Tękniframfarir leiša til orkusparnašar

Orkusparnašur og bętt orkunżtni eru ķ brennidepli nś um stundir, žvķ aš orkunotkun hefur ķ mörgum tilvikum ķ för meš sér myndun gróšurhśsalofttegunda og eiturefna, sem brżnt er tališ aš stemma stigu viš, og takmarkaš, hvaš brenna mį miklu jaršefnaeldsneyti įn žess, aš hlżnun lofthjśpsins verši óvišrįšanleg (2°C). Žar aš auki felur bętt orkunżtni yfirleitt ķ sér fjįrhagslegan sparnaš til lengdar.

Bķlaišnašurinn hefur nįš stórkostlega góšum įrangri viš žetta og dregiš aš sama skapi śr losun koltvķildis, nķturoxķša og annarra óęskilegra efna śt ķ andrśmsloftiš į hvern ekinn km.  Er lķklega ekki ofmęlt, aš eldsneytisnotkun fólksbķla og jeppa hafi  minnkaš um 50 % į hvern ekinn km undanfarinn įratug. Žaš er feikilega góšur įrangur hjį bķlaišnašinum, og hefur žżzkur bķlaišnašur aš mörgu leyti leitt žessa žróun.

Meginhvatarnir hafa veriš loftslagsvįin og vęntingar um sķhękkandi eldsneytisverš allt fram į įriš 2014, žegar olķuverš tók aš lękka og helmingašist į um 8 mįnušum į heimsmarkaši.  Meš auknum hagvexti gęti olķuverš stigiš į nż.  Meginskżringarnar į įrangri bķlaišnašarins  eru bętt nżtni sprengihreyflanna, bęši bensķnvéla og dķsilvéla, ešlisléttari bifreišar meš meiri notkun įls og annarra léttefna ķ staš stįls og žróun smķšatękni śr įli, minni loftmótstaša bķla m.v. sama hraša og minni mótstaša frį snertifleti hjólbarša. Žessi žróun hönnunar heldur enn įfram. 

Hins vegar er bķlaišnašurinn nś aš halda inn į nżja braut, sem er sérstaklega įhugaverš fyrir okkur Ķslendinga, en hśn er framleišsla rafmagnsbķla.  Žessi tękni mun hafa ķ för meš sér mesta minnkun į losun gróšurhśsalofttegunda, svo aš ekki sé minnzt į heilsuskašlegri losunarefni, ķ löndum meš raforkukerfi įn bruna jaršefnaeldsneytis ķ orkuverunum, eins og į Ķslandi og aš mestu leyti ķ Noregi, en hlutfall endurnżjanlegra orkugjafa ķ raforkuvinnslu flestra landa er reyndar undir 30 % enn žį, og er kjarnorkan žar ekki meštalin (sem endurnżjanlegur orkugjafi). 

Sé litiš til kraftsins ķ žessari tęknibyltingu bķlaišnašarins, er ekki óraunhęft markmiš, aš öll ķslenzk samgöngutęki, į landi, į legi og ķ lofti, verši knśin innlendri orku įriš 2050.  Žaš mun hafa mjög jįkvęš įhrif į žjóšarbśskapinn og į bókhald losunar gróšurhśsalofttegunda, eins og žaš hefur veriš skilgreint eftir Kyoto samkomulagiš.   

Bķlaframleišendur bjóša enn sem komiš er yfirleitt ekki upp į meiri dręgni rafgeymanna en 100 km į hverri hlešslu, og žeir eru žungir m.v. orkuinnihald, en bśizt er viš hrašstķgum framförum ķ orkužéttleika rafgeyma ķ kWh/kg į nęstu 5 įrum. Rafgeymar eru dżrir, og žessi skammdręgni setur notkunarsviši rafmagnsbķla skoršur į mešan net hrašhlešslustöšva hefur ekki veriš sett upp.  Til žess aš flżta fyrir rafbķlavęšingu, sem sparar gjaldeyri og hjįlpar til viš aš nį metnašarfullu markmiši Ķslands um aš draga śr losun gróšurhśsalofttegunda um 40 % įriš 2030 m.v. įriš 1990, og 100 % įriš 2050, aš teknu tilliti til mótvęgisašgerša meš landgręšslu og skógrękt, ętti rķkissjóšur aš veita fyrirtękjum styrk viš aš koma upp hrašhlešslustöšvum mešfram helztu žjóšleišum og fylgja žar meš fordęmi rķkisstjórnarinnar ķ Berlķn.

Sumir framleišendur, t.d. Volkswagen-samsteypan, sem ver įrlega meira fé til rannsókna og žróunar en nokkurt annaš fyrirtęki į jöršunni, hafa žróaš mjög įhugaverša millibilslausn, sem leysir dręgnivandamįliš og skort į hrašhlešslustöšvum.  Žar er um aš ręša tvinnbķl  frį Audi-verksmišjunum meš rafhreyfil og bensķnhreyfil.  Hęgt er aš velja um 3 meginaksturshami, ž.e. į rafhreyfli, į bensķnhreyfli og į bįšum saman. 

Dręgnin į hverri rafgeymahlešslu, 8,8 kWh, er allt aš 50 km.  Séu eknir 11“000 km/įr į rafhreyfli einvöršungu, fara til žess um 2,5 MWh/įr frį hśsveitunni (aš mešreiknušum töpum).  Žetta mundi žżša hjį žessum blekbónda hér 44 % aukningu raforkunotkunar į 13,8 kr/kWh og hękkun rafmagnsreiknings, į mešan ekki fęst nęturtaxti, um 34“000 kr/įr, og aksturskostnaš į rafmagni 3,1 kr/km.

Samkvęmt upplżsingum Heklu, umbošsfyrirtękis framleišanda žess tvinnbķls, sem hér er til višmišunar, er heildarakstursdręgni bķlsins 940 km ķ samkeyrsluhami beggja hreyfla.  Ekki er gefiš upp viš hvers konar skilyrši žaš er, en viš žau skilyrši er žį bensķnnotkunin 4,5 l/100 km. Žetta er grķšarlega góš eldsneytisnżtni,  sem į sér m.a. žį skżringu, aš hemlunarorka er flutt til rafgeymanna.  Žetta er bezta nżtni į bensķni til aksturs, sem um getur ķ bķl, sem er yfir 1,3 t aš eigin žyngd.  

Ef eknir eru 3000 km/įr į bensķni, veršur eldsneytiskostnašur žessa bķls um 26“600 kr/įr m.v. nśverandi eldsneytisverš eša 8,9 kr/km.  Žar sem įętluš aksturssamsetning er 79 % į rafmagni og 21 % į bensķni ķ žessu tilviki, nemur mešalorkukostnašur į žessum grundvelli 4,3 kr/km.  Žetta er innan viš fjóršungur af žeim eldsneytiskostnaši, sem algengur er į mešal bensķnbķla ķ notkun nś um stundir, enda er bķlaflotinn enn nokkuš viš aldur. Undir kjöroršinu, "Vorsprung durch Technik" - Forskot meš tękni, nęst meš žessu móti mjög mikill eldsneytissparnašur įn nokkurs afslįttar į notkunarsvišinu m.v. hefšbundinn eldsneytisbķl. 

Aksturseiginleikar rafmagnsbķla eru góšir vegna žeirra eiginleika jafnstraumshreyfla aš veita fast vęgi óhįš snśningshraša.  Ķ žvķ tilviki, sem hér um ręšir, Audi A3 Sportback e-tron, er hröšunin um 3,7 m/s2, sem svarar til žess aš nį hrašanum 100 km/klst į 7,6 s śr kyrrstöšu.  Af sömu orsökum veitir drifbśnašur bķlsins tiltölulega mikiš tog eša 350 Nm, žegar bįšir hreyflar leggjast į eitt. Hér er um einstaka eiginleika aš ręša, žegar allt er skošaš.

Metanbķlar komast ekki ķ samjöfnuš viš žessa aksturseiginleika, orkukostnaš og mengun andrśmslofts, žvķ aš žeir losa yfir 100 g/km, en rafmagns-bensķntvinnbķll losar ašeins 22 g/km m.v. 21 % aksturs į bensķni og 79 % į "kolefnisfrķu" rafmagni.  Kolefni gripiš śr efnaferlum til aš vinna metan mį senda nišur ķ išur jaršar, žar sem žaš binzt berginu, ķ staš žess aš valda hlżnun lofthjśps jaršar. Žį mun fiskiskipaflotinn geta tekiš viš öllu metanoli, sem framleišanlegt er śr kolefnislosandi  efnaferlum į Ķslandi meš hagkvęmum hętti, og žannig er skynsamlegra aš nżta žaš en į bifreišar.  

Metanbķlar eru aš vķsu ódżrari en rafmagns-tvinnbķlar til notenda į Ķslandi, en veršmunurinn žarf aš vera meiri en MISK 1,0 til aš metanbķll verši fjįrhahagslega hagkvęmari en slķkur tvinnbķll yfir afskriftatķma sinn m.v. 8,0 % įvöxtunarkröfu, og veršmunur sambęrilegra bķla er ekki nęgur um žessar mundir til aš metanbķll sé hagkvęmari en rafmagnsbķll eša raf-tvinnbķll.   

Hagkvęmast er frį umhverfisverndarsjónarmiši, frį sjónarmiši gjaldeysissparnašar og frį sjónarmiši hins hagsżna notanda, aš bķlafloti landsmanna verši rafknśinn.  Stjórnvöld hafa lagt žung lóš į vogarskįlar žess, aš svo megi verša meš žvķ aš fella nišur vörugjöld og viršisaukaskatt af bifreišum meš koltvķildislosun undir įkvešnum mörkum.  Stjórnvöld ķ Berlķn vinna eftir įętlun frį 2009 um rafvęšingu žżzka bķlaflotans, og veršur greint frį henni sķšar į žessum vettvangi.   

Aš óyfirvegušu rįši tók vinstri stjórnin į Ķslandi 2009-2013 upp rįšleggingu ESB um hvata į formi lękkunar innflutningsgjalda af dķsilbifreišum.  Nś hefur komiš ķ ljós, aš ekki fer saman lķtil losun koltvķildis į hvern ekinn km og lķtil losun hinna heilsuskašlegu nķturoxķša frį dķsilvélum, žvķ aš hreinsibśnašurinn fyrir žau er töluvert orkukręfur.  Ef fullnęgja į ströngum kröfum yfirvalda ķ BNA til hverfandi losunar nķturoxķša frį dķsilvélum, veršur hreinsibśnašurinn aš vera stöšugt į į mešan vélin er ķ gangi.  Ķ Evrópu eru hins vegar ekki jafnstrangar kröfur til losunar nķturoxķša.  Stjórnvöld į Ķslandi ęttu aš hętta aš gera upp į milli bensķnbķla og dķsilbķla, gjaldalega, en bśa žess ķ staš ķ haginn fyrir tiltölulega hraša rafvęšingu bķlaflotans, en rafbķlar verša enn innan viš 1000 talsins ķ įrslok 2015. 

Ķ hrašhlešslustöšvum tekur 80 % hlešsla 20-30 mķn, en rafgeymar višmišunar tvinnbķlsins ķ žessari grein eru hins vegar ekki geršir fyrir hrašhlešslu.  Hlešslutęki žeirra tengjast 16 A tengli, og tekur full hlešsla žį 3,75 klst.  Meš öflugra hlešslutęki mį stytta hlešslutķmann um 1,5 klst. Žessir tvinnbķlar eru žess vegna ašeins hlašnir ķ įfangastaš. Žetta er aš flestu leyti skynsamleg og hagkvęm rįšstöfun. 

Įlagiš er aš jafnaši 2,7 kW yfir hlešslutķma tvinnbķlsins.  Žegar slķk įlagsaukning, og jafnvel tvöföld, veršur komin į hverja ķbśš, er ljóst, aš rafkerfiš annar henni ekki aš óbreyttu.  Žess vegna er brżnt til sparnašar aš innleiša nęturtaxta fyrir heimilin, svo aš dreifa megi įlaginu og hlaša bķlaflotann aš nęturlagi. Žegar bķll er yfirgefinn, er hęgt aš velja hlešslutķmann og sérmęla raforku, sem notuš er, t.d. į tķmabilinu kl. 2300-0700. Žar meš sleppa dreifiveitur viš styrkingu sķns kerfis vegna žessarar įlagsaukningar, en dreifingarkostnašurinn nemur 38 % af heildar rafmagnskostnaši bķlsins, žar sem fastagjaldiš er undanskiliš, og nżting alls raforkukerfisins mundi jafnast, sem er žjóšhagslega hagkvęmt. 

Byggšalķnan mun žó ekki anna žessu aukna įlagi aš óbreyttu, enda fullnżtt og ofnżtt m.v. orkutöpin, og žaš mun žurfa aš virkja um 700 GWh/a fyrir 200“000 bķla, sem er žó ašeins um 4 % aukning į raforkužörf landsins m.v. nśverandi notkun. Rafvęšing skipavéla og flugflota krefst meiri fjįrfestinga, en žęr verša vęntanlega mjög hagkvęmar, žegar žar aš kemur. 

 

 

  

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband