Miðflokkurinn brýtur í blað

Það hefur vakið athygli pistilhöfundar, þegar hann hefur gripið niður í umræður á Alþingi um Þriðja orkupakkann, OP#3, hversu hófstilltur, vel upplýstur og rökstuddur málflutningur Miðflokksmanna í málinu er.

Einkennandi er skilningur Miðflokksmanna á því, að OP#3 er grundvallarmál og afgreiðsla hans markar ögurstund fyrir fullveldi landsmanna í hefðbundnum skilningi. Hjá stjórnarflokkunum ríkja algerlega öndverð viðhorf.  Í þeim herbúðum og að hálfu sumra stjórnarandstöðuflokka er því haldið fram, að OP#3 snúist ekki um neitt annað en að fullgilda skyldur Íslands gagnvart EES-samninginum.  Þetta er eymdaróður og svo ómálefnalegur, að hann er óboðlegur.  Þessi málflutningur afhjúpar, að viðkomandi botnar hvorki upp né niður í OP#3.

Enginn vafi er um samhljóm Miðflokksmanna með meirihluta þjóðarinnar í þessu máli, sem tilbúinn er til að láta steyta á orkumálunum í samskiptum Íslands við ESB og Noreg.  Ástæðan er m.a. sú, að landsmenn vilja ekki eiga á hættu að þurfa að beygja sig undir erlenda stefnumörkun um fyrirkomulag á raforkumarkaði í meiri mæli en orðið er eftir fyrstu orkupakkana tvo, enda er um að ræða ráðstöfun verðmætustu náttúruauðlindar landsins.  Vegna loftslagsmálanna mun verðmæti afurðar þessarar auðlindar fara vaxandi á næstu árum allt þar til ný tækni við raforkuvinnslu mun ryðja sér til rúms. Við eigum ekki meira erindi inn í miðstýringarkerfi Evrópusambandsins á sviði orkumála en við eigum inn í Evrópusambandið sjálft sem fullgildir aðilar.  

Mikil gerjun á sér stað í evrópskum stjórnmálum um þessar mundir.  Um hríð hefur fjarað undan jafnaðarmönnum, og sú þróun hélt áfram í kosningum til ESB-þingsins 23.-26. maí 2019. Græningjar eru að taka við gamalgrónu hlutverki kratanna sem forystuafl vinstra megin við miðju stjórnmálanna. Íhaldsflokkar töpuðu líka fylgi í þessum kosningum, t.d. fór þýzki CDU niður í 29 %, en mest afhroð galt þó brezki Íhaldsflokkurinn, sem fór niður í 9 %.  Engum blöðum er um það að fletta, að "haltu mér-slepptu mér" afstaða margra þingmanna flokksins og ríkisstjórnar hans í garð Evrópusambandsins, ESB, er orsök þessa afhroðs.  Þetta er lærdómsríkt fyrir Íslendinga, því að samstarfið við EES-þjóðirnar hefur um hríð verið í brennidepli, og margir landsmenn eru óánægðir með "óhreina" leið utanríkisráðherrans og ríkisstjórnarflokkanna í orkupakkamálinu.  Hvers vegna er ekki valin "hreinasta" leiðin, sú leið, sem vörðuð er í EES-samninginum sjálfum og sú, sem minnsta lagalega óvissu skapar, þ.e. að neita að aflétta hinum stjórnskipulega fyrirvara, svo að leita megi eftir undanþágum á réttum vettvangi, þ.e. í Sameiginlegu EES-nefndinni ?  Margir landsmenn finna ekki aðra skýringu á þessu framferði en undirlægjuhátt ríkisstjórnarinnar við samstarfsþjóðir okkar í EES.  Það er óviðunandi staða, sem binda verður endi á.  Þessir kjósendur munu margir hverjir finna atkvæði sínu nýjan farveg.  Miðflokkurinn mun þá gegna hlutverki BREXIT-flokksins á Bretlandi og stjórnarflokkarnir gjalda afhroð, eins og Íhaldsflokkurinn gerði.

Forysta Sjálfstæðisflokksins og langflestir fulltrúar sjálfstæðismanna á Alþingi hafa tekið afstöðu með innleiðingu OP#3 í landsrétt Íslands, og þar með að flestra mati gengið í berhögg við ályktanir Landsfundar Sjálfstæðisflokksins frá marz 2018 og vilja yfirgnæfandi meirihluta sjálfstæðismanna.  Það, sem nú hefur gerzt á Bretlandi, kann að gerast í næstu Alþingiskosningum að breyttu breytanda.  BREXIT-flokkurinn hlaut 32 % greiddra atkvæða, og Miðflokkurinn er líklegur til að uppskera ríkulega fyrir einarðan og sjálfstæðan málatilbúnað í orkupakkamálinu.

Fleiri eru vingulslegir en forysta Sjálfstæðisflokksins.  Í viðtali við RÚV 27.05.2019 þuldi Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, rulluna, sem sett hefur svip á málflutning orkupakkasinna:

1. "Allir lögfræðingar eru sammála um, að enginn sæstrengur verði lagður án samþykkis Alþingis." - Hér skýtur forsætisráðherra sér á bak við álit lögfræðinga.  Hún virðist ekki kunna að nota lögfræðiálit.  Lögfræðingar fullyrða sjaldnast nokkurn skapaðan hlut, nema þeir séu í dómarahlutverki.  Ef þeir fullyrða eitthvað, er það að gefnum ákveðnum og oftast tilgreindum forsendum.  Raunveruleikinn verður hins vegar oftast allt annar en þessar fræðilegu forsendur.  Sérstaklega á þetta við, ef ósérhæfðir lögfræðingar í Evrópurétti eru að fást við Evrópuréttinn, eins og oft hefur verið raunin á í sambandi við OP#3.  Fullyrðing forsætisráðherra er þar að auki kolröng. Innlendir lögfræðingar, t.d. í hópi dómara, hafa tjáð efasemdir sínar um, að fyrirvari ráðherranna haldi. Fjölmargir norskir lögfræðingar eru þeirrar skoðunar, að fyrirvarar við innleiðingu OP#3 hafi ekkert réttarfarslegt gildi að Evrópurétti.  Þar má nefna Peter Örebech og fleiri norska lagaprófessora.  Eyjólfur Ármannsson, íslenzkur lögfræðingur í Noregi, er sama sinnis.  Lagasérfræðingarnir Friðrik Árni Friðriksson Hirst (FÁFH) og Stefán Már Stefánsson (SMS), vara sterklega við að fara þessa leið og alls ekki sé ráðlegt að reiða sig á slíkan fyrirvara, enda geti hann bakað íslenzka ríkinu stórfellda skaðabótaskyldu gagnvart t.d. sæstrengsfjárfestum. SMS hefur borið það til baka, bæði á Útvarpi Sögu og í Kastljósi RÚV, að þessi leið sé frá þeim lagasérfræðingunum komin, heldur sé hún ættuð úr utanríkisráðuneytinu.  Gallharðir viðskiptajöfrar á borð við Edi Truell hjá Atlantic Superconnection munu ekki hika við að sækja rétt sinn í hendur íslenzka ríkinu og þannig "soften the Target" fyrir hrossakaup.  
2. "OP#3 felur ekki í sér afsal yfir orkumálum eða lagningu sæstrengs." - Þegar hér er komið sögu, greinir forsætisráðherra á við FÁFH og SMS, sem töldu hætt við, að valdframsalið til ESA/ACER stæðist ekki stjórnarskrá og að valdframsalið til ACER samkvæmt reglugerð 713/2009 gerði það ekki.  Til að koma í veg fyrir réttaróvissu af þessum sökum og hættu á skaðabótakröfum á hendur ríkinu, yrði að leysa úr hinum stjórnskipulega vafa áður en af innleiðingunni yrði.  Mað því að banna undirbúning að tengingu sæstrengs í framkvæmdaáætlun Landsnets er beitt þeim hundakúnstum, að aldrei muni reyna á þetta atriði, af því að téð reglugerð fjalli aðeins um millilandatengingar í rekstri.  Þetta er stórhættulegur misskilningur.  Það er tekið fram á fleiri en einum stað í OP#3, að meginhlutverk hans sé að ryðja hindrunum úr vegi millilandatenginga fyrir orku í ESB/EES.  Í OP#4 er lagt blátt bann við því að leggja stein í götu millilandatenginga.  Fyrirvari ráðherranna um að áskilja samþykki Alþingis fyrir sæstreng er slíkur steinn í götu millilandatenginga fyrir Ísland.  Reglugerð #347/2013, sem reyndar er ekki hluti OP#3, en er eðlilegur þáttur hans og verður vafalaust innleidd hér í kjölfar OP#3, fjallar um Kerfisþróunaráætlun ESB og skuldbindingar aðildarríkjanna til að styðja við framkvæmd hennar.  Þessi reglugerð fyrirskrifar líka samræmda málsmeðferð fyrir umsóknir um leyfi fyrir millilandatengingum.  Allt ber þetta að sama brunni.  ESB beitir samræmdu regluverki sínu til að setja á laggirnar nýjar millilandatengingar.  Ef einstök ríki, sem innleitt hafa Evrópurétt á þessu sviði með samþykki OP#3, ætla að hafa aðra stefnu en ESB í þessum málum, þá lenda þau upp á kant við ACER/Framkvæmdastjórn ESB.  Þá rimmu geta þau varla unnið.
3. "Þá eru allir lögfræðingar sammála um það, að engin skylda verði leidd af orkupakkanum um að heimila lagningu sæstrengs milli Íslands og annars EES-ríkis.  Það er ekki svo, að þau ákvæði, sem snúa að þessu máli, taki hér gildi, nema slíkur sæstrengur verði lagður." - Eins og fram kemur hér að ofan, standast þessar fullyrðingar forsætisráðherrans ekki skoðun.  Hún teflir á tæpasta vað.  Til að hún skrönglist klakklaust yfir þetta vað, mega nokkrir líklegir atburðir ekki eiga sér stað:  (a) ESA má ekki taka upp á því  að eigin frumkvæði að fetta fingur út í innleiðingu OP#3 með dæmalausum fyrirvara (metin líkindi 50 %).  (b) engin umsókn berst um sæstreng til Orkustofnunar (OS) á næstu 5 árum (metin líkindi 10 %). (c) OS hafnar umsókn um leyfi fyrir lagningu aflsæstrengs til Íslands, og engin eftirmál hljótast af (metin líkindi 10 %). Metin líkindi eru pistilhöfundar. Til að finna metin líkindi þess, að engin málsókn verði rekin gegn Íslandi á vettvangi ESA og EFTA-dómstóls á næstu 5 árum út af þeirri ólánlegu innleiðingu á OP#3, sem hér er til umfjöllunar, þarf að margfalda saman metin líkindi hvers atburðar, og koma þá út 0,5 %. Með öðrum orðum er mjög ólíklegt, að Ísland lendi ekki í málaferlum við ESA fyrir EFTA-dómstólinum út af þessari meingölluðu innleiðingu.  Þar við bætist, að á næsta 5 ára tímabili verður OP#4 tekinn til rækilegrar umfjöllunar hérlendis, og verði hann innleiddur, aukast enn skuldbindingar Íslendinga gagnvart Evrópusambandinu í orkumálum. 

Bréf frá ESA

Eftirlitsstofnun EFTA, ESA, sendi þann 30. apríl 2019 bréf til norska olíu- og orkuráðuneytisins undir fyrirsögninni: "Request for information concerning the the award and renewal of hydropower authorizations in Norway" eða "Krafa um upplýsingar varðandi úthlutun og endurnýjun vatnsvirkjanaleyfa í Noregi".  Þessi upplýsingakrafa er reist á þjónustutilskipun nr 2006/123/EB. 

Það er augljóst, hvað er í uppsiglingu gagnvart Norðmönnum að hálfu ACER/ESA, og tímasetningin er athygliverð.  Frá útgáfu þjónustutilskipunarinnar eru 13 ár, en fyrst núna, rúmlega ári eftir, að Stórþingið aflétti hinum stjórnskipulega fyrirvara af Orkupakka #3, OP#3, treður ESA sama slóða og framkvæmdastjórn Evrópusambandsins, ESB, tróð fyrir nokkrum árum gagnvart 8 aðildarlöndum ESB, þ.á.m. Frakklandi, þar sem svipað háttar til með markaðshlutdeild stórs orkufyrirtækis í ríkiseigu, EdF, og íslenzku Landsvirkjunar.  Því máli virðist ætla að ljúka þannig, að EdF selji vatnsvirkjanir sínar, en eftir standa þá kjarnorkuverin og annars konar orkuver.  

´I Noregi eru virkjanaleyfi veitt ótímabundin og án uppboðs eða tilboðsbeiðna, þannig að í raun er veittur aðgangur að takmarkaðri auðlind gegn gjaldi, sem enginn veit, hvort er markaðsverð. Þetta kallar sumir ógagnsæi, en aðferðin er einföld og ætluð til að lágmarka kostnað, sem á endanum lendir á raforkunotendum.

Þetta er  hins vegar andstætt þjónustutilskipuninni og EES-samninginum og þess vegna augljóst, að niðurstaðan verður sú, að gömul og ný virkjanaleyfi verða sett á EES-markaðinn með einum eða öðrum hætti.  Nákvæmlega hið sama mun gerast á Íslandi.  Virkjanaleyfin í Þjórsá og í Tungnaá, sem ríkið öðlaðist frá Títanfélaginu og lét verða stofnframlag sitt til Landsvirkjunar 1965, munu verða einkavædd, ef ESA/ESB fá vilja sínum framgengt og þróun mála verður að þessu leyti með sama hætti í EFTA-löndunum og í ESB-löndunum. Þessu verður erfitt að standa gegn, eins og það er erfitt að verjast úrskurði ESA og dómi EFTA-dómstólsins um varnir Alþingis frá 2009 gegn dýra- og mannasjúkdómu, t.d. fjölónæmum sýklum í innfluttu kjöti.   

Þessi þróun mála hlýtur að leiða til raforkuverðshækkunar, því að hæstbjóðandi, sem virkjunarleyfið hreppir til tiltölulega skamms tíma í senn, hlýtur að vilja fá eitthvað fyrir sinn snúð, og það mun á endanum koma niður á raforkunotandanum. Sá, sem á virkjanaleyfið, hefur töglin og hagldirnar varðandi rekstur viðkomandi virkjunar, hver sem eigandi hennar er.  Með þessu móti geta erlend orkufyrirtæki náð kverkataki á virkjunareigandanum og ráðstöfun hans á orkunni.  Þar kemur einmitt Orkupakki #3 til skjalanna, því að honum er ætlað að breyta litlum innanlandsmarkaði í risavaxinn innri markað ESB. 

Þetta ferli er eins ólýðræðislegt og hugsazt getur, og það er ekki nokkur leið fyrir almenna raforkunotendur á Íslandi, sem jafnframt eru eigendur þessara virkjana og virkjanaleyfa, að sætta sig við, að þessi þessi kaupahéðnastefna sé innleidd á Íslandi með virkjanaleyfi, án þess að stefnumótandi ákvörðun um slíkt sé tekin í nokkrum stjórnmálaflokki, hvað þá á Alþingi.  Þetta er forsmekkurinn að því, sem búast má við eftir innleiðingu OP#3 hér, þótt hann komi ekki beinlínis við sögu í þessu máli. Umrætt bréf ESA er að finna í viðhengi með þessum vefpistli. Svipað bréf var sent íslenzkum yfirvöldum fyrir nokkrum árum, en það er meðhöndlað af íslenzka stjórnkerfinu, eins og því er lagið, með því að stinga hausnum í sandinn.

Í Noregi var það almennt og óumdeilt sjónarmið, að með því að aflétta hinum stjórnskipulega fyrirvara af OP#3 væri Stórþingið að samþætta norska raforkukerfið rækilega við raforkukerfi ESB-landanna og að undirgangast fyrir hönd Noregs þá tækni- og viðskiptaskilmála, sem gilda á hinum sameiginlega ESB-raforku- og gasmarkaði, sem t.d. eru útlistaðir í reglugerð #713/2009 í OP#3.  Hérlendis er hins vegar þrætt fyrir, að nokkuð slíkt eigi sér stað hér og beitt við það "lofsverðum blekkingum" að mati fyrrverandi formanns Sjálfstæðisflokksins og núverandi áhrifamanns í Viðreisn.  

Það er skákað í því skjólinu, að engin millilandatenging sé enn við íslenzka raforkukerfið og boðuð lagasetning, sem bannar undirbúning að sæstreng hérlendis að hálfu Landsnets án samþykkis Alþingis.  Þetta eru Pótemkíntjöld og gagnslaus fyrirætlun, því að Evrópurétturinn hefur forgang umfram hinn íslenzka, þegar ágreiningur verður, og hann getur orðið strax eftir innleiðingu OP#3 og uppsetningu þessarar "Maginot-línu".  Aðferðin brýtur nefnilega í bága við sjálfan EES-samninginn, grein 7. Það er ekki nóg að fá pólitískar yfirlýsingar frá orkukommissar ESB á förum og tveimur EFTA-fulltrúum í Sameiginlegu EES-nefndinni, því að hagsmunaaðilar geta kært þann galla við innleiðingu OP#3, að hún sé gerð óvirk að hluta með banni Alþingis við lagningu aflsæstrengs til Íslands.  Hvers vegna halda menn, að norska ríkisstjórnin hafi enn ekki sett umsamda fyrirvara stjórnar og stjórnarandstöðu við OP#3 í lagabúning til framlagningar í Stórþinginu, eins ríkisstjórnin lofaði áður en Stórþingið samþykkti OP#3.  Það ætti að verða fyrirvarafólkinu á Alþingi alvarlegt umhugsunarefni, og kannski þá færi að tíra á tíkarrófunni.  Jafnvel sameignarsinninn í stóli forsætisráðherra skilur ekki afleiðingar markaðsvæðingar raforkugeirans, sem ESB stefnir leynt og ljóst að. Það gæti orðið pólitískt dýrkeypt.

Fyrirtækið Atlantic Superconnection, sem lýst hefur áformum sínum um að framleiða aflsæstreng á NA-Englandi og leggja hann til Íslands, bíður áreiðanlega eftir því, að Evrópurétturinn taki yfir málefni millilandatenginga rafmagns við Ísland. Ef íslenzk stjórnvöld sýna þvermóðsku gagnvart þessu verkefni eftir að hafa beitt sér fyrir innleiðingu OP#3, þá má vissulega búast við kærumálum fyrir EFTA-dómstólinum (brotamál vegna EES-samningsins) og kröfugerð fyrir íslenzkum dómstólum um skaðabætur á hendur íslenzka ríkinu fyrir óþarfa tafir á að hefja ábátasöm viðskipti.  Alþingi er augljóslega að skapa mikla réttaróvissu, ef það afléttir hinum stjórnskipulega fyrirvara af OP#3.  Það er heilt lögfræðingastóð á Alþingi, sem ætlar að standa að þessu, og eru þó lagasérfræðingarnir Friðrik Árni Friðriksson Hirst og Stefán Már Stefánsson búnir að vara við þessari hættu í álitsgerð sinni frá 19. marz 2019.  Hvers vegna er allt þetta fólk stungið líkþorni ?

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• letter_to_norw_governm.pdf

Leiðin er vörðuð með samþykkt OP#3

Allar þjóðir, sem gangast undir jarðarmen Orkupakka#3, OP#3, ganga í Orkusamband ESB, sem hefur að stefnumiði að tengja aðildarlöndin saman traustum flutningslínum við þungamiðju orkunotkunarinnar í Evrópu.  Til hvers er þetta gert ?

Þetta er gert til þess að skapa 5. frelsið í ESB, frjálst flæði orku, jarðgass og rafmagns, á milli allra aðildarlandanna.  Slíkt bætir nýtingu fjárfestinganna (a) og er fallið til að flýta fyrir orkuskiptunum (b).  Það leiðir líka til samfélagslega hagkvæmrar nýtingar orkunnar, því að hún fer þangað, sem hæsta verðið er greitt fyrir hana (c).  Þetta jafnar líka orkuverðið innan Orkusambandsins (d).  Hvernig horfir þetta við frá sjónarhóli Íslendinga ?

(a) Nýting íslenzkra virkjana og flutningskerfis raforku er með því hæsta, sem þekkist.  Sama má segja um virkjaða orku, þ.e. vatnið í miðlunarlónum og jarðgufuforða gufuvirkjananna.  Þetta helgast af tiltölulega jöfnu álagi yfir sólarhringinn og yfir árið, þar sem iðnaðarálagið vegur langmest (80 %), og það er stöðugt.  Tvö miðlunarlónanna yfirfyllast flest árin.  Til að fanga hluta þeirrar orku Þórisvatns var Búrfell#2 reist, og með væntanlegri 220 kV línu frá Fljótsdalsvirkjun til Norðurlands verður hægt að koma megninu af umframorku Hálslóns í lóg.  Bætt nýting fjárfestinga getur þess vegna ekki orðið röksemd fyrir tengingu Íslands við innri orkumarkað ESB.

(b)Tenging Íslands við innri markað ESB mun tefja fyrir orkuskiptum á Íslandi.  Það er út af því, að raforkan mun þá snarhækka í verði, og orkuskiptin verða miklu dýrari.  Þau geta jafnvel orðið óhagkvæm á sumum sviðum og vetnisframleiðsla verður þá ekki samkeppnishæf hér.  Að vissu leyti munum við hafa val á milli vetnisframleiðslu og sæstrengs.  Við getum létt undir með orkuskiptum t.d. Englendinga með því að selja þeim vetni, en á NA-Englandi eru áform um að leysa jarðgas til húshitunar af hólmi með vetni.  Það er þó engum blöðum um það að fletta, að mest leggja Íslendingar að mörkum til loftslagsmálanna með því að hýsa hér orkukræfan iðnað.  Því má svo bæta við, að vafalaust verður keypt rafmagn hingað um aflsæstrenginn, og það er að miklu leyti unnið úr jarðefnaeldsneyti.  

(c)Samfélagið í skilningi ESB eru EES-þjóðfélögin.  Það, sem er hagkvæmt fyrir ESB-löndin í rafmagnsmálum, er næsta víst ekki hagkvæmt fyrir Ísland.  Hagsmunirnir eru á öndverðum meiði.  Eftir samtengingu Íslands mun íslenzkt athafnalíf og íslenzk heimili lenda í beinni samkeppni við athafnalíf og heimili í ESB.  Þetta er ósanngjarnt vegna þess hagræðis, sem evrópskt athafnalíf nýtur af nálægð við markaðina, þróaðra innviða og góðs aðgengis að mannauði.  Upphitun á Íslandi er eðli málsins samkvæmt orkukræfari en í ESB, og þess vegna er orkuþörf íslenzkra heimila meiri en heimila í ESB. Hitaveitukostnaður er háður rafmagnskostnaði hitaveitnanna, sem er umtalsverður hluti rekstrarkostnaðarins. Við munum því fara halloka í samkeppninni um þá lífsnauðsyn, sem orkan er.  Fyrir hana er engin staðgönguvara, og við þurfum meira á henni að halda en aðrar þjóðir.  Þess vegna ber að líta á rafmagnið sem samfélagslega grunnþjónustu, en ekki eins og hverja aðra vöru, sem gengur kaupum og sölum og verði flutt utan við fyrsta hagstæða tækifæri.

(d) Þegar tæknilegir flöskuhálsar verða ekki lengur fyrir hendi í flutningskerfi raforkukerfa Evrópu og flutningskostnaðurinn á milli landa (svæða) hefur annaðhvort að mestu verið afskrifaður eða honum dreift jafnt á öll flutningskerfin, þá jafnast rafmagnsverð til allra raforkunotenda út.  Þetta er stefnumið ESB og leiðir augljóslega til mikilla verðhækkana á Íslandi. 

Af þessum sökum á orkulöggjöf Evrópusambandsins, ESB, illa við hérlendis.  Ef OP#3 verður innleiddur hér, að líkindum í blóra við vilja meirihluta þjóðarinnar, verður að spyrna fótum við OP#4, sem allir valdsaðilar ESB hafa nú samþykkt, að hljóti innleiðingu í ESB-löndunum árið 2020.  

Orkugeirinn á Íslandi og í Noregi hefur tekið orkulöggjöf ESB fagnandi.  Í Noregi er reynt að þvo yfirstandandi samtengingu raforkumarkaðar ESB með "grænsápu".  Þessi samtenging hefur þó nú þegar steytt á skeri, t.d. í Þýzkalandi, þar sem vaxandi andstöðu gætir gegn nýjum, stórkarlalegum loftlínum, og fólk er hvarvetna að fá sig fullsatt af vindmylluvæðingunni.  Vafalítið verður "grænþvotturinn" reyndur hérlendis, þegar að því kemur, að vinna þurfi sæstreng brautargengi.

Hugmyndafræði Evrópusambandsins í orkumálum er m.a. sú, að með virkjunum í Noregi og á Íslandi og með öflugum tengingum við sameiginlegan raforkumarkað ESB skuli endurnýjanleg orka Íslands og Noregs koma í stað mengandi jarðefnaorkulinda í Evrópu.  Hér gleymist að minnast á hlutföllin, þ.e. að framlag þessara landa verður aldrei yfir 1 % af orkuþörf ESB, nema ætlunin sé að leggja orkukræfan iðnað landanna tveggja í rúst með raforkuverðshækkunum, sem gera orkukræfum iðnaði þessara landa ókleift að keppa á alþjóðamörkuðum.

Þarna fara hagsmunir Norðurlandanna tveggja ekki saman við hagsmuni ESB, því að afleiðingarnar verða veikari samkeppnisstaða allra framleiðslugreina, aukinn orkukostnaður heimilanna, lakari lífskjör landsmanna og miklar umhverfisfórnir.

 

 

Baudenbacher-áhrifin

Svisslendingurinn prófessor dr juris Carl Baudenbacher hefur verið einn þriggja dómara við EFTA-dómstólinn frá 1995, tilnefndur af Liechtenstein, þar til nýlega, að hann hætti fyrir aldurs sakir. Liechtenstein er í tollabandalagi við Sviss og notar svissneska frankann. Lífsviðhorfum Baudenbachers er lýst sem "dökkbláum", og hann hefur gjarna þótt vera "kaþólskari en páfinn" í túlkunum sínum á Evrópuréttinum, þ.e. jafnvel gengið lengra en ESB-dómstóllinn sjálfur.  Fáir efast þó um hæfni hans og kunnáttu á sviði Evrópulöggjafarinnar.

Mestallan tíma EES-samningsins hefur Carl Baudenbacher verið umdeildur maður í Noregi, eins og sjá má í viðhengi þessa pistils.  Hann hefur deilt við norska samdómara sína og verið ósáttur við dómara við norska dómstóla, allt upp í Hæstarétt.  Þeir hafa sjaldan leitað umsagnar EFTA-dómstólsins í málum, þar sem Evrópurétturinn hefur komið við sögu, þeir hafa hundsað umsögn EFTA-dómstólsins og jafnvel dæmt þvert á ráðleggingu hans.  Baudenbacher hefur haft á orði fyrir vikið, að norskir dómarar grafi undan EFTA-dómstólnum, sem gæti síðan leitt til hruns EES-samningsins.  

Baudenbacher þykir vera afar hallur undir ESB og vill helzt ekki sjá neinar undanþágur frá gerðum Sambandsins, heldur vill steypa alla í sama ESB-mótið. Þetta kann að ráða miklu um afstöðu hans til þess, hvað gerist, ef Alþingi segir nei við OP#3. Að fá slíkan "unionista" með stormasöm samskipti við eitt EFTA-ríkið í farteskinu til að veita umsögn um OP#3, er afar umdeilanleg og jafnvel skrýtin ráðstöfun.  

Hvers vegna ættu Evrópusambandið og EFTA-ríkin ekki að fallast á þá ósk eyjarskeggja norður í Atlantshafi, sem núna eru ótengdir við raforkukerfi ESB og vilja flestir vera þannig áfram, að fá undanþágur frá Þriðja orkupakkanum um öll atriði, er millilandatengingar varðar ?  Bezt væri að fá varanlega undanþágu frá reglugerðunum 713/2009, 714/2009, 543/2013 og tímabundna undanþágu frá tilskipuninni 2009/72/EB og leyfi til að þróa hér takmarkað markaðskerfi með nauðsynlegri auðlindastýringu.  Þannig gætum við innleitt OP#3 og Norðmenn og Liechtensteinar yrðu í Orkusambandi ESB án atkvæðisréttar, eins og þjóðþing þeirra hafa samþykkt.

Eins og kunnugt er, er nú rekið mál fyrir þingréttinum í Ósló gegn norska ríkinu vegna meints brots ríkisstjórnar Noregs og meirihluta Stórþingsins á stjórnarskránni, þegar ákveðið var að fylgja ekki ákvæði stjórnarskrárinnar, sem áskilur aukinn meirihluta Stórþingsins fyrir samþykkt á tilgreindu fullveldisframsali til erlendra stofnana, þar sem Noregur ekki á aðild.  Afgreiðslu dómsins er vænzt í haust, þ.e. ákvörðunar um, hvort taka á ágreiningsmálið til efnislegrar meðferðar eða að vísa því frá. 

Verði það tekið til efnislegrar meðferðar, getur dómur haft mikla þýðingu fyrir EFTA-löndin í EES-samstarfinu.  Málið mun þá vafalaust fara alla leið upp í Hæstarétt.  Ef hann dæmir, að afgreiða hefði átt OP#3 með auknum meirihluta, mun málið hljóta slíka þinglega meðferð í Stórþinginu.  Á þeim 14 mánuðum, sem liðnir eru frá atkvæðagreiðslunni í Stórþinginu um OP#3, hafa efasemdir í Noregi og ótti við afleiðingar OP#3 fyrir almannahag aukizt, svo að líklegra er en ekki, að OP#3 verði felldur í Stórþinginu.  

Þeir, sem hagnast á þeirri stöðu, sem er á góðri leið með að verða ofan á í orkumálunum á Íslandi og í Noregi núna, eru raforkuvinnslufyrirtækin, nokkur orkusveitarfélög í Noregi og í fyrsta umgangi ríkissjóðirnir, en ríkissjóðirnir fórna framleiðslugreinum fyrir sjóðasöfnun, og óvíst er, að þeir ríði feitum hesti frá þessum viðskiptum, þegar upp verður staðið. 

Tapararnir verða norskir og íslenzkir orkunotendur - almennir notendur rafmagns, atvinnulífið og opinberar stofnanir, en alveg sérstaklega orkusækinn iðnaður.  Við munum öll þurfa að horfa fram á hærra rafmagnsverð, og iðnaðurinn missir sitt mikilvægasta samkeppnisforskot - lágt raforkuverð (heita vatnið mun líka hækka, af því að raforkuþörf hitaveitnanna er umtalsverð).  

Hvers vegna mun þetta gerast á Íslandi án sæstrengs ?  Væntingar um sæstreng munu virka til hækkunar, orkukauphöll mun  að líkindum valda kostnaðarauka hjá fyrirtækjunum, og ef samkeppnissjónarmið leiða til minni og fleiri fyrirtækja í orkuvinnslunni, mun tilkostnaður vaxa og auðlindastýringin, sem þó er að finna núna innan Landsvirkjunar, mun hverfa með þeim afleiðingum, að nýting orkulindanna versnar.  Þetta síðasta  verður dýrast, en er samt fyrirferðarminnst í umræðunni.

 

 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• 180530_baudenbacher_langer_ut_mot_norsk_professor_11678.docx

Er einhver kostur við OP#3 og OP#4 í sjónmáli fyrir Ísland ?

Það er alveg ljóst, að eftir samþykkt Alþingis á Orkupakka #3 mun fljótlega hefjast umræða um OP#4.  Það er þannig útilokað, að orkupakkaumræða verði ekki við lýði, þegar líður að næstu þingkosningum.  Sá hlær bezt, sem síðast hlær. 

Nú hefur verið staðfest, það sem við blasti, að stjórnarliðar hafa farið með rangt mál, þegar þeir hafa haldið því fram, að þingsályktunartillögur utanríkisráðherra og iðnaðarráðherra væru reistar á álitsgerð Friðriks Árna Friðrikssonar Hirst og Stefáns Más Stefánssonar.  Ráðherrarnir sigla báðir undir fölsku flaggi og skáka í skjóli vandaðrar álitsgerðar.  Stefán Már upplýsti í Kastljósviðtali að kvöldi 6. maí 2019, að leið utanríkisráðherra væri líklega upprunnin í utanríkisráðuneytinu og þvoði þar með hendur sínar af endemis lögfræðilegu klúðri, sem þingsályktunartillagan býður upp á.  

Hvernig er þetta klúður vaxið ?  Ef/þegar umsókn berst til orkustofnana Bretlands og Íslands frá sæstrengsfjárfestum, t.d. "Atlantic Superconnector", AS, um leyfi til að tengja raforkukerfi landanna með aflsæstreng, sem AS er búið að kynna á NA-Englandi með brauki og bramli og hefur væntanlega öðlazt pólitíska velvild þar, að það hyggist framleiða þar og skapa þar með mikla vinnu á atvinnuleysissvæði, þá virkjast reglugerðir #713/2009 og #714/2009 um ACER (Orkustofnun ESB) óhjákvæmilega, því að málsmeðferðin þarf að vera samræmd í löndunum, sem tengja á saman, þar sem þau hafa bæði innleitt OP#3.

Þá verður árekstur við fyrirvara Alþingis um, að Alþingi verði að samþykkja undirbúning fyrir sæstreng og tengingu hans við íslenzka raforkukerfið.  Það er alls ekki gert ráð fyrir afskiptum þjóðþinganna í orkusambandi ESB af ákvörðunarferli um millilandatengingar. Yfirlýsingar frá ESB og EFTA-löndunum hafa einvörðungu pólitískt inntak, en eru á engan hátt lagalega bindandi, sem auðvitað er nauðsynlegt, þegar til ágreinings kemur. 

ESA mun annaðhvort að eigin frumkