Rafmagnstilskipun OP#4 eykur völd ACER

Orkupakki #4 (OP#4) kom út úr ofni Evrópusambandsins, ESB, 8. maí 2019 eftir innbyrðis deilur í bakaríinu um uppskriftina.  Aukin miðstýring orkumálanna með viðbótar valdtilfærslu frá aðildarríkjunum til ACER olli deilunum og er jafnframt megineinkenni OP#4.  Fyrirvari Íslands við OP#3 um bann við tengingu landsins við innri raforkumarkað ESB og nokkrir af ólögfestum, bréflegum óskafyrirvörum Norðmanna við hann eru í algeru uppnámi eftir útkomu OP#4 og stríða beinlínis gegn honum.  

Vegna stofnunar ACER með OP#3 er þó líklega stökkið frá OP#2 til OP#3 örlagaríkara en stökkið frá OP#3 til OP#4.  Þar sem með OP#4 er gengið enn lengra í framsali á ríkisvaldi en áður, sem margir meta þegar of mikið,er þó líklegt, að lagasérfræðingar telji rafmagnstilskipun OP#4 alls ekki samrýmast íslenzku stjórnarskránni. Lögfræðileg rýni á OP#4 hefur hvorki farið fram í Noregi né á Íslandi.  

Í Noregi sleikir Verkamannaflokkurinn enn sárin, sem hann varð fyrir í aðdraganda samþykktar Stórþingsins á OP#3.  Flokkur, sem þá var í stjórnarandstöðu og var á móti OP#3, Kristilegi þjóðarflokkurinn, KrF, er nú kominn í ríkisstjórn.  Það verður mjög lítill áhugi fyrir því á meðal þingmanna að fara í heitar umræður og mikla baráttu um OP#4 á þessu kjörtímabili, sem lýkur í september 2021. 

Eftir Stórþingskosningar þá má vænta stjórnarskipta í Noregi, og mun þá andstöðunni við orkupakkana vaxa fiskur um hrygg í norska stjórnarráðinu og á Stórþinginu.  EFTA-ríkjunum liggur þess vegna ekkert á með OP#4, og íslenzk stjórnvöld ættu að anda með nefinu út af OP#3 og færa hann aftur í hendur Sameiginlegu EES-nefndarinnar. Þangað á hann fullt erindi í ljósi hinnar pólitísku þróunar á Íslandi og í Noregi.

Í ljósi umræðunnar í Noregi undanfarið, t.d. nýlegrar tillögu á Stórþinginu um endurupptöku OP#3-málsins vegna yfirlýsinga orkukommissars ESB og utanríkisráðherra Íslands og vegna málsóknar "Nei til EU" á hendur norska ríkinu vegna meints stjórnlagabrots við afgreiðslu OP#3 á Stórþinginu, er eðlilegt, að EFTA-ríkin fái tækifæri til að ræða málið aftur í téðri nefnd og undanþágur við það að nýju við ESB. Evrópusambandið kann að meta það svo, að þetta mál sé komið í öngstræti innan EFTA og að skynsamlegast sé að leiða það til lykta og sæta færis síðar. Slík var afstaða ESB 2011, þegar norska ríkisstjórnin hafnaði Pósttilskipun IV.

Með OP#4, sem einnig er kallaður Vetrarpakkinn, hefur rafmagnstilskipun OP#3 verið endurskoðuð þannig, að nýjar valdheimildir eru færðar frá ríkisvaldi aðildarlandanna og til framkvæmdastjórnar ESB, orkustofnunarinnar ACER og útibús ACER í hverju aðildarlandi, Landsreglarans (National Energy Regulator).  Einkum á þetta við um þróun og rekstur millilandatenginga, en einnig um stjórnun orkumála innanlands.  

Í rafmagnstilskipuninni, gr. 3, er greint frá hlutverki OP#4, og þar er hvergi dregið af.  Aðildarlöndin eiga að sjá til þess, að innlend löggjöf hindri ekki á óeðlilegan hátt (ESB metur, hvað er óeðlilegur háttur):

• Raforkuviðskipti á milli landa
• Fjárfestingar, einkum í virkjunum með auðbreytanlegum afköstum og í orkugeymslum
• Nýjar millilandatengingar
• Að markaðurinn stýri raforkuverðinu

Það er engu líkara en OP#4 sé sérsniðinn til að koma böndum á Íslendinga, því að öll þessi 4 atriði eiga sérstaklega við Íslendinga. Þess vegna er bezt að senda OP#3 til föðurhúsanna, því að augljóst er, að þessi orkupakkavegferð endar illa, og þess vegna er bezt að stöðva hana strax.

1. Ríkisstjórnin ætlar að setja löggjöf, sem hindrar raforkuviðskipti við útlönd án sérstaks samþykkis Alþingis.  Þetta er vafalaust óeðlileg ráðstöfun að mati ESB, og hún verður líka ólögleg m.v. EES-samninginn.  Hún stríðir bæði gegn OP#3 og OP#4. Þess vegna eru allir fyrirvarar við OP#3, íslenzkir eða norskir, andvana fæddir og til tjóns eins fallnir.
2. ESB vill hvetja til, að sem allra mest sé fjárfest í virkjunum endurnýjanlegrar orku.  Það mun með þessu áframhaldi koma að því, að útskýra þarf Rammaáætlun um verndun og nýtingu orkulinda ítarlega fyrir ESB, vegna þess að hún samræmist ekki markmiðum ESB um að auka hlutdeild endurnýjanlegra orkulinda til að bjarga jörðinni frá ofhlýnun.  Þannig vill til, að vatnsaflsvirkjanir uppfylla bæði skilyrði ESB hér að ofan; þær eru auðstýranlegar, þ.e. henta vel breytilegu álagi, eins og er áberandi á meginlandi Evrópu, og þær geta geymt orku.  Ef svo heldur fram sem horfir, mun ESB hvetja til stækkunar miðlunarlóna á Íslandi til að taka við aukinni bráðnun jökla, og til  að vatnsaflsvirkjanir neðan þessara lóna verði enn aflögufærari en nú um fullt afl (inn á millilandatengingu). Stórfelldir hagsmunaárekstrar eru framundan, ef við leiðum þessa orkulöggjöf inn á gafl hér. 
3. Íslenzka ríkisstjórnin er á háskabraut.  Hún vill stinga hendinni inn í gin ljónsins með því að samþykkja OP#3, og samtímis vill hún banna með lögum (nýjar) millilandatengingar fyrir raforku.  Þetta tvennt er ósamrýmanlegt og mun leiða til mikilla vandræða, eins og bezt sést við lestur OP#4.  Þess vegna á ríkisstjórnin að sjá að sér núna, leita hófanna hjá EFTA og ESB um viðræður í sameiginlegu EES-nefndinni um undanþágur fyrir Ísland, draga núverandi þingsályktunartillögu til baka og leggja fram aðra, þar sem því er slegið á frest að aflétta hinum stjórnskipulega fyrirvara, þar til samið hefur verið um ásættanlegar undanþágur í Sameiginlegu EES-nefndinni. Ef ásakanir verða þá uppi um skort á samstöðu í baráttunni við hlýnun jarðar, þá má benda á málmframleiðsluiðnað á Íslandi og ræða möguleikann á auknum fjárfestingum á því sviði.  Á samdráttarskeiði hagkerfis, eins og núna, þarf einmitt að auka fjárfestingar í útflutningsiðnaði.
4. Hvað þýðir þetta, að markaðurinn stjórni raforkuverðinu ?  Það þýðir, að verðið mun ráðast af framboði og eftirspurn.  Í fákeppnisumhverfi, eins og hérlendis, felur þetta fyrirkomulag ekki í sér neytendavernd, heldur framleiðendavernd.  Framleiðendur raforku stýra framboðinu, en það er í raun engin staðkvæmnivara til fyrir rafmagnið, svo að neytendur verða að ganga að því verði, sem býðst, í flestum tilvikum.  Þetta kerfi er kjörlendi raforkuvinnslufyrirtækjanna á Íslandi og á hinum Norðurlöndunum, þar sem þau styðja nánast undantekningalaust innleiðingu OP#3.  Ekki nóg með það.  Sameiginlegur markaður fyrir raforku og aukin flutningsgeta inn á hann hefur lækkað verð í hákostnaðarlöndum rafmagns og hækkað það í lágkostnaðarlöndunum, t.d. tengdum Norðurlöndum.  Þannig má segja, að OP#3 sé útsmogið samsæri um að jafna raforkuverðið, en raforkuverðið hefur verið eitt aðalsamkeppnisforskot Norðurlandanna og vegið upp á móti tiltölulega háum flutningskostnaði aðdrátta og afurða.  Betri grein verður vonandi gerð fyrir hrikalegri þróun á þessu sviði í Danmörku, Noregi og Svíþjóð síðar á þessu vefsetri, en hér skal aðeins nefna, að raforkuverð til iðnaðar var árið 1995 í Noregi 55 % af meðalverði 14 landa í Evrópu og 150 % í Þýzkalandi, en árið 2013 höfðu þessi hlutföll þróaðst í 84 % í Noregi og 89 % í Þýzkalandi.  Til hvers halda menn, að refirnir séu skornir ?  Á Íslandi 2019 fullyrða nytsamir sakleysingjar og/eða spunameistarar, að Orkupakki #3 sé saminn og innleiddur til neytendaverndar.  Eru því engin takmörk sett, hvers konar bölvaðan "bolaskít" (þvælu) íbúum þessa lands er boðið upp á af þóttafullum og innantómum monthönum og monthænum, sem allt þykjast vita, en búa í raun yfir þekkingu, sem er vart 5 aura virði ?  

 

 

 

 

 

Fyrirvarinn við virkni OP#3 gerir illt verra

Lagalegur fyrirvari utanríkisráðherra og iðnaðarráðherra, sem færa á í landslög í kjölfar innleiðingar Orkupakka #3 í heild sinni í landsrétt Íslands, er fullkomlega misheppnaður og verða Íslandingar betur settir án hans en með hann.  Klúður ráðherranna er, að án þessa fyrirvara um, að umsókn um leyfi fyrir sæstreng verði ekki samþykkt án heimildar Alþingis, mun þingsályktunartillaga OP#3 sennilega ekki fá framgang á Alþingi.  Hvernig víkur þessu erkiklúðri ráðherranna við ?

Ríkisstjórnin hefur lagt úr vör með þá tillögu til Alþingis að innbyrða OP#3 í heilu lagi í íslenzkan landsrétt, en líta svo á, að valdheimildir til ACER um millilandatengingar í reglugerð #713/2009 gildi ekki, á meðan enginn er millilandasæstrengurinn.  Þetta er eins og að gera ráð fyrir því, að engin umferðarlög gildi í landinu, á meðan engin er umferðin, eða með öðrum orðum lögfræðingaloftfimleikar.  Óhjákvæmilega fara umferðarlögin að virka með fyrsta vegfarandanum, og hið sama á við um ACER-löggjöfina. Hún verður virk, þegar fyrsta sæstrengsverkefnið verður kynnt til sögunnar og ekki síðar en við afhendingu leyfisumsóknar til viðkomandi yfirvalda.  Þessi skilningur er áréttaður í OP#4.

Í andvana fæddri tilraun til að viðhalda þeirri ímynduðu stöðu, að #713/2009 gildi ekki fyrr en hingað hefur verið lagður sæstrengur, ætlar ríkisstjórnin að biðja Alþingi, í kjölfar innleiðingar OP#3, um að samþykkja lög, sem banna Landsneti að setja sæstrenginn á framkvæmdaáætlun, og þar með verður Orkustofnun að hafna umsókn.  Við það losnar fjandinn úr grindum.  Vilji Evrópusambandið beita afli sínu og lagalegum rétti samkvæmt OP#3 og viðbótum við #713/2009, #714/2009 og #715/2009, innviðareglugerðinni, #347/2013, þá mun ESB hafa afgreiðslu sæstrengsumsóknar í sínum höndum, eins og sýnt var fram á í síðasta vefpistli,

https://bjarnijonsson.blog.is/blog/bjarnijonsson/entry/2236783  

Þetta lagalega klúður mun annars vegar leiða til lögbrots gagnvart EES-samninginum, gr. 7, um nákvæma innleiðingu samþykktra reglugerða ESB í Sameiginlegu EES-nefndinni í landsrétt, og hins vegar munu rekast á lögin, sem innleiða ACER reglugerð #713/2009 í íslenzkan rétt og bannlög Alþingis við millilandatengingum.  Hér er sem sagt um lagalegt erkiklúður að ræða hjá ríkisstjórninni, sem valda mun EES-samstarfinu skaða, verða Íslendingum til álitshnekkis á erlendri grund og síðast, en ekki sízt, getur þessi flónska bakað ríkissjóði tugmilljarða ISK skaðabótaskyldu.

Lausnin á þeim vanda, sem upp er kominn, er að draga hina meingölluðu þingsályktunartillögu utanríkisráðherra til baka og semja nýja, sem kveður á um að endursenda OP#3 til Sameiginlegu EES-nefndarinnar með ósk um samningaviðræður um tilgreindar undanþágur fyrir Ísland, helzt fyrir allan OP#3. Lagalega er það öruggasta leiðin. Hvernig víkur téðu klúðri við ?

EES-rétturinn (Evrópurétturinn) er æðri landsrétti.  Það er tekið fram í EES-samninginum og skrýtið, að það skyldi í upphafi hafa verið talið samrýmast stjórnarskrá Íslands og jafnvel Noregs, þótt fyrirkomulagið væri hugsað til bráðabirgða, a.m.k. að hálfu ESB og Noregs.  EES-samningurinn er æðri stjórnlögum landanna.  Það er eiginlega hneyksli. 

Þetta þýðir m.a., að lögin, sem veita ACER reglugerðum gildi á Íslandi, eru æðri lögunum, sem eiga að taka t.d. reglugerð #713/2009 úr gildi að íslenzkum rétti.  Hvernig getur þetta vafizt fyrir lögfræðingum Stjórnarráðsins og Alþingismönnum ?  Fyrirvaralögin (bann við sæstreng) eru þar að auki á öndverðum meiði við samþykkt Sameiginlegu EES-nefndarinnar frá 5. maí 2017 um innleiðingu OP#3 í EES-samninginn.  Málatilbúnaður ráðherranna tveggja, sem mest hafa vélað um OP#3, er fullkomið fúsk, sem gersamlega glórulaust er fyrir Alþingi að leggja blessun sína yfir og valda mun okkur skaða á alþjóðavettvangi.  Alþingi verður að taka í taumana, þegar samvizku þingmanna er misboðið, hvað sem líður pólitískum hrossakaupum, metnaðargirni þingmanna eða kjánalegri flokkshollustu við heybrækur. 

Tillaga ríkisstjórnarinnar er brot á EES-samninginum, gr. 7, sem efnislega er á þessa leið: Réttarákvæði, sem fjallað er um í viðhengi við þennan samning eða taka skal þar inn, skulu vera lagalega bindandi fyrir samningsaðilana og skulu vera eða verða í viðkomandi landsrétti með eftirfarandi hætti: a) réttarákvæði samsvarandi ESB-reglugerð skal sem slík vera hluti af landsrétti; ....  .  Þetta þýðir, að allar reglugerðir verður að taka orðrétt inn í lagasafn aðildarlandanna án undanþágu.  Fyrirvaralögin eru brot á þessu ákvæði EES-samningsins og þar með lögbrot.  Sjá menn ekki í hendi sér þá gríðarlegu réttaróvissu, sem hér er lagt úr vör með ? 

Að sjálfsögðu sáu höfundar EES-samningsins fyrir varðhundi til að fylgjast nákvæmlega með þessari framkvæmd. Þar er um að ræða Eftirlitsstofnun EFTA-ESA, sem speglar Framkvæmdastjórnina ESB-megin.  Hún hefur í stuttu máli það verkefni að sjá svo um, að farið sé eftir ákvæðum EES-samningsins.  Það fer ekki á milli mála, að ESA mun fjalla um þá vafasömu leið, sem Alþingi nú stefnir á að fara, verði hún farin, og þá er óhjákvæmilegt, að ESA geri við þessa fordæmalausu leið alvarlega athugasemd, því að verði ekki fettur fingur út í þessa aðferð, er komin samþykkt á sjálfdæmi EFTA-ríkjanna við að plokka rúsínur út úr samþykktum Sameiginlegu EES-nefndarinnar til innleiðingar að eigin geðþótta.  Slíkt atferli brýtur allt EES-fyrirkomulagið niður og verður ekki liðið. 

Engu máli skiptir í þessu sambandi, hvað EFTA-fulltrúarnir í Sameiginlegu EES-nefndinni kunna að hafa dregizt á að lýsa yfir að beiðni íslenzka utanríkisráðuneytisins, nú eða sjálfur orkukommissar Framkvæmdastjórnarinnar.  Ekkert af því hefur nokkurt lagalegt gildi gagnvart ESA og EFTA-dómstólinum, sem eru bundin af sínum réttarákvæðum, sem verður að framfylgja; annars leysist EES upp í réttaróreiðu.

Ef Ísland fer út af sporinu í þessum efnum, getur ESA lagt þetta ágreiningsmál við ríkisstjórnina fyrir EFTA-dómstólinn.  Dómur hans er lagalega bindandi fyrir Ísland.    

 

 

 

"Um lagalega óvissu, sem fylgir orkupakkanum"

Þann 19. júní 2019 birtu 2 aðstoðarmenn utanríkisráðherra, faðir annars þeirra og 5 aðrir hæstaréttarlögmenn yfirlýsingu í Morgunblaðinu, sem átti að vera andsvar við yfirlýsingu 5 hæstarréttarlögmanna í Morgunblaðinu nokkrum dögum áður um hættuna á skaðabótakröfum á hendur íslenzka ríkinu vegna rangrar og ófullkominnar innleiðingar á Þriðja orkupakkanum, OP#3.

 Áttmenningarnir reisa málflutning sinn á sandi, eins og nú skal rökstyðja, og þar með fellur hinn lagalegi grundvöllur undan þingsályktunartillögu utanríkisráðherra, sem stjórnarflokkarnir ætla nú, illu heilli, að innleiða 2. september 2019. Spurningin er um það, hvort valdheimildir stofnana EES/ESB nái til ákvarðana um, hvort sæstrengur verði lagður.  Áttmenningarnir eru með eftirfarandi skrýtnu kenningu:

"Þessar valdheimildir gilda einungis, þegar slík tenging er til staðar".

Hvar stendur það í OP#3, að valdheimildir stofnana ESB um millilandatengingar nái aðeins til millilandatenginga í rekstri, en ekki til millilandatenginga á verkefnastigi ?  Þessi fráleita túlkun áttmenninganna virðist þá þýða, að valdheimildir ESB nái ekki til sæstrengs nr 1 til Íslands, en myndi hins vegar ná til sæstrengs nr 2 og áfram.

Hér er grundvallarmisskilningur á ferðinni hjá áttmenningum og þar með hjá ráðherrunum og þingliði ríkisstjórnarinnar.  Þetta er svipað og að fullyrða, að engin umferðarlög gildi, ef engin er umferðin.  Það er ljóst, að þau verða virk, um leið og fyrsti vegfarandinn birtist.  Með sama hætti verða allar valdheimildir Evrópusambandsins (ESB) um millilandatengingar virkar, hvað Ísland áhrærir, þegar fyrsta sæstrengsverkefnið um Íslandsstreng verður stofnað og alls ekki síðar en við afhendingu verkefnisumsóknar til Orkustofnar Íslands og orkustofnunar með lögsögu í hinum enda sæstrengsins.

  Þar sem málatilbúnaður deiluaðila í orkupakkamálinu snýst mikið um sæstrenginn, verður nú gerð nánari grein fyrir því, hvernig ESB fer að því að ryðja úr vegi hindrunum í einstökum aðildarlöndum EES, eftir að þau hafa innleitt OP#3 og þar með Evrópulöggjöfina á sviði millilandatenginga fyrir raforku.  Það, sem hér verður greint frá, ætti engum kunnugum OP#3 að koma á óvart, því að þar er á nokkrum stöðum skrifað, að eitt aðalhlutverk hans sé að liðka til fyrir millilandatengingum og að ryðja einstökum staðbundnum hindrunum úr vegi.

ESB, ACER, Landsreglari, PCI, ESA og EFTA-dómstóllinn:

Eitt af verkefnum ACER-Orkustofnunar ESB er eftirfylgni við Kerfisþróunaráætlun ESB og við  forgangsverkefni ESB, s.k. PCI-verkefni (Projects of Common Interest).  ACER og Landsreglarinn í hverju landi eiga að fylgjast grannt með því, hvort kerfisáætlanir flutningsfyrirtækjanna, Landsnets og systurfyrirtækja hennar, taki mið af og séu í fullu samræmi við Kerfisþróunaráætlun ESB, sbr raforkutilskipun 2009/72/EB, gr. 37, nr 1(g).  Eins og allir, sem fylgjast með þessu orkupakkamáli, ættu að vita (Björn Bjarnason lemur hausnum við steininn um þetta mál), er IceLink, aflsæstrengur á milli Bretlands og Íslands, í gildandi Kerfisþróunaráætlun ESB, og er jafnframt PCI-verkefni.  Það er viðamikið matsferli að baki áður en framkvæmdastjórn ESB að lokum samþykkir verkefni inn á PCI.  Einstakar ríkisstjórnir hafa ekki síðasta orðið um það, og heldur ekki með að taka verkefni út af listanum.

Landsreglaranum ber að gefa ESA-Eftirlitsstofnun EFTA og ACER skýrslu um tilvik, þar sem óhlýðni við Kerfisþróunaráætlun ESB gætir hjá flutningsfyrirtækjunum, hér Landsneti.  Þannig mun Landsreglarinn fylgjast náið með áætlanagerð Landsnets, fjárveitingum til hennar og framkvæmdum fyrirtækisins.  Ef t.d. Landsneti mun ganga illa að fá framkvæmdaleyfi fyrir flutningslínum til að tengja IceLink við stofnrafkerfi landsins, mun koma til kasta ACER og ESA.  ACER myndi þá biðja formlega um, að Kerfisþróunaráætlun ESB verði haldið í heiðri, og ef allt um þrýtur gæti ESA höfðað samningsbrotamál gegn Íslandi vegna tafa við framkvæmd, og strengfjárfestarnir gætu síðan höfðað skaðabótamál gegn íslenzka ríkinu fyrir íslenzkum dómstólum vegna tapaðra tekna.

Evrópusambandið leggur verulega áherzlu á það við yfirvöld í hverju landi, að umsóknir um  millilandatengingar á PCI séu samþykktar og framkvæmdaleyfi veitt í kjölfarið.  Ef yfirvöldin, hér Orkustofnun, hins vegar hafna umsókn, eins og OS verður að gera, ef OP#3 verður innleiddur og Alþingi síðan setur lög, sem banna tengingu íslenzka raforkukerfisins við útlönd, þá getur fjárfestirinn kvartað við ESA.  Við þessar aðstæður verður ekki séð, að íslenzk stjórnvöld geti komið í veg fyrir málarekstur fyrir EFTA-dómstólinum.

Hversu djúptækar valdheimildir ESB hefur skapað sér til að ná markmiðum Sambandsins um eflingu millilandatenginga til að auka aflflutningsgetu á milli landa, sést enn greinilegar, þegar við virðum fyrir okkur OP#3 í samhengi við innviðareglugerð ESB, gerð 347/2013, sem ESB gerir ráð fyrir að tekin verði inn í EES-samninginn, eftir að gengið hefur verið frá innleiðingu OP#3 í hann, enda skarast innviðareglugerðin við gerðir OP#3 og eflir völd ESB til að fylgja eftir ákvæðum OP#3.

PCI-verkefni - eins og IceLink - skulu samkvæmt innviðareglugerðinni, gr. 7, njóta hæsta forgangs innan ESB og í kerfisáætlunum hvers aðildarlands og við afgreiðslu leyfisumsókna.  Bann Alþingis við því, að Landsnet setju aflsæstreng til útlanda inn á framkvæmdahluta kerfisáætlunar sinnar, eins og lagafrumvarp Þórdísar, iðnaðarráðherra, gerir ráð fyrir, gengur þvert gegn þessu ákvæði og verður auðvitað brotið á bak aftur með höfðun samningsbrotamáls gegn íslenzka ríkinu að hálfu ESA.  Fyrirhugaðir fyrirvarar ríkisstjórnarinnar eru reistir á vanþekkingu á Evrópurétti, eru haldlausir til lengdar og skapa ríkinu skaðabótaskyldu til skemmri tíma litið.  Landið væri miklu betur sett án nokkurra fyrirvara, því að þeir eru í raun gagnslausir og geta reynzt ríkinu dýrkeyptir.

Í téðri innviðareglugerð eru jafnframt ákvæði í gr. 10 til að undirstrika mikilvægi PCI-verkefna.  Það verður ekki hægt að draga afgreiðslu leyfisumsókna á langinn, því að þar er kveðið á um, að afgreiða skuli umsókn innan 18 mánaða.  Orkustofnun getur sótt um 9 mánaða viðbótar frest til Landsreglara/ACER, en aðeins með góðum rökstuðningi verður hún samþykkt.  Ef Alþingi samþykkir OP#3, þá ofurselur það Orkustofnun valdi ACER varðandi sæstrengsumsóknir.  Það er tóm ímyndun ráðherranna, að allt verði einfaldlega, eins og áður var.  Fullveldi ríkisins varðandi millilandatengingar verður einfaldlega flutt til ACER/ESB með samþykkt OP#3.  Þetta óttaðist norska stjórnarandstaðan og setti fyrirvara um þetta o.fl.  Bréf þessa efnis var sent Sameiginlegu EES-nefndinni, en eftir rúmt ár hefur enn ekki borizt svarbréf frá ESB, sem þýðir hundsun.  Fyrirvararnir voru ekki pappírsins virði.  

Í innviðagerðinni eru settar reglur um mat á umsóknum um leyfi fyrir millilandatengingum, þannig að hér verður ekki hægt að beita séríslenzkum lögum og reglum til að hafna umsókn.  Aðalreglan er sú, að sé verkefnið samfélagslega hagkvæmt, þar sem samfélagið er ESB, þá ber að samþykkja það.  Það er líka meginskilyrðið fyrir að komast inn á PCI-skrána, svo að fyrirsjáanlega verður að samþykkja IceLink, ef umsókn um hann berst eftir innleiðingu OP#3 í landsrétt hér.  Það er stórhættulegt og heimskulegt viðhorf, sem margir Alþingismenn hafa gert sig seka um, að samþykkt OP#3 breyti engu fyrir Íslendinga.  Ef við samþykkjum, að lög og reglur Evrópusambandsins skuli ríkja hér, þá verðum við að lúta þeim.  Annað kostar stríð við Evrópusambandið, sem getur komið hrottalega niður á okkar lífskjörum á næstu árum.  Höfnun pakkans er aftur á móti fullkomlega lögleg og leiðir sjálfvirkt til samningaviðræðna í Sameiginlegu EES-nefndinni, þar sem öllum er í hag að ná samkomulagi, sem allir geta sætt sig við.  

Samkvæmt #347/2013, gr. 11, eiga raforkuflutningssamtök ESB, ENTSO-E, þar sem lönd utan ESB í Evrópu einnig eiga aðild, að semja samræmdar og vel útfærðar reglur til að reikna út samfélagslega hagkvæmni millilandaverkefna.  Þær þarfnast síðan samþykkis ACER og framkvæmdastjórnar ESB.  Evrópusambandið hefur þannig alla þræði í hendi sér í þessum efnum.  Aðeins blindingjar sjá það ekki, eru með gorgeir og þykjast með innlendri lagasetningu geta haft í fullu tré við Evrópusambandið.  Slíkt tal minnir á ræður Ketils, skræks, í Skugga-Sveini.

Í innviðareglugerðinni eru ákvæði um viðbrögð við þversku einstakra stjórnvalda gegn millilandatengingum og hvers konar öðrum hindrunum, sem þessi verkefni kunna að verða fyrir.  Samkvæmt #347/2013, gr. 6, skal þá setja á stofn evrópska eftirlitsnefnd til að framfylgja því, að samræmdum reglum sé fylgt alls staðar við umfjöllun verkefnisins hjá hinu opinbera. Ennfremur skal þá útnefna hæft yfirvald í viðkomandi landi, sem beri ábyrgð á fyrirgreiðslu og samræmdri málsmeðferð PCI-verkefnis.  Þetta gæti t.d. þýtt það, að reki sæstrengsumsókn upp á sker hér, taki ACER hana úr höndum Orkustofnunar og feli Landsreglaranum að afgreiða hana.  Landsreglarinn fylgir þá eftir öllum hliðum málsins hér innanlands, ekki sízt þætti Landsnets við að hanna, fjármagna og fá framkvæmdaleyfi fyrir línu frá stofnrafkerfi landsins og niður að landtökustað sæstrengsins.

Það er ljóst af þessum heimildum Evrópusambandsins í innviðareglugerðinni, að engum vettlingatökum á að beita þá, sem draga lappirnar eða tefja fyrir framkvæmd PCI-verkefnis Evrópusambandsins.  ESA verður beitt og dómstólaleiðin farin til að knýja fram allar nauðsynlegar leyfisveitingar í nafni fjórfrelsins og skuldbindinga Íslands með innleiðingu OP#3.  Munu enn gala gaukar um, að OP#3 skipti Ísland engu máli ? 

Hér hafa verið nefnd nokkur atriði, sem samanlögð gera það ómögulegt að koma í veg fyrir sæstrengstengingu, standi vilji ESB á annað borð til þess, því að landslög víkja fyrir Evrópurétti. Þá verður eina úrræðið til að skakka leikinn að segja upp EES-samninginum.  Í þessu andrúmslofti verður ekki gæfulegt að semja við Evrópusambandið um valkosti við EES-samninginn.   

Að baki þessu öllu saman stendur stefnumörkun ESB um landamæralausan orkumarkað með tengingu við öll lönd og landssvæði innan ESB/EES.  Í nýrri, endurskoðaðri ACER-reglugerð, sem er hluti af OP#4, stendur þetta í formálanum, atriði 6: 

"Despite significant progress in integrating and interconnecting the internal electricity market, some Member States or regions remain isolated or not sufficiently interconnected, in particular insular Member States and Member States located on the periphery of the Union."

Af þessum texta ætti hverju mannsbarni að vera ljóst, að fullyrðingar um, að valdheimildir Evrópusambandsins um millilandatengingar lúti aðeins að slíkum innviðum í rekstri, eru algerlega úr lausu lofti gripnar.  Höfundur þessa tilvitnaða texta hefur að líkindum haft Ísland sérstaklega í huga við ritun hans, því að ESB sárvantar og tekur fegins hendi við allri þeirri orku úr endurnýjanlegum orkulindum, sem það getur komið höndum yfir.  Evrópusambandið verður með öll tæki og tól í sínum höndum til að knýja fram vilja sinn í þessum efnum gagnvart Íslendingum eftir innleiðingu Alþingis á OP#3 og #347/2013, sem óhjákvæmilega kemur í kjölfarið.  

 

 

 

 

 

 

OP#3 skekur Sjálfstæðisflokkinn

Fyrrverandi formaður Sjálfstæðisflokksins og mesti hrellir andstæðinga flokksins í seinni tíð, Davíð Oddsson, er ómyrkur í máli um óhönduglega málafylgju forystu flokksins í orkupakkamálinu á Alþingi og utan þings m.v. leiðsögn Landsfundar í marz 2018 til forystunnar.

Reykjavíkurbréf Morgunblaðsins, 14.06.2019, heitir:

"Ættarvitar fara illa í sólgosum og í nálægð segulmagnaðra manna".

Í bréfinu kemur fram það mat höfundar, að velji ættmenni að sigla fremur eftir ættarvitum en áttavitum í pólitík, þá muni þeir óhjákvæmilega hafna sem strandaglópar uppi á skeri.  Ættmenni þau, sem hér um ræðir, sigla nú augljóslega úr alfaraleið sjálfstæðismanna og í harðastrand.  Það er óútskýrt, hvers vegna þessi ættmenni verja nú OP#3 og innleiðingu hans í landsrétt með kjafti og klóm, en án málefnalegs rökstuðnings.  Lægst allra leggst Björn Bjarnason, fyrrverandi borgarstjóraefni og fallisti Sjálfstæðisflokksins, sem ofan á ósvífnar getsakir um óviðeigandi afskipti norska Miðflokksins og félagasamtakanna "Nei til EU" í Noregi af baráttunni gegn OP#3 á Íslandi, er nú tekinn til við að gera því skóna, að Rússar standi á bak við baráttuna gegn OP#3 í Noregi og á Íslandi.  Slíkar samsæriskenningar geta aðeins orðið til í sjúklegu andrúmslofti sérhagsmunaklíku, sem hefur gert samsæri gegn hagsmunum almennings. Hið mótsagnakennda er, að nefnd utanríkisráðherra um mat á reynslunni af EES undir formennsku Björns leitaði í smiðju til "Nei til EU" í Ósló 19. júní 2019.  Þar var staðreyndum afneitað, eins og við höfum séð í umræðunni hér, svo að fóðra varð nefndina með upplýsingum af vefsetrum Evrópusambandsins.  Hugarheimur formannsins er myrkur og ekki gæfulegur til stefnumörkunar á viðskiptasviðinu við Evrópu.

Viðskiptatækifæri myndast óneitanlega við miklar raforkuverðhækkanir í landinu, en andstæðingar OP#3 vilja einmitt ekki sjá spákaupmennsku með rafmagn sem vöru að hætti ESB.  Rafmagn á að vera þáttur í innviðaþjónustu hins opinbera við fólk og fyrirtæki, en ekki bitbein í höndum spákaupmanna í orkukauphöll undir stjórn Landsreglara Evrópusambandsins á orkusviði.

Verður nú vitnað í téð Reykjavíkurbréf og síðar vonandi meir:

"Það var lengi óskráð meginregla í Sjálfstæðisflokknum, sem reyndist vel, að hversu öflugur sem formaður flokksins væri, sem þeir voru sannarlega langflestir, skyldi landsfundur eða flokksráðsfundur tryggja, að sá, sem næstur stæði formanninum, hefði ríkulega stjórnmálalega reynslu, ef örlög eða atvik höguðu því svo, að fylla þyrfti skarðið, yrðu góð tök á því."

Það væri ofsögum sagt, að núverandi varaformaður eða ritari flokksins væru hoknar af stjórnmálalegri reynslu.  Hin gamla og góða regla Sjálfstæðisflokksins um sjálfsagðan eftirmann formanns í æðstu stjórn flokksins hefur þess vegna verið brotin, og það hefur gefizt hreint afleitlega.  Ef formaður flokksins ákveður, einhverra hluta vegna, að stíga senn til hliðar, þá ætti hann að gera slíkt á Landsfundi, þannig að eðlilegt forystuval fyrir flokkinn geti átt sér stað.

Varaformaður flokksins og iðnaðarráðherra, Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, birti pistil í sínu "reglulega plássi" Morgunblaðsins 16.06.2019 undir heitinu:

"Orkan okkar".

Höfundur þessa vefseturs hér er félagi í "Orkunni okkar" og getur ekki orða bundizt út af téðum pistli iðnaðarráðherra:

"Lesendur blaðsins kannast líklega við mína afstöðu, þegar kemur að innleiðingu þriðju raforkutilskipunarinnar [svo ?].  Það er hins vegar mál, sem hefur engin sérstök áhrif á íslenzkan orkumarkað og að mínu mati óþarft að eyða mörgum mánuðum í umræðu um það.  Ýmsir eru því augljóslega ósammála.  Á mínum tíma sem ráðherra orkumála hef ég hins vegar lagt áherzlu á önnur mikilvægari mál.  Ég nefni hér nokkur."

Hér undirstrikar varaformaður Sjálfstæðisflokksins og iðnaðarráðherra fullkomið skilningsleysi sitt á OP#3 og afleiðingum innleiðingar hans á Íslandi.  Þar af leiðandi hefur forgangsröðun verkefna í ráðuneyti hennar verið kolröng.  Hún hefði átt að nota tímann til að kynna sér þetta stórmál rækilega og á kerfisbundinn hátt með aðstoðarmönnum sínum.  Ef eithvað er spunnið í hana sem stjórnmálamann, hefði hún fundið rök og sannfært þingflokkinn um, að innleiðing OP#3 væri ekki fær leið fyrir Ísland.  Hvers vegna ?  Hér verður fátt eitt tínt til:

Með OP#3 verður stofnað embætti Landsreglara raforkumála á Íslandi.  Núverandi völd ráðherra og Orkumálastjóra yfir íslenzkum raforkumarkaði, yfir Landsneti og dreifiveitunum, færast til Landsreglara, sem verður stjórnað af ESA-Eftirlitsstofnun EFTA, í náinni samvinnu við ACER-Orkustofnun ESB, sem hefur húsbóndavaldið.  Skylda verður að markaðsvæða raforkugeirann, og verður sennilega farin sama leið og annars staðar í EES með því að stofna orkukauphöll.  Þar sem samræmd auðlindastýring er óleyfileg í þessu markaðskerfi ESB, er stórvarasamt fyrir Íslendinga að innleiða þetta kerfi, enda verður þar með vikið af leið sjálfbærrar þróunar á orkumálasviði á Íslandi.  

Með innleiðingu OP#3 verður Evrópuréttur lögleiddur á Íslandi á sviði milliríkjaviðskipta með rafmagn.  Það þýðir jafnframt, að reglur Evrópusambandsins um málsmeðferð umsókna um lagningu millilandasæstrengs verður að halda í heiðri.  Innlend löggjöf til að setja þessu skorður stenzt ekki, því að innlend löggjöf víkur fyrir Evrópulöggjöf samkvæmt EES-samninginum.  Þess vegna hefur nýlega einn dómari og fimm hæstaréttarlögmenn varað alvarlega við því, að áformuð innleiðing á OP#3 með fyrirvara kunni að skapa ríkissjóði stórfellda skaðabótaábyrgð, ef t.d. sæstrengsfjárfestir kærir höfnun umsóknar, sem annars fullnægir öllum skilyrðum reglugerðar #347/2013, sem vafalaust verður innleidd hér í kjölfar OP#3, því að hún er eðlilegur hluti hans.

Átta hæstaréttarlögmenn hafa andmælt fimmmenningunum opinberlega, og verða þeirri yfirlýsingu gerð verðug skil hér síðar.

Nokkru síðar í pistli iðnaðarráðherra gefur að líta ótrúlega barnalegan texta, sem sýnir, að hún er afar auðtrúa, þegar áróður ESB er annars vegar.  Ekki er það góðs viti fyrir sjálfstæðismenn, sem standa að veru hennar á Alþingi og í æðstu stjórn Sjálfstæðisflokksins:

"Með orkustefnu gefst okkur einnig færi á að varða veginn, þegar kemur að forræði Íslands yfir nýtingu og stjórnun orkuauðlinda landsins, sjálfsákvörðunarrétti varðandi mögulegar tengingar, virkri samkeppni í raforkusölu, eflingu neytendaverndar, auknu orkuöryggi, samspili orkumála og loftslagsmála, útflutningi á hugviti, orkurannsóknum og nýsköpun."

Þessi texti ráðherrans er eins og öfugmælavísa, órímuð og án stuðla og höfuðstafa:

  Með orkulöggjöf ESB hér í öndvegi, hefur ríkisstjórn og Alþingi afsalað sér stefnumótunarvaldinu í raforkumálum í hendur Evrópusambandsins, ESA/ACER og Landsreglara raforkumála á Íslandi.  Nýting orkulindanna verður í höndum markaðarins, innri raforkumarkaðar ESB eftir tengingu landsins við hann, og samfélagslegri stjórnun orkuauðlinda verður ekki við komið, því að miðlæg auðlindastjórnun er bönnuð í markaðskerfi Evrópusambandsins. 

Eignarhaldið verður einnig í uppnámi, eins og bréf ESA til norska olíu og orkuráðherrans og harðort svar hans gefa til kynna.  Þetta er sama þróun og í ESB, þar sem vatnsréttindi og rekstrarleyfi vatnsaflvirkjana á að bjóða út á EES-markaði í krafti þjónustutilskipunar ESB og samkeppnislöggjafar.  Íslenzka iðnaðarráðherranum væri nær að hrista nú af sér slenið, sýna norska starfsbróðurnum samstöðu og senda kjarnyrt svarbréf til ESA við bréfi þaðan til Íslands árið 2016.  Íslenzki iðnaðarráðherrann kýs  hins vegar fremur að stinga hausnum í sandinn.  Hvar eru leiðtogahæfileikarnir ?  

Sjálfsákvörðunarréttur varðandi mögulegar afltengingar við innri markað ESB verður alls ekki fyrir hendi eftir samþykkt OP#3.  Um það snýst hann.  Kerfisþróunaráætlun Evrópusambandsins og PCI-forgangsverkefnaskrá ESB verður leiðisnúran við ákvörðunartökuna.  Ósamkomulag verður útkljáð af ACER, ESA og EFTA-dómstólinum.  Brimbrjóturinn verður "fjórfrelsið" og vöruskilgreining rafmagns.  

Hvernig á "efling neytendaverndar" í íslenzkri orkustefnu að virka eftir innleiðingu OP#3 ?  Ofstækisfyllsti talsmaður OP#3, sem jafnframt veit minnst um hann og veitir EES-matsnefnd utanríkisráðherra formennsku, telur OP#3 snúast um aukið sjálfstæði Orkustofnunar til bættrar neytendaverndar.  Þetta er "bolaskítur" (kjaftæði).  Neytendur verða fórnarlömb fákeppni eigenda þriggja miðlunarlóna og 6 virkjaðra jarðgufuforðabúra og einnig fórnarlömb Landsreglarans, sem er líklegur til að auka arðsemikröfu raforkuflutnings- og dreififyrirtækjanna verulega, til að efla fjárfestingar í þessum kerfum, sem gera kleift að raungera áform ESB um stóraukna raforkuflutninga.

Nú er hafið stríð út af 50 % hækkun á 5 árum á gjaldskrám þessara flutnings- og dreififyrirtækja á milli Landsreglara Svíþjóðar og Miguel Arias Canete, orkukommissars ESB, annars vegar og sænsku ríkisstjórnarinnar með Anders Ygeman, orkuráðherra, í broddi fylkingar.  Ráðherrann beitir orkumarkaðseftirlitinu til að skikka fyrirtækin til lækkunar, en kommissarinn telur slíkt óleyfilegt.  Verður spennandi að sjá, hvernig þessu lyktar, en dæmið sýnir, hvers konar öfugmæli eru fólgin í að kenna raforkumarkaðskerfi ESB við neytendavernd.  

Markaðskerfi ESB færir Íslendingum ekki aukið afhendingaröryggi raforku, því að eftir sem áður er enginn raunverulegur ábyrgðaraðili fyrir því, að næg forgangsraforka verði ætíð tiltæk, og hættan á raforkuskorti eykst, ef Landsvirkjun verður af samkeppnisástæðum skipt upp, því að þá fellur niður virk auðlindastýring í landinu, sem á að tryggja kjörnýtingu og samkeyrslu ólíkra fyrirtækja til skilvirkrar nýtingar virkjaðra orkulinda.  Markaðskerfi ESB ræður ekki við það, enda ekki hannað til þess.

"Undanfarin misseri hefur mér orðið tíðrætt um dreifikostnað raforku.  Á síðasta Iðnþingi kom ég inn á það, að einn stærsti gallinn við raforkumarkað okkar í dag er hinn mikli og sívaxandi munur á dreifikostnaði raforku milli þéttbýlis og dreifbýlis. Þetta er þýðngarmikið, því að dreifikostnaðurinn er stærsti liðurinn á raforkureikningi hins almenna notanda.  Hinn mikli munur á milli dreifbýlis og þéttbýlis er ekki ásættanlegur og gengur gegn viðurkenndum meginreglum okkar um þokkalega jafnt aðgengi að innviðum á borð við samgöngur, fjarskipti og fleira."

Þetta ójafnræði á meðal landsmanna eftir búsetu magnaðist með raforkulögum 2003 á grundvelli OP#1.  Iðnaðarráðherra hefur hins vegar ekkert brugðizt við þessu vandamáli öðruvísi en í ræðu og riti og með nefndarskipun.  Væri hún snöfurmannlegur stjórnandi, væri hún búin að beita sér fyrir lagasetningu um jöfnun gjaldskráa þéttbýlis og dreifbýlis innan sömu dreifiveitu.  Getur verið, að hún óttist viðbrögð ESA ?  Ekki batnar það, þegar Landsreglarinn fer "að stýra og stella" með gjaldskrár einokunarfyrirtækjanna.  Eins og minnzt er á hér að ofan, stendur nú yfir stríð á milli Landsreglara Svíþjóðar, sem þiggur völd sín frá ACER/Framkvæmdastjórn ESB, og orkuráðherra Svíþjóðar, sem vill beita eftirlitsstofnun í Svíþjóð til að lækka gjaldskrár fyrir flutning og dreifingu raforku, en Landsreglarinn/ACER vill hækka þær.

Fylgist iðnaðarráðherra Íslands ekkert með framkvæmd orkustefnu Evrópusambandsins annars staðar, en vill samt innleiða hana blint á Íslandi ?  Þessir stjórnarhættir eru gjörsamlega óboðlegir.  Ráðherrarnir þekkja sáralítið til OP#3 og enn minna til OP#4.  Samt neita þeir að bæta þekkingu sína á þessu sviði með greiningu fjölþættra sérfræðinga á sviðum, sem OP#3 snertir.  Í fílabeinsturni sínum hafa þau talið sér trú um, að lögfræðilegar ritgerðir dugi í þessu sambandi.  Slík afstaða ber vott um þröngsýni og dómgreindarleysi, sem fyrr en seinna mun dæma þau úr leik.

 

 

 

Hagsmunagæzlu gagnvart útlöndum er ábótavant

Umræðan um Þriðja orkupakkann (OP#3) hefur leitt í ljós meingallaða hagsmunagæzlu fyrir Íslands hönd gagnvart hinum EES-löndunum.  Ef hún væri í lagi, hefði lögfræðileg greining fyrir 5.5.2017 leitt í ljós, að innleiðing OP#3 í landsrétt Íslands myndi skapa þar mikla réttaróvissu vegna árekstra við Stjórnarskrá og að OP#3 myndi ryðja brautina fyrir afltengingu við innri raforkumarkað ESB að frumkvæði markaðsaðila. 

Á Íslandi er megn andstaða við slíka tengingu, og á meðan svo er, er eina rökrétta viðbragð íslenzkra stjórnvalda að æskja undanþága frá öllum gerðum OP#3 í Sameiginlegu EES-nefndinni.  Það var glannalegt að fara ekki í nákvæma greiningu á afleiðingum innleiðingar OP#3 hérlendis áður en fallizt var á að leggja allar rafmagnsgerðir orkupakkans fyrir Alþingi, þar sem um stjórn á aðgengi að orkulindum landsmanna er að ræða.

Karl Gauti Hjaltason, þingmaður Miðflokksins, bregður birtu á flaustursleg vinnubrögð stjórnvalda í Morgunblaðsgrein 12. júní 2019:

"Fyrirmunað að útskýra áhrif orkupakkans":

"Svörin, sem fengizt hafa [frá stjórnarliðum um afleiðingar innleiðingar] eru óreiðukennd, svo [að] ég noti nú varlegt orðalag um flaustursleg viðbrögð stjórnarliða.  Uppástungur um, hvar þennan lagalega fyrirvara væri að finna, hafa verið næstum jafnmargar og þeir þingmenn, sem hafa þorað að svara spurningunni [og ráðherrarnir hafa ekki treyst sér til að taka af skarið - innsk. BJo].  Þá hefur þingmönnum orðið svarafátt, þegar spurt er um þjóðréttarlegt gildi fyrirvaranna, þ.e. hvaða gildi þeir hafa gagnvart viðsemjendum okkar eða öðrum þeim, sem vildu í framtíðinni vefengja þennan fyrirvara.  Allt bendir reyndar til, að slíkur fyrirvari hafi ekkert þjóðréttarlegt gildi."

Í upphafi skyldi endirinn skoða.  Greiningarvinnu íslenzkra stjórnvalda fyrir afgreiðslu málsins 05.05.2017 í Sameiginlegu EES-nefndinni var mjög ábótavant, og loksins þegar opinber umræða hófst hérlendis um OP#3 um áramótin 2017/2018 (á þessu vefsetri) fengu þingmenn kalda fætur.  Þá tók ekki betra við, því að þá var tekið til við að klastra fyrirvara við innleiðinguna, sem utanríkisráðuneytið á að vita, að er óleyfilegt samkvæmt EES-samninginum, gr. 7. 

Norska Stórþingið ræddi 8 fyrirvara fyrir innleiðinguna 22.03.2018 á OP#3, en enginn þeirra var leiddur í lög, og lagafrumvarp um þessa fyrirvara frá ríkisstjórninni hefur enn ekki séð dagsins ljós.  Hvað halda menn, að valdi því ?  Í huga pistilhöfundar er líklegast, að runnið hafi upp fyrir norsku stjórninni, að slíkir "eftir-á" fyrirvarar eru haldlausir gagnvart EFTA-dómstólinum og því þjóðþingi til vanza, sem fer í slíkan skrípaleik.

Vegna nýlegra upplýsinga frá norsku ríkisstjórninni er nú komið upp á yfirborðið mál, sem sýnir, að grundvallarmunur er á gæðum íslenzka og norska stjórnarráðsins.  Árið 2016 fékk íslenzka ríkisstjórnin bréf frá ESA þess eðlis, að full ástæða var til að spyrna við fótum strax.  Iðnaðarráðherrann stakk þessu bréfi hins vegar laumulega ofan í skúffu án þess að kynna það opinberlega og stofnaði nefnd um viðbrögðin.  Þetta laumuspil stjórnarráðsins er alveg dæmigert og hefur einkennt meðferð stjórnarráðsins á orkupakkamálinu.  Þetta pukur er mjög ámælisvert, því að stjórnarráðið veldur hvorugu málinu.  Hérlendis á þjóðin rétt á opinberri umræðu um stórfelld hagsmunamál sín. 

Bréf ESA var sakleysislegt og var fyrirspurn um það, hvernig ríkið tryggði, að einkaaðilar sætu við sama borð og opinber fyrirtæki við úthlutun vatnsréttinda.

Norska ríkisstjórnin fékk sams konar bréf 30. apríl 2019.  Hún brást hins vegar allt öðru vísu við en íslenzka ríkisstjórnin.  Þar á bæ litu menn bréf þetta alvarlegum augum, settust strax niður og sömdu vel rökstutt og skorinort mótmælabréf á 4 dögum (2 virkum).  Svona eiga sýslumenn að vera.  Í sem stytztu máli var því andmælt, að þjónustutilskipun ESB spanni raforkuvinnslu, og þess vegna skorti ESA/ESB lagagrundvöll til að hafa afskipti með þessum hætti af eignarhaldi á virkjanaleyfum og nýtingarrétti vatnsfalla.  Það er sem sagt stál í stál á milli Noregs og ESA/ESB.  Svarbréf olíu-og orkuráðuneytis Noregs er dagsett 4. maí 2019. 

Nú er spurningin sú, hvort iðnaðar- og orkuráðherra Íslands tekur á sig rögg og ver hagsmuni Íslands, eins og olíu- og orkuráðherra Noregs tók strax til varna fyrir hagsmuni Noregs.  Spá pistilhöfundar er, að iðnaðarráðherra muni ekki hafa döngun í sér til að sýna kollega sínum í Noregi samstöðu.  Þessi ráðherra hefur enn aldrei tekið af skarið með þjóð sinni í nokkru máli, sem varðar samskiptin við ESA/ESB, svo að vissulega væri slíkt frumkvæði fyllilega tímabært.  Gæti hún þá um leið leyst nefndina, sem um þetta fjallar, frá störfum, enda mun hún ekki hafa náð neinu samkomulagi enn.  

Mál þetta mun ráðast á milli Noregs og ESA/EFTA-dómstólsins.  Það er tímasprengja fyrir EES-samninginn, því að Norðmenn munu aldrei fallast á útboð eða uppboð á norskum vatnsréttindum.  Skoðun íslenzku ríkisstjórnarinnar á því máli skiptir engu máli fyrir EES-samninginn.  Vegna fordæmis frá viðskiptum framkvæmdastjórnar ESB við ríkisstjórnir 8 ESB-landa í sams konar málum, þar sem gengið var hart fram að hálfu Framkvæmdastjórnarinnar, verður ESA að láta kné fylgja kviði gagnvart Norðmönnum.  EFTA-dómstóllinn fylgir dómafordæmi ESB-dómstólsins, svo að ekki þarf að spyrja að leikslokum.  Dagar EES-samningsins eru taldir.  Vonandi taka þá við samningaviðræður EFTA með Sviss innanborðs við ESB um víðtækan fríverzlunarsamning.  

Morgunblaðið gerði fyrir sitt leyti grein fyrir þessu máli í frétt 8. júní 2019 undir fyrirsögninni:

"Opinbert eignarhald dugar mögulega ekki", og í undirfyrirsögn: ESA krefst útboðs nýtingarréttar og rekstrar virkjana.   Fréttin hófst þannig:

"Íslenzkum stjórnvöldum gæti orðið óheimilt að koma í veg fyrir útboð nýtingarréttar og rekstur vatnsaflsvirkjana með lögfestingu opinbers eignarhalds, fari eftirlitsstofnun EFTA, ESA, með nýtingaréttarfyrirkomulag Norðmanna fyrir EFTA-dómstólinn og hann dæmi fyrirkomulagið ólögmætt.  

Eins og fram kom í umfjöllun Morgunblaðsins um miðjan maí [2019], höfðaði framkvæmdastjórn Evrópusambandsins í marz [2019] samningsbrotamál gegn 8 aðildarríkjum á grundvelli þjónustutilskipunarinnar og reglugerðar um opinber innkaup, þar sem krafizt er, að nýtingarréttur vatnsfalla og rekstur virkjana verði boðinn út.  Í erindi til íslenzkra stjórnvalda árið 2016 fer ESA fram á, að krafizt verði markaðsverðs fyrir nýtingarrétt með sama hætti og í Evrópusambandinu."

Ef það er svo, að þjónustutilskipun ESB, sem tekin hefur verið í lög hér, spanni raforkuvinnslu, þá er alveg ljóst, að þeirri ríkisstjórn, sem lagt hefur þá lögleiðingu fyrir Alþingi, hefur orðið alvarlega á í messunni, því að slíkt framsal ríkisvalds til ESA, sem heimilar ESA að krefjast eigendaskipta á vatnsréttindum og færir jafnvel erlendum stórfyrirtækjum réttinn til að reka hér vatnsorkuver, hlýtur að stangast á við stjórnarskrá Íslands.  Þá verður ekki séð, hvernig æfingar af þessu tagi geta fært neytendum lægra raforkuverð.  Hér hafa þá búrókratar unnið sitt verk fyrir stórkapítalið og platað sveitamanninn rétt einu sinni.  Svona gengur þetta náttúrulega ekki lengur. Við getum ekki látið stjórnarráð Íslands glutra fullveldinu niður og auðlindum landsins úr höndum okkar.  

"ESA gerði 30. apríl þessa árs athugasemd við þetta fyrirkomulag [á nýtingarleyfum norskra vatnsfalla] í takti við ákvörðun framkvæmdastjórnar ESB um að höfða samningsbrotamál, að því er fram kemur í umfjöllun [norska netmiðilsins] ABC Nyheter.  Er krafizt skýringa á því, hvernig ráðstöfun nýtingarréttar vatnsfalla og rekstri virkjana er háttað.  Í svari norskra stjórnvalda kemur fram, að þau telja, að um sé að ræða nýtingu náttúruauðlinda, en ekki þjónustu, og að ákvæði tilskipunarinnar eigi þess vegna ekki við.  Telji ESA svar Norðmanna ekki fullnægjandi, fer málið fyrir EFTA-dómstólinn."

Hvað sem líður góðum rökum Norðmanna og skarplegum rökstuðningi þeirra fyrir því, að vatnsréttindi í Noregi og rekstur vatnsaflsvirkjana þar sé utan valdsviðs ESA, þá má telja líklegt vegna þess, hversu rík áherzla er lögð á sömu túlkun Evrópuréttar alls staðar í EES, að ESA muni sitja við sinn keip og senda Norðmönnum næst hótunarbréf um, að makki þeir ekki rétt, verði þeir dregnir fyrir EFTA-dómstólinn.  Norðmenn mega þá þakka sínum sæla fyrir, að andstæðingur þeirra í mörg ár, Carl I. Baudenbacher, er ekki lengur starfandi við dóminn.  

Það verður afar spennandi að fylgjast með lyktum þessa máls, því að framtíð EES-samningsins gæti verið í húfi.  

 

 

 

 

Að tala niður til flokksmanna

Í síðasta vefpistli var vakin athygli á framandi hugarfari varaformanns Sjálfstæðisflokksins, Þórdísar Kolbrúnar Reykfjörð Gylfadóttur (ÞKRG), sem fram kom í helgarpistli hennar í Morgunblaðinu 2. júní 2019.  Virðist nú, sem flokksmenn hafi keypt köttinn í sekknum.

Í hvítasunnu-Reykjavíkurbréfi Morgunblaðsins, 7. júní 2019, kveður við sama tón varðandi forystu Sjálfstæðisflokksins og á þessu vefsetri, hún segi eitt í dag og annað á morgun, en tali þó ósjaldan niður til flokksmanna sinna, sem lýsa öndverðum skoðunum við hennar skoðun í einstökum málum.  Verður nú haldið áfram að vitna í téðan pistil ÞKRK og síðan drepið niður í Reykjavíkurbréfið:

"Fram á sjónarsviðið kom virtur sérfræðingur í lögum, sem lýsti efasemdum um, að málið stæðist stjórnarskrá.  Til að gefa efasemdum hans sem mest vægi, leituðum við sérstaklega til hans.  Niðurstaðan var útfærsla, sem hann telur hafið yfir allan vafa, að standist stjórnarskrá."

Þetta er gott dæmi um þann hálfsannleik, sem ráðherrann hefur með ósvífnum hætti tíðkað í þessu orkupakkamáli.  Hún á vafalítið við Stefán Má Stefánsson.  Í álitsgerð hans og Friðriks Árna Friðrikssonar Hirst kemur berlega fram, að þeir ráðleggja ríkisstjórninni að mæla með því við Alþingi að aflétta ekki hinum stjórnskipulega fyrirvara af OP#3.  Hin leiðin, sem minnzt er á örfáum orðum í álitsgerðinni, sem utanríkisráðherra síðan valdi að fara, er örverpi í téðri álitsgerð og greinilega ekki frá þeim lagasérfræðingunum komin, heldur hefur komið á daginn, að hún er aðskotadýr í skýrslunni og ættuð úr utanríkisráðuneytinu.  

Á meðan ekki reynir á fyrirvarann um samþykki Alþingis á sæstreng, reynir heldur ekki á reglugerð #713/2009, sem er ásteytingarsteinninn, hvort stenzt Stjórnarskrá eður ei.  Skilur varaformaður Sjálfstæðisflokksins það ekki enn þá, að strax og leyfisumsókn berst til orkustofnana í löndum beggja vegna sæstrengsins, þá er fyrirvarinn í uppnámi, af því að hann stríðir gegn EES-samninginum, gr. 7.  Það er líka misskilningur hjá henni, að téð reglugerð #713/2009 gildi aðeins um sæstrengi í rekstri.  Hún gildir líka um sæstrengi á verkefnastigi, eftir að umsókn berst, enda yfirlýst markmið OP#3 að ryðja úr vegi hindrunum fyrir nýjum millilandatengingum.  Þar með er Stjórnarkráin í uppnámi og bullandi réttaróvissa um Landsreglarann verður þar með staðreynd.  Allt mun þetta koma í ljós, eftir innleiðingu OP#3, þegar Edmund Truell sækir um leyfi fyrir lagningu sæstrengs á milli Íslands og NA-Englands. Það verður sjón í sólskini að sjá undir iljar ráðherranna, þegar skaðabótareikningur á hendur íslenzka ríkinu berst frá Edi Truell vegna tafa á sæstrengsverkefninu að hálfu íslenzka ríkisins.  Fjárplógsmenn gera út á slíkar lagagloppur. 

"Andstæðingar málsins líktu því við Icesave og lögðu til svipaðan leiðangur og þá var farinn.  Til að gefa þessu sjónarmiði sem mest vægi, var leitað álits hjá dómaranum í Icesavemálinu.  Niðurstaða hans var, að hér væri hreint ekkert Icesave-mál á ferðinni.  Þvert á móti væri vandséð, hvernig það þjónaði íslenzkum hagsmunum að leggja í þann leiðangur, sem andstæðingar málsins lögðu til."

Þetta er furðulegur málflutningur hjá varaformanni Sjálfstæðisflokksins.  Samlíkingin við Icesave hefur aldrei verið nein þungamiðja í málflutningi andstæðinga innleiðingar OP#3, og ástæðulaust þess vegna að borga Carl Baudenbacher fyrir umsögn.  Dómararnir voru reyndar 3 á sínum tímam eins og jafnan.  Var ekki nærtækara að fá norska dómarann til að veita umsögn ?  Hvers vegna var Baudenbacher valinn ?  Ástæðan er augljós.  Hann er mikill ESB-sinni og sem slíkum þykir honum sjálfsagt, að Íslendingar innleiði allt refjalaust, sem ESB ætlast til af EFTA-þjóðunum.  Vangaveltur hans um harkaleg viðbrögð ESB í Sameiginlegu EES-nefndinni, ef málinu verður vísað þangað eftur, vegna BREXIT og annarra vandræða ESB, eru hæpnar, því að harkaleg viðbrögð eru ekki í þágu neins.  Baudenbacher tekur þó skýrt fram, að réttur Íslands til að neita að aflétta stjórnskipulega fyrirvaranum, sé óumdeildur.  

"Eftir standa fáeinir menn, sem tala við sjálfa sig og framkalla næsta stig fyrir ofan storm í vatnsglasi, sem er fellibylur í fingurbjörg.  Því verður þó ekki neitað, að þeim hefur því miður tekizt með upphrópunum og ítrekuðum rangfærslum að rugla of marga í ríminu.  Það var auðvitað tilgangurinn."

Úr því að iðnaðarráðherra telur miðflokksmenn á Alþingi vera á villigötum með málflutning sinn í orkupakkamálinu, hvernig stendur þá á því, að hún hefur ekki látið svo lítið að fara í umræður við þá á þinginu um OP#3.  Hún hefur sjálf verið gerð algerlega afturreka með þann útúrsnúning sinn, að OP#3 sé stormur í vatnsglasi.  Úr því að hún bætir nú um betur og skrifar um fellibyl í fingurbjörg, sem er nýtt af nálinni, þá virðist hún ekki einu sinni hafa fylgzt með umræðunni að neinu ráði.  Sjálf ruglar hún kannski einhverja í ríminu með innantómum ásökunum um "ítrekaðar rangfærslur" í stað þess að tína þær til og hrekja þær.  

Sjálf hefur hún haldið því fram, að OP#3 snerti ekki eignarhald virkjana.  Eitt form eignarréttar er nýtingarréttur.  Nú hefur komið fram, að ESA safnar nú upplýsingum um það frá Íslandi og Noregi, hvernig þessum nýtingarrétti er úthlutað.  Við það þarf að gæta jafnræðis innan EES, þar sem bannað er að mismuna eftir þjóðernum.  Liggur í augum uppi, að næsta krafa ESA verður útboð vatnsréttinda og þar með nýtingarréttar auðlindanna.  Þar með verður eignarhaldið sjálft í uppnámi. Samkvæmt iðnaðarráðherra átti þetta ekki að geta gerzt.  Það er samt að gerast og tæki ESA/ESB til þess er þjónustutilskipun ESB, en orkupakkarnir mynda lagaumgjörðina, sem gerir áhugavert fyrir fjárfesta að taka þátt í slíku útboði.

Undir lokin bítur varaformaður Sjálfstæðisflokksins höfuðið af skömminni og opinberar, að hún glórir ekki í um hvað OP#3 snýst.

"Það er mikilvægt að átta sig á, að það felst engin stefnubreyting í því fyrir Sjálfstæðisflokkinn að styðja þriðja orkupakkann.  Þvert á móti væri það stefnubreyting að leggjast gegn því viðskiptafrelsi, sem hann boðar og hefur áður verið bæði dyggilega stutt og samþykkt í orkumálum af hálfu þeirra, sem á undan gengu."

Þarna kastar varaformaður Sjálfstæðisflokksins blautri tusku framan í þá sjálfstæðismenn, sem mótuðu og samþykktu á síðasta Landsfundi í marz 2018, að ekki skyldi halda lengra inn á braut valdaframsals til erlendra stofnana á sviði orkumarkaðar.  Að láta eins og aðild Íslands að sameiginlegum raforkumarkaði ESB sé eitthvert hagsmunamál landsmanna, sem sjálfstæðismenn hafi barizt lengi fyrir í nafni viðskiptafrelsis, er einhver ósvífnasta öfugmælavísa, sem hugsazt getur.  Þessi innri markaður raforku er hannaður af búrókrötum ESB sem leikvöllur fjársterkra spákaupmanna og fjárfesta, og þangað eiga íslenzk raforkufyrirtæki, sem flest eru í almannaeigu, ekkert erindi.  Sjálfstæðismenn geta, margir hverjir, ekki sætt sig við málflutning af þessu tagi að hálfu varaformanns flokksins.  Eitthvað verður þá undan að láta.

Höfundur Reykjavíkurbréfs 07.06.2019 er hneykslaður á framgöngu forystu flokksins í orkupakkamálinu og hefur, réttilega, miklar áhyggjur af afleiðingum þess fyrir gengi flokksins á meðal þjóðarinnar:

"En af hverju þurfti að læðast með veggjum með þetta afmæli [flokksins] ?  Það er vissulega megn óánægja í flokknum og þá ekki sízt meðal kjósenda hans og hugsanlegra kjósenda með óskiljanlega framgöngu flokksins í orkupakkamálinu, þar sem hiklaust er byggt á blekkingum, sem raunar eru fjarri því að vera lofsverðar.  Það hefur birzt í fjölda aðsendra greina í blaðinu, sem eru hófstilltar og málefnalegar."

Nokkru síðar ritaði höfundurinn um stefnumörkun flokksins, sem varaformaðurinn má kalla stefnubreytingu.  Það er aukaatriði.  Aðalatriðið er, að forysta flokksins er bundin af þessari stefnumörkun og er að glata trausti flokksmanna sinna með því að hundsa hana án nokkurra viðhlítandi skýringa:

"Hvað orkupakkamálið varðar, gat enginn ætlað annað.  Landsfundur flokksins hafði lagt línuna: "Sjálfstæðisflokkurinn hafnar frekara framsali á yfirráðum yfir íslenzkum orkumarkaði til stofnana Evrópusambandsins."  Nú reyna menn með einkar aumu og satt bezt að segja algjörlega óboðlegu yfirklóri, langt fyrir neðan sína virðingu, að láta eins og almennt hjal, sem verið hefur í almennum yfirlýsingum fundarins og einskis getið við afgreiðslu þess, hafi eytt fyrrnefndri ákvörðun með göldrum."

Forysta flokksins verður að upplýsa flokksmenn sína um það, hvaða reginkraftar valda því, að nú virðist hún leggja höfuðáherzlu á innleiðingu OP#3 í íslenzkan landsrétt.  Margir telja forystuna hafa óhreint mjöl í pokahorninu, og að hún gangi hreinlega erinda gróðapunga hérlendis og erlendis við þessa markaðsvæðingu orkugeirans.  Það er ekki nóg að afsaka sig með EES.  Sá samningur stendur og fellur með Norðmönnum, og Íslendingar geta aldrei orðið neinir örlagavaldar um framtíð hans.  Trúir forystan eigin þvættingi í þeim efnum ?

"Góður þingmaður flokksins á Vesturlandi fór ásamt ráðherranum, sem einnig er þingmaður þar.  Þar fóru fram málefnalegar umræður, en af nokkrum þunga.  Enginn fundarmanna tók undir sjónarmið ráðherrans eða þingmannsins !  Vonandi hafa þeir gert þingflokknum grein fyrir umræðunum."

Þarna er bryddað upp á þeim hrollkalda veruleika, að iðnaðarráðherra ásamt öðrum ráðherrum og þingmönnum Sjálfstæðisflokksins lifa í öðrum heimi en hinn almenni flokksmaður.  Þessu hefur ráðherrann brugðizt við að sínum hætti með brigslyrðum um rangfærslur, og hún hefur sett sig á háan hest valdsmannsins gagnvart flokksmanninum.  Þessari hegðun fulltrúa þeirra á þingi kunna sjálfstæðismenn illa.  Hinn almenni flokksmaður og landsmenn almennt hafa skynjað meginlínurnar í orkupakkamálinu.  Þær snúast um, að ESB er að koma ár sinni fyrir borð hér og annars staðar í EES með því að færa hluta framkvæmdavalds í orkumálum frá ráðherra og undir sig, þ.e. Landsreglarann (The National Energy Regulator).  Ennfremur er með OP#3 Evrópuréttur innleiddur á sviði millilandaviðskipta með rafmagn.  Þetta saman þýðir, að ESB getur auðveldlega hrundið öllum vörnum Íslendinga, þegar sótzt verður eftir aðgangi að endurnýjanlegum orkulindum Íslands.  Þetta er hin nýja nýlendustefna.  Hald er lagt á auðlindirnar án hervalds, en með lögbókina eina að vopni, lögbók ESB, ekki lögbók landsréttarins.   

Þessa sviðsmynd þræta orkupakkasinnar fyrir, en ekki með gildum röksemdum, heldur aðeins með innantómum fullyrðingum og dylgjum í garð þeirra, sem benda á hætturnar.  

Eftir vorfund Miðstjórnar Framsóknarflokksins virðist sama vera uppi á teninginum að þessu leyti í Framsóknarflokkinum og þingflokki hans og í Sjálfstæðisflokkinum.  Það verður fróðlegt að sjá væntanlega skoðanakönnun um afstöðu landsmanna til OP#3 og innflutnings á ófrosnu kjöti til landsins.  Með því að mynda skjaldborg um hið eldfima orkupakkamál veita stjórnarflokkarnir Miðflokkinum kjörlendi að vinna á, og upp úr mun sjóða í stjórnmálaflokkunum, ef orkupakkamálinu verður þrælað í gegn.  Sviðin jörð gæti þá orðið rétt lýsing á fleiri en einum stjórnmálaflokki eftir næstu kosningar.

Lítið fer fyrir VG í orkupakkamálinu, en þó hafa einstaka þingmenn flokksins, t.d. Ari Trausti Guðmundsson, fjallað allítarlega um málið í ræðu og riti til stuðnings innleiðingunni.  Nú er kominn fram flokkur vinstra megin við VG, þ.e. Sósíalistaflokkurinn, sem hefur öndverða stefnu við VG í orkupakkamálinu og getur orðið VG skeinuhættur í næstu Alþingiskosningum. 

Margs konar váboðar eru  fyrir stafni ýmissa stjórnmálaflokka og raunverulega hægt að tala um "rosabaug yfir Íslandi", ef Alþingi lætur glepjast á hræðsluáróðri og samþykkir OP#3, illu heilli.  

 

 

 

Forystan stefnir ofan í skurð með OP#3

Iðnaðarráðherra, Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir (ÞKRG) tók við orkupakkamálinu af forvera sínum, en það er reyndar ekkert, sem bendir til, að hún hefði mælt fyrir fleiri fyrirvörum en farið var fram á og fengust samþykktir í Sameiginlegu EES-nefndinni 05.05.2017. Ferill hennar í ráðuneyti iðnaðar er óbeysinn.  

Ástæðurnar fyrir þessari ályktun eru, að hún talar og skrifar fjálglega um, að rafmagn sé vara, sem er grundvöllur allra orkupakkanna 1-3, og hún hefur í orði virzt hliðholl útflutningi á raforku um sæstreng, þótt ekki virðist hún hafa unnið að framgangi þess máls, enda væri hún þá að vinna gegn hagsmunum iðnaðarins í landinu, hvers hagsmuna henni ber að gæta.

Það eru ýmsir annmarkar á því að skilgreina eðlisfræðilegt fyrirbæri eins og rafmagn sem vöru.  Það verður t.d. óhjákvæmileg rýrnun á þessari vöru í flutningi.  Það er einsdæmi, að vara rýrni um yfir 10 % í flutningi frá framleiðanda á Íslandi og til notanda á Englandi.  Þetta gerir skilgreininguna á rafmagni sem vöru afkáralega og framandi, enda er hún búin til af þeim, sem eru að skapa frjálsan samkeppnismarkað með rafmagn, svo að hægt sé að beita regluverki fjórfrelsis Evrópusambandsins, ESB, á viðskipti með rafmagn.  

ÞKRG heldur því fram, að innleiðing spákaupmennsku með rafmagn verði almenningi á Íslandi til hagsbóta.  Það hefur verið sýnt fram á, að þetta fyrirkomulag á ekki við íslenzkar aðstæður, enda sniðið við gjörölíkt orkukerfi og markaðsaðstæður, svo að spákaupmennskan getur hæglega haft í för með sér orkuskort og hækkun raforkuverðs.  Orðagjálfur ÞKRG um, að OP#3 feli í sér aukna "neytendavernd", snýst þá upp í andhverfu sína.  OP#3 felur fremur í sér birgjavernd, sérstaklega þeirra birgja, sem ráða yfir afskrifuðum vatnsorkuverum. 

ÞKRG hefur engan gaum gefið að varnaðarorðum í þessa veru.  Henni var þó í lófa lagið að láta fara fram áhættugreiningu á þessum þætti, t.d. með þátttöku verkfræðinga og hagfræðinga/viðskiptafræðinga.  Þess í stað hefur hún gumað af að hafa "farið í saumana" á gagnrýninni og ekki fundið neitt bitastætt í henni.  Þetta hefur hún þó aldrei reynt að færa sönnur á, svo að heldur er nú þessi málflutningur þunnildislegur og drambsfullur, eins og skein út úr pistli hennar í Sunnudags-Mogganum 02.06.2019,

"Kjölfestan og drifkraftur framfara",

sem farið hefur öfugt ofan í margan sjálfstæðismanninn.  Pistil sinn hóf ÞKRG þannig:

"Sjálfstæðisflokkurinn hefur í 90 ár verið bæði kjölfestan í íslenzkum stjórnmálum og drifkraftur framfara."

Hvorugt er hægt að heimfæra upp á flokkinn í orkupakkamálinu.  Hann (þingflokkurinn) hefur orðið viðskila við hinn almenna flokksmann (yfir 90 % í könnun fyrir rúmlega ári), og þar með er flokkurinn alls engin kjölfesta í þessu máli.  Kjölfestuflokkur hefur kraft og þor til að leiða mikil hagsmunamál, sem meirihluti þjóðarinnar styður,  til lykta á Alþingi.  Í orkupakkamálinu er þessu öfugt farið.  Þingflokkurinn ætlar að troða OP#3 niður um kokið á þjóðinni.  Reyni kjölfestuflokkur þetta, verður hann ekki lengur kjölfestuflokkur.  Takist honum þetta ætlunarverk, mun hann vinna Phyrrosarsigur, þ.e. of dýru verði keyptan sigur. 

Rafmagnið er drifkraftur framfara. Auðlindanýting landsmanna hefur reynzt uppspretta mikillar verðmætasköpunar í landinu.  Það er dálítið barnalegt að skrifa, að Sjálfstæðisflokkurinn hafi verið drifkraftur framfara í landinu.  Flokkurinn hefur aldrei verið einn í ríkisstjórn, en stjórnaði reyndar höfuðborginni einn um langa hríð með glæsibrag.

"Annar lykillinn að glæsilegri arfleifð og árangri flokksins eru hin tæru, sönnu og sígildu grundvallaratriði sjálfstæðisstefnunnar.  Enginn sjálfstæðismaður velkist í vafa um, hvað sameinar okkur."

Það er ótrúlegur tvískinnungur í þessum texta iðnaðarráðherra, sem gengur algerlega á svig við sjálfstæðisstefnuna með gerðum sínum sem ráðherra í orkupakkamálinu.  Sjálfstæðisflokkurinn var stofnaður til að berjast fyrir fullu sjálfstæði landsins við fyrsta leyfilega tækifæri samkvæmt sambandslagaamninginum við Dani 1918.  Lýðveldisstofnsetningin 1944 var baráttumál Sjálfstæðisflokksins. 

Nú berst iðnaðarráðherra fyrir því, að Alþingi samþykki innleiðingu löggjafar frá ESB í íslenzkan landsrétt(OP#3), sem leiðir yfir okkur réttaróvissu vegna framsals valds til ESA, sem kann að vera stjórnarskrárbrot, tekur völd yfir orkumálum úr höndum innlends ráðherra og færir til ACER (Orkustofnunar ESB) og færir raforkuviðskipti við útlönd undir Evrópurétt.  Ágreiningur um ákvarðanir Landsreglara og ESA/ACER, er snerta Ísland, verður útkljáður af erlendum dómstóli, EFTA-dómstólinum, sem skal taka mið af dómsuppkvaðningum ESB-dómstólsins.

Hér er ekki um valdaafsal íslenzka ríkisins í léttvægum málaflokki að ræða, heldur í rafmagnsmálum, en rafmagnið er afurð verðmætustu orkulindar landsins.  Þess vegna eru margir Íslendingar, ekki sízt sjálfstæðismenn, æfir yfir gjörðum ráðherra flokksins.  Ef þeir hefðu staðið í ístaðinu, eins og þeim bar að gera, ekki sízt til að varðveita arfleifð Sjálfstæðisflokksins, hefðu þeir lagt fram þingsályktunartillögu á Alþingi um að vísa OP#3 aftur til Sameiginlegu EES-nefndarinnar til að semja um frekari undanþágur fyrir Ísland.

Fyrir Sjálfstæðisflokkinn er málsmeðferð utanríkis- og iðnaðarráðherra algert stílbrot í sögu hans, og þess vegna er hún óásættanleg.  Slík pólitísk þverbeygja út í skurð dregur dilk á eftir sér.

"Við erum hægriflokkur; við viljum hafa frjálst og opið markaðshagkerfi, þar sem er réttarríki."

Við þessa klausu varaformanns Sjálfstæðisflokksins er ýmislegt að athuga.  Sjálfstæðisflokkurinn er fremur mið-hægriflokkur í ætt við CDU í Þýzkalandi en hreinræktaður íhaldsflokkur.  Það er sennilega ekki meirihluti fyrir því í Sjálfstæðisflokkinum, að tekið verði að braska með orkulindirnar.  Hvers vegna hefur iðnaðarráðherra þá ekki tekið á sig rögg og skrifað svarbréf við upphafinu að ásælni ESA/ESB í orkulindarnar íslenzku, eins og gert hefur verið í norska olíu- og orkuráðuneytinu gagnvart sams konar bréfi þangað ?  Það tók norska ráðuneytið aðeins 2 virka daga að skrifa rökfast höfnunarbréf til ESA varðandi þá hugdettu þar á bæ og hjá Framkvæmdastjórninni skammt frá, að bjóða þyrfti út virkjunarleyfi og rekstur vatnsaflsvirkjana samkvæmt þjónustutilskipun ESB.  Ef þessum dauðyflishætti íslenzkra ráðamanna gagnvart ESA/ESB linnir ekki núna, þá munu þeir afhenda Evrópusambandinu erfðasilfur landsmanna með orðunum: "við áttum ekkert val".  Fólk af þessu tagi stendur ekki undir væntingum og verður að víkja, ef það hristir ekki af sér slenið strax.

Sjálfstæðismenn vilja sennilega flestir þjóðareign á orkulindunum, eins og á sjávarauðlindinni, þótt nýtingarrétturinn geti verið í einkaeign.  Þetta þýðir, að ríkisvaldið hafi fullan rétt á að hlutast til um nýtingu auðlindarinnar.  Fæstir sjálfstæðismenn kæra sig um, að ríkið selji eign sína í orkufyrirtækjunum.  Hins vegar gera sjálfstæðismenn sér almennt grein fyrir kostum opinna markaðshagkerfa, en fyrr má nú rota en dauðrota að þurfa að taka upp þá lagasetningu viðskiptavinarins, sem honum þóknast, til að fá að eiga við hann viðskipti.

"Vandinn er, að því stærri og öflugri, sem valtarinn verður, því erfiðara verður fyrir fylgjendurna að sjá, þegar hann stefnir ofan í skurð.  Slíkt hefur endað með ósköpum."

Hér bregður varaformaðurinn sér í gervi hræsnarans og þykist ekki valta yfir skoðanir flokksmanna sinna, sem eru á öndverðri skoðun við hana í einstökum málum.  Sannleikurinn er sá, að hún hefur ekkert tillit tekið til sjónarmiða þeirra.  Ef svo væri, hefði hún gengið varlegar um gleðinnar dyr, látið hæfa fræðimenn áhættugreina í þaula markaðsvæðingu raforkugeirans í anda ESB (stofnun orkukauphallar).  Engum þeirra, sem varað hafa við innleiðingu OP#3 hérlendis, datt í hug að leggja til þann ólögmæta fyrirvara (að Evrópurétti), að Alþingi yrði að heimila Landsneti að undirbúa tengingu sæstrengs við rafkerfi Íslands.  Þessi hugmynd kom vitaskuld ekki frá Friðriki Árna Friðrikssyni Hirst og Stefáni Má Stefánssyni.  Hún fæddist í utanríkisráðuneyti Íslands.  Iðnaðarráðherra hefur gefið öllum þeim langt nef, sem varað hafa við OP#3.  Hún hefur sýnt af sér fádæma fátæklega stjórnvizku, sem hún mun þurfa að gjalda fyrir á réttum vettvöngum.  

 

 

 

 

 

Ólesnir, þröngsýnir nauðhyggjumenn eru illa fallnir til leiðsagnar

Við mat á afleiðingum innleiðingar Orkupakka #3 (OP#3) fyrir stjórnarfar og stefnumörkun orkumála landsmanna, svo og áhrif OP#3 á hag þeirra, er algerlega ófullnægjandi að skoða OP#3 einan.  Hann er aðeins stór steinn í vörðu, sem vísar veginn að fullri stjórnun Evrópusambandsins (ESB) á orkumálum aðildarlandanna og eftir atvikum EFTA-landanna.  Þessi miðstýring er grundvölluð í Lissabonsáttmálanum, stjórnarskrárígildi ESB, en í upphaflega EES-samninginum frá 1992 er hana ekki að finna, enda hefði hann þá vafalítið ferið felldur á Alþingi í janúar 1993 (og líklega á Stórþinginu árið áður).

Það er líka nauðsynlegt að meta áhrif OP#3 með hliðsjón af EES-samninginum, t.d. hins alls yfirskyggjandi fjórfrelsis, og annarra gerða ESB, sem ýmist hafa þegar verið lögleiddar hér eða munu vafalaust verða það.  Þar má nefna þjónustutilskipun ESB og reglugerð #347/2013 um Kerfisþróunaráætlun ESB og samræmda meðhöndlun umsókna fyrirtækja um leyfi til uppbyggingar innviða til orkuflutnings á milli svæða eða landa.

Það er sammerkt með öllu þessu regluverki ESB, að það er sniðið til að draga úr opinberu eignarhaldi og rekstri og til að efla frjálsa samkeppni.  Iðnaðarráðherra Íslands hefur gleypt þetta agn og tilfærir sem meginrökin fyrir innleiðingu OP#3.  Það er merki um illa ígrundaða afstöðu af tveimur ástæðum:

1) Á Íslandi verður aldrei frjáls samkeppni að evrópskum hætti, sem þrýstir raforkuverðinu niður í lágmark þess, sem arðbært getur talizt, af því að hér verður alltaf fákeppni á þessu sviði og staða orkuvinnslufyrirtækjanna er fádæma ójöfn.  Orkukauphöll að hætti ESB verður þess vegna varla orkukaupendum til hagsbóta.

2) Landsmenn eru ekki tilbúnir að líta á rafmagn sem vöru, eins og ESB og iðnaðarráðherra, heldur stendur hugur landsmanna að líkindum nær því að líta á rafmagnið úr orkulindum landsins sem samfélagslega þjónustu, sem félagsleg fyrirtæki eigi að hafa forgang til nýtingar á, enda verði orkulindirnar lýstar í þjóðareign með svipuðum hætti og fiskimiðin.  Slíkt jafngildir ekki þjóðnýtingu einkaeigna á orkulindum, heldur skuli ríkisvaldið með slíkri lagasetningu öðlast rétt til að stjórna auðlindanýtingunni, eins og á sér stað með tiltölulega farsælum hætti með fiskimiðin.  Með þessu móti er von um lýðræðislega ákvörðunartöku um nýtingu orkulindanna og vonandi mestu sátt, sem hægt er að ná á þessu sviði í þjóðfélaginu.  Raforkukerfið væri þá viðurkennt sem innviðir samfélagsins, sem ríkisvaldið ber ábyrgð á.

Þetta samræmist hins vegar engan veginn stefnu ESB á orkumálasviði, sem með öllu sínu regluverki ýtir undir einkavæðingu og fjárfestingu einkaaðila í þessum geira í stað hins opinbera.  Sýnidæmi um þetta höfum við fyrir augunum um þessar mundir.  ESA sendi ríkisstjórn Íslands fyrir nokkrum árum bréflega fyrirspurn um það, hvernig hún færi að því að tryggja úthlutun virkjanaleyfa á markaðsverði.  Málið er enn í nefnd hér, enda "heit kartafla".  Í marz 2019 fékk orkuráðherra Noregs sams konar bréf frá ESA, og  nýlega var það birt opinberlega.  Þar í landi mun þess vegna bráðlega myndast umræða um málið, og þar kann að hitna í kolunum, því að um það hefur ríkt þjóðarsátt í Noregi, að virkjanir landsins séu að mestu leyti í þjóðareign.  Meira að segja millilandatengingar raforku eru þar allar í ríkiseign.  

Með því að líta til viðskipta framkvæmdastjórnar ESB við ríkisstjórn Frakklands út af franska ríkisorkufyrirtækinu EdF má sjá í hvað stefnir í viðskiptum ESA við ríkisstjórn Íslands og Noregs um eignarhald virkjanaleyfa og vatnsaflsvirkjana.  Þessu máli gerði Bændablaðið ítarleg skil  29. maí 2019 undir fyrirsögninni:

"Þess er nú krafizt, að átta ríki ESB einkavæði sínar vatnsaflsvirkjanir".

Verður nú vitnað í þessa úttekt blaðsins:

"Hefur framkvæmdastjórnin, sem hefur umsjón með frjálsri samkeppni í Evrópu, verið að þrýsta á Frakkland og 7 önnur lönd í langan tíma til að tryggja, að opnað verði fyrir einkafjármagn í orkugeiranum.  Þann 7. marz síðastliðinn var síðan höfðað samningsbrotamál gegn Frakklandi, Þýzkalandi, Austurríki, Póllandi, Portúgal, Svíþjóð, Ítalíu og Bretlandi fyrir að hafa ekki farið í opin útboð á nýtingarrétti vatnsfalla og vatnsfallsvivrkjana."

Hérlendis hefur því verið haldið fram af orkupakkasinnum, og vitnað í lögfræðiálit því til stuðnings, að EES-samningurinn og viðaukar hans veiti Evrópusambandinu enga viðspyrnu til að krefjast breytinga á eignarhaldi virkjana eða á nýtingarrétti orkulindanna.  Nú er allt annað komið á daginn.  Að sjálfsögðu fetar Eftirlitsstofnun EFTA-ESA í fótspor Framkvæmdastjórnarinnar.  Hún sendi íslenzku ríkisstjórninni fyrir nokkrum árum og norsku ríkisstjórninni í marz 2019 skriflega fyrirspurn um það, hvernig ríkisstjórnirnar gengju úr skugga um það, að virkjunarleyfum vatnsorkuveranna væri úthlutað á markaðsverði í ljósi þess, að um opinbera úthlutun takmarkaðra gæða væri að ræða.  Hér er augljóslega um að ræða opnun ESA á sams konar kröfu gagnvart EFTA-löndunum og Framkvæmdastjórnin hefur rekið gagnvart 8 ESB-löndum um einkavæðingu leyfa fyrir vatnsorkuver í opinberri eigu.  Þetta stríð hefur nú leitt til þess, að ríkisstjórn Frakklands hefur boðizt til að selja mörg vatnsorkuver í eigu ríkisfyrirtækisins EdF.

Það blasir við, að vatnsréttindi Landsvirkjunar á Þjórsár-Tungnaár-svæðinu, sem Landsvirkjun fékk í heimanmund frá ríkissjóði við stofnsetninguna árið 1965, eru í uppnámi, og þess verður krafizt, að einkaaðilum á EES-svæðinu verði gefinn kostur á að bjóða í þessi verðmæti til afmarkaðs tíma, t.d. aldarfjórðung.  Þetta sýnir, að alls ekki má vanmeta einbeittan vilja Evrópusambandsins til að markaðsvæða raforkugeirann í ESB í nafni fjórfrelsins og EFTA-löndin í EES verða að lúta sömu reglum.  Það er í þessu ljósi mjög óráðlegt að veita ESB þær rúmu heimildir hérlendis, sem OP#3 felur í sér, t.d. með Landsregaranum og heimildum ACER samkvæmt Evrópuréttinum varðandi millilandatengingar.  

"Á frönskum vefmiðlum má sjá hörð orð um einræðistilburði ESB við að innleiða skefjalausan kapítalisma í franska orkugeirann, án þess að stjórnvöld hreyfi þar legg né lið.  Það sé allavega lágmarkið, að þjóðin sé spurð um það í þjóðaratkvæðagreiðslu, hvort hún vilji afsala sér yfirráðum yfir eigin orkufyrirtækjum. Einnig er spurt, hvort verið sé að færa franska orkugeirann í hendur kínverskra fjárfesta á silfurfati."

Hvernig halda menn, að pólitíska ástandið verði hérlendis, þegar það verður lýðum ljóst, að orð stjórnmálamanna, embættismanna og lögfræðinga um, að EES-samningurinn næði ekki til eignarhalds og yfirráða orkulinda og virkjana, eru orðin tóm og án nokkurrar lagalegrar stoðar, þegar ESB/ESA lætur til skarar skríða ?  Þá munu orðhákar orkupakkanna flýja inn í holur sínar.  Ekkert hald verður í þeim frekar en fyrri daginn.  Þá er ljóst, að EES-samningurinn verður í uppnámi, og stjórnmálaflokkarnir, sem mælt hafa fyrir umdeildu frekara fullveldisframsali með innleiðingu OP#3 munu eiga í vök að verjast.  

""Vatnsorkuver eru helzta uppspretta okkar af endurnýjanlegri raforku og skila 12 % af rafmagni okkar.  Þetta er jafnframt eina leiðin fyrir okkur til að geyma raforku", segir einn þessara [frönsku] þingmanna [sem telja valdhafana skorta pólitískan vilja til að verja öryggi og fullveldi Frakklands].  Hann bendir líka á, að þetta sé mikil áskorun fyrir iðnað, þar sem starfa um 25 000 manns og [sem] skilar um mrdEUR 1,5 [í opinberum tekjum]. 

"Það verður að verja vatnsorkuverin okkar líkt og gert hefur verið varðandi kjarnorkuverin", sagði þingmaðurinn Marie-Noëlle Battistel við blaðið L'Express."

Það er greinilega mikill pólitískur ágreiningur í uppsiglingu um eignarhaldið í orkugeiranum í uppsiglingu í Frakklandi.  Ráðamenn þar geta sig hvergi hreyft gagnvart Framkvæmdastjórninni vegna aðildar landsins að Evrópusambandinu.  Íslenzka löggjafarvaldið getur enn hafnað OP#3 og leitað samninga um undanþágur í Sameiginlegu EES-nefndinni.  Ef allt um þrýtur kann að verða nauðsynlegt að leita annarra viðskiptalausna við Evrópusambandið.  Líklegt er, að megn óánægja með EES-aðildina gjósi einnig upp í Noregi, þegar Norðmenn horfa framan í einkavæðingarkröfur ESA/ESB á hendur orkugeira þeirra, og þá kann að myndast jarðvegur fyrir samningaviðræður EFTA með Svisslendinga innanborðs við ESB.

""Vatnsorkuverin hafa verið fjármögnuð af frönsku þjóðinni og eru rétt að byrja að skila arði.  Það er ekki til umræðu að gefast upp", sagði þingmaðurinn Delphine Batho.

"Spurningin snýst um öryggi og stjórnun sameiginlegs ágóða, en einnig um kostnaðarstjórnun.  Ég óttast, að einkavæðingin í orkumálunum verði á sama veg og varð við einkavæðingu hraðbrautanna, sem leiddi til aukins kostnaðar fyrir neytendur.""

 Raforkuvinnslukostnaður vatnsorkuvera stafar aðallega af stofnkostnaðinum, en aðeins að litlu leyti af rekstrarkostnaði.  Þegar búið að greiða niður lán vegna fjárfestingarinnar, taka vatnsorkuverin að mala eigendum sínum gull.  Það á einmitt við um elztu virkjanir Landsvirkjunar á Þjórsár/Tungnaár-svæðinu, allar nema Búðarhálsvirkjun, sem er aðeins 6 ára gömul.  Það væri þess vegna fjármálalegt óráð að selja þessar virkjanir núna, og að bjóða vatnsréttindi þessara virkjana út eða upp á EES-markaðinum getur aðeins leitt til hækkunar raforkuverðs til neytenda.  Það er auðvelt að taka undir það með gagnrýnum frönskum þingmönnum, að afskipti Evrópusambandsins og í okkar tilviki ESA af eignarhaldi í raforkugeiranum er óþolandi.  Við þessar aðstæður er óskiljanlegt, að flestir Alþingismenn virðast fúsir til að vaða enn lengra út í fenið og færa ESB/ESA enn meiri völd yfir orkugeiranum.  

"Krafa framkvæmdastjórnarinnar snertir yfirráð fransks almennings yfir 399 vatnsaflsvirkjunum víða um Frakkland.  Með öðrum orðum er verið að neyða franska ríkið til að afsala sér yfirráðum yfir sínum vatnsorkuverum í hendur einkafyrirtækja. Það er nokkuð, sem íslenzkir þingmenn, sem hafa haft forgöngu um að innleiða orkupakka 3 á Íslandi, hafa þvertekið fyrir, að væri nokkur hætta á, að geti gerzt hér á landi.  

Krafa framkvæmdastjórnarinnar í Brüssel um, að EdF verði opið fyrir einkafjármagn, miðast við, að yfirráðaréttur franska ríkisins yfir 150 vatnsorkuverum falli úr gildi árið 2023."

Ólesnir og þröngsýnir þingmenn, haldnir nauðhyggju um, að engrar undankomu sé auðið að aflétta hinum stjórnskipulega fyrirvara af OP#3 til að "bjarga" EES-samninginum, eru þvert á móti að reka nagla í líkkistu EES-samningsins með afléttingunni.  Þeir hafa látið aðstoðarmenn ráðherra teyma sig út í orðhengilshátt eins og þann, að  sæstrengsákvæði OP#3, t.d. reglugerð #713/2009, muni ekki gilda á Íslandi, af því þau gildi aðeins um innviði í rekstri.  Þarna gætir ónákvæmni, sem veldur alvarlegum rangtúlkunum, sem verða Íslandi ekki í vil fyrir dómi.  OP#3 á vissulega við sæstrengi á undirbúningsstigi, a.m.k. frá þeim degi, þegar umsókn um leyfi til lagningar og tengingar við raforkukerfi landsins er skilað inn til orkustofnunar á Íslandi og á Bretlandi.  Til að skýra línurnar kann að verða nauðsynlegt fyrir sæstrengsfjárfestana að höfða samningsbrotamál gegn Íslandi fyrir að lögleiða fyrirvara við OP#3 (#713/2öö9), sem áskilur samþykki Alþingis fyrir undirbúningi og lagningu aflsæstrengs.

 

 

 

Aukin fjárfestingarþörf í raforkukerfinu með OP#3

Norðmenn sjá fram á mjög auknar fjárfestingar í raforkukerfi sínu, ef/þegar Orkupakki #3 tekur gildi í landi þeirra.  Þetta er óháð því, hvort Statnett, norska Landsnet, heldur einokunarstöðu sinni á sviði millilandatenginga, eins og meirihluti Stórþingsins vill og er einn af átta fyrirvörum Norðmanna við OP#3, en þessir fyrirvarar eru í uppnámi, og norska ríkisstjórnin hefur enn ekki staðið við 15 mánaða loforð sitt um að binda norsku fyrirvarana 8 í norsk lög, enda eru slíkir einhliða fyrirvarar gagnslausir og beinlínis skaðlegir fyrir samstarfið við Evrópusambandið, ESB.

Það er bull úr hvofti íslenzka utanríkisráðherrans, að ekkert bendi til annars en norsku fyrirvararnir hafi fullt gildi gagnvart ESB.  Þessu er þveröfugt farið og rétt ein innistæðulausa fullyrðingin úr þeim hvofti.  ESB hefur enn ekki gefið nokkurn skapaðan hlut út á bréf norsku ríkisstjórnarinnar með fyrirvörunum 8.  Þeir eru þess vegna púðurtunna í norskum stjórnmálum, sem eldur verður væntanlega borinn að með haustinu.

  Það eru alls ekki öll kurl komin til grafar í Noregi út af OP#3, og hin pólitísku átök munu verða enn harðari út af OP#4, af því að Alþýðusamband Noregs hefur nú tekið upp skelegga afstöðu gegn OP#3 og Verkamannaflokkurinn fylgir í humátt á eftir. Ofan á þetta bætast miklar raforkuverðshækkanir í Noregi, þar sem meðalverð fyrsta ársfjórðungs í ár er 30 % hærra en meðalverð sama tímabils í fyrra (2018). Hækkanirnar eru aðallega raktar til útflutnings raforku, sem óhjákvæmilega þrýsta upp raforkuverðinu innanlands upp undir erlenda verðið. 

Norska orkustofnunin, NVE, hefur upplýst um fjárfestingaráætlun næstu 20 ára fyrir flutningskerfi raforku.  Það er gríðarleg aukning fjárfestinga á döfinni, sem rekja má til áforma um vaxandi raforkuútflutning, sem ESB hvetur mjög til og hefur búið til kerfi með Þriðja orkupakkanum til að liðka fyrir.  Raunar veitir OP#3 millilandaviðskiptum með rafmagn lagalegan forgang, og þau eru niðurgreidd með styrkveitingum.  Þá ber flutningsfyrirtækjum rafmagns, Landsneti á Íslandi og Statnett í Noregi, að styrkja flutningskerfi sín, svo að þau anni þeim orkuflutningum, sem millilandatengingarnar kalla á.

  Landsreglari í hverju ríki á að hafa eftirlit með því og fylgja því eftir, að Kerfisáætlun hvers lands sé aðlöguð Kerfisþróunaráætlun ESB, þar sem millilandatengiverkefni eru tilgreind.  Þar eru t.d. "Ice-Link" á milli Íslands og Skotlands og "NorthConnect" á milli Noregs og Skotlands, og þessi 2 verkefni eru bæði á PCI-skrá ESB um styrkhæf verkefni. 

Ef Alþingi samþykkir OP#3, þá mun ESB líklega hundsa spangól utanríkisráðherra Íslands um að taka "Ice-Link" af þessum lista.  Utanríkisráðherra skilur ekki, hvað OP#3 felur í sér.  Hann hefur sett upp einfeldningslegan fyrirvara, sem enginn vandi verður fyrir ESA og/eða sæstrengsfjárfesta að brjóta á bak aftur, Íslandi til mikillar hneisu og ómælds fjárhagstjóns.  Þessi utanríkisráðherra stefnir EES-samstarfinu í stórhættu með kjánalátum, og hann setur stjórnmálalega stöðu Sjálfstæðisflokksins í uppnám.  Hann hefur sýnt algera vöntun á pólitískri leiðtogahæfni til að leiða þetta orkupakkamál til farsælla lykta.  Ekki hefur iðnaðarráðherra bætt sjáanlega úr skák, en aftur á móti hefur fyrrverandi dómsmálaráðherra, Sigríður Andersen, fitjað upp á áhugaverðri stefnumörkun í málinu, s.s. að leita eftir undanþágu við ESB fyrir Ísland um alla orkupakkana.

Fjárfestingaráætlun NVE fyrir tímabilið 2020-2040 hljóðar upp á mrdNOK 140.  Sé þessari upphæð varpað yfir á íslenzkar aðstæður og notað hlutfall orkuvinnslu landanna tveggja (7), þá fæst upphæðin 14 mrdISK/ár.  Þetta er u.þ.b. þreföld fjárfestingarupphæð Landsnets 2018, sem gefur til kynna gríðarlega fjárfestingarþörf Statnetts vegna millilandatenginga, bæði í sæstrengjum og í flutningsmannvirkjum frá stofnrafkerfinu og að landtökustöðum sæstrengjanna.

Kostnaður við innanlandskerfið lendir alfarið á raforkunotendum innanlands.  Miðað við gríðarlega fjárfestingarþörf í íslenzka flutningskerfinu, þótt Landsnet taki ekki þátt í sæstrengsfjármögnuninni sjálfri, má búast við tvöföldun flutningsgjaldsins.  Í Noregi er búizt við, að breytingar Landsreglarans á gjaldskráruppbyggingunni leiði til tvö-þreföldunar á  flutningsgjaldi fyrir orkukræfan iðnað. Gerist eitthvað svipað á Íslandi, gæti það orðið rothögg á einhver fyrirtæki í þessum geira og virkað afar hamlandi á raforkusölu til nýrra viðskiptavina, t.d. gagnavera, nema orkuvinnslufyrirtækin taki óbeint á sig hækkunina með því að lækka verð orkunnar frá virkjun.