Bullustampar kveða sér hljóðs í landsmálum

Á enskri tungu er til orðið "Idiocracy", sem e.t.v. mætti snara á íslenzku með orðinu kjánaræði.  Þegar málflutningur ótrúlega margs fólks, sem gefur kost á sér til starfa sem fulltrúar þjóðarinnar á Alþingi fyrir þessar kosningar, ber fyrir sjónir eða eyru, fallast ýmsum hendur, því að engu er líkara en stefnan sé mörkuð undir áhrifum líffæraskaðandi eiturefna. Munum við þurfa að lifa í "kjánaræði" eftir næstu kosningar ?

Morgunblaðið birti 9. september 2021 úrdrátt úr Dagmálaviðtali Andrésar Magnússonar og Stefáns Einars Stefánssonar við formann þingflokks pírata, Halldóru Mogensen.  Þegar píratar komu fram á sjónarsviðið hérlendis, voru samnefndar hreyfingar í uppgangi í sumum öðrum löndum Evrópu, en þær hafa nú gufað upp eða sameinazt öðrum jaðarhreyfingum. Kjánar höfða yfirleitt ekki lengi til fólks, nema við sérstakar þjóðfélagslegar aðstæður, sem eru hvorki fyrir hendi á Íslandi nú né annars staðar í Evrópu.

Þá átti boðskapurinn eitthvað skylt við stjórnleysisstefnuna (anarkisma), en nú hefur orðið "metamorphosis" eða umbreyting á pírötum hérlendis, svo að þeir virka í pólitíkinni, hvort sem er í Reykjavík, þar sem alger óstjórn ríkir undir stjórn Samfylkingar, pírata, Viðreisnar o.fl., eða í landsmálum (á Alþingi), sem deild í Samfylkingunni. Það gengur vart hnífurinn á milli þeirra, enda er lýðskrum megineinkenni beggja.

Til að gefa nasasjón af bullinu, sem vellur upp úr pírötum, verður hér byrjað á enda úrdráttarins:

"Í tengslum við umræðuna um borgaralaunin telur Halldóra [Mogensen] þó einnig, að spyrja þurfi, hvort samfélagið eigi að leggja áherzlu á sköpun nýrra starfa. 

"Er það eitthvað, sem við eigum að vera að gera.  Eigum við að vera að setja rosalega mikla orku í að búa til störf fyrir fólk í stað þess að setja bara fjármagn í hendurnar á fólki og treysta þeim til að skapa störfin sjálf", spyr hún." 

Hér kveður við nýjan tón í stjórnmálunum á Íslandi og á Norðurlöndunum í heild.  Samkvæmt lífsviðhorfum pírata á hið opinbera ekki að auðvelda fyrirtækjunum nýsköpun til atvinnusköpunar á nokkurn hátt, heldur að senda öllum íbúunum yfir ákveðnum aldri ávísun frá ríkissjóði, sem dugi til "framfærslu", þegar stefnan er að fullu til framkvæmda komin. Þessi hugsun felur í sér purkunarlausan vilja til að bruðla með opinbert fé.  Hún mun leiða til vaxandi atvinnuleysis, óðaverðbólgu, taumlausrar skuldasöfnunar og mikillar óhamingju, enda hafa tilraunir í svipaða veru alls staðar farið í vaskinn, þar sem eitthvað í þessa veru hefur verið reynt. Hér er um að ræða siðferðilegt og hagfræðilegt glapræði.  Að stjórnmálaflokkur á Íslandi skuli leyfa sér að bera aðra eins vitleysu á borð fyrir kjósendur, sýnir, ásamt öðru, að það er stutt í kjánaræðið hér.  

Nú verður rakin byrjunin á úrdrættinum:

"Píratar tala líkt og áður um, að borgaralaun skuli tekin upp og að þeim sé ætlað að tryggja grunnframfærslu allra borgara landsins.  Halldóra Mogensen er þingflokksformaður flokksins á Alþingi og skýrir afstöðu hans í samtali á vettvangi Dagmála. 

Hún segir kostnaðarmat ekki liggja fyrir, verkefnið sé hugsað til langs tíma og verði að skoðast í heildarsamhengi grundvallarbreytinga á samfélaginu.  Hún telur þó rétt að stíga fyrstu skrefin nú þegar, sem geti falizt í hækkun persónuafsláttar, og að þeir, sem kjósi að standa utan vinnumarkaðar eða hafi ekki möguleika á þátttöku á þeim vettvangi, fái fjárhæð, sem svari til persónuafsláttarins, greidda út." 

Það er heilbrigt keppikefli allra vestrænna samfélaga og allra annarra iðnvæddra og þróunarsamfélaga, að nægt framboð sé af atvinnu fyrir alla á vinnumarkaðsaldri.  Það er jafnvel af sumum talið til mannréttinda að fá að vinna fyrir sér.  Píratar eru af öðru sauðahúsi.  Þeir vilja innleiða hvata til að vinna ekki.  Þar með ýta þeir undir leti og ómennsku og skapa alls konar heilsufarsleg og félagsleg vandamál, en þeir hafa sennilega ekki velt þessum neikvæðu hliðum borgaralauna fyrir sér. 

Það, sem fyrir þeim vakir, er að stöðva hagvöxt í efnahagskerfinu og draga úr einkaneyzlu. Þeir hafa ekki gert neina áhættugreiningu fyrir þetta "flopp" sitt, en það, sem við blasir, er versta efnahagsástand, sem þekkist, þ.e. "stagflation".  Hér yrði að prenta peninga til að standa undir ósjálfbærum útgjöldum ríkissjóðs, sem leiðir til hárrar verðbólgu, og hagkerfið mundi ekki standa í stað, heldur dragast saman. 

Ef píratar fengju að reka þessa stefnu sína "to the bitter end", þá yrði hér þjóðargjaldþrot, og Íslendingar mundu missa sjálfstæði sitt.  Allt dugandi fólk mundi flýja óstjórnina, en eftir sætu afætur og   kjánar. Það er makalaust, ef stjórnmálaflokkur, sem boðar slíka kollsteypustefnu, mun fá 10 %-15 % atkvæða.  Það sýnir, að pírötum hefur tekizt að pakka vitleysunni inn í umbúðir, sem fanga athygli allt of margra.  Dreifbýlisfólk sér þó flest, hversu ókræsilegt innihald glansumbúðanna er.  Það er einvörðungu fólk, sem ekki skynjar samhengi þjóðartekna og velmegunar, sem lætur glepjast af silkimjúkum falsáróðri pírata, eins og orð Halldóru Mogensen að ofan eru dæmi um. 

"[...] fyrsta skrefið gæti verið að hækka um kISK 25-30 á mánuði.  Að hækka um kISK 25 myndi kosta, að mig minnir, um 54 mrdISK/ár", útskýrir hún.  Innt eftir því, hvernig flokkurinn sjái fyrir sér að fjármagna þetta og frekari skref í átt að borgaralaunum, bendir hún á, að þessi breyting muni einna helzt nýtast hinum verst settu, sem muni því um leið verja peningunum í neyzlu, og því skili stór hluti fjármunanna sér aftur í ríkissjóð í formi skattgreiðslna."   

Hér kynnir Halldóra Mogensen til sögunnar upphaf stórfelldrar aukningar ríkisútgjalda, sem eru algerlega óþörf, í landi, þar sem ríkisútgjöld eru nú þegar í hæstu hæðum á alþjóðlega mælikvarða og kaupmáttur launa er með því hæsta, sem gerist í heiminum. Hún ber það á borð, að af þeim 180 þús. (180 k) viðtakendum, sem ofangreindar tölur hennar segja, að fái þessi borgaralaun (hvernig hafa píratar valið þá úr miklu stærri hópi fólks 18 ára og eldri ?), muni "hinir verst settu" nota upphæðina í neyzluaukningu og "stór hluti fjármunanna skila sér aftur í ríkissjóð".  "Verst settu" borga hins vegar engan tekjuskatt.  Hvað með alla hina, allt að 120 k ?  Hvers vegna fá þeir ekki náð fyrir augum pírata ?  Hvernig býst Halldóra við, að þeir muni verja auknum ráðstöfunartekjum sínum, þegar þeir fá að auki borgaralaun ?

Þessi ráðstöfun skattpeninga hins vinnandi manns er illa ígrunduð á tímum, þegar þjóðfélaginu ríður á að efla innviði sína á öllum sviðum. Slíkt kostar, en borgar sig á skömmum tíma.  

"Þrétt fyrir það er ljóst, að ef ríkissjóður ætlar sér að takast á hendur að greiða öllum, óháð vinnuframlagi, grunnframfærslu, mun það kosta hundruð milljarða króna.  Halldóra segir, að fjármagna megi það með bættu skattaeftirliti, hækkun veiðigjalda, þrepaskiptum fjármagstekjuskatti og fleiri kerfisbreytingum." 

  Með þessu svari sínu beit Halldóra Mogensen höfuðið af skömminni og sýndi fram á, svo að ekki er um að villast, að hún er alger glópur á þessu mikilvæga sviði, sem ekki á þess vegna nokkurt erindi á Alþing.  Hún er þó þingflokksformaður pírata, og segir það allt, sem segja þarf um þá tætingshjörð.  Ef grunnframfærslan nemur 350 kISK/mán og allir 18 ára og eldri eiga að fá þessa upphæð, þá nemur kostnaðurinn um 1250 mrdISK/ár.  Sparnaður kemur á móti, en nettó upphæðin gæti numið um 1000 mrdISK/ár eða öllum íslenzku fjárlögunum um þessar mundir.  Tekjustofnarnir, sem þingflokksformaðurinn nefnir, standa e.t.v. undir 5 %-10 % af kostnaðinum um stundarsakir, en svo munu þeir skreppa saman vegna ofsköttunar.  Vitleysan ríður ekki við einteyming á þessum bænum. Það er vaðið á súðum endalaust í botnlausri ósvífni, þar sem skákað er í skjóli deyfðar og doða kjósenda. Hvernig stendur á því, að a.m.k. 10. hver kjósandi skuli ætla að ljá þessari endileysu atkvæði sitt ?  Það er hætt að vera fyndið.

""Líka lán. Það er líka allt í lagi að segja það.  Það er allt í lagi að taka lán fyrir fjárfestingum.  Því [að] ef við erum að fjárfesta í fólki, eins og innviðum og öðru, þá erum við að gera það vegna þess, að það skilar sér til baka".  Bendir hún á, að það sé í samræmi við ákall Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, sem telji, að ekki eigi að skera ríkisútgjöld niður vegna kórónuveirunnar, heldur örva hagkerfin með fjárfestingu og meiri umsvifum hins opinbera.  "Við megum leyfa okkur að fjárfesta þannig í framtíðarsamfélaginu", útskýrir Halldóra."   

Ábyrgðarleysi þingflokksformanns pírata gagnvart þeim, sem greiða verða lánin, er hrollvekjandi. Það vantar gjörsamlega botninn í hagfræðina hennar, enda virðist hún ekki bera skynbragð á þau fræði umfram meðalskynugan heimiliskött.  Hvers vegna er "allt í lagi að taka lán fyrir fjárfestingum" ?  Skilyrði þess er, að fjárfestingin skili lántakanum meiri arðsemi en nemur vaxtakjörum lánsins. Þarna skriplar hagfræði Halldóru á skötunni.

Auk þess fer þingflokksformaðurinn ranglega með hugtakið fjárfesting. Hún á við lán til rekstrar, þ.e. neyzlu heimilanna.  Villukenningar þingmanna af þessu tagi eru ekki til annars fallnar en að rugla almenning í ríminu. Það, sem hún hefur eftir AGS, á ekki lengur við.  Íslenzka ríkisstjórnin jók skuldir ríkissjóðs gríðarlega til að aðstoða fólk og fyrirtæki, aðallega í ferðageiranum, í Kófinu, en það er algerlega óábyrgt að halda lengra út á þá braut.  Hvað ætlar þessi Mogensen að gera, þegar næsta áfall ríður yfir ?  Þá grípur hún í tómt, því að ríkissjóður, sem stjórnað er í anda þessarar Mogensen, mun einskis lánstrausts njóta.

"Talsvert hefur borið á umræðu í kosningabaráttunni, að sækja megi miklar fjárhæðir í hækkun veiðigjalda.  Halldóra telur svo vera og innt eftir því, hver stærðargráðan á slíkri skattheimtu gæti orðið, segir hún:"Við vorum að tala um að tvöfalda auðlindagjaldið".  Í dag er viðmiðið það, að 33 % af afkomu útgerðarfyrirtækjanna fari í að greiða auðlindagjald, og því er Halldóra spurð, hvort hún boði 66 % sértækan skatt á hagnað sjávarútvegsins.

"Ég get ekki svarað þessu algjörlega 100 %.  Þegar þú ert að fara út í svona díteila (sic !) með tölur, þá er það eitthvað, sem við þurfum að gefa út fyrir kosningar ásamt kostnaðinum"."

Þetta er einfeldningslegri málflutningur en búast má við frá þingmanni, og er þá langt til jafnað.  Slengt er fram "tvöföldun veiðigjalda" án nokkurrar greiningar á því, hvaða áhrif slíkur flutningur fjármagns hefur á afkomu sjávarbyggðanna í landinu, á fjárfestingar sjávarútvegsfyrirtækjanna í nýjustu tækni til veiða og vinnslu, á orkuskipti sjávarútvegsins, á nýsköpun og þróun í átt til gernýtingar sjávarafurðanna og síðast, en ekki sízt, á samkeppnishæfni íslenzka sjávarútvegsins um fólk og fjármuni hér innanlands og um fiskmarkaðina erlendis.

Hagnaður í sjávarútvegi er hlutfallslega minni en að jafnaði í öðrum innlendum fyrirtækjum.  Þess vegna þykir pírötum og öðrum rekstrarrötum 33 % sértækur skattur á hagnað gefa of lítið, en auðvitað bætist almennur tekjuskattur við þetta, og skattspor sjávarútvegsins er gríðarlega stórt nú þegar.  33 % sértækur skattur á hagnað er mjög hátt hlutfall, og hærra hlutfall mun valda miklu tjóni á landsbyggðinni og hægja á hinni jákvæðu þróun, sem sjávarútvegurinn stendur alls staðar að. Hvers á sjávarútvegurinn og sjávarbyggðirnar að gjalda að verða beittur slíkum fantatökum af stjórnmálamönnum í Reykjavík, sem ekkert skynbragð bera, hvorki á útgerð né hagsmuni sjávarplássa. Þeir fara offari og brjóta jafnræðisreglu Stjórnarskrár með því að misbeita stjórnvaldi með þessum hætti gegn einni atvinnugrein.  Slíkt er siðlaust athæfi og víst er, að skamma stund mun sú hönd verða höggi fegin.    

 

 

    

 

 

Ofstæki mun ekki gagnast náttúrunni

Afbrigðileg og herská viðhorf til náttúruverndar hafa tröllriðið Landvernd bæði undir fyrrverandi og núverandi framkvæmdastjóra þessara samtaka, sem ættu ekki að vera vettvangur ofstækisfullrar náttúruverndar, sem setur sig upp á móti nánast öllum framfaramálum í þágu almannaheilla á sviði samgöngumála (vegagerð) og orkumála (nýjum virkjunum og flutningslínum í lofti, einnig DC-jarðstreng yfir hálendið á milli Norður- og Suðurlands ?).

Núverandi framkvæmdastjóri Landverndar er á móti álframleiðslu á Íslandi á þeim grundvelli, að verði álverin á Íslandi lögð niður, þá minnki heildarlosun gróðurhúsalofttegunda í heiminum að sama skapi. Þetta ankannalega viðhorf verður til í hópi sértrúarsafnaðar á Íslandi, sem berst gegn hagvexti og núverandi neyzlumynztri almennings.  Viðhorfið er hvergi annars staðar í Evrópu að finna, og Evrópusambandið (ESB) er með niðurgreiðslur og tollvernd fyrir evrópskan áliðnað í gangi til að draga úr s.k. kolefnisleka frá Evrópu til ódýrari staða, þar sem m.a. ekki er kolefnisgjald. Losunin er svo miklu meiri á hvert framleitt tonn t.d. í Asíu frá nýjum álverum en frá íslenzkum álverum, að aukningin mundi nema tvöfaldri heildarlosun Íslands án jarðvegslosunar, ef framleiðsla álveranna hér flyttist þangað.  Það getur aðeins þjónað þröngum sérhagsmunum að afneita viðteknum "kolefnisleka" með spuna. 

Fyrrverandi framkvæmdastjóri Landverndar varð alræmdur fyrir kærugleði sína á hendur leyfisveitendum og framkvæmdaaðilum orkumannvirkja.  Hann er nú varaformaður Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs og umhverfis- og auðlindaráðherra og heldur sem ráðherra uppi hernaði gegn hagsmunum almennings á sviði orkumála.  Þetta kemur fram í því, að verndar- og nýtingaráætlun er strönduð á Alþingi, og þar var lagt fram frumvarp af þessum ráðherra um einræði ráðuneytisins yfir öllu miðhálendi Íslands, þar með orkulindum, sem þar er að finna. Anna Kolbrún Árnadóttir, þingmaður Miðflokksins, ritaði um þetta grein í Morgunblaðið 28. ágúst 2021, sem bar heitið:

"Ræðst framtíð hálendis Íslands í miðborg Reykjavíkur ?".

Hún hófst þannig:

"Að vernda náttúruna er göfugt og gott markmið, sem stuðla þarf að með skynsömum hætti. Þessu markmiði þarf að ná í sátt og samlyndi við ferðafélög, bændur og sveitarfélög, sem og aðra náttúruunnendur, en það er einmitt það, sem sárlega vantaði inn í lög [lagafrumvarp] umhverfisráðherra um stofnun hálendisþjóðgarðs; samráð við þá, sem málið varðar.  Það er því mikilvægt að fara aðeins yfir staðreyndirnar."  

Vinnubrögð umhverfis- og auðlindaráðherra, þegar hann hannaði stjórnkerfi miðhálendisþjóðgarðsins, minna á slagorð Leníns um "alræði öreiganna og allt vald til sovétanna (ráðanna)". Í raun fóru öll völd til "nómenklatúru" kommúnistaflokksins í Moskvu.  Ráðherrann hefur búið til samráðsvettvang sveitarfélaganna í stjórnkerfi miðhálendisþjóðgarðsins, en endanlega orðið um öll málefni þjóðgarðsins verður í umhverfisráðuneytinu í Reykjavík.  Þetta er afsprengi hrædds manns í minnihlutahópi, sem óttast nærlýðræði eða grasrótarlýðræði, en treystir því, að með fjarstjórn frá Reykjavík muni takast að koma í veg fyrir öll nýtingaráform á hálendinu. Þessi ógæfulega stefnumörkun ráðherrans strandaði í þinginu. 

Hin eina vitræna nálgun þessa viðfangsefnis er að varðveita ráðstöfunar- og skipulagsrétt sveitarfélaganna óskertan yfir hálendinu; tryggja nærlýðræðið. Ef nærlýðræðið fær að njóta sín, er líklegast, að sáttaleið finnist um jafnvægi á milli nýtingar og verndar.  Það er útilokað með einræðistilburðum úr Reykjavík. 

Fulltrúar sveitarfélaganna á hverju rekstrarsvæði miðhálendisþjóðgarðsins munu skipa meirihluta í s.k. umhverfisráði, sem er hið bezta mál.  Hlutverk umhverfisráðanna á að vera að setja rekstrarsvæðunum, hverju fyrir sig, nýtingar- og verndaráætlun. Stjórn miðhálendisþjóðgarðsins er hins vegar óbundin af samþykktum umhverfisráðanna.  Stjórn þessi er í raun og veru óþörf. Til að bæta gráu ofan á svart hefur ráðherrann heimild til að breyta samþykktum umhverfisráðanna án þess að tala við kóng né prest. Þetta er ósvífin afbökun á nærlýðræðinu og stjórnkerfislegt örverpi í íslenzkri stjórnsýslu, sem á sér hvorki siðferðisgrundvöll né lagahefð. Hugarheimur ráðherrans er hugarheimur minnipokamanns, sem hefur komizt til æðstu metorða, og ætlar að misnota aðstöðu sína þar purkunarlaust í þágu ofstækisviðhorfa sinna.   

Flokkur ráðherrans o.fl. berja sér á brjóst fyrir loftslagsstefnu sína, en hún er algerlega innantóm glamuryrði vegna þess, að flokkurinn, S&P engu skárri, virðist leggjast gegn flestum nýjum virkjunum.  Til að mæta raforkuþörf orkuskiptanna virðast þau vonast til, að starfsemi álveranna á Íslandi verði stöðvuð. Það yrði þó það versta, sem frá Íslandi gæti komið í loftslagsmálum, eins og rakið hefur verið, og yrði meiriháttar efnahagslegt og atvinnulegt áfall. Engar áætlanir standa til þess núna fyrir þann tíma, sem stjórnmálamenn ætla að ná kolefnishlutleysi á Íslandi, 2040.  Þess vegna er holur hljómur í þeim stjórnmálamönnum, sem hæst láta í loftslagsmálum.

Það, sem helzt er hægt að halda sig við varðandi viðbótar orku frá sjálfbærum orkulindum Íslands, fyrir utan smávirkjanir, er 3. áfangi verndar-og nýtingaráætlunar, nýtingar- og biðflokkur (ekki verndarflokkur).  Þar eru 7 vatnsaflsvirkjanir að uppsettu afli 456 MW og orkuvinnslugetu 3241 GWh/ár, 8 jarðgufuver, 730 MW, 6016 GWh/ár og 1 vindorkuver (Blöndulundur), 100 MW, 350 GWh, alls 1421 MW og 10,7 TWh/ár. 

Til að leysa af hólmi alla jarðefnaeldsneytisnotkun á Íslandi (án millilandasiglinga og -flugs) þarf uppsett afl 1000-1200 MW (háð nýtingartíma hámarksnotkunar, snjallmælar lækka aflþörfina) og 6,7 TWh/ár, og að meðtöldum millilandasamgöngunum gæti þurft 1300 MW og 9,0 TWh/ár.  3. áfanginn dugir þannig fyrir orkuskiptunum og aukningu almenns álags á 20 ára tímabili, en ekkert svigrúm verður fyrir eldsneytisframleiðslu til útflutnings, nema virkja eitthvað af þeim orkulindum, sem ekki eru nefndar í nýtingar- og biðflokki "áfanga 3". Það gæti t.d. orðið vindorka, eins og fyrirtækið Qair hefur kynnt til sögunnar, en vegna mikillar fyrirferðar slíkra orkugarða verður að huga vandlega að staðsetningu þeirra út frá náttúruverndarsjónarmiði, og umfram allt verða slíkar framkvæmdir að vera í sæmilegri sátt við íbúa viðkomandi sveitarfélaga, sem sitja munu uppi með svo fyrirferðarmikinn nágranna. 

Iðnaðarráðherra, Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir,  ritaði hugvekju í sunnudagsblað Morgunblaðsins, 05.09.2021, undir fyrirsögninni: 

"Eitt stærsta hagsmunamál Íslands".

  Hún hófst þannig: 

"Loftslagsváin hefur sent heiminn á hraðferð inn í græna orkubyltingu, og Ísland hefur einstakt tækifæri til að taka þar afgerandi forystu. Það er sjálfbært og loftslagsvænt efnahagstækifæri - risastórt tækifæri - sem við eigum að sækja stíft."

  Þetta má sumpart til sanns vegar færa, en sumpart er þetta ofmælt.  Framleiðsla alrafbíla nemur í ár 4 % af heild nýrra bíla, sem er tvöföldun frá árinu 2020. Þetta er ávísun á umskipti til hins betra.  Öðru máli gegnir um raforkuvinnslu heimsins.  Hún mun fyrirsjáanlega aukast um 5 % í ár og 4 % árið 2022.  Jarðefnaeldsneyti stendur undir 45 % aukningarinnar í ár og líklega 40 % á næsta ári.  Til samanburðar stóð jarðefnaeldsneyti undir fjórðungi aukningar raforkuvinnslu árið 2019. Þetta jafngildir afturför. Vonir bjartsýnismanna um, að samdráttur eldsneytisnotkunar Kófsárið 2020 mundi halda áfram, hafa orðið að engu, enda mun enginn teljandi árangur nást með trúarbragðakenndu orðagjálfri, heldur verða að koma fram raunhæfar tæknilausnir og vaxandi hlutdeild kjarnorku á heimsvísu.

Norðmenn framleiða nánast alla sína raforku, um 150 TWh/ár, með vatnsafli og vindi. Þeir eru með miklu meiri orkukræfan iðnað en Íslendingar og eru komnir lengst alla við rafvæðingu samgöngutækja á láði og legi og eru með áætlanir þar að lútandi fyrir innanlandsflugið.  Þeir leggja þannig miklu meira að mörkum til loftslagsmála en Íslendingar, enda á það ekki að vera neitt keppikefli hér að vera fremstur í röðinni, þar sem sama og ekkert munar um allt það koltvíildi, sem mannleg starfsemi losar hér.  Meira er um vert að grípa tækifærin, eftir því sem tækniþróuninni vindur fram, og nýta þau landsmönnum til efnalegs framdráttar. 

Þannig er t.d. núna verið að þróa hálfleiðara í afriðla til að hækka spennu rafgeymanna úr 400 VDC í 800 VDC.  Þar með léttast bílarnir vegna minni koparþarfar, og hraðhleðslustöðvarnar verða um 350 kW, sem þýðir mikla styttingu hleðslutíma. Þessi þróun ætti að sýna skipuleggjendum innviða, að efla verður dreifikerfið til mikilla muna um allt land til að anna eftirspurninni.

"Til að sækja þetta tækifæri [orkuskiptanna] þurfum við að styðja myndarlega við þróun á þeim nýju lausnum, sem þarf til að skipta út núverandi mengandi orkugjöfum, hafa aðlaðandi og samkeppnishæft umhverfi fyrir fjárfesta, sem vilja byggja upp græna starfsemi og tryggja, að sú orka, sem til þarf, verði til staðar.  Núverandi regluverk stendur í vegi fyrir því, og úr því þarf að bæta án þess að gefa afslátt af kröfum um umhverfisvernd og sjálfbæra nýtingu auðlinda." 

Það, sem virðist liggja beinast við að styðja við, er repjuræktin til að framleiða olíu á dísilvélar og dýrafóður úr afganginum. Athuganir benda til, að þetta sé vænleg viðskiptahugmynd, og einkaframtakið ætti að geta komið þessu á koppinn að mestu ívilnanalaust.  

Það er mjög óeðlilegt, að nú standi ekki yfir framkvæmdir við neina virkjun yfir 50 MW, því að orkuskortur vofir yfir í vetur, nema óvenjumikil hækkun vatnsborðs Þórisvatns verði nú í september, en vatnshæðin þar hefur verið undir sögulegu lágmarki undanfarna 2 mánuði.  Á sama tíma hefur Byggðalína verið þanin til hins ýtrasta í rafmagnsflutningum frá Kárahnjúkavirkjun til Norður- og Suðurlands, en vatnsbúskapur Hálslóns hefur gengið vel í sumar (hlýindi og sólskin), þótt þurrkatíð hafi verið á Héraði.

Ráðherrann virðist kenna regluverkinu um þetta, og víst er, að umhverfis- og auðlindaráðherra hefur í engu reynzt hjálplegur.  Í umhverfisverndinni, sem ráðherrann nefnir, ætti að felast sú verkfræðilega krafa, að umhverfisrask verði eins lítið og tæknin leyfir m.v. virkjanlega orku á staðnum.  Þar með er tryggt, að nýjar virkjanir, eins og reyndar allar á undan þeim, munu falla vel að umhverfinu.  Það hlýtur að verða verkefni umbótaafla eftir komandi kosningar að gera raunhæfa áætlun um nýjar virkjanir, sem gerir mögulegt að losna við jarðefnaeldsneytið fyrir 2050, eins og gildandi orkustefna tilgreinir.  Þá verður að kistuleggja draumóra áhugafólks um bíllausa framtíð og annarra öfgahópa, sem lifir í draumaheimi um hagvaxtarlausa framtíð og Landvernd er gott dæmi um. 

Iðnaðarráðherra orðaði svipaða hugsun þannig í lok téðrar hugvekju sinnar.  Hver, sem kosningaúrslitin verða, verður að bægja afturhaldsöflum frá valdastólunum, ef orkuskiptin eiga nokkurn tíma að verða barn í brók og þar með eitthvað annað en innantómt orðagjálfur afturhaldsins. 

"Spurningin snýst um trúverðuga leið að markmiðinu, og hvort hugur fylgi raunverulega máli um að sækja fram og sækja tækifærin.  Sú spurning er eitt mikilvægasta hagsmunamál Íslands til framtíðar, en henni þarf að svara strax í dag.  Það dugar ekki að segjast vilja orkuskipti og græna nýsköpun, en horfa á sama tíma fram hjá orkunni, sem þarf til.  Hér þarf að fara saman hljóð og mynd."  

    

 

Á skallanum

Formenn stjórnmálaflokkanna mættust í sjónvarpssal RÚV að kvöldi 31.08.2021.  Segja má, að víglína hafi birzt á milli borgaralegu flokkanna Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Miðflokks annars vegar og kraðaks á vinstri vængnum hins vegar.  Það er síðan list stjórnmálanna að brúa þetta bil, ef nauðsyn krefur, að kosningum afstöðnum í því skyni að mynda starfhæfa ríkisstjórn fyrir landið.

Það var sótt að þeirri utanríkisstefnu Viðreisnar, sem nú starfar með afleitum vinstri meirihluta í Reykjavík og rekur jafnframt sósíalistíska sjávarútvegsstefnu undir öfugmælinu "markaðsverð fyrir auðlindina", og Samfylkingar að ætla að halda þjóðaratkvæðagreiðslu um það, hvort taka á upp þráðinn í aðlögunarviðræðunum við Evrópusambandið. Þessa þjóðaratkvæðagreiðslu vilja þau halda óháð því, hvert þingviljinn stefnir eftir kosningar.  Þetta er fáheyrt lýðskrum, enda hafa píratarnir lapið þetta upp, eins og allar mestu vitleysurnar, sem hægt er að rekast á á netinu. Þvílíkar lufsur og lúðulakar í pólitík. 

Það er alveg eðlilegt að halda um þetta þjóðaratkvæði, ef þingviljinn stendur til að taka upp þennan þráð, en sé þingviljinn enn á móti, eins og á nýafstöðnu þingi, þá er verið að hafa þjóðina að fífli með því að halda slíka þjóðaratkvæðagreiðslu með svipuðum hætti og vinstri stjórnin álpaðist til á sínum tíma, þegar spurt var, hvort þjóðin vildi hafa ákvæði draga Stjórnlagaráðs, þótt enginn vissi, hvaða útgáfudrög væru í gildi þann daginn, til hliðsjónar við samningu nýrrar Stjórnarskrár.  Hvílíkt klúður ! 

Ef meirihluti gildra atkvæða fellur með því að taka upp þráðinn við ESB, en þingmeirihluti er ekki fyrir málinu, verður ráðherra í þeirri stöðu að þurfa að fara til Brüssel og segjast vilja endurvekja umsóknarferlið frá 2009-2013, en aðildarsamningur verði að öllum líkindum felldur á Alþingi. Hvernig verða viðbrögðin í Berlaymont ?  Það mun kveða við skellihlátur, og íslenzki ráðherrann verður látinn vita, að Framkvæmdastjórnin sé búin að fá nóg af bjölluati og tímasóun yfir íslenzku umsókninni.

Þetta liggur í augum uppi, en íslenzku lýðskrumararnir í ESB-flokkunum eru svo grunnhyggnir að ímynda sér, að kjósendur sjái ekki í gegnum staðleysurnar þeirra.

 Þann 28. ágúst 2021 birtist einstaklega ósmekkleg forystugrein í Fréttablaðinu eftir nýráðinn ritstjóra þar á bæ.  Hún hét:

"Á Kúbunni",

og þar burðaðist Sigmundur Ernir Rúnarsson, fyrrverandi þingmaður Samfylkingar, við að bera saman hjónaband og aðild að Evrópusambandinu.  Að velja þennan samanburð sýnir, hversu firrtur og fjarri rökhyggju boðskapurinn um Evrópusambandsaðild er.  Forystugreinin hófst svona: 

"Dásamlegasta fullveldisafsal, sem nokkur maður getur hugsað sér, er að finna rétta makann og deila með honum kjörum um ókomin ár, jafnt í blíðu og stríðu, en það hefur almennt verið kallað að festa ráð sitt.  Mikilvægasta fullveldisafsal hverrar þjóðar er að taka höndum saman við aðrar þjóðir í verzlun og viðskiptum til að efla atvinnustig og afkomu almennings, svo [að] samfélagsþjónustan geti verið eins þróttmikil og kostur er. 

  Fullveldi eitt og sér án þátttöku í milliríkjasamningum og alþjóðlegu samstarfi ber í bezta falli (sic !) stöðnunina í sjálfu sér, en þó líklega miklu fremur afturför jafnt fyrir almenning og atvinnugreinar í hvaða landi sem er. 

Því er nefnilega svo farið, að fullveldi er nafnið tómt, nema því fylgi efnahagslegt sjálfstæði.  Og efnahagslegu sjálfstæði nær ekki nokkur þjóð, nema að hámarka auðlindir sínar með frjálsum viðskiptum við aðrar þjóðir."

 Það er erfitt að trúa því, að ritstjórinn nýi sé svo illilega úti á túni í viðskiptalegum efnum, að hann telji fullveldisafsal grundvöllinn að frjálsum viðskiptum í heiminum.  Aðild að Evrópusambandinu mundi í viðskiptalegum efnum þýða innlimun Íslands í tollabandalag ESB og aðild að þeim fríverzlunarsamningum, sem ESB hefur gert við lönd þar fyrir utan.  Ísland mætti ekki gera sína eigin fríverzlunarsamninga og yrði skyldugt að hlíta öllum sáttmálum Sambandsins, tilskipunum, reglugerðum og lögum. 

Ísland gengi þannig inn í CAP, landbúnaðar- og sjávarútvegsstefnuna, en ESB mótar nýtingarstefnuna á þessum sviðum.  Það stefnir á að afleggja núverandi úthlutunarkerfi aflaheimilda og taka upp sameiginlegt útboð innan allrar lögsögu aðildarlandanna utan 12 sjómílna. Með þessu kerfi yrði íslenzkum sjávarútvegi einfaldlega rústað, og sé litið á feril ESB til verndar fiskistofnum, er stórhætta á ofveiði og eyðileggingu nytjastofnanna með tímanum undir slíkri óstjórn. 

Ekki er staðan mikið gæfulegri, sé litið til hinnar meginauðlindar Íslendinga, orkulindanna.  Íslendingar yrðu sem aðilar að ESB skilyrðislaust að innleiða allar tilskipanir, reglugerðir og lög Sambandsins um orkumál. Að áskilja samþykki Alþingis um sæstrengstengingu við landið með viðkomu í Færeyjun eða á Bretlandi á leið til ESB-lands verður þá ekki valkostur, ef einhver fyrirtæki vilja leggja Icelink. Reglur um úthlutun rannsóknar- og framkvæmdaleyfa virkjana ásamt línulögnum yrðu og að lúta ákvæðum orkupakkanna frá ESB. Nýting orkulindanna yrði ekki lengur í okkar höndum frekar en nýting fiskimiðanna. Hvers konar útúrboruháttur er það eiginlega að gera bara gys að alvöru málsins og líkja þessu við samning karls og konu um að arka saman sinn æviveg ? 

Morgunblaðið er af öðru sauðahúsi.  Þar er ekki gasprað út og suður í leiðaraplássi að lítt ígrunduðu máli. Forystugreinin 31. ágúst 2021 fjallaði um systurflokkana 2, Viðreisn og Samfylkingu og slengja mætti við útibúi S, pírötunum.  Þeir "tveir bjóða þjóðinni í bíltúr með farkosti, þar sem hvert einasta hjól er sprungið".  Þessu var fundinn staður í forystugreininni: 

"Flokkar fáránleikans":

"En málstaðurinn eini felst í því að góna í átt að ESB, báðir tveir með síendurteknum hótunum um að kasta sjálfstæðri mynt, en engin almenn umræða snýst um slíkt nú. 

Í þessu sambandi er fróðlegt að horfa til nýlegra skrifa Mervyns Kings, lávarðar og fyrrverandi aðalbankastjóra Englandsbanka. Hann hefur bent á, að ákafamenn á meginlandinu, sem tala fyrir nýjum skrefum í átt að þéttara sambandi, kalla hratt á hörð viðbrögð almennings.  Slík skref myndu ekki einungis ýta undir efnahagslegt öngþveiti, heldur jafnframt til stjórnmálalegs uppnáms:

"Myntbandalag hefur stuðlað að stríði á milli miðstýringarelítu annars vegar og lýðræðisafla á meðal einstakra þjóða hins vegar.  Að ýta undir slíkt er gríðarlegt hættuspil." 

King, lávarður, bendir á, að "stærsta efnahagsveldi ESB hafi staðið frammi fyrir þeim skelfilegu kostum að skrifa undir innistæðulausa skuldbindingu til stuðnings sambandinu með stórbrotnum og óendanlegum kostnaði fyrir skattgreiðendur, eða að stíga ella fast á bremsuna og stöðva þegar tilraunastarfsemina með myntbandalag í álfunni !"  Og hann bætti við:

"Eina færa leiðin, til að þjóðir ESB neyðist ekki lengur til að horfa beint ofan í hyldjúpan samdrátt, samfellt vaxandi fjöldaatvinnuleysi, þar sem hvergi sér fyrir enda á sligandi böggum skuldugu þjóðanna, er að leysa evruna upp !"  Þessi skilaboð geta ekki ljósari verið."  

Einörðustu andstæðingar aðildar Íslands að ESB hefðu ekki getað kveðið sterkar að orði, því að þarna kveður fyrrvarandi seðlabankastjóri Englands upp dauðadóm yfir flaggskipi Evrópusambandsins, evrunni. Sumir hérlendir stjórnmálamenn eru með böggum hildar og virðast alltaf vera á röngu róli eða telja betra að veifa röngu tré en öngu. Það verður að efast um  leiðtogahæfileika þeirra stjórnmálamanna, sem róa að því öllum árum og opna vart ginið eða stinga niður penna án þess að boða frelsun Íslendinga undan krónunni þeirra (ISK) með því að tengja hana fyrst við evruna og að uppfylltum öllum skilyrðum myntbandalagsins að kasta ISK fyrir róða og taka upp EUR. 

Þau Logi Einarsson og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir gátu varla verið seinheppnari með merkimiða á ennið á sér en EUR, ef nokkuð er að marka Mervyn King, og það hefur hingað til verið mikið að marka þann mann. 

Annaðhvort hafa þau Logi og Þorgerður misst bæði sjón og heyrn í Kófinu, fyrir utan pólitískt þefskyn, eða þau ganga bæði með steinbarn í maganum, sem heitir evra. Það blasir við, að Ísland hefði efnahagslega ekki siglt jafnhnökralítið út úr Kófinu og raun ber vitni án ISK.  Seðlabankastjóri, Ásgeir Jónsson (frá Hólum í Hjaltadal) hefur staðfest, að gildi þess að hafa sjálfstæðan gjaldmiðil í Kófinu hafi sannað sig.  M.ö.o. virkni ISK við að deyfa hagsveiflur sannar sig í utan að komandi efnahagsáföllum.  Þótt seðlabankastjóri segi það ekki beint, skín út úr orðum hans, að hann ráðleggur Íslendingum eindregið að varðveita mynt sína.  Þar með er hann andvígur aðild Íslands að ESB, því að hún felur nú orðið í sér skyldu til að taka upp EUR. 

Kveikjan að tilvitnuðum orðum Mervyns King er væntanlega sú samþykkt ráðherraráðs ESB að heimila ESB að taka lán í nafni allra aðildarlandanna til að stofna endurreisnarsjóð eftir Kófið. Til að bjarga evrusvæðinu frá upplausn hafa Þjóðverjar lagt þýzka ríkissjóðinn að veði, því að Miðjarðarhafslöndin, að Frökkum meðtöldum, verða aldrei borgunarmenn fyrir skuldum sínum, á meðan þau verða í spennitreyju evrunnar. Evran átti að bjarga franska frankanum undan stöðugu, niðurlægjandi gengisfalli gagnvart þýzka markinu, DEM.  Frakkar fóru úr öskunni í eldinn og hafa enn ekki roð við fólkinu á milli Rínar og Oder-Neisse. Það verður ókyrrð í þýzkum stjórnmálum, á meðan þýzkur almenningur er látinn axla byrðarnar af skuldsetningu rómönsku þjóðanna. Fróðlegt verður að sjá, hvort tap CDU mun leiða til uppgangs AfD, Alternative für Deutschland, sem nú rekur mjög líflega kosningabaráttu.      

    

 

 

Svikinn héri

Það er varla of djúpt í árinni tekið, að bóluefnin séu svikin vara.  Þann 4. ágúst 2021 tilkynnti "Imperial College London" um þá niðurstöðu rannsakenda hjá sér, að smitlíkur fullbólusettra væru 50-60 % minni en smitlíkur óbólusettra gagnvart Delta-afbrigði kórónuveirunnar, en samkvæmt rannsóknarniðurstöðum bóluefnaframleiðendanna áttu þessar líkur að vera 90-97 % minni gagnvart alfa- (upprunalega afbrigðinu). Þetta þýðir, að hjarðónæmi næst aldrei með þessum bóluefnum, sem er þvert gegn því, sem lofað var. Ekki nóg með þetta, heldur benda rannsóknir Ísraelsmanna á verndaráhrifum bóluefnanna (þeir hafa aðallega notað Pfizer-BioNTech) til, að þau fjari hratt út; svo hratt, að séu verndaráhrifin sett = 1,0 einum mánuði eftir fullnaðarbólusetningu, hafi þau lækkað niður í 0,5 sex mánuðum þaðan í frá og séu þá að ári liðnu komin niður í 0,25. Þetta er eins konar svikamylla.  Hvernig voru kaupsamningarnir ? Hér verður að taka fram, að bólusetningin virðist enn sem komið er hafa marktæk áhrif til að draga úr sjúkdómseinkennum og alvarlegum veikindum. Það breytir stöðunni til batnaðar. 

Samningur ríkisstjórnarinnar (heilbrigðisráðherra) við Evrópusambandið (ESB) um bóluefnaútvegun hefur ekki verið opinberaður, en þó er talið, að lyfjafyrirtækin, sem ESB samdi við, hafi við samningsgerð fríað sig allri ábyrgð á virkni bóluefnanna og öllum skaðlegum aukaverkunum.  Við höfum keypt köttinn í sekknum og fáum ekki einu sinni að vita, hvernig í pottinn var búið. Þess vegna fljúga ýmsar flökkusagnir m.a., að lyfjafyrirtækin hafi gert breytingar á sóttvarnarlöggjöf hér að skilyrði samninga. 

Til að undirbúa nýja sóttvarnarlöggjöf sömdu  forsætisráðherra og heilbrigðisráðherra við verktaka.  Hvaða verktaka völdu þær ?  Af öllum mönnum völdu þær dómsforseta EFTA-dómstólsins.  Við leikmanni blasir, að með því að taka verkið að sér gerði dómsforsetinn sig vanhæfan til að fjalla um öll mál, er kann að verða skotið til EFTA-dómstólsins og tengjast málefnum sóttvarna. Forsætisráðherra hefur síðan bætt gráu ofan á svart með því að fría sig ábyrgð á samþykki verktakans að taka að sér verkið og varpað ábyrgðinni yfir á verktakann.  Ekki er það nú stórmannlegt.

Frétt Odds Þórðarsonar á bls. 2 í Morgunblaðinu 4. ágúst 2021 um málið hófst svona:

"Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, segir, að það sé undir dómurum sjálfum komið að meta hæfi sitt, þegar þeir taka að sér störf utan þeirra dómstóla, sem þeir sitja við.  Þar vísar Katrín til Páls Hreinssonar, forseta EFTA-dómstólsins, sem tók að sér að gera álitsgerð að beiðni Katrínar, á meðan hann sat sem dómari." 

Það er lágmark að ætlast til þess, að Katrín hafi falið utanríkisráðherra að ganga úr skugga um, að hin 2 aðildarríki EFTA, sem skipa í EFTA-dómstólinn, hafi samþykkt verktökuna, en út úr loðnu svari utanríkisráðherrans má þó lesa, að hann hafi hvorki hreyft legg né lið í þeim efnum:

"Guðlaugur Þór Þórðarson, utanríkisráðherra, tekur í sama streng og Katrín og segir, að það sé ekki við hæfi, að stjórnvöld tjái sig um hæfi dómara; það sé á þeirra eigin forræði." 

Á þessu stigi málsins er þetta aukaatriði.  Aðalatriðið er, að framkvæmdavaldið (ráðherrar) á að virða kröfu Stjórnarskrár um þrískiptingu ríkisvaldsins og á alls ekki að aðhafast neitt, sem getur valdið vanhæfi dómara til að fást við mál, sem hæglega getur rekið á fjörur hans síðar. Það er ámælisvert, að forsætisráðherra sé svo illa áttuð, að hún fremji fingurbrjót af þessu tagi. 

Nokkrir lögfræðingar, hver öðrum betur að sér á sviði lögfræðinnar, hafa tjáð sig um þennan gjörning, sem er eins og aftan úr grárri forneskju.  Fyrstur reið á vaðið Carl I. Baudenbacher, fyrrverandi forseti EFTA-dómstólsins, í grein í Morgunblaðinu, 31. júlí 2021, undir fyrirsögninni:  

"Hnignun EFTA-dómstólsins".

Þar gat m.a. að líta eftirfarandi um mál Katrínar og EFTA-dómarans:

"Loks er það eftir öllu (svo !), að forseti EFTA-dómstólsins, Páll Hreinsson, starfar í hjáverkum fyrir íslenzka forsætisráðuneytið, að því er virðist, gegn þóknun. T.a.m. skrifaði hann haustið 2020 sérfræðingsálit fyrir ráðuneytið um lögmæti takmarkana á grundvallar réttindum í Covid-faraldrinum. Þar er um að ræða svið, sem heyrir undir lögin um hið Evrópska efnahagssvæði.  Álitsgerðin er málamyndaskjal, en með því eru ríkisstjórninni gefnar nánast frjálsar hendur ( https://stundin.is/grein/11953 ). Hafi Páll Hreinsson nokkurn tíma verið sjálfstæður, hefur hann með þessu glatað sjálfstæði sínu. Ákvæði 1. mgr., 30. gr. samningsins um stofnun EFTA-dómstólsins er svohljóðandi: "Til embættis dómara skal velja þá, sem óvéfengjanlega eru öðrum óháðir og uppfylla skilyrði til að skipa æðstu dómaraembætti í heimalöndum sínum eða hafa getið [sér] sérstakan orðstír sem lögfræðingar. Þeir skulu skipaðir til 6 ára með samhljóða samkomulagi ríkisstjórna EFTA-ríkjanna.""

Á grundvelli þessara hæfisskilyrða var augljóslega rangt af Katrínu Jakobsdóttur að ráða téðan dómara í vinnu fyrir íslenzka ríkið samhliða dómarastörfum hans hjá EFTA. Þetta átti hún að kynna sér áður en hún tók þetta einkennilega skref, enda er vankunnátta eða fáfræði engin afsökun fyrir forsætisráðherra. Þvert á móti má flokka þetta undir vanrækslu.

Íslenzkir lögfræðingar hafa líka tjáð skoðun sína opinberlega á þessari verktöku EFTA-dómarans. Þannig skrifaði Jón Magnússon, hrl., í vefpistli á heimasíðu sinni 04.08.2021:

"... fráleitt að ráða dómsforseta EFTA-dómstólsins til að fjalla um íslenzk löggjafarmálefni og gera tillögur um breytingar, sem hann kynni síðar að þurfa að fást við sem dómari."  

Þegar þetta er skrifað, hefur Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi dómari við Hæstarétt og nefndarmaður í réttarfarsnefnd, skrifað 2 greinar um málefnið í Morgunblaðið.  Sú síðari birtist 5. ágúst 2021 undir fyrirsögninni:

"Eiga dómarar að sýsla við lagasetningu ?". 

Greinin hófst þannig:

"Á síðum Morgunblaðsins hefur á undanförnum dögum komið til umræðu, hvort eðlilegt hafi verið á síðasta ári af forsætisráðherra að fela Páli Hreinssyni, dómara við EFTA-dómstólinn, að skrifa álitsgerð um valdheimildir heilbrigðisráðherra til "opinberra sóttvarnaráðstafana samkvæmt sóttvarnalögum". Skilaði dómarinn álitsgerð um þetta  efni 20. september sl.

Það er skoðun mín og fjölda annarra lögfræðinga, að ekki sé við hæfi, að skipaðir dómarar sinni svona verkefnum fyrir stjórnarráðið. Skiptir þá að mínu mati ekki máli, hvort um ræðir dómara við innlenda dómstóla eða fjölþjóðlega."

Í þessu ljósi má það furðu gegna, að doktor í hæfi/vanhæfi fremji það axarskapt að verða við ósk forsætisráðherra um að taka umrætt verk að sér, en það er ekki nóg með, að hæfið sé í uppnámi, heldur varðar málið líka við Stjórnarskrána, eins og Jón Steinar bendir á.  Blindur leiðir haltan:

"Segja má, að ástæður fyrir þessu séu aðallega tvíþættar.  Í fyrsta lagi fara dómstólar með dómsvald, en það vald á samkvæmt stjórnarskrá og lögum að vera skilið frá framkvæmdarvaldi, sem ráðherrar fara með. Það skiptir því máli, að dómarar gerist ekki þátttakendur í meðferð ráðherravalds.  Slíkt er til þess fallið að skapa tengsl, sem geta haft áhrif langt út fyrir einstök verkefni, sem ráðherra felur dómara að sinna. Þetta dregur úr trausti manna á dómstólum."

    Síðan tíundar höfundur vanhæfnihlið málsins og saman gera þessar ástæður frumhlaup ráðherrans að fingurbrjóti í stjórnsýslu:

 "Svo má spyrja: Hvers vegna leitar ráðherrann til dómarans til að fá lögfræðiálit ?  Páll er hinn mætasti lögfræðingur og kann ýmislegt fyrir sér.  En er ekki starfandi í landinu fjöldi lögfræðinga, sem segja má hið sama um ?  Í þeim flokki má t.d. telja fræðimenn og kennara í lögfræði, starfandi lögmenn og jafnvel lögfræðimenntaða stjórnmálamenn.  Er einhver þörf á að hætta stöðu hins mæta dómara Páls með þessu ?" 

Þessi gjörningur forsætisráðherrans er svo skrýtinn, að ástæða er til að halda, að fiskur liggi undir steini hjá vinstri-græningjanum. 

Hvað sem heimildum í sóttvarnarlögum til ríkisstjórnarinnar til frelsisskerðingar borgaranna  líður, ber henni samkvæmt stjórnsýslulögum að virða meðalhófsregluna við ákvarðanir, sem varða samkomutakmarknir, atvinnuréttindi o.s.frv. Að henni virtri er mjög ankannalegt að viðhafa frelsisskerðingar á svo að segja fullbólusettri þjóð, þótt hjarðónæmi náist aldrei.  Það eru svo lítil veikindi samfara þessari Delta-bylgju, sem nefnd er 5. bylgjan á Íslandi, en lægri raðtala viðhöfð annars staðar, að það væri satt að segja merki um annað vandamál en Kófið að skella nú á íþyngjandi höftum.

Það er mjög virðingarvert, hvernig ríkisstjórnin nálgast viðfangsefnið núna.  Hún hlustar eftir sjónarmiðum og tillögum ólíkra hagsmunahópa í samfélaginu, og vonandi vegur hún þau og metur af gerhygli.  Hún ætti reyndar líka að leggja sig eftir því, hvað fulltrúar starfsfólks Landsspítalans hafa að segja, því að á Landsspítalanum liggur meinið núna. 

