Sólarhlöður geta bætt hag Íslands

Þjóðverjar hafa haft forystu í Evrópu, og þó að víðar væri leitað, um framleiðslu, uppsetningu og notkun á sólarhlöðum. Þýzka ríkið hefur niðurgreitt orkuverðið frá sólarhlöðum, en þörfin á niðurgreiðslunum hefur farið minnkandi, reiknað á hverja kWh, vegna tækniþróunar, sem leitt hefur af sér bætta orkunýtni sólarhlaðanna og lægri framleiðslukostnað þeirra. 

Allt er þetta hluti af orkustefnu Þjóðverja, "Die Energiewende - Orkuviðsnúningurinn", þar sem Þjóðverjar berjast á tveimur vígstöðvum í einu enn og aftur, færast mjög mikið í fang, en nú eiga hvorki Reichswehr né Wehrmacht í hlut, og alls ekki Bundeswehr.  Annars vegar fækka þeir nú kjarnorkuverum og ætla að losa sig við þau, og hins vegar stefna þeir að mjög aukinni raforkuvinnslu úr endurnýjanlegum orkulindum, hingað til aðallega vindi og sól. 

Þetta hefur undanfarin ár fléttazt inn í þjóðaröryggismál, því að stöðugt aðgengi allra þegnanna að orku er lífsnauðsynlegt hverju nútímaþjóðfélagi, og rússneski björninn hefur fyrir löngu áttað sig á því og reynt að nýta sér það sér til óeðlilegs ávinnings. 

Orkustefna Þjóðverja hefur kostað þá offjár í niðurgreiðslum og einna hæstu orkuverði til heimila og atvinnuvega, sem um getur í heiminum. Þessi herkostnaður Þýzkalands er líklegast kominn yfir eina trilljón evra (þúsund milljarða) og verður sennilega hærri en kostnaðurinn af endursameiningu Þýzkalands áður en lýkur, enda mikið í húfi.  Fall evrunnar um þessar mundir er Þjóðverjum þess vegna að mörgu leyti kærkomið til að ráða betur við þennan "stríðskostnað". 

Þýzkur iðnaður greip tækifærið, sem ofuráherzla þýzkra stjórnvalda á endurnýjanlega orkugjafa bauð upp á á sviði þróunar og framleiðslu á búnaði, sem tengist raforkuvinnslu úr endurnýjanlegum orkulindum, t.d. framleiðsla á íhlutum fyrir og samsetning á vindmyllum og sólarhlöðum.  Nú hefur angi þessarar starfsemi flotið á fjörur Íslendinga, þar sem flest bendir til, að 3 kísilmálmverksmiðjur og 1 hreinkísilverkmiðja muni hefja framleiðslu hérlendis áður en þessi áratugur er úti.

Um er að ræða tvær kísilmálmverksmiðjur í Helguvík:

• United Silicon: 4x35 MW, 85 kt/a, 60 manns, hollenzkir, danskir og íslenzkir fjárfestar, ofnframleiðandi Tenova Pyromet í Suður-Afríku - 0,61 kt/MW, aflbirgir er Landsvirkjun, Landsnet leggur 132 kV áljarðstreng á milli Fitja og Helguvíkur.  Strengurinn er frá Nexans í Hannover/Þýzkalandi
• Thorsil Silicon Metal Plant: 87 MW, 730 GWh/a, aflbirgir er Landsvirkjun, 54 kt/a, 160 manns  - 0,64 kt/MW, 8392 klst/a, búnaðarbirgir ekki þekktur. 

Í fljótu bragði virðast evrópskir fjárfestar vera ríkjandi þarna, en evrópskir birgjar ekki koma mikið við sögu, þó að annað komi væntanlega í ljós, þegar mál skýrast, t.d. hjá Thorsil. Draga verður í efa, að uppgefin afltala hjá Thorsil-verksmiðjunni eigi við hámarksafl, eins og oftast er þó, þegar annars er ekki getið, heldur sé um einhvers konar meðalafl að ræða, því að að öðrum kosti fæst nýtingartími topps, sem vart er á annarra færi en álvera að ná. 

Framleiðsluferlar álvera og kísilvera eru gjörólíkir.  Ál er framleitt við mjög stöðugt álag með rafgreiningu í hundruðum rafgreiningarkera í hverri verksmiðju, en í hverju kísilveri eru örfáir ljósbogaofnar, og eðli þeirra er, að álagið sveiflast mjög mikið, og er ýmist nánast straumrof í ofninum eða skammhlaup á milli rafskauta. Þessi hegðun er mjög "óholl" fyrir stofnkerfi raforkunnar og hefur í för með sér óþolandi spennusveiflur og yfirsveiflur straums og spennu á mörgum tíðnum, sem valda auknum töpum í kerfinu. Mikilla, áreiðanlegra og dýrra mótvægisaðgerða er krafizt í aðveitustöð kísilveranna vegna þessa, og á stöðum með tiltölulega lítið skammhlaupsafl, þ.e. veikar tengingar við stórar virkjanir, eru mótvægisaðgerðir enn flóknari.  Það er ekki sérlega hátt skammhlaupsafl frá Svartsengis- og Reykjanesvirkjunum og öflug Suð-Vesturlína er þess vegna bráðnauðsynleg þessum verksmiðjum bæði til aflflutnings og til að sjá fyrir stífri spennu.  Hér er samt áreiðanlega um ögrandi rafmagnsverkfræðilegt viðfangsefni að ræða.

• Þriðja kísilmálmverið (af þremur), og líklega það, sem traustustum stendur fótum bæði fjárhagslega og tæknilega, er PCC BakkiSilicon, og er í eigu PCC SE í Duisburg í Þýzkalandi.  Það á að framleiða 36 kt/a og uppgefið afl er 58 MW eða 0,62 kt/MW. Þarna er búið að semja við búnaðarbirginn SMS Siemag í Düsseldorf fyrir MEUR 32 eða ISK 4,8 milljarða um alverktöku.  Þarna eru þýzk áhrif ríkjandi bæði á meðal fjárfestanna og birgjanna. SMS samsteypan á rætur allt aftir til ársins 1819, og innan vébanda hennar eru nú gríðarlega öflug fyrirtæki.  

Fjórða kísilverið, Silicor Materials, er sólarkísilverksmiðja, sem staðsetja á á Grundartanga.  Þetta ver er ólíkt hinum þremur, því að það tekur við kísilmálmi frá þeim eða öðrum og breytir honum í hreinkísil, sem hentar t.d. fyrir sólarhlöður.        Eigandi er Hudson Green Energy í Bandaríkjunum (BNA).  Upphaflega átti að staðsetja þessa verksmiðju í Missisippi í BNA, en refsitollar á viðskipti Kína og BNA 2013 komu í veg fyrir þessa staðsetningu, og varð þá Grundartangi fyrir valinu.  Kína er gríðarlega stór markaður fyrir sólarhlöður og efni í þær.                                       Silicor Materials hefur samið við þýzka tækjabirginn SMS Siemag AG um búnað fyrir ISK 70 milljarða, en heildarfjárfesting Hudson Green Energy á Grundartanga er áætluð ISK 120 milljarðar.  Áætluð útflutningsverðmæti eru ISK 50 - 60 milljarðar, en afkastagetan verður aðeins 19 kt/a.  Framtíðarstörf á Grundartanga vegna Silicor Materials eru hins vegar áætluð 450 talsins.  Þessar tölur sýna, að Silicor Materials er ósambærilegt fyrirbæri við kísilmálmverin.  Silicor Materials er mun fjármagns- og mannaflsfrekari, en með tiltölulaga litla framleiðslugetu.  Raforkubirgjar eru Landsvirkjun og Orka náttúrunnar. Aflþörf 85 MW (óstaðfest).

Ef allt þetta gengur eftir, er ljóst, að á Íslandi verður umtalsverð framleiðsla á kísilvörum áður en þessi áratugur er allur.  Þessi iðnaður mun njóta góðs af tvíhliða viðskiptasamningi Íslands og Kína ásamt veru Íslands á Innri markaði EES.  Þá virðast fjárhagsleg og tæknileg tengsl Íslands og Þýzkalands munu styrkjast með þessari iðnþróun.  Áliðnaðurinn er alfarið í eigu engilsaxneskra fyrirtækja í Norður-Ameríku, en þessi nýi iðnaður ber með sér meira evrópskt svipmót og mun verða veruleg búbót fyrir gjaldeyrisöflunina, sem ekki veitir af.  Líklega verður umsetning iðnaðarins meiri en ferðaþjónustunnar, ef öll þessi áform ganga eftir, en mikill munur er á fjölbreytni starfanna, sem iðnaðurinn og ferðaþjónustan skapa, því að iðnaðurinn þarf marga og margvíslega iðnaðarmenn, tækni- og verkfræðinga til framleiðslunnar og til mengunarvarna.