshluta mögulegan með lágmarkstilkostnaði og vera þannig arðsamasti valkosturinn, er 400 kV lína yfir Sprengisand.  Margir reka upp ramakvein, þegar á þetta mannvirki er minnzt, en þá verður að bera saman fórnarkostnaðinn og ávinninginn og jafnframt að hafa í huga, að um afturkræfa framkvæmd er að ræða.  Í þessu sambandi hefur einnig verið bent á, að hugtakið sjónmengun uppfyllir ekki skilgreiningu á mengun, sem er órjúfanlega tengd neikvæðum áhrifum á lífríkið fyrir heilsufar dýra og manna.  Jafnvel þó að sjónmengun sé afstæð og sitt sýnist hverjum í þeim efnum, er mögulegt að fara í mótvægisaðgerðir, þó að þær kosti allar sitt.  

Miðhálendið spannar um 75 000 km2, og eru helztu hlutar þess Kaldidalur, Kjölur, Sprengisandur, Ódáðahraun, Brúar- og Vesturöræfi, Lónsöræfi, Landmanna- og Síðuafréttir og jöklarnir.  Áhrifasvæði Sprengisandslínu yrði á innan við 4 % af þessu svæði í bezta skyggni.  Á yfir 96 % Miðhálendisins yrði hún ekki sýnileg.  Það yrði jafnframt framfaraspor fyrir samgöngur og flutninga í landinu að leggja veg með bundnu slitlagi yfir Sprengisand og losa ferðamenn og bíleigendur þar með við heilsuspillandi rykmökkinn, þvottabretti, grjót og forað, þá sjaldan rignir á svæðinu, sem umferð um aðalslóðann þar fylgir með óþörfum kostnaðarauka fyrir vikið.  Íhuga mætti gerð slóða út frá þessum vegi að völdum stöðum til að draga úr freistni til utanvegaaksturs.  Eftirlit og viðurlög með slíku þarf að herða verulega, því að sár eftir slíkan gjörning gróa seint. Sala inn á þennan veg á að standa undir framkvæmdum, viðhaldi og eftirliti á þessari leið.  Þrátt fyrir slíkt veggjald yrði vafalítið sparnaður af framkvæmdinni fyrir vegfarendur.

Loftlínur á landinu eru um þessar mundir um 8300 km að lengd, og leggja þar af leiðandi undir sig talsvert mikið land og eru víðast í augsýn á byggðu bóli. Lengd þeirra nam mest 8600 km, og þær hafa aðeins stytzt um 300 km.  Jarðstrengjavæðingin gengur of hægt, og sama er að segja um þrífösun sveitanna, sem er mikið hagsmunamál fyrir dreifbýlið.  Það vantar enn meiri fjárhagslega hvata til að flýta hvoru tveggja, og þeir gætu t.d. verið fólgnir í, að Alþingi geri eigendum þessara lína að greiða árlegt gjald per km fyrir að fá að starfrækja loftlínur með þeim neikvæðu umhverfisáhrifum, sem þeim fylgja.  Afgjaldið yrði lagt í sjóð til að fjármagna jarðstrengjavæðingu og þrífösun sveitanna.  Ef afgjaldið yrði stemmt við 1,0 milljarð kr í sjóðinn á ári m.v. núverandi línulengd, þá gæti það litið nokkurn veginn þannig út:

•  33 kV og lægri: 5300 km @  30 kkr/km =MISK 159
•  66 kV spenna:    940 km @ 140 kkr/km =MISK 132
• 132 kV spenna:   1245 km @ 280 kkr/km =MISK 349
• 220 kV spenna:    850 km @ 420 kkr/km =MISK 357 

    Alls MISK 997 eða tæpur milljarður króna.      

Lögfræðilegu rökin yrðu í svipuðum dúr og með veiðigjöldin og stjórnun á nýtingu fiskimiðanna.  Landið er sameign þjóðarinnar, þó að hlutar þess séu í einkaeign.  Þetta veitir ríkisvaldinu rétt til íhlutunar um notkun þess og þar með talið að stuðla að því, að loftlínur séu færðar í jörðu eftir því, sem tæknin og fjárráðin leyfa hverju sinni. 

Ofangreint "auðlindargjald" fyrir að fá að setja upp og reka loftlínur í íslenzkri náttúru má reikna með, að lendi að langmestu leyti á notendum.  Athugum nú, hversu mikið árlegur kostnaður af 220 kV loftlínu eykst miðað 420 kkr/km árgjald:

• Stofnkostnaðurinn er 60 MISK/km (130 MISK/km fyrir jarðstreng).  M.v. 25 ára afskriftartíma og 6,0 % árlega vexti, gefur þetta árlegan kostnað upp á 4,7 MISK/km.
• Rekstrarkostnaður 220 kV loftlínu nemur 1,0 MISK/km.
• Heildarkostnaður núna á ári er þá 5,7 MISK/km.
• Áuðlindagjaldið, 0,42 MISK/km, mundi hækka heildarkostnað við línuna um 7,4 %, þ.e. upp í 6,12 MISK/km. 
• Þetta mundi þýða um 1,5 % hækkun á heildarraforkukostnaði í landinu.  Jaðarkostnaður virkjunar við stöðvarvegg er um þessar mundir um 3,5 kr/kWh og með flutningskostnaði orkunnar um 4,2 kr/kWh komin til notanda á 220 kV, sem hækkar upp í 4,26 kr/kWh með auðlindagjaldi á línuna eða 31,6 USD/MWh.  Þetta er samkeppnihæft verð á alþjóðlegan mælikvarða.

 

 

 

  

   

 

  

  

   

Auðlindir og auðlindanýting

Auðlind er eiginleiki eða efni, sem við ákveðnar aðstæður felur í sér möguleika til verðmætasköpunar.  Keppikefli er fyrir þjóðir að búa við og nýta fjölbreyttar auðlindir, en þó er aðalatriðið, að nýtingin sé bæði sjálfbær og gjöful, þ.e., að hvorki sé gengið á auðlindina né tækifæri látin ónotuð til að hámarka afraksturinn. 

Í anda félagslegrar markaðshyggju (Sozial-Marktwirtschaft)má gjarna bæta við þriðja skilyrðinu, sem er, að verðmætin, sem til verða við auðlindanýtinguna, dreifist vel um þjóðfélagið, en auki ekki á misskiptingu eigna.  Í þessu sambandi skiptir mun meira máli en skattheimtan, hversu stór hluti verðmætasköpunar fyrirtækjanna lendir hjá launþegum.  Hlutur launþega og launatengdra gjalda af verðmætasköpun fyrirtækja er á Íslandi um 70 % að meðaltali, og er þetta hlutfall hvergi hærra á byggðu bóli, svo að vitað sé. 

Þetta háa hlutfall er trygging fyrir því, að launþegar almennt beri ekki skarðan hlut frá borði í togstreitunni við fjármagnseigendur um skiptingu kökunnar.  Boginn er nú þegar spenntur til hins ýtrasta fyrir kostnaðarþol fyrirtækjanna.  Ef launahækkanir verða almennt meiri en nemur framleiðniaukningu fyrirtækjanna, þá versnar staða fyrirtækjanna, þau verða þá að velta kostnaðarauka sínum út í verðlagið, og við það versnar samkeppnistaða þeirra, og þau verða þá að draga saman seglin, og/eða gengið fellur, og verðbólgan étur upp allar launahækkanir og hækkar skuldabyrði mjög margra.  Það er bara ákveðin kökustærð til skiptanna.  Til að skapa svigrúm til raunkjarabóta er eina ráðið að stækka þessa köku, þ.e. að auka verðmætasköpunina, og þar kemur auðlindanýtingin til skjalanna sem meginbreytan.  

Lífríki sjávar er talið hafa gefið af sér 241 milljarð króna árið 2014, og tekjuspá ársins 2015 er um 280 milljarðar króna, sem jafngildir 16 % aukningu.  5 % auðlindagjald af tekjum gæfi þá 14 milljarða kr í ríkissjóð í ár. Upphæðin dugar til að reka stofnanir, sem þjóna sjávarútveginum sérstaklega, af myndarskap. 

Hérlendir menn telja flestir, að íslenzkar útgerðir gangi vel um auðlindina og nýti hana bæði með skilvirkum og ábyrgum hætti.  Erlendis er stjórnkerfi fiskveiða á Íslandi talið vera til fyrirmyndar.  Þrátt fyrir allt þetta, og þó að spor annars konar stjórnkerfis og eignarhalds útgerða hræði verulega, er ríkur vilji til að fara í félagsfræðilegar tilraunir með þetta, sem með núverandi stjórnkerfi er gullegg þjóðarinnar, með því að taka nýtingarrétt og framsalsrétt af útgerðunum og færa hann ríkinu.  Það væri auðvitað hámark forsjárhyggjunnar að stíga slíkt þjóðnýtingarskref. Fyrir því eru heldur engin réttlætisrök, því að vísast mundi þjóðnýting á nokkrum árum setja sjávarútveginn á framfæri þjóðarinnar, eins og hann var á árunum fyrir innleiðingu aflahlutdeildarkerfisins, eins og Óli Björn Kárason rakti með átakanlegum hætti í Morgunblaðsgreininni,¨"Gengisfellingar, gengissig, gengisaðlögun og arðbær sjávarútvegur", þann 4. marz 2015. 

Ein af ástæðunum fyrir þessari óánægju með núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi er útbreiddur misskilningur og rangtúlkun á lagatextanum, sem fiskveiðistjórnunin hvílir á.  Hafa lýðskrumarar gengið á lagið og komið því inn hjá fólki, að útgerðarmönnum hafi, með úthlutun kvóta á grundvelli veiðireynslu 1983 og lögum um frjálst framsal aflahlutdeildar 1990, verið fengið eignarhald á auðlindinni, sem stangist á við lög um þjóðareign fiskimiðanna. 

Þetta er tóm vitleysa, enda starfa útgerðir bæði í samræmi við lög um fiskveiðistjórnun og ákvæði Stjórnarskráar um eignarrétt og athafnafrelsi.  Að róa til fiskjar var lengst af eins konar náttúruréttur til að sjá sér farborða, en tækniþróun leiddi til svo mikillar afkastaaukningar við fiskveiðarnar, að stjórnvöldum var nauðugur einn kostur að takmarka þær, og var þá ákveðið binda aðgengi við þá, sem stundað höfðu sjóinn þrjú ár á undan gildistöku þessara lagabreytinga, 1983. Þetta hafa verið dæmdar fullkomlega lögmætar málsástæður fyrir meiri háttar inngripi ríkisins í athafnafrelsið með skerðingu þess. Síðan 1990 er innkoma í almenna kerfið háð kaupum á aflahlutdeild, en rúm 5 % veiðanna eru stunduð af fjölda manna undir mismunandi kerfum til að bæta atvinnuöryggi byggðanna.

Skrumskæling á sjálfbæru og skilvirku fiskveiðistjórnunarkerfi landsins felst í rangtúlkunum á eftirfarandi greinum laganna:

"Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameign íslenzku þjóðarinnar". 

Hér stendur ekki, að nytjastofnarnir séu eign íslenzka ríkisins, og á þessu tvennu er reginmunur.  Til þess að afnema "náttúruréttinn" til veiða var nauðsynlegt að festa rétt ríkisvaldsins, löggjafans og framkvæmdavaldsins, til að hlutast óskorað til um stjórnun fiskveiðanna, t.d. um árlegt aflamagn, lokun einstakra svæða og takmörkun veiðiheimilda við ákveðin veiðarfæri.  Þetta framkvæmir atvinnuvegaráðuneytið á grundvelli vísindalegrar ráðgjafar Hafrannsóknarstofnunar.  Sú ráðgjöf er ekki óumdeild, en með auknum rannsóknum í krafti aukinna fjárráða Hafrannsóknarstofnunar má ætla, að sú ráðgjöf fari batnandi, og ábyrgðarlaust væri að hlaupa eftir tilfinningum hagsmunaaðila eða annarra sjálfskipaðra vitringa í þessum efnum, sem oftar en ekki hafa staðbundinna skammtíma hagsmuna að gæta.  Bent hefur verið á, að dýrt er fyrir þjóðarbúið að halda Hafró svo fátækri, að hún hafi ekki ráð á 10-20 milljóna kr leiðangri, sem gæti skilað 5-10 milljörðum kr í hús, og er þá átt við loðnuna.   

Ofangreind lagagrein um þjóðareignina ber líka með sér, að erlendir ríkisborgarar eða lögaðilar hafa ekki heimild til að nýta "sameign íslenzku þjóðarinnar", t.d. með því að kaupa sér aflahlutdeild.  Nýtingarrétturinn er alfarið í höndum íslenzkra aðila, sem eiga aflahlutdeild, þ.e. íslenzkra ríkisborgara og lögaðila.   

Hin lagagreinin, sem lýðskrumarar þreytast ekki á að  tönnlast á og boða, að sé brotin með núverandi kvótakerfi, hljóðar þannig:

"Úthlutun veiðiheimilda samkvæmt lögum þessum myndar ekki eignarrétt eða óafturkallanlegt forræði einstakra aðila yfir veiðiheimildum."

Þessi málsgrein laganna takmarkar eignarréttinn við afnotaréttinn, sem er einn angi eignarréttarins.  Forræðið er jafnframt breytilegt, en ekki föst stærð, og háð mati stjórnvalda á nýtingarþoli stofnanna.  Þannig geta útgerðarmenn ekki farið í mál við ríkisvaldið, jafnvel þó að það setji aflamagn einstakra stofna niður í núll.  Lagagreinin yfirtekur að sjálfsögðu ekki 72. grein Stjórnarskráar um eignarrétt, sem þýðir, að ríkið má ekki úthluta öðrum aflahlutdeild í stað þeirra, sem hún var tímabundið tekin af að uppfylltum jafnræðis- og meðalhófsreglum. 

Þessi tilvitnuðu tvö lagaákvæði saman veita ríkisvaldinu síðan rétt til að leggja afnotagjald á handhafa veiðiheimildanna, og var slíkt í fyrsta sinn gert árið 2002 og þá með hóflegum hætti. Vinstri stjórnin kunni sér ekkert hóf í þessum efnum, svo að nú er fyrir dómstólum kærumál frá útgerð fyrir eignaupptöku. Sýnir þetta, hversu hættulegt og skaðlegt almannahag ríkisvald í höndum ósvífinna stjórnmálamanna getur verið. Þarna er reyndar um að ræða s.k. auðlindagjald af uppsjávartegundum, sem ríkisstjórn Sigmundar Davíðs hækkaði til mikilla muna árið 2013 um leið og gjöld vegna botnfisktegunda voru lækkuð nokkuð til að koma í veg fyrir fjöldagjaldþrot smáútgerða.

Lýðskrumarar hafa egnt fáfróða með hugtakaruglingi um afkomu útgerðanna og talað og skrifað um framlegð fyrirtækjanna sem gróða þeirra.   Framlegð er hins vegar það, sem fyrirtækin hafa upp í fastan kostnað sinn, s.s. fjármagnskostnað, þegar greiðslur vegna breytilegs kostnaðar að meðtöldum launakostnaði hafa verið inntar af hendi. Fimmtudaginn 19. febrúar 2015 gaf Sigurgeir Brynjar Kristgeirsson, framkvæmdastjóri Vinnslustöðvarinnar í Vestmannaeyjum, sláandi dæmi um Sighvat Bjarnason VE-81.

Á"Árið 2005 var afli skipsins áþekkur árunum fyrir og á eftir eða tæplega 30 þúsund tonn. Verð uppsjávarafla var lágt, og árið 2005 var kostnaður fremur hár. (Framlegð nam þá aðeins um 4 % af tekjum - BJo.) Að því ári undanskildu hefur framlegð skipsins legið á bilinu 25 % - 30 % (af tekjum-BJo), en svo gerist eitthvað, þegar kemur að margumtöluðu góðærisskeiði í uppsjávarveiðum á árunum 2011-2014. Afkoman bókstaflega hrynur !"

   Veiðigjöldin voru hækkuð árin 2011, 2012 og 2013 á uppsjávarveiðiskipum. Afleiðingin varð í raun og veru arðrán, því að árið 2014 tóku veiðigjöldin alla framlegðina og meira til, þannig að hún varð -5 % á því ári, þ.e. útgerðin þurfti að borga með togaranum, og að sjálfsögðu var þá enginn tekjuskattur greiddur, því að tap varð á rekstrinum.  Þessi gjaldtaka er glórulaus, svo að ekki sé nú sterkar að orði kveðið, enda hefðu allar útgerðir landsins farið á hausinn á nokkrum árum vegna veiðileyfagjaldanna, ef þau hefðu ekki verið lagfærð. Þar sem ekki má ætla stjórnvöldum, að þau viti ekki, hvað þau gera, blasir við, að þetta var aðferð sameignarsinna til að koma útgerðunum á kné og færa þær á ríkisjötuna, eins og þær voru fyrir 1984. Rán um hábjartan dag eða bylting án blóðsúthellinga. 

Á árabilinu 2002-2010 nam hlutfall veiðigjalda af tekjum Sighvats Bjarnasonar VE-81 um 2 % að jafnaði.  Árið 2014 var þetta hlutfall komið upp í 28 %.  Að stjórnvöld skyldu mismuna atvinnugreinum svo gróflega og misbjóða meðalhófsreglunni á grundvelli eigin duttlunga og pólitískra útlegginga á réttlæti með því að leyfa sér að setja á svo íþyngjandi skattheimtu á eina atvinnugrein sýnir, að þeim er ekki treystandi fyrir skattheimtuvaldinu, hvað þá auknu forræði á sjávarútveginum í anda jafnaðarstefnu.  Ósköpin voru ranglega réttlætt með því, að útgerðarmenn væru að fiska á miðum, sem annar átti, nefnilega ríkið.  Þetta sýnir, hversu stórhættulegt er að fela stjórnmálamönnum geðþóttavald um þessa skattheimtu.  Á henni verður að vera þak, t.d. 5,0 % af tekjum, og hún á að taka tillit til endurnýjunarþarfar útgerðarinnar, þ.e. leggjast á það, sem eftir er, þegar búið er að taka tillit til vaxta og eðlilegra afskrifta. Ef arður af eigin fé útgerðar er 15 % eða meira, verði veiðileyfagjaldið 5 % af tekjum, en skerðist línulega með minni arði og verði 0 % við 5 % arðsemi eigin fjár. Að öðrum kosti mun fjármagn flýja útgerðina og hún grotna niður.

Þjóðlendur eru sameign þjóðarinnar með sama hætti og fiskimiðin, og ætti nýting hvers konar á þeim að vera undirorpin sambærilegum reglum um auðlindagjald, eins og sjávarútvegurinn.  Það felur í sér gjaldtöku af ferðaþjónufyrirtækjum, sem starfa á vettvangi þjóðlendna.  

Nú er ferðamannageirinn orðinn mesta gjaldeyrisuppsprettan með 308 milljarða kr tekjur árið 2014 og spáð er 342 milljarða kr tekjum 2015 eða 11 % aukning á ári. Ferðamannageirinn nýtur enn skattfríðinda, og er það orðin tímaskekkja í ljósi umfangs og þess, að auðlindin, sem hann sækir í, er takmörkuð, ef nýtingin á að vera sjálfbær.

5 % auðlindagjald gæfi þá 17 milljarða kr í ríkissjóð í ár. Þetta er óraunhæft, enda þarf að taka tillit til afkomu fyrirtækjanna í þessum rekstri með svipuðum hætti og sjávarútvegsfyrirtækjanna.  Náttúrupassinn, sem gefur e.t.v. af sér 1 milljarð kr á ári, verður óþarfur með þessu kerfi. Náttúra landsins er takmörkuð auðlind, og þess vegna þarf að takmarka nýtingu hennar, eins og í sjávarútveginum. Þannig er rétt að fyrirtækjum, sem selja þjónustu, er veldur álagi á náttúruna, sé gert að greiða auðlindagjald, og ríkisvaldið þarf að halda uppi öflugu eftirliti með þjóðlendum og þjóðgörðum sínum, hvað varðar utanvegaakstur, hrossaferðir, tjöldun og annan átroðning á viðkvæmu landi. 

Til að mega virkja vatnsfall til raforkuvinnslu þarf virkjunaraðili að eignast vatnsréttindin á viðkomandi stað.  Þessu má líkja við kvótaeignina. 

Það er ósanngjarnt að láta sjávarútveg og ferðamennskuna greiða auðlindagjald, ef orkugeirinn á að vera undanþeginn.  Sérstaklega á þetta við um jarðhitann, sem aflað er djúpt í iðrum jarðar, stundum á 3,0 km dýpi og fer dýpkandi, þar sem einkaeignarhald er ekki fyrir hendi og áhöld eru um sjálfbærnina, en einnig um vatnsaflsvirkjanir. Stærsti viðskiptavinur orkugeirans er áliðnaðurinn.  Árið 2014 námu gjaldeyristekjur hans 215 milljörðum króna, og árið 2015 er þeim spáð að verða 230 milljarðar kr. Auðlindagjald af orkugeiranum gæti gefið allt að 10 milljarða kr á ári, ef reiknað er með 5 % af tekjum hans og jafnframt yrði tekið tillit til afkomu, eins og í öðrum geirum.  

Spurning vaknar með landbúnaðinn, hvort hann á ekki að greiða auðlindagjald fyrir að fá að reka fé og hross á afréttir ?  Vegna langrar hefðar og fornrar ítölu hreppanna varðandi upprekstur þarf þetta lögfræðilegrar athugunar við, en jafnræði á milli atvinnugreina varðandi hið nýja auðlindagjald vegur þungt.