Uppruni meinsins er síðan löngu fyrir Kóf.  Hann má rekja til sameiningar sjúkrahúsanna í Reykjavík.  Síðan þá hefur hallað undan fæti hjá Landsspítalanum í mönnunarmálum, því að samkeppni um starfsfólkið og um rekstrarárangur hefur verið af skornum skammti.  Frá því fyrir Kóf hefur spítalinn verið staddur í vítahring. Hann hefur misst heilbrigðisstarfsfólk vegna óánægju þess á starfi og ekki alltaf tekizt að ráða fólk í staðinn.  Þetta hefur leitt til ofálags á þá, sem eftir eru, og sumir hafa hætt vegna kulnunar í starfi.  Nú er komið að þolmörkum starfsfólksins, eins og neyðarkall tæplega 1000 heilbrigðisstarfsmanna um daginn ber vott um. 

Núverandi heilbrigðisráðherra skilur ekki vandamálið eða neitar að skilja það, vegna þess að henni hefur verið innrætt, að sameining ólíkra stofnana undir einni stjórn, þ.e. aukin miðstýring, sé allra meina bót. Hvað hefur hún þá leitazt við gera, síðan hún tók við stjórn heilbrigðisráðuneytisins 2017 ? Hún hefur farið þveröfuga leið m.v. það, sem raunhæf greining á vandanum mundi vísa á.  Hún hefur reynt að þvinga starfsfólk einkageirans á heilbrigðissviði inn á Landsspítalann.  Það eru hins vegar eins vanhugsuð viðbrögð og hægt er að hugsa sér, því að engin aðstaða er á Landsspítalanum til að sinna þeirri starfsemi, sem læknastofurnar hafa haft með höndum. Afleiðingin af þessu háttalagi ráðherrans er öngþveiti. 

Það verður að segja hverja sögu, eins og hún er.  Heilbrigðisráðherra vinstri hreyfingarinnar græns framboðs er óhæf til starfans.  Að halda áfram á braut sósíalismans við stjórnun heilbrigðismála í landinu mun leiða til aukinna útgjalda og verri þjónustu. Meta þarf gaumgæfilega, hvort raunhæft umbótaúrræði er að að stíga skref til baka frá sameiningunni, og það þarf strax að semja við sjálfstæða sérgreinalækna, láta af hernaði heilbrigðisráðuneytisins gegn þeim og fá þeim verkefni til að létta á starfsfólki Landsspítalans, sem er að þrotum komið.  

 

 

  

Hvaða leikur er í gangi ?

Formaður Sjálfstæðisflokksins, Bjarni Benediktsson, sagðist við Valaskjálf á Egilsstöðum (í yfir 20°C) föstudaginn 23. júlí 2021 trúa því, að bólusetning um 90 % þjóðarinnar 16 ára og eldri hefði breytt leiknum, þ.e. baráttunni við SARS-CoV-2 kórónuveiruna. 

Ýmsar staðreyndir renna stoðum undir þessa trú og von fjármála- og efnahagsráðherra ríkisstjórnarinnar, sem þarna hittist á fundi til að taka til umfjöllunar enn eitt minnisblaðið frá sóttvarnarlækninum, sem ekki virðist vilja láta á það reyna, hvort landsmenn geti lifað "eðlilegu" lífi "fullbólusettir" með veirunni.  Í miklu þéttbýlla landi en Íslandi, Englandi, sem náð hefur langt í bólusetningum gegn C-19, þó ekki eins langt og Íslendingar enn þá, ríkir enn svipað frelsi og hér ríkti 24.06.2021-24.07.2021, þótt smittíðnin hafi rokið upp.  Hún hefur reyndar lækkað stöðugt frá því Englendingar fengu "frelsið". Þeir, sem hafa komizt í tæri við greindan jákvæðan á PCR-prófi, sæta sóttkví með vissum undantekningum.  Boris Johnson spurði réttilega: Hvenær á að afnema opinberar sóttvarnarhömlur, ef ekki núna ? Íslenzka ríkisstjórnin fylgist nú með framvindunni og myndar sér vonandi þá skoðun að teknu tilliti til heildarhagsmuna að afnema hömlur eigi síðar en 14. ágúst 2021. 

Frá Ísrael berast þær rannsóknarniðurstöður, að 80 % bólusettra smiti ekki.  Þá dofna áhrif bólusetningar hratt samkvæmt sömu heimildum, og er vörn gegn slæmum einkennum orðin helmingur eftir um hálft ár frá fullri bólusetningu á við upphaflegu vörnina.  Þetta vegur á móti miklu smitnæmi delta-afbrigðisins og skýrir lækkandi smittíðni á Englandi og bendir til þess, að halda þurfi áfram bólusetningum, sem skýrir hamstur ríkra þjóða á bóluefnum. Hafa verður í huga, að affarasælla er að öðlast ónæmi án bóluefna og losna þar með við aukaverkanir þeirra, sem vissulega eru alvarlegar. Illskiljanlegt er að hvetja til bólusetninga þegar smitaðra og unglinga 12-16 ára, sem lítið veikjast yfirleitt. 

Hvernig vegnar sjúklingunum, sem hérlendis veiktust hastarlega í kjölfar bólusetninga, en lifðu af ?  Það hefur verið hljótt um þá og fréttamenn áhugalausir. 

  Við verðum að hafa þrek til að lifa með þessari veiru, á meðan heilbrigðiskerfið með góðu móti ræður við sjúklingafjöldann.  Virtur læknir, Jón Ívar Einarsson, telur, ef rétt er tekið eftir, að PCR-próf bólusettra á landamærum og að senda einkennalaust bólusett fólk í sóttkví sé yfirskot og eins konar barátta við vindmyllur.  Höfundur þessa pistils er sammála. 

Jens Spahn, heilbrigðisráðherra Þýzkalands, segir, að hvorki sé ástæða til né lagaheimild fyrir setningu opinberra sóttvarnarhafta í Þýzkalandi nú í líkingu við þau, sem tíðkuðust fyrir bólustningu.  Leikurinn hefur breytzt við bólusetninguna, og sóttvarnarlæknir og málpípa hans hjá Almannavörnum hljóta að fara að viðurkenna það. 

Kolbrún Bergþórsdóttir, sem fram að þessu hefur ekki verið skarpasti hnífurinn í sóttvarnarmálum í skúffunni, sem hýsir leiðarahöfunda Fréttablaðsins, skrifaði 23. júlí 2021 leiðara, sem breytir þeirri sýn.  Hann bar fyrirsögnina:

"Gagnrýnisleysi".

Það er ástæða til nú á hásumartíð að vitna rækilega í þennan leiðara:

"Almenningi var á sínum tíma sagt, að aðgerðir á Covid-tímum miðuðu að því, að sjúkrahús fylltust ekki af alvarlega veikum einstaklingum.  Þjóðin tók því hertum aðgerðum stjórnvalda með samþykki.  Síðan var almenningi sagt, að leiðin út úr Covid væri bólusetning. Fyrir vikið streymdi fólk í bólusetningu.  

Nú er sagt, að bólusetningar dugi ekki nægilega vel. Á sama tíma eru sjúkrahús ekki að fyllast af Covid-sjúklingum, fólk er ekki að deyja úr pestinni, og langflestir, sem veikjast, finna fyrir litlum einkennum. Samt þarf að herða aðgerðir.  Um leið má búast við mun meiri mótþróa hjá almenningi en áður. Fólk þarf að sjá vit í boðum og bönnum.  Ef það sér það ekki, þá brýtur það reglur, sem því finnst vera ósanngjarnar."  

Kolbrún finnur ekki heila brú í tillögu sóttvarnarlæknis, og hann virðist vera of laus í rásinni.  Það er ekki nóg að smitum fjölgi mikið, hr. sóttvarnarlæknir, til að hefta frelsi fólks til að koma saman og stunda sína vinnu, líkamsrækt, skemmtanir og halda veizlur.  Heilbrigðiskerfinu þarf að vera ógnað líka, og sjúkrahúsinnlagnir vegna C-19 benda ekki til, að svo verði, nema sú ákvörðun að stinga bólusettu starfsfólki þess í sóttkví, sem er óþarfi, ef 80 % bólusettra smita ekki. Í Bretlandi hafa lekið út upplýsingar um, að innlögn sjúklings sé vegna C-19, þótt hann greinist þannig eftir innlögn.  Er sama tilhneiging hér ? Sóttvarnarlæknir hældi bólusetningum í hástert, þegar hann var að hvetja til bólusetninga, en nú, þegar tæplega 90 % 16 ára og eldri hafa verið bólusett, gerir hann óþarflega lítið úr gagnsemi þeirra. Það er nógu mikið gagn að þeim, til að viðhalda megi því frelsi, sem hér var innleitt 24.06.2021 og afnumið með kjánalegum frelsistakmörkunum mánuði síðar. Sóttvarnarlæknir virkar óþarflega hvatvís fyrir þetta embætti.  

"Það er algjörlega ljóst, að skerðingar á frelsi fólks í Covid-fárinu verða að vera eins vægar og mögulegt er.  Það er síðan ekki verjandi að viðhalda þeim, þegar smitum fækkar, og veikindi eru ekki alvarleg. Ekki sakar að hafa í huga, að sjúkdómalaust samfélag verður aldrei til. Vonandi þykir það svo ekki dæmi um harðlyndi, þegar bent er á, að dauðinn er óumflýjanlegur hluti af lífinu, en ekki nýtilkomin ógn."  

 

 Vælukjóinn í Almannavörnum var 26.07.2021 með fullyrðingar um, að dagleg smit hefðu reynzt færri, ef strangari opinberar hömlur hefðu verið settar á líf fólks, sem sagt enn meiri frelsisskerðingar.  Það er nóg komið af innistæðulausum fullyrðingum frá þessum talsmanni Almannavarna í sóttvarnarmálum.  Það gæti dregið úr sannfæringu hans um nytsemi frelsisskerðinga að kynna sér það, sem er að gerast á Englandi.  Þar voru allar opinberar frelsisskerðingar afnumdar 19.07.2021, og þann 26.07.2021 var tilkynnt um, að 5. daginn í röð hefði nýjum smitum C-19 fækkað. Haftasinnar mega ekki heyra á það minnzt, að gagnsemi hafta í sóttvarnaskyni sé dregið í efa, hvað þá, að bent sé á, að þau hafi gert meira ógagn en gagn, hvort sem mælt er í töpuðum lífárum eða tekjum hins opinbera og fyrirtækjanna, sem undir öllu standa. 

Áfram með Kolbrúnu:

"Hinar heftandi aðgerðir á Covid-tímum hafa takmarkað mannréttindi og athafnafrelsi fólks.  Engin ástæða er til, að því sé tekið með þögninni einni.  Það er líka óþarfi að láta, eins og það sé nánast guðlast að vera ósammála sóttvarnalækni. Á sínum tíma sagði þríeykið, að gagnrýni væri nauðsynleg; ekki væri gott, ef hætt væri að spyrja um nauðsyn aðgerða.  Vonandi er þríeykið enn þessarar skoðunar."  

Sóttvarnarlæknir hefur haldið svo illa á spilunum, að fólk er orðið ruglað í ríminu um, hvaðan  sóttvarnaryfirvöld eru að koma og hvert þau stefna.  Sóttvarnarlæknir hvatti mjög til bólusetninga.  Dauðsföll af þeirra völdum eru líklega orðin álíka mörg og af sjúkdóminum C-19 sjálfum (30), og margir tugir alvarlegra aukaverkana annarra hafa komið fram, en engar fregnir eru sagðar af líðan þessara sjúklinga, eða hversu margir þeirra eru á sjúkrahúsi.  Þeir eru líklega fleiri en C-19 sjúklingar á spítala, því að þeir eru sárafáir eða um 3. Hvernig væri, að s.k. þríeyki sýndi dálitla hluttekningu með þessum sjúklingum og upplýsti um líðan þeirra á upplýsingafundum sínum ?

Nú er sóttvarnarlæknir farinn að tala áhrif bóluefnanna niður og segir virknina aðeins vera 60 % í stað 91 % - 97 % áður.  Hvað er hér á seyði ?  Er sóttvarnarlæknir algerlega úti að aka, eða eru bóluefnaframleiðendur tilbúnir að játa þetta, og hvernig stendur þá á þessu stóra fráviki frá uppgefnum gildum framleiðendanna ?  Þá hafa borizt fregnir frá Ísrael um hraða dvínun ónæmisvirkninnar með tíma eða um helmingun á 1/2 ári.  Eitt er þó ljóst: delta-afbrigði veirunnar veldur ekki jafnskæðum veikindum á Íslandi og fyrri afbrigði.  Má þakka það bólusetningunum eða því, að delta-afbrigðið, sem er meira smitandi en önnur, er ekki jafnhættulegt og fyrri afbrigði ? Slík er venjuleg þróun veira.

"Einkennilegt er að horfa upp á það, að viðhorf stjórnmálamanna til takmarkana og frelsissviptinga í Covid skuli fara eftir flokkslínum. Sjálfstæðismenn hafa verið ötulastir við að minna á mikilvægi einstaklingsfrelsisins. Í öðrum flokkum hafa menn varla leyft sér að efast og spurt fárra spurninga.  Satt bezt að segja hefur verið ömurlegt að horfa upp á það gagnrýnisleysi. 

Þegar réttindi almennings eru skert, eins og gerzt hefur í Covid, þá á fólk um leið rétt á að vita, hversu lengi höft verði viðvarandi; sem sagt, hvaða aðstæður þurfi að skapast, til að þeim sé aflétt.  Engin tegund hafta á síðan að festa sig í sessi og vera flokkuð sem "eðlilegt ástand". 

Bragð er að, þá barnið finnur.  Það er óþarfi af Kolbrúnu að verða mjög hissa á mismunandi afstöðu fólks, stjórnmálamanna og annarra, gagnvart opinberum frelsisskerðingum í sóttvarnarskyni.  Þar birtist hugsunarháttur fólks og afstaða til ríkisvalds, og hvernig má fara með það.  Vinstri menn eru mjög hallir undir valdboð hins opinbera og óskeikulleika embættismanna.  Það er rík ástæða til að vara almenning við vinstri slysunum, því að vinstri menn eru sannfærðir um, að valdboð og valdbeiting hins opinbera gegn atvinnulífinu og einstaklingunum, jafnvel á kostnað eignarréttarins, svo að ekki sé nú minnzt á atvinnufrelsið, sé alltaf réttlætanlegt. 

Þetta er stórhættulegt og kolrangt viðhorf.  Einstaklingurinn á að vera kjarni samfélagsins, Stjórnarskráin staðfestir það.  Hugdettur stjórnmálamanna og embættismanna eiga ekki að duga til frelsisskerðinga.  Þingið ætti alltaf við fyrsta tækifæri að fá tækifæri til að staðfesta eða hafna því, að næg ástæða hafi verið til frelsisskerðinga, og auðvitað verða þær að styðjast við lög.  Eins og nú háttar, leikur mikill vafi á því, að næg ástæða hafi verið til að hverfa frá frelsinu, sem veitt var til persónulegra athafna hérlendis 24.06.2021. Ástæðan er sú, að þjóðin telst nú vera nánast fullbólusett og ríkjandi veiruafbrigði, delta, sem að vísu er mjög smitandi, virðist ekki valda alvarlegum sjúkdómseinkennum.

Höft á mannlegt atferli orka alltaf tvímælis, því að slík höft geta haft alvarlegar neikvæðar afleiðingar.  Eins og staðan er núna hafa þau leikið fjárhag margra grátt, en enn þá verra er, að þau hafa orsakað heildarfjölgun dauðsfalla. Neikvæðar heilsufarslegar afleiðingar atferlishafta hafa orðið meiri en gagnið af þessum höftum, eins og lesa má út úr tölfræði Hagstofunnar, sem Jóhannes Loftsson, verkfræðingur, hefur vakið athygli á í Morgunblaðsgrein, 16.07.2021, sbr https://bjarnijonsson.blog.is/blog/bjarnijonsson/entry/2267223 .  

Um sama leyti og Englendingar afnámu samskiptahöft hjá sér, 19.07.2021, ákváðu yfirvöldin á Singapúr-eyjunni, að þaðan í frá skyldu íbúarnir umgangast SARS-CoV-2 kórónuveiruna eins og hverja aðra inflúensuveiru.  Fjölmiðlar hættu í kjölfarið að birta daglegar fréttir af fjölda smita o.þ.h., enda gefur auga leið, að smittíðnin skiptir litlu máli, ef veikindin eru engu meiri en af inflúensu.

Hérlendis búum við við hvatvísan sóttvarnarlækni, sem stóðst ekki mátið að freista þess að hrekja ríkisstjórnina af frelsisleiðinni, sem hún markaði 24. júní 2021, og setti á 75 % hámark í sundlaugar og þreksali og 200 manna samkomuhámark, svo að eitthvað sé nefnt.  Þetta stórskemmdi stutt sumar fyrir mörgu fólki og mótshöldurum og er frumhlaup, en ríkisstjórnin treysti sér ekki til að ganga gegn embættismanninum og bar við, að hún vildi hafa vaðið fyrir neðan sig (varúðarráðstöfun).  Allar upplýsingar frá vel bólusettum löndum hafa þó verið á einn veg, að delta afbrigðið valdi tiltölulega fáum sjúkrahússinnlögnum, e.t.v. 0,5 % af sýktum.     

   

 

Andóf gegn bábiljum getur varla verið hræðsluáróður

Samfylking og Viðreisn vilja komast í ríkisstjórn eftir komandi kosningar, og það er ekki útilokað, að þeim takist það. Það fjölflokka kraðak, sem stefnir í, að verði á Alþingi eftir næstu kosningar, útilokar þó, að slík stjórn geti veitt þjóðinni þann stöðugleika og frið, sem nú er þörf á til að þróa hér enn meiri hagsæld.

Þeirra aðalmál og það, sem sameinar þær, er að fara aftur í aðildarviðræður við Evrópusambandið (ESB), þótt ótrúlegt megi virðast, og leiða þær í þetta skiptið til lykta og fá Alþingi í krafti trausts meirihluta þar til að leggja blessun sína yfir samkomulagið. 

Það, sem mælir gegn því, að þessi glannareið heppnist, er þó þjóðarviljinn og stjórnarskráin.  Stjórnarskránni er hægt að breyta, en þá þarf Alþingiskosningar, þar sem þjóðin getur stöðvað málið.  Að fara inn á þessa braut er tímasóun og sóun fjármuna, sem sagt tímaskekkja.  Það ber að stuðla að því að hindra þessa flokka í að komast í aðstöðu til að leggja út á glæfrabraut, sem þjóðin er andsnúin. Slíkt hafa kjósendur í hendi sér.

Þorsteinn Pálsson, ÞP, fyrrverandi forsætisráðherra, er iðinn við kolann og beitir ýmsum brögðum til afla þeim skoðunum sínum fylgis, sem eru kjarninn í stefnu Viðreisnar, að Íslandi sé bezt borgið í tilvonandi sambandsríki Evrópu (án Bretlands, Færeyja og EFTA-landanna).  Þetta er hreinræktuð bábilja, sem hefur margsinnis verið kveðin í kútinn.  Lítum á Kögunarhólsgrein hans í Fréttablaðinu 15. júlí 2021:

"Hræðsluáróður opnar ekki ný tækifæri": 

"Andófið gegn því, að þjóðin fái sjálf að ákveða, hvort stíga eigi lokaskrefið til fullrar aðildar að Evrópusambandinu byggist fyrst og fremst á að skapa ótta við breytingar.

Þeir, sem eru lengst til hægri, beita nú sömu ráðum í þessari umræðu og þeir, sem voru lengst til vinstri og snerust öndverðir gegn aðildinni að Atlantshafsbandalaginu á sínum tíma."

Þetta eru rangfærslur. Það er enginn ótti við hið óþekkta, sem jafnan er samfara breytingum, sem stjórnar andstöðunni við aðildina að Evrópusambandinu, ESB.  Það er auðvitað mjög vel þekkt, hvað gerast mun við slíka inngöngu, og það er ískalt hagsmunamat, að sú fullveldisfórn mundi verða gríðarlegur baggi fyrir íslenzka þjóðfélagið, og sú gríðarlega aukning innleiðingar erlendrar löggjafar, sem samin er fyrir gjörólíkar aðstæður, yrði til mikils trafala fyrir okkar litla þjóðfélag og íþyngjandi fyrir áframhaldandi framleiðniaukningu. 

Ef vilji er fyrir hendi að spyrja þjóðina, hvort hún vilji ganga í ESB, hefði þingið getað ákveðið að gera það samhliða þingkosningunum í haust, en engin tillaga kom fram um það.  Það er nægilega vel vitað, hvað mundi koma út úr þeim aðlögunarviðræðum, sem vinstri stjórnin gafst upp á 2012. (Hún gafst upp á sjávarútvegskaflanum.)

Það er hins vegar tóm vitleysa að biðja stjórnmálaflokka, sem af grundvallarástæðum eru andvígir því að afsala meira sjálfstæði en orðið er til hins yfirþjóðlega valds í Brüssel, um að styðja það, að aðlögunarviðræður verði teknar upp að nýju, nema þjóðin hafi lýst yfir eindregnum vilja til þess (meirihluti fólks með atkvæðisrétt).  Þetta dróst Vinstri hreyfingin grænt framboð þó inn á veturinn 2009 til að mynda ríkisstjórn með Samfylkingunni. Sú vegferð tókst illa. Allt fór þar í handaskolum, eins og annað hjá þeirri ríkisstjórn. Samanburður ÞP á andstöðunni við aðildina að NATO 1949 og aðild að ESB 2021 er algerlega út úr kú.  Aðeins raunveruleikafirrtum mönnum dettur í hug að setja annan eins "bolaskít" á þrykk.

Síðan gerir hann fullveldið að umræðuefni og heldur áfram að bera saman alls óskyld fyrirbæri.  Tilgangurinn helgar meðalið:

"Fullveldið glatast.  Þetta var og er algengasta staðhæfingin. Reynslan af aðildinni af Atlantshafsbandalaginu sýnir hins vegar, að hún hefur styrkt pólitískt fullveldi landsins.

Reynslan af þátttöku í Fríverzlunarsamtökum Evrópu og síðar aðildinni að innri markaði Evrópusambandsins, sem nú er kjarni Evrópusamstarfsins, hefur með ótvíræðum hætti eflt efnahagslegt sjálfstæði landsins og um leið fullveldi þess. 

Hvers vegna ætti lokaskrefið, sem er minna en aðildin að innri markaðnum, að leiða til fullveldisglötunar ?  Enginn hefur sýnt fram á það með rökum.

Enginn þeirra, sem halda því fram, að Ísland myndi tapa fullveldinu með fullri aðild, treystir sér til að halda því fram, að Danmörk, Svíþjóð og Finnland séu ekki fullvalda ríki."

Það gætir hugtakabrenglunar hjá ÞP, og þá er ekki von á góðu.  Það er skoðun höfundar þessa vefpistils, að enginn vafi sé um öryggislega nauðsyn NATO-aðildarinnar og efnahagslega nytsemi EFTA-aðildarinnar og frjálsum viðskiptum yfirleitt.  Innri markaður ESB snýst hins vegar um miklu meira en frjáls viðskipti.  Hann snýst um frelsin 4 innan yfirþjóðlegs sambands, sem setur aðildarþjóðunum strangar reglur, sem þær verða að lögleiða hjá sér, og lúta síðan dómstóli þessa yfirþjóðlega sambands.  

Til að athuga, hvort þessi aðild að Innri markaðinum með EES-samninginum, sem Ísland hefur undirgengizt, styrki fullveldi landsins, er nú rétt að fara í smiðju til góðs lögfræðings, Arnars Þórs Jónssonar, en hann skrifaði m.a. þetta í Morgunblaðsgrein 10. júlí 2021:

"Fullveldi felur í sér, að íslenzk lög séu sett af lýðræðislega kjörnu Alþingi og að æðsta túlkunarvald um þau lög sé hjá íslenzkum dómstólum."  

Af þessari skilgreiningu að dæma veður ÞP reyk eða  reynir vísvitandi að villa um fyrir almenningi með því að halda því fram, að aðildin að innri markaði ESB/EES hafi eflt fullveldi Íslands.  Allt annað mál er, hvort sú aðild hefur orðið þjóðinni efnahagshaglega hagfelldari en sá fríverzlunarsamningur, sem áður var í gildi á milli EFTA og ESB. Það er sjálfstætt athugunarefni, hvort EES-aðildin hafi leitt til meiri hagvaxtar hér en ella, og þar verður að taka tillit til beinna og óbeinna þátta, t.d. afleiðinga minni árlegrar framleiðni af völdum stórvaxins regluverks, sem sniðið er við stærri fyrirtæki en starfa á Íslandi að jafnaði.  Viðskiptaráð áætlaði, að þetta óhagræði drægi framleiðniaukningu niður um 0,5 %/ár. ÞP getur þannig ekki einu sinni fullyrt með rökum, að íslenzka hagkerfið sé nú stærra en ella vegna aðildarinnar að EES. 

Áhrif Evrópusambandsins á Íslandi mundu auðvitað aukast verulega með fullri aðild að Sambandinu.  Við mundum t.d. þurfa að taka upp 100 % af löggjöf ESB í okkar lagasafn, en hlutfallið er nú innan við 20 %.  Hvernig getur ÞP þá fullyrt, að lokaskrefið sé minna en aðildin að Innri markaðinum, þegar innleidd löggjöf mundi meira en 5-faldast ?  Á grundvelli umfangs og djúpt inngrípandi áhrifa ESB-löggjafarinnar á daglegt líf fólks í aðildarlöndunum er óhætt að segja, að Danmörk, Noregur og Svíþjóð geti ekki talizt vera fullvalda ríki í sígildum skilningi þess orðs. Þótt þau komi að lagasmíði og lagasetningu innan stofnana ESB, eru þau samt minna fullvalda en Ísland og Noregur, enda á meðal fámennari ríkja innan ESB. 

Næst vék ÞP að sjávarútvegsstefnunni, og þá batnaði nú ekki hundalógíkin:

 "Þá er fullyrt, að með fullri aðild fyllist Íslandsmið af erlendum fiskiskipum.  Það er röng fullyrðing.  

Raunveruleikinn er sá, að sameiginleg fiskveiðistefna Evrópusambandsins byggir á reglu um svonefndan hlutfallslegan stöðugleika.  Það þýðir, að engin þjóð fær rétt til veiða, nema unnt sé að sýna fram á veiðireynslu á næstliðnum áratugum. 

Engin þjóð hefur slíka veiðireynslu.  Íslandsmið verða því áfram aðeins fyrir íslenzk fiskiskip.  Og sérhver aðildarþjóð setur sínar eigin stjórnunarreglur.  Ekki þarf því að breyta fiskveiðilöggjöfinni vegna aðildar."

Barnalegar fullyrðingar ÞP hér að ofan um fulla stjórn Íslendinga á Íslandsmiðum eftir inngöngu í ESB hvíla á gildandi bráðabirgðaákvæði "CAP-Common Agricultural Policy", sameiginlegri sjávarútvegs- og landbúnaðarstefnu ESB. Henni getur ráðherraráðið breytt hvenær sem er að tillögu Framkvæmdastjórnarinnar, og nú hefur skapazt mikil þörf fyrir ný fiskimið fyrir stóran ESB-flotann, þar sem hann er að missa aðstöðu sína innan brezku fiskveiðilögsögunnar á næstu 5 árum.  Endanleg fiskveiðistefna ESB kemur fram í hvítbók ESB um efnið.  Þar er gert ráð fyrir jöfnum aðgangi allra útgerða aðildarlandanna að öllum fiskimiðum í lögsögu Sambandsins, og verði veiðiheimildir boðnar út eða upp, þegar aðstæður leyfa. 

Það þarf ekki að fjölyrða um, hvernig ástandið verður á íslenzkum útgerðum og sjávarbyggðum, þegar þær fara að keppa við evrópskar stórútgerðir um veiðiréttinn í íslenzku lögsögunni.  Stórt skarð verður óhjákvæmilega höggvið í gjaldeyrisöflun landsmanna og lífsviðurværi landsbyggðarinnar.  Í þessu ljósi geta menn skoðað fiskveiðistefnu Viðreisnar, sem í stuttu máli er uppboð veiðiheimilda, og þar með ekkert annað en aðlögun íslenzkrar sjávarútvegsstefnu að því, sem koma skal hjá ESB.  Kjósendur í íslenzkum sjávarbyggðum og víðar hljóta nú að hugsa sig um tvisvar áður en þeir ljá Viðreisn atkvæði sitt í Alþingiskosningum. 

Síðan sneri ÞP sér að gjaldmiðilsmálum, og þá tók ekki betra við:

 "Til þess að Ísland geti vaxið út úr kreppunni, þarf fyrst og fremst stöðugan gjaldmiðil.  Opna þarf fleiri tækifæri á erlendum mörkuðum fyrir unnar sjávarafurðir og nýsköpun í þekkingariðnaði.  Viðspyrna ferðaþjónustunnar er líka fólgin í þessu." 

Það er ekki heil brú í því, að Ísland væri betur sett með EUR en ISK til að komast út úr Kófinu.  ISK tók dýfu við upphaf Kófs og fram á haustið 2020, en hefur síðan sótt í sig veðrið og náð nýju jafnvægi, sem er öllum atvinnugreinunum (nema innflutningsverzlun) hagfelldara en gengið fyrir Kóf og dregur væntanlega dám af launahækkunum, sem urðu 2020.

Akkilesarhællinn í sambandi við unnar sjávarafurðir, sem ÞP nefnir, er samkeppnishæfni þeirra við unnar sjávarafurðir í ESB, á Bretlandi, í Bandaríkjunum og á öðrum mörkuðum.  Það þarf enn að auka framleiðnina hér, aðallega með áframhaldandi tæknivæðingu, þar sem launakostnaður á klst er hærri hérlendis en á þessum mörkuðum. 

Hvað ætli seðlabankastjóri ESB-ríkisins Póllands hafi að segja um sjálfstæða gjaldmiðla ?  Það kom fram í grein Adams Glapinski í Morgunblaðinu 13. júlí 2021:

"Þetta er einmitt ástæðan fyrir því, að við höfum okkar eigin gjaldmiðil, pólskt zloty - að hafa möguleikann á að reka sjálfstæða og óháða peningamálastefnu, sem er mikilvægur dempari fyrir okkur.

Við höfum metnaðarfull framtíðaráform, sem öll eiga eitt sameiginlegt - að auðvelda Póllandi að ná efnuðustu löndunum.  Til að ná þessu markmiði verðum við ekki aðeins að beita skynsamlegri peningamálastefnu, heldur einnig að nýta til fulls þau tækifæri, sem skapast vegna aukningar gjaldeyrisforða okkar."

Þetta var niðurstaða Pólverja, og söm varð niðurstaðan í þjóðaratkvæðagreiðslu Svía á sinni tíð. Þá má minnast á niðurstöðu ríkisstjórnar Tonys Blair með George Brown sem fjármálaráðherra.  Ítarleg rannsókn Breta gaf þá til kynna, að það yrði brezku efnahagslífi og fjármálakerfi ekki til framdráttar, nema síður væri, að fórna sterlingspundinu og taka upp EUR. Áhættan væri meiri en verjanlegt væri að taka.

Þegar pólitískir flautaþyrlar á Íslandi gaspra um, að það hljóti að verða íslenzka hagkerfinu til góðs að fórna ISK fyrir EUR, þá er það marklaust hjal og skortir allan hagfræðilegan og stjórnmálalegan trúverðugleika; er sem sagt algerlega út í loftið. 

Að lokum skrifaði Þorsteinn Pálsson af sínum Kögunarhóli, þar sem hann þó virðist vera eins og álfur út úr hóli í þessum skrifum sínum: 

"Breytt ríkisstjórn gæti horft fram á við og látið vinna heildstætt mat á ríkari möguleikum Íslands í fjölþjóðasamstarfi nýs tíma.

Þannig má leysa hræðslupólitíkina af hólmi og opna málefnalega umræðu um ný tækifæri til verðmætasköpunar og aukins athafnafrelsis."  

ÞP dreymir um, að sjónarmið hans um innmúrun Íslands innan veggja tollabandalags Evrópusambandsins verði ofan á í næstu ríkisstjórn. Það er óþarfi að eyða fé í skýrsluskrif um þetta "heildstæða mat" Þorsteins, því að það er mjög vel þekkt, hvaða áhrif innganga í ESB hefur á viðskiptakjör og annað. Það er hins vegar viðskiptalega mjög óáhugavert að láta múra sig innan "Festung Europa", því að þar fer sífellt minni hluti heimsviðskiptanna fram.  Mun áhugaverðara er að leita eftir fríverzlunarsamningum, gjarna í samfloti innan EFTA, við önnur þróuð svæði í góðum vexti, eins og t.d. Norður-Ameríku.  

 

    

 

 

 

 

 

 

 

Sorpeyðing í ólestri - verkefnastjórn í soranum

Ætla mætti að óreyndu, að umhverfisráðherra landsins liti á það sem eitt sinna höfuðviðfangsefna að fást við meðhöndlun úrgangs með nútímalegum hætti.  Því virðist ekki vera að heilsa, því að hann svarar ekki bréfum, sem til ráðuneytis hans berast um samstarf við innleiðingu á gjörbreyttu verklagi í þessum efnum.  Þess í stað lætur hann undirsáta sína hringja út á land og spyrja, hvort þar þekki menn ekki svæði, sem hann gæti friðlýst.

Þess á milli er hann aðallega upptekinn af losun gróðurhúsalofttegunda, þótt hún sé svo lítil frá Íslandi, að áhrif hennar á hlýnun jarðar eru ómælanleg. Samt reynir hann, ásamt forsætisráðherranum, að setja "Ísland í fremstu röð" með nýjum, ótímabærum og rándýrum markmiðum um minnkun losunar gróðurhúsalofttegunda. Þannig hafa "erroribus" nokkuð að iðja. 

Í Bændablaðinu 10. júní 2021 birtist átakanleg frásögn Harðar Kristjánssonar af molbúahætti íslenzkrar stjórnsýslu.  Fyrirsögn fréttaskýringarinnar var svohljóðandi:

"Bauðst til að hanna, fjármagna, byggja og reka hátæknisorporkustöð á Íslandi."

Hún hófst þannig: 

"Opnuð var rúmlega mrdISK 6 gas- og jarðgerðarstöðin GAJA í Álfsnesi á árinu 2020. Nú hefur komið í ljós, að moltan, sem er annað meginhráefnið, sem stöðin framleiðir, er með öllu ónothæf. Hugmyndir um að leysa málið með því að reisa sorporkustöð af fullkomnustu gerð hafa enn ekki fengið hljómgrunn, jafnvel þótt norskir rekstraraðilar slíkra stöðva hafi boðizt til að fjármagna, byggja og reka slíka stöð.

Bændablaðið hefur undir höndum bréf, sem John Ragnar Tveit, viðskiptaþróunarstjóri Daimyo AS í Ósló í Noregi, sendi Jóni Viggó Gunnarssyni, framkvæmdastjóra Sorpu, þann 22. janúar 2021.  Þar er óskað eftir samstarfi við Sorpu um byggingu á 80-100 kt/ár hátæknisorporkustöð (Waste-to-energy - WTE).  Samkvæmt heimildum blaðsins hefur boðinu enn ekki verið svarað." [Undirstr. BJo.]

Vinstri græningjarnir, umhverfisráðherrann og stjórnarformaður Sorpu, hafa af hugmyndafræðilegum ástæðum ekki áhuga á að virkja einkaframtakið til að fást við þetta tæknilega viðfangsefni, heldur ætla þau að búa svo um hnútana, að hið opinbera vaði hér á foraðið, reynslulaust á þessu sviði, og stjórnmálamenn haldi um alla spotta verkefnisins og rekstrarins, þótt þeir hafi jafnvel enga þekkingu á verkefnastjórnun né innviðum nútímalegrar sorporkustöðvar.  Hætt er við, að þessi gatslitna hugmyndafræði vinstri grænna muni reynast landsmönnum mjög illa í þessu máli. 

Það er grafalvarlegt, ef hárri fjárfestingarupphæð úr vösum íbúa sveitarfélaganna, sem að byggðasamlaginu Sorpu standa, hefur verið ráðstafað þannig, að um kák eitt, fúsk og bruðl með skattpeninga hefur verið að ræða.  Fyrst fór verkefnið GAJA langt fram úr fjárhagsáætlun, og síðan kemur í ljós, að meginhluti afurðanna, moltan, er ónothæf, ef satt er hjá Bb, og markað skortir fyrir hitt, þ.e. metangasið.  

Þetta stafar varla af því, að tæknimenn, sem að undirbúninginum voru fengnir, hafi ekki reynzt vera starfi sínu vaxnir, heldur af því, að stjórnmálamenn ákváðu að sinna sjálfir verkefnastjórn og síðan  rekstri framleiðslufyrirtækis.  Hugmyndafræði vinstri manna, hér undir stjórn Samfylkingar í borginni, gengur ekki upp. Miklu vænlegra er að fela markaðinum verkefni af þessu tagi. Þá hefði þessi sorpeyðingar- og jarðgerðarstöð einfaldlega verið sett í útboð á Evrópska efnahagssvæðinu, og hagstæðasta tilboðinu um hönnun, byggingu og rekstur, út frá hagsmunum íbúanna, verið tekið. Ef það hefði verið gert, sætu íbúarnir ekki núna uppi með algerlega misheppnaða fjárfestingu.  Sennilega hefði heldur ekki átt að stefna á moltu- og gasgerð, heldur "hátæknisorporkustöð" fyrir allt landið, eins og frásögn Halldórs Kristjánssonar fjallar aðallega um. Fjárfesting Sorpu í þessari nýju stöð sinni virðist byggðasamlagið nú þurfa að afskrifa, ef aðalafurðin er með öllu ónothæf. 

Þá er kominn tími fyrir ríkið að hafa forgöngu án fjárhagsskuldbindinga til framtíðar að stofnun undirbúningsfélags um "state of the art" orkuver, sem safnar sorpi hvaðanæva að af landinu sjóleiðina og selur orku, sem verið vinnur úr sorpinu.  Sennilega verður þetta hagkvæmasta og umhverfisvænsta leiðin í krafti stærðarinnar til að losna við sorpið.  Skip þyrfti að safna sorpinu saman eftir endilangri strandlengjunni, því að þessir flutningar, 100-200 kt/ár, eru ekki leggjandi á þjóðvegakerfið, og sjóleiðin er sennilega umhverfisvænst og öruggust.

"Samhljóða bréf var sent til umhverfisráðherra.  Hann hefur heldur ekki séð ástæðu til þess að svara því samkvæmt upplýsingum blaðsins.

Ljóst má vera, að þetta verkefni varðar öll sveitarfélög í landinu.  Ef það á ekki einvörðungu að leysa þarfir sveitarfélaganna á suðvesturhorninu, þá kallar þetta á sjóflutninga á sorpi til stöðvarinnar af landsbyggðinni.  Því þarf umhverisráðherra væntanlega að sýna eitthvert frumkvæði, ef ætlunin væri að koma þessu á koppinn .  E.t.v. þarf ríkisvaldið líka að koma að rekstri eða niðurgreiðslum á flutningi sorps sjóleiðina til slíkrar stöðvar, ef af yrði. Annars er hætta á, að sveitarfélög úti á landi, fjarri suðvesturhorninu, verði áfram í miklum erfiðleikum með að losa sig við óendurvinnanlegan úrgang án urðunar."

 Auðvitað þarf umhverfisráðherrann að koma að þessu verkefni, því að líklega er þjóðhagslega hagkvæmast að veita öllum sveitarfélögum landsins aðgang að flutningum að stöð fyrir allt landið með jöfnun flutningskostnaðar, vonandi sjóleiðina, á milli þeirra.  Slíkt á þó ekki að vera skylda, enda virðast fleiri slík orkuver knúin úrgangi vera í deiglunni, t.d. í Vestmannaeyjum. Undirbúningsfélag landsstöðvar þarf að skilgreina orkustöðina og bjóða hana út á EES-markaðinum, bæði stofnsetningu og rekstur, og sá sem býðst til að annast verkið fyrir lægst gjald fyrir sorp inn í stöðina, ætti að fá verkið. Hann selur síðan orkuna frá verinu á markaðsverði. Hugsanlega þarf ríkissjóður að taka þátt með sveitarfélögunum í greiðslum fyrir sorp inn í orkuverið. Það mun koma í ljós, þegar tilboðin verða opnuð. Orkuverið selur orkuna á markaðsverði, og má hugsanlega tengja sorpgjaldið við orkuverðið. 

Halldór Kristjánsson vitnaði í innihald bréfsins frá téðu norsku fyrirtæki.  Þar stóð m.a.:

"Við höfum trú á, að Daimyo með sína góðu viðskiptasögu og samkeppnishæft viðskiptanet geti boðið fjármögnun og byggingu á fullkomnustu gerð af sorporkustöð, sem völ er á í Evrópu."

Það er sjálfsagt að ræða við þetta fyrirtæki, eins og önnur á þessum markaði, og leyfa því að taka þátt í þessu útboði, en ekki kemur til mála að veita því einhvern forgang að markaðinum hér vegna þess, hvernig í pottinn er búið með hann.

Áfram vitnaði HKr í þetta bréf, sem ekki hefur notið þeirrar lágmarkskurteisi að vera svarað innan eðlilegra tímamarka af íslenzkum yfirvöldum. Þótt þau hafi ekki vit á málinu, er sjálfsagt að hefja samtalið og viða að sér upplýsingum fyrir umhverfismatið og útboðið:

"Hér með er lýst yfir áhuga Daimyo á að stofna fyrirtæki á Íslandi, annaðhvort sem einkahlutafélag eða fyrirtæki í samvinnu við Sorporku, sem hafi það að markmiði að reisa og reka sorporkustöð á Íslandi. Við höfum trú á, að slík samvinna, sem byggi á öflugum bakgrunni og reynslu Daimyo í WTE geiranum og með aðkomu og þekkingu Sorporku, geti leitt til byggingar og rekstrar stórrar hátæknilegrar sorporkustöðvar á Íslandi í beggja þágu. Þar sem SORPA er stærsta félagið í meðhöndlun á sorpi á Íslandi, viljum við gjarna bjóða félaginu þátttöku í þessu verkefni, svo og öðrum sorphirðufyrirtækjum."

Það er eðlilegt, að umhverfisráðuneytið hafi forystu um þetta þjóðþrifamál á landsvísu, en ráðherrann virðist ekki hafa burði til þess, enda vanari því að þvælast fyrir verkefnum en að leiða þau til farsælla lykta. Málssóknir hans í nafni Landverndar og ýmsir tafaleikir, t.d. á orkusviðinu, hafa valdið þjóðinni búsifjum.  

"Þá segist Daimyo tilbúið til að sjá um áætlanir, hönnun, fjármögnun, byggingu og rekstur sorporkustöðvar í náinni samvinnu við SORPU, íslenzk yfirvöld og fyrirtæki gegn því, að tryggt sé, að stöðin fái nægt hráefni til starfseminnar í 25 ár.  M.v. umhverfisrannsóknir og annan undirbúning geti það tekið 5 ár frá undirritun samkomulags, sem byggi á þessu tilboði. Þar muni Daimyo sjá um að meta allan kostnað á framkvæmdatíma, framkvæmdatímann sjálfan, bjóða fjármögnun og alla nauðsynlega tæknilega aðstoð í öllu ferlinu, sem og að finna samstarfsaðila við ýmsa þætti í byggingu sorporkuversins. Ætla má, að slík stöð muni kosta mrdISK 25-30 samkvæmt upplýsingum frá Daimyo.  Þá segist Daimyo hafa í hyggju að leita til íslenzkra fyrirtækja, eins og kostur er við alla framkvæmdina, einkum byggingarverktaka.  Með því myndi skapast reynsla og þekking hjá íslenzkum fyrirtækjum til að sinna verkefnum á þessu sviði.  Eigi að síður myndi tæknibúnaður, er lýtur að umhverfisvernd og orkuframleiðslu, að mestu vera í höndum Daimyo og samstarfsfyrirtækja þess.  M.ö.o. Daimyo myndi sjá um verkið frá A til Ö, peningahliðina og allt annað."  

Það eru ýmsar fallgryfjur á leiðinni að lyktum þessa máls. Verkefnisstjórn GAJA í Álfsnesi er víti til varnaðar.  Undirbúningsfélag þessa verkefnis, sem er 5 sinnum stærra, þarf að vera með þátttöku ríkisins og e.t.v. Sambands íslenzkra sveitarfélaga.  Undirbúningsfélagið þarf að finna út, hvert er líklegasta sorpmagnið í byrjun og áfram, og bjóðendur bjóða verð á viðteknu sorpi samkvæmt því, en gefi jafnframt upp reiknireglu fyrir einingarverðið upp og niður samkvæmt innvigtuðum massa og orkuverði yfir árið. 

Í Morgunblaðinu sólstöðudaginn 22. júní 2021 var baksviðsfrétt á bls. 11 með fyrirsögninni:

"Undirbúa sameiginlega sorpbrennslu". 

Hún hófst þannig:

"Sorpsamlögin á Suðvesturlandi og umhverfisráðuneytið hafa hafið undirbúning að því að koma upp sorpbrennslu fyrir allt svæðið.  Á brennslan að lágmarka þörf fyrir urðun úrgangs.  Forverkefni samlaganna gengur út á að undirbyggja ákvarðanir um tæknilausnir, staðarval og kostnað, og á sú vinna að taka 4 mánuði.  Að vinnunni standa Sorpa, Kalka á Suðurnesjum, Sorpurðun Vesturlands og Sorpstöð Suðurlands auk umhverfisráðuneytisins.  Á starfssvæði þessara 4 byggðasamlega fellur til um 83-85 % alls úrgangs á landinu."  

Það virðist af þessu að dæma ekki hafa verið hugað að því að reisa eina stöð fyrir landið allt, því að öll sorpsamlög landsins eru ekki þátttakendur á undirbúningsstigi.  Hér er um svo mikla fjárfestingu að ræða að kappkosta verður að ná þeirri stærðarhagkvæmni, sem unnt er.  Þó er skiljanlegt, að Vestmannaeyingar vilji reisa sína sorporkustöð. Getur ekki sorporkustöð fyrir landið allt verið í Vestmannaeyjum og veitt Vestmannaeyingum bæði birtu og yl, ef þeir vilja hýsa hana ? 

""Þessir aðilar eru að taka höndum saman um að innleiða hringrásarhagkerfið.  Við erum núna að ná tökum á lífrænum úrgangi með gas- og jarðgerðarstöðinni GAJA, sem er stórt verkfæri í þessu verkefni og mikilvægt í loftslagsmálum.  Næsta stóra verkefnið er að afsetja brennanlegan úrgang", segir Líf Magneudóttir, borgarfulltrúi VG og formaður stjórnar Sorpu."

Það er alls ekki affarasælt að láta stjórnmálamann á borð við téða Líf, sem væntanlega ber höfuðábyrgð á óförum GAJA-verkefnisins, kostnaðarlega og tæknilega, véla um hið nýja stórverkefni á umhverfissviði. Hugmyndafræði hennar er þó sú, að einmitt stjórnmálamenn eigi að troða sér að í verkefnastjórnum og síðan rekstrarstjórnum opinberra framkvæmda og fyrirtækja.  Eðlilegast er, að umhverfisráðuneytið stofni undirbúningsfélag um þetta verkefni á faglegum forsendum, sem auðvitað hefur samráð við sorpsamlög landsins, þar sem kjörnir fulltrúar sjálfsagt sitja, en undirbúningsfélagið hafi það meginhlutverk að staðsetja stöðina og semja útboðslýsingu fyrir byggingu og rekstur. Þar með er tryggt, eins og kostur er, að landsmenn njóti beztu fáanlegrar þjónustu á þessu sviði með lágmarks kostnaði m.v. gæði frá einkafyrirtæki, sem kann til verka.  Að öðrum kosti er stórhætta á tæknilegu klúðri og allt of dýru verkefni. 

 

 

 

 

  

   

 

 

Trúarhiti og hlýnun jarðar

Innan loftslagstrúboðsins eru nokkrar greinar, eiginlega sértrúarsöfnuðir, sem virðast þeirrar skoðunar, að betra sé að veifa röngu tré en öngu.  Einn slíkur trúir því, að endurbleyting uppþurrkaðra mýra sé áhrifarík leið til að draga úr losun koltvíildis frá jarðvegi á Íslandi.  Þessi söfnuður, kenndur við Votlendissjóð á spena hjá ríkissjóði, veifar erlendum losunartölum, sem er algerlega út í hött að gera, því að losun úr jarðvegi er háð hitastigi jarðvegsins og efnasamsetningu.

  Ávinningurinn við mokstur ofan í skurði er þannig stórlega ofmetinn, og ætti hið opinbera að hætta að hlýða á gösslarana og bíða með allan peningaaustur í þessa skurði, þar til íslenzkir vísindamenn hafa lokið mælingum sínum og geta gefið ráð um, hvernig fénu verður bezt varið til að draga úr nettólosun úr íslenzkum jarðvegi. Til þess þarf rannsóknir og umfangsmiklar mælingar.  

Annar söfnuður er að myndast á Hellisheiðinni hjá jarðgufuvirkjun ON um að fanga koltvíildi úr andrúmslofti og úr gasstreymi frá jarðgufunni. Hann er nú að færa kvíarnar út til iðnaðarins. Honum virðist hafa tekizt að koma því inn hjá stjórnmálamönnum og e.t.v. fleirum, að hjá sér eigi sér stað uppgötvanir á heimsmælikvarða fyrir loftslagið með því að skilja koltvíildi frá öðrum gösum, leysa það upp og dæla því niður í jörðina, þar sem það verður að steindum.  Þetta er mjög orðum aukið, því að víða á jörðunni eru gerðar tilraunir með hið sama og hafa verið gerðar í meira en áratug. Þetta er afkastalítil, orkukræf, vatnsfrek og dýr aðferð, sem getur ekki keppt fjárhagslega við bindingu með ræktun. 

Á þessu ári verður gerð tilraun í Straumsvík með að skilja CO2 frá kerreyk í ISAL-verksmiðjunni.  Í reykháfunum er koltvíildið í háum styrk, og við slíkar aðstæður borgar þessi aðferð sig einna helzt. Bráðabirgða kostnaðarathugun höfundar, sem birtist í þessum pistli, bendir þó ekki til, að nokkurt vit sé í þessari aðferð vegna mikils umhverfisrasks og kostnaðar.

Á Íslandi er basaltið þó sérstaklega móttækilegt fyrir þessa niðurdælingu, og á það í ríkum mæli við Straumsvík vegna gleypni bergsins þar.  Hversu lengi tekur niðurdælingarhola við m.v. ákveðin niðurdælingarafköst ?  Það eru óþekktar stærðir í Straumsvík, en mikilvægar fyrir umfang athafnasvæðis og kostnað.  

Forsætisráðherra, Katrín Jakobsdóttir, reit grein í Fréttablaðið 30. apríl 2021 af talsverðum trúarhita um baráttu hinna góðu afla við drekann ógurlega og nefndi greinina "eðlilega":

"Stærsta verkefnið".

Greinin hófst þannig:

"Í upphafi vikunnar [v. 17/2021] bárust þær ánægjulegu fréttir frá Umhverfisstofnun, að losun gróðurhúsalofttegunda á beinni ábyrgð Íslands hefði dregizt saman um 2 % milli 2018 og 2019, sem er mesti samdráttur milli ára frá 2012.  Þróun í bindingu í skóglendi er líka mjög jákvæð, en hún jókst um 10,7 % frá 2018 til 2019 og hefur nú náð sögulegu hámarki frá 1990."

 Þetta eru ánægjuleg tíðindi af skógræktinni, og er vonandi, að binding nýræktunar fari nú að vigta til mótvægis við losunina í kolefnisbókhaldinu gagnvart ESB. Það er ólíkt gæfulegra að planta í uppþurrkaðar mýrar en að bleyta í móunum með því að fylla skurðina. 

Forsætisráðherra hefur þanið bogann til hins ýtrasta og sett landsmönnum markmið um 55 % minnkun losunar CO2 árið 2030 m.v. árið 2005.  Það þýðir 4 %-5 % árlega minnkun losunar á þessum áratugi.  Hvernig ætlar hún að meira en tvöfalda árlega minnkun losunar á þessum áratugi, þegar ríkið væntir a.m.k. 3 % hagvaxtar að jafnaði á ári ?

"Í stjórnarsáttmála núverandi ríkisstjórnar eru loftslagsmálin í algjörum forgangi."

Þetta er alveg ótrúlegt í ljósi almennt hárra loftgæða á Íslandi og þeirrar staðreyndar, að öll losun Íslendinga hefur engin mælanleg áhrif á hlýnun andrúmslofts jarðar.  Hér er um pólitískt slagorð vinstri grænna og annarra óraunsærra sveimhuga að ræða ásamt flumbrugangi þeirra á tíma örrar þróunar í tækni orkuskiptanna á flestum eða öllum sviðum hennar.  Að binda þá þjóðina í báða skó með vanhugsuðum markmiðum að viðlögðum sektum í erlendri mynt til ESB er ábyrgðarlaust og óskynsamlegt. 

"Þá hefur aldrei verið veitt meira fjármagni til málaflokksins en á þessu kjörtímabili.  Og til að mæta nýjum og metnaðarfyllri skuldbindingum okkar í loftslagsmálum, sem kynntar voru í desember síðastliðnum, bættum við enn frekar í aðgerðir og fjármagn til málaflokksins í nýrri fjármálaáætlun, sem nú er til meðferðar á Alþingi." 

Þetta er algerlega glórulaust ráðslag forsætisráðherra.  Á sama tíma og fjármögnun hjúkrunar- og dvalarheimila fyrir hrumustu og elztu borgara lýðveldisins er þannig, að þau stefna nú flest lóðbeint á hausinn, og afleiðingar stjórnvaldsráðstafana í sóttvarnarskyni eru að lenda á heilbrigðiskerfinu af vaxandi þunga, þá er báráttan við hlýnun jarðar sett í algeran forgang í fjárveitingum úr ríkissjóði.  Er forsætisráðherra siðblind að velja þessa forgangsröðun ríkisútgjalda ?

"Í vikunni heimsóttu ráðherrar í ríkisstjórninni Carbfix, sem er dótturfélag Orkuveitu Reykjavíkur.  Carbfix byggist á íslenzku hugviti, sem gengur út á að fanga koldíoxíð og aðrar vatnsleysanlegar gastegundir, eins og brennisteinsvetni úr útblæstri og binda í steindir í bergi á umhverfisvænan hátt.  Aðferðarfræðin er einstök á heimsvísu og getur orðið mikilvægt framlag í baráttunni gegn loftslagsvánni."

Hér er líklega ýmislegt ofmælt hjá forsætisráðherra.  Það er hæpið, að hugmyndafræðin um að fanga koltvíildi og binda það í iðrum jarðar sé afsprengi íslenzks hugvits, því að tilraunir með þess háttar föngun og bindingu voru hafnar erlendis, t.d. í Bandaríkjunum, áður en þær hófust á Hellisheiðinni, eins og lesa má um á bókum.  Hið eina sérstaka við þetta hérlendis er tengt jarðfræðinni, en íslenzka basaltið er gleypið á vökvann, vatn og uppleyst CO2, sem dælt er niður.  Aðferðarfræðin sem slík er þó alls ekki einstök á heimsvísu. 

Þarna er forsætisráðherra fórnarlamb áróðurs hagsmunaaðila, sem að þessu standa, hyggjast hasla sér völl í Straumsvík og eru með draumóra um innflutning koltvíildis til landsins.  Það er mjög hæpið, að þessi aðferð verði nokkurn tímann "mikilvægt framlag í baráttunni gegn loftslagsvánni", eins og búið er að telja forsætisráðherra trú um.  Til þess er hún of dýr, landfrek, orkukræf og vatnsfrek, en hreint vatn er sem kunnugt er ein af takmörkuðum auðlindum jarðar.

Carbfix er með áform um niðurdælingu 3 Mt/ár (Mt=milljón tonn) af CO2.  Þetta er um 50 % meira en losun iðnaðarins á Íslandi, enda er ætlunin að sverma fyrir fangað CO2 frá útlöndum og ekki mun nást 100 % föngun CO2 úr afgasi iðjuveranna.  Vatnsþörfin verður gríðarleg fyrir blöndun við 3 Mt/ár af CO2 eða 75 Mt/ár eða að jafnaði 2400 l/s, sem er um 7 föld vatnsþörf ISAL og tæplega þreföld vatnsdreifing Vatnsveitu Reykjavíkur. Þessu vatni er ætlunin að dæla upp úr Kaldánni, sem rennur neðanjarðar út í Straumsvík.  Þar hefst við einstök murtutegund í hálfsöltu vatni.  Það verður svo miklu vatni kippt út úr sínum náttúrulega farvegi, að vegna hækkaðs seltustigs í Straumsvík gætu lífsskilyrði þessarar murtutegundar verið í uppnámi. Þetta þarf að rannsaka áður en lengra er haldið með umfangsmikil áform Carbfix og Coda Terminal (ON o.fl.) í Straumsvík.

Mikið jarðrask fylgir gríðarlegum fjölda borholna fyrir upp- og niðurdælingu og athafnasvæðið verður stórt; líklega verða um 150 borholur í gangi á hverjum tíma, og óljóst er, hversu lengi hver niðurdælingarhola endist.  Það er mikil þörf á, að þetta verkefni fari í lögformlegt umhverfismat, því að við fyrstu sín er hætta á umhverfisslysi.  Þótt forsætisráðherra sé hrifinn af þessu rándýra, gagnslitla og stórkarlalega verkefni, er það auðvitað engin trygging fyrir því, að það sé vistvænt eða vitrænt.  Verkefnið er ljóslega óendurkræft, svo að rannsaka verður allar hliðar þess út í hörgul áður en framkvæmdaleyfi verður veitt.

Er einhver fjárhagsleg glóra í þessu verkefni ?  Um það ríkir alger óvissa.  Samkvæmt upplýsingum um stofnkostnað framkvæmdaaðilans "Coda Terminal", sem virðist vera dótturfyrirtæki ON og Carbfix, og ætluðum orkukostnaði og gjaldi fyrir vatnið, má ætla kostnað við móttöku, meðhöndlun og förgun í Straumsvík um 15 USD/t CO2.  Ef reiknað er með 0,5 Mt/ár CO2 af innanlandsmarkaðinum og 2,5 Mt/ár erlendis frá, gæti meðalflutningskostnaður verið um 16 USD/t CO2.  Þá er föngunarkostnaðurinn eftir.  Um hann ríkir óvissa, t.d. úr kerreyk álveranna, en hann gæti þar numið 15 USD/t CO2.  Heildarkostnaðurinn við þetta ævintýri er þá yfir 45 USD/t CO2 (förgun:15+flutningur:16+föngun:15). 

Meðalverð á koltvíildiskvóta undanfarin 2 ár er undir 40 USD/t.  Verðið núna er hærra en 50 USD/t, en allsendis óvíst er, að meðalverðið verði yfir 45 USD/t CO2 á þessum áratugi, svo að þetta umhverfislega glæfraverkefni virðist vera alger vonarpeningur fjárhagslega og t.d. alls ekki fjárhagslega samkeppnishæft við bindingu með íslenzkri skógrækt.  Hér virðist farið fram meira af kappi en forsjá. 

Í lok greinar sinnar skrifaði forsætisráðherra:

"Loftslagsmálin voru eitt af stóru málunum í stefnuskrá Vinstri grænna fyrir síðustu kosningar.  Þau munu áfram verða það, og ég er sannfærð um, að sú stefna, sem nú hefur verið mörkuð, og þær aðgerðir, sem þegar hefur verið gripið til, byggi mikilvægan grunn að árangri Íslands í loftslagsmálum.  Verkefnið er hins vegar gríðarstórt, og meira mun þurfa til - en ef við höldum áfram á sömu braut, mun það skila frekari árangri og Ísland leggja sitt af mörkum í baráttunni gegn loftslagsvánni - stærsta verkefni samtímans."

 Hver er þessi margtuggni árangur Íslands í loftslagsmálum ?  Honum hefur að mestu verið náð fyrir löngu, þegar Íslendingar virkjuðu náttúruöflin til raforkuvinnslu og húsnæðishitunar. Ef heimurinn væri í sömu sporum og Íslendingar núna, hvað þetta varðar, þá væri einfaldlega ekki neitt gróðurhúsavandamál og yfirvofandi hlýnun andrúmslofts yfir 3,0°C, sem hefur í för með sér enn óstöðugra og hættulegra ástand á jörðunni en þar er núna. 

Ísland hefur þegar lagt sitt af mörkum í þessum skilningi, en það er sjálfsagt að taka fullan þátt í áframhaldandi orkuskiptum.  Það er þó óþarfi af forsætisráðherra Íslands að vera með öndina í hálsinum yfir því hótandi almenningi með svipu lífskjaraskerðinga, svo að keyra megi þennan þátt orkuskiptanna fram með ógnarhraða.  Það á að mestu að beita til þess jákvæðum hvötum, og þá munu orkuskipti heimila og fyrirtækja fara fram með þjóðhagslega hagkvæmum hætti.   

 

Þorskastríð á milli ESB og Noregs í uppsiglingu

Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins (ESB) undir forsæti Úrsúlu von der Leyen hefur átt mjög mótdrægt á ferli sínum og margoft mátt lúta í gras.  Nægir að nefna bóluefnaklúðrið.  Þar var um að ræða útvegun og dreifingu bóluefnis innan ESB, sem Framkvæmdastjórninni hafði aldrei verið formlega falið, en lækninum í forsetastóli Framkvæmdastjórnarinnar þótti svo tilvalið að spreyta sig á, að hún fékk ráðherraráðið til að fela Framkvæmdastjórninni þetta hlutverk.

Einhverjum datt þá í hug að láta þessa miðstýringu spanna allt EES, sem var fótalaus hugdetta og reyndist leiða til slíks ófarnaðar, að framvinda bólusetninga hér minnir á ferð lúsar á tjöruspæni í samanburði við Ísraelsmenn, Breta og Bandaríkjamenn. Nýjasta asnastrikið í þessum efnum í nafni Framkvæmdastjórnarinnar er bann Ítala við útflutningi á bóluefni til Ástralíu frá verksmiðju AstraZeneca á Ítalíu.  Tollabandalagið fórnar hiklaust frjálsum viðskiptum á milli heimsálfa, ef vindar blása óhagstætt fyrir Brüssel. Það á eftir að útskýra skilmerkilega fyrir Íslendingum, hvernig og hvers vegna sú ákvörðun var tekin í Stjórnarráðinu að láta viðvaninga í lyfjaviðskiptum í hópi búrókrata í Brüssel í hópi, sem venjulega fæst við merkingar á kjötvörum, sjá um jafnmikilvægan málaflokk fyrir Íslendinga og kaup á bóluefni gegn faraldri, sem valdið hefur miklum búsifjum, óneitanlega er.  

Nú ætlar Úrsúla von der Leyen að hressa aðeins upp á ásýndina með því að knésetja Norðmenn í deilu við þá um þorskveiðiheimildir við Svalbarða.  Hér er kominn rétt einn slóðinn eftir BREXIT, því að við útgönguna úr ESB tóku Bretar til sín fiskveiðiheimildir við Svalbarða, sem þeir höfðu fyrir löngu samið um við Norðmenn.  Eftir situr ESB með skeggið í póstkassanum, eins og Norðmenn taka til orða við svipaðar kringumstæður.  

Við hörmum, að Noregur skuli hafa tekið einhliða ákvörðun, sem gengur gegn hefðbundinni nálgun viðfangsefnisins, og takmarkað þorskmagnið, sem ESB-flotinn má veiða í kringum Svalbarða, segir Framkvæmdastjórnin við norska blaðið Nationen 1. marz 2021. Samt hafa Norðmenn leyft ESB að hefja þorskveiðar við Svalbarða í ár. Engu að síður telur ESB, að Noregur hafi brotið Svalbarðasáttmálann, og ætlar næstu vikurnar að ræða innbyrðis og ákvarða gagnráðstafanir, les refsiaðgerðir, á hendur Norðmönnum. Sjávarútvegsráðherra Noregs hefur sagt við Nationen, að ekki verði hopað fyrir hótunum og hugsanlegum þvingunum ESB.  Ekki mun þessi framkoma fjölga stuðningsmönnum EES í Noregi, enda fjarar nú undan þessum sérkennilegu ESB-tengslum í Noregi.  

Sjávarútvegsráðherra Noregs segir við Nationen, að ekki komi til greina, að hvert ríkjanna 46, sem undirrituðu Svalbarðasáttmálann, ákvarði kvóta sér til handa. Hann segir það misskilning hjá ESB, að Norðmenn fylgi ekki Hafréttarsáttmálanum í hvívetna.

Nýlega sendi Noregur mótmælaorðsendingu til ESB, og Ingebrigtsen, sjávarútvegsráðherra, fundaði með framkvæmdastjóra sjávarútvegsmála, Litháanum Virginijus Sinkevicius, um deiluna. Stríðið heldur áfram sem orrahríð í orðum, á meðan heildarkvótinn, sem Noregur hefur úthlutað ESB, hefur ekki verið fiskaður allur. Þá mun sverfa til stáls. 

Bretar fengu á grundvelli gamals samnings um 5 kt úthlutað við Svalbarða, en þá hljóp hland fyrir hjartað á Framkvæmdastjórninni, sem engan slíkan gamlan hefðarrétt átti, en tók sér rétt til að úthluta sjálfri sér  28,431 kt af þorski á verndarsvæði þorsks, sem var 10 kt meira en Noregur hafði úthlutað ESB án Breta við Svalbarða 2020.  25.02.2021 voru 6 togarar á svæðinu, og flestir á þorskveiðum.  4 voru frá ESB og 2 frá Bretlandi. 

Málið er, að kreppa steðjar að fiskveiðum ESB eftir BREXIT.  ESB má nú aðeins veiða tímabundið 1/4 af venjulegu magni innan brezku lögsögunnar fyrir utan umsamda flökkustofna. Skipafloti ESB-landanna er að mestu bundinn við höfn.  

Viðhorf ESB virðist vera, að hver taki sér kvóta við Svalbarða. Það er ósjálfbært viðhorf og sýnir, hversu aftarlega á merinni Framkvæmdastjórnin er, þegar kemur að umgengni við náttúruna. Með þorskastríði verður vonandi hægt að koma vitinu fyrir Evrópusambandið í þessum efnum.  Noregur mun í slíkri snerru hafa sterk spil á hendi, segir Andreas Östhagen, fræðimaður við Stofnun Friðþjófs Nansens.  Hann telur alveg ljóst, að alþjóðlegur hafréttur njóti forgangs í stjórnsýslu Svalbarða og telur það rangt, að Svalbarðasáttmálinn myndi heimild til annarra til úthlutunar kvóta.  Málatilbúnaður ESB geta verið mistök, þar sem fáeinir búrókratar hafa búið til tillögu, sem er illa undirbúin, segir Andreas. Þetta er afar diplómatískt orðalag hjá Norðmanninum, þegar vitað er, að Framkvæmdastjórnin sleikir nú sár sín og reynir, hvað hún getur að ganga nú í augun á aðildarlöndunum. Framkvæmdastjórnin vanmetur vilja og úthald Norðmanna. 

Auk þorskkvótanna tók ESB sér kvóta í snjókrabba.  Það er ný auðlind, sem engin söguleg veiðigögn eru til um, svo að hægt sé að reikna út kvóta.  Landhelgisgæzla Noregs segir við Nationen, að hún muni yfirtaka öll skip og færa til hafnar, sem hefja snjókrabbaveiðar upp í kvóta, sem ESB úthlutar. Enn virðast ESB-snjókrabbaskip ekki hugsa sér til hreyfings.

Af hálfu Noregs hefur verið gefinn kostur á að leysa deiluna með kvótaskiptum, en ESB hefur hafnað því. ESB telur slíkt veikja réttarlega stöðu sína, sem virðist vera veik fyrir. Ef ESB skiptir sér af krabbaveiðunum, getur það leitt til þess, að norska krafan um umráðaréttinn yfir landgrunni Svalvarða fari fyrir alþjóðarétt. Niðurstaðan þar mun hafa áhrif á, hvernig hugsanlegri olíu-, gas- eða málmvinnslu á hafsbotninum verður háttað.  Tapi Noregur málinu fyrir Alþjóða dómstólnum í Haag, þannig að dæmt verði, að Svalbarðasáttmálinn spanni einnig landgrunnið umhverfis Svalbarða, mun Noregur verða í fullum rétti að segja, að þá ætli Noregur ekki að opna fyrir boranir þar eftir gasi og olíu. Það stendur hvergi í Svalbarðasáttmálanum, að Norðmenn verði að leyfa auðlindavinnslu, segir Östhagen við Nationen.

Norðmenn græða ekkert á að leyfa öðrum að bora, þar sem í sáttmálanum stendur, að einungis megi skattleggja starfsemina til að standa undir stjórnsýslunni á Svalbarða. 

Þetta mál sýnir, að Framkvæmdastjórnin er tilbúin að ganga langt til að þóknast hagsmunaaðilum í sjávarútvegi ESB-landanna.  Samkvæmt CAP - "Common Agricultural Policy" - eiga auðlindir hafsins í lögsögu aðildarlandanna að vera undir stjórn ESB.  Hið sama mun verða uppi á teninginum með auðlindir hafsins í lögsögu Íslands, ef Samfylkingu, Viðreisn og pírötum verður að ósk sinni um, að Ísland verði aðili að ESB.  Auðvitað munu Íslendingar þá eiga hefðarrétt innan eigin lögsögu, en m.t.t. mjög slæmrar verkefnastöðu fiskiskipaflota ESB er líklegast, að ESB-flokkarnir, ef þeir komast til valda á Íslandi, muni þjóðnýta aflahlutdeildir íslenzkra veiðiskipa og síðan bjóða þær upp á sameiginlegum markaði allra ESB-landanna, en uppboðsstefnan, jafnglórulaus og hún er, myndar kjarnann í sjávarútvegsstefnu Samfylkingar og Viðreisnar.  Þá munu íslenzkar sjávarbyggðir fá að lepja dauðann úr skel. Það er með öðrum orðum mikið hagsmunamál fyrir almenning í landinu að halda téðum þremur flokksviðundrum frá Stjórnarráðinu.   

 

 

 

 

 

Lýst eftir stefnumálum stjórnmálanna

Undanfarnar vikur hefur kjósendum birzt metnaður allmargra stjórnmálamanna í flestum stjórnmálaflokkanna til að leiða lista flokka sinna eða verma eitt af efstu sætunum.  Sagt er, að áhugi á stjórnmálum fari nú vaxandi og sömuleiðis traust almennings til Alþingis.  Hvorugt ber að lasta, en það er holur hljómur í þessu öllu, því að stefnumál frambjóðendanna eru óljós.  Það er slæmt.  Auðvitað skipta persónulegir eiginleikar frambjóðandans máli, en hann verður að marka áherzluatriði sín, svo að kjósendur hafi raunverulegt val.

Hjörleifur Guttormsson, náttúrufræðingur, hefur um langt árabil fylgzt náið með stjórnmálum, innanlands og utan. Hann skrifaði grein í Morgunblaðið 23. febrúar 2021, þar sem kenndi ýmissa grasa, m.a. þeirra, sem blekbóndi þessa vefseturs gerir að umræðuefni hér að ofan:

"Hver er stefna stjórnmálaflokkanna í meginmálum ?".

 Þetta er brýn spurning, og frambjóðendur í prófkjörum og aðrir frambjóðendur verða að gera hreint fyrir sínum dyrum, þegar þeir fara að gera hosur sínar grænar fyrir kjósendum. Kjósendur eiga rétt á að vita fyrir hverju þeir ætla að beita sér, og hverju þeir ætla að vinna gegn á næsta kjörtímabili. Hjörleifur orðaði þetta þannig:

"Flokkarnir hérlendis eru í óðaönn að undirbúa framboð, hver með sínum hætti, og tíðindi af vettvangi þeirra fylla fréttatíma. Minna fer enn sem komið er fyrir málefnaáherzlum af hálfu flokkanna, og formleg starfsemi þeirra hefur eflaust veikzt og riðlazt í skugga veirunnar.  Sem áhorfandi að formlegu stjórnmálastarfi síðastliðin 8 ár finnst mér skorta mjög á, að umræðan snúist um málefni og meginlínur fremur en einstaka leikendur á pólitíska sviðinu.  Er þar með ekki lítið gert úr hlutverki og frammistöðu einstakra stjórnmálamanna, jafnt á þingi og í ríkisstjórnum." 

Við erum enn með samfélagstakmarkanir Kófsins í gildi, þótt engin smit utan sóttkvíar hafi greinzt í um 5 vikur vikur þangað til frétt barst af tveimur smitum um síðustu helgi.  Það hefur komið í ljós erlendis, að fyrir C-19 pestina leikur mikill vafi á gagnsemi strangra samkomutakmarkana og samfélagslegra lokana (lockdowns).  Samanburður á milli ríkja með ólíkar baráttuaðferðir gegn C-19 gefur lítið sem ekkert gagn af þeim til kynna, en samfélagslegur kostnaður er óyggjandi.  Er rétt að beina núverandi fyrirkomulagi ákvarðanatöku um samkomutakmarkanir og samfélagslegar lokanir í lýðræðislegri farveg en nú er, svo að fleiri sjónarmið um lýðheilsu og efnahag fái að njóta sín en sóttvarnarsjónarmið eins manns ?  Skref í þá átt er t.d., að nýtt sóttvarnaráð geri tillögu til heilbrigðisráðherra, og sé það t.d. skipað landlækni (formanni), sóttvarnalækni, lögmanni, og fulltrúa frá SA og ASÍ, alls 5 manns.  Atkvæðagreiðsla skeri úr um ágreining. Auk sóttvarnarlaga verði þingsályktanir Alþingis leiðisnúrur sóttvarnaráðs og ráðherra.  Meiri líkur eru þá á, að sóttvarnaraðgerðir verði innan marka sóttvarnarlaga og stjórnsýslulaga.  Það mun hafa áhrif til minnkunar heildartjóns þjóðfélagsins af sóttinni m.v. núverandi "einstefnu" fyrirkomulag.    

Hvernig á að vinna bug á gríðarlegum fjárlagahalla, og hver á ríkisfjármálastefna næsta kjörtímabils að verða ?  

Atvinnuleysið vex enn.  Hvernig á að minnka það úr um 12 % og niður fyrir 3 % á næsta kjörtímabili ?

Hvernig á að greiða götu atvinnusköpunar á næsta kjörtímabili, t.d. á sviði fiskeldis, landbúnaðar og iðnaðar ?  Er heppilegt í þessu sambandi að ýta undir orkuverðshækkanir með tiltölulega háum arðsemiskröfum á hendur opinberum orkufyrirtækjum, eða er e.t.v. heppilegra að styrkja og efla atvinnureksturinn í landinu með því, að hið opinbera stilli arðsemiskröfum mjög í hóf (haldi þeim í lágmarki) og geri aðrar ráðstafanir, t.d. varðandi flutnings- og dreifingarkostnað, til að lágmarka orkukostnað ? 

Hvernig stendur t.d. á því, að Landsvirkjun hefur ekki tekið tilboði Norðuráls um að hverfa frá Nord Pool-raforkuverði og taka upp meðalorkuverð til stóriðju, eins og það var á 4. ársfjórðungi 2020 á Íslandi, með álverðstengingu ?  Slíkt mundi skapa fjölda starfa á Grundartanga í bráð og lengd og fjárfestingu um allt að mrdISK 15, sem hafizt gæti strax. 

Er æskilegt fyrir Íslendinga að innleiða orkukauphöll, þar sem raforkuverðið ræðst af framboði og eftirspurn.  Texasbúar urðu illilega fyrir neikvæðum afleiðingum þess um miðjan febrúar 2021, þegar mikill orkuskortur varð í ríkinu.  Orkuverðið til neytenda með slíka samninga hækkaði þá úr 0,12 USD/kWh (15 ISK/kWh) í 9,0 USD/kWh (1170 ISK/kWh), þ.e. verðið 75 faldaðist.  Hérlendis getur slíkur uppboðsmarkaður með raforku ekki virkað með einn ríkjandi risa á orkumarkaðinum. 

Eru stjórnmálamenn þá fúsir til að kljúfa Landsvirkjun í a.m.k. tvennt til að freista þess að fá fram vísi að frjálsum orkumarkaði ?  Hérlendis getur hæglega orðið raforkuskortur, og virkjunarfyrirtækin hafa framboðið í hendi sér og þar með verð á markaði.  Mikil tregða er til að hefja virkjun, sem eitthvað munar um á markaðinum, og enginn er ábyrgur gagnvart almenningi um afhendingaröryggi raforku.  Það stefnir í óefni.

Hver er afstaða frambjóðenda til Alþingis til 4. orkupakka Evrópusambandsins, s.k. Hreinorkupakka ESB ?  Með innleiðingu hans í heild sinni mundi Ísland verða niðurnjörvað í Orkusamband ESB með svo róttækum hætti, að fullveldi landsins í orkumálum yrði algerlega liðin tíð, og ekki verður betur séð en stjórnarskrá Íslands yrði algerlega fótum troðin með slíkri innlimun í Orkusamband ESB. 

Hjörleifur hélt áfram:

 

"Í fróðlegri grein Arnars Þórs Jónssonar, héraðsdómara, í Morgunblaðinu 13. febrúar síðastliðinn undir fyrirsögninni Kreppa lýðræðisins ? vekur hann athygli á, að þjóðin hefur með EES-samningnum gefið frá sér mikilvægt stjórntæki í eigin málum.  Arnar Þór spyr m.a.:

"Getum við gengið að því vísu, að Íslendingum sé betur borgið í umsjá erlendra embættismanna og yfirþjóðlegra stofnana en lýðræðislega kjörinna handhafa íslenzks löggjafarvalds og ráðherra, sem bera ábyrgð gagnvart þingi og þjóð ?  Getur örríki, eins og Ísland, ekki tryggt hagsmuni sína í alþjóðlegu samstarfi án þess að fórna fullveldi sínu ?" - 

Nú er viðurkennt, að samþykkt laga um EES-samninginn á Alþingi 1993 hafi gengið gegn ákvæðum stjórnarskrárinnar á þeim tíma og átt síðan þátt í þeirri fjárhagslegu spilaborg, sem leiddi til hrunsins 2008.  Við inngöngu Íslands í EES var því haldið fram, að Ísland gæti hafnað reglum, sem samrýmast ekki þjóðarhagsmunum.  Þrátt fyrir þetta samþykkti Alþingi á yfirstandandi kjörtímabili, eins og einnig norska Stórþingið, þriðja orkupakka ESB og þær tilskipanir, sem hann byggist á.  Norsku samtökin Nei til EU töldu, eins og fleiri, að þurft hefði 3/4 þingheims [3/4 viðstaddra þingmanna.  Viðstaddir verða að nema a.m.k. 2/3 allra þingmanna - innsk. BJo], til að slík samþykkt stæðist ákvæði norsku stjórnarskrárinnar.  Nei til EU reka nú mál fyrir hæstarétti Noregs þar að lútandi.  Úrskurðar réttarins í málinu er að vænta innan tíðar."

Ef vel á að vera, geta frambjóðendur ekki leitt hjá sér þau mikilvægu málefni, sem Arnar Þór Jónsson og Hjörleifur Guttormsson þarna vekja máls á. Síðasta dæmið um aftaníossahátt íslenzkra stjórnmála- og embættismanna gagnvart Evrópusambandinu (ESB) er útvegun bóluefnis við C-19.  Það er ekki gott til þess að vita, að þeir, sem eiga að gæta hagsmuna Íslands, hafa engan metnað í þá veru, ef þeir geta komið verkinu yfir á einhvern annan. Þar með bregðast þeir væntingum þeirra, sem vilja, að stjórnmálamenn og embættismenn hafi bæði vilja og getu til að halda fullveldi landsins á lofti og vinni í anda þess, að fullveldið sé notadrjúgt og meira en orðin tóm.

  Það hefðu átt að hringja aðvörunarbjöllur í Stjórnarráðinu um sólstöðubil í fyrra, þegar forsjálar þjóðir á borð við Ísraela, Breta og Bandaríkjamenn, voru að ganga frá samningum við bóluefnaframleiðendur, en hvorki gekk né rak í samningaviðræðum ESB við þá. 

Nú er líklegt, að allir fullorðnir Ísraelar, sem það kjósa, verði fullbólusettir fyrir apríllok 2021 og að hjarðónæmi náist á Bretlandi og í Bandaríkjunum jafnvel í maí 2021, en það hillir ekki undir það á Evrópska efnahagssvæðinu, EES, vegna bóluefnaklúðurs framkvæmdastjórnar ESB.  Eins og staðan er núna, mega Íslendingar ekki taka gild C-19 ónæmisvottorð, gefin út utan EES.  Það þýðir, að við getum ekki tekið á móti bólusettum Bretum og Bandaríkjamönnum, hvað þá þeim, sem náð hafa sér af C-19 veikindum, nema með skimunum og sóttkví.  Þetta nær engri átt.  Sjálfstæði okkar til að ráða málum okkar á skynsamlegan og heiðarlegan hátt sjálf er stórlega skert með mjög svo íþyngjandi aðild að EES, þar sem ESB mótar stefnu, og Ísland er ekki aðili að þeim ákvörðunum.  

Valkosturinn við þessa EES-aðild er víðtækur fríverzlunarsamningur við ESB. Það kann að verða pólitískur grundvöllur fyrir samningaviðræðum EFTA um slíkan fríverzlunarsamning eftir þingkosningar í Noregi og á Íslandi í haust.  Hvaða afstöðu hafa frambjóðendur til slíkra uppstokkana ?

 Arnar Þór Jónsson áréttaði reyndar afstöðu sína í Morgunblaðsgrein 25. febrúar 2021 undir fyrirsögninni:

 "Kjarnaofnar og hjólaskýli".

"Ég tel ekki, að þjóðin hafi með EES-samningnum gefið frá sér mikilvæg stjórntæki í eigin málum, heldur að meirihluti Alþingis hafi við innleiðingu þriðja orkupakka ESB sleppt höndunum af umræddum stjórntækjum með því að misvirða í framkvæmd þá fyrirvara, sem settir voru í EES-samninginn af hálfu þjóðarinnar - og voru raunar forsenda þess, að Íslendingar gerðust aðilar að EES-samstarfinu. 

Hjörleifur á þakkir skildar fyrir grein sína að öðru leyti, og þá ekki sízt fyrir að draga athygli að því, hvernig staðið  var að innleiðingu þriðja orkupakkans í Noregi, en mál um það efni bíður nú úrlausnar í Hæstarétti Noregs. [Kveðinn var upp dómur 1. marz 2021 - innsk. BJo.]  Ástæða er einnig til að þakka ritstjóra Morgunblaðsins fyrir þétt aðhald gagnvart Alþingi í þessu tilliti, sbr nú síðast leiðara Morgunblaðsins 17. febrúar sl., þar sem varað var við því, að "glannaleg framganga veiklyndra stjórnmálamanna höggvi ekki á mikilvægasta þráðinn", þ.e. hinn lýðræðislega þráð, sem tengir borgarana við valdið og á að tryggja, að valdhafar svari til ábyrgðar gagnvart borgurunum."

Margir þeirra Alþingismanna, sem greiddu götu Þriðja orkupakkans (OP#3) inn í lagasafn Íslendinga, leita nú eftir áframhaldandi stuðningi flokksmanna sinna.  Þeir þurfa að svara kjósendum sínum því, hvers vegna þeir létu hjá líða að grípa til stjórntækjanna, sem í EES-samninginum eru, og hafna þannig að staðfesta gjörðir Sameiginlegu EES-nefndarinnar varðandi OP#3.  Ein af skuldbindingunum með innleiðingu OP#3 er að taka upp markaðskerfi ESB fyrir raforku, sem er uppboðskerfi, sem í vetur hefur leitt til mikilla verðhækkana á raforku í kuldakasti í vetur á hinum Norðurlöndunum, t.d. í Noregi og Svíþjóð.  Eru þingmannsefnin hlynnt því, að stofnað verði til uppboðskerfis á raforku á Íslandi með þeim verðsveiflum, sem slíkt mun hafa í för með sér ? 

Fyrrnefndur dómur í Hæstarétti Noregs í máli Nei til EU gegn ríkinu þess efnis, að Stórþingið hefði ekki viðhaft stjórnarskrárbundna aðferð við atkvæðagreiðslu um mál, sem varða fullveldisafsal til stofnana, þar sem Noregur á ekki fulla aðild, í tilviki atkvæðagreiðslunnar um innleiðingu Orkupakka 3 í norska lagasafnið í marz 2018, féll á þá lund, að héraðsdómi (Tingretten i Oslo) bæri að taka kærumál samtakanna til efnislegrar meðferðar.  Þetta var sigur fyrir NtEu, því að ríkislögmaðurinn hafði krafizt frávísunar málsins frá dómi og héraðsdómur orðið við því.  

Nú mun taka við málarekstur í dómskerfi Noregs, sem endar aftur í Hæstarétti árið 2022.  Þangað til er mjög óviðeigandi að fjalla um arftaka OP#3, Hreinorkupakkann, á vegum EFTA, eins og ekkert hafi í skorizt.  Ef NtEU vinnur sitt mál í dómskerfi Noregs, þá er OP#3 algerlega í lausu lofti í Noregi, því að þá verður að bera hann upp til atkvæða í Stórþinginu á ný, og þá verður krafizt stuðnings 3/4 viðstaddra þingmanna, svo að OP#3 haldi lagagildi sínu.  Þessi atkvæðagreiðsla mun fara fram að öllum líkindum á næsta kjörtímabili.  Talið er, að andstæðingum innleiðingar orkulöggjafar ESB í lagasafn Noregs muni vaxa fiskur um hrygg í kosningum til Stórþingsins í september 2021, svo að OP#3 verður sennilega felldur þar við þessar aðstæður.  Þá fellur hann líka úr gildi á Íslandi og í Liechtenstein.  Að svo komnu ættu íslenzkir þingmenn og ráðherrar að beita sér fyrir því, að fastanefnd EFTA, sem haft hefur Hreinorkupakkann til umfjöllunar að undanförnu, geri hlé á undirbúningi sínum að viðræðum við ESB um málið, þar til málið er til lykta leitt í Noregi, og tilkynni ESB um þá málsmeðferð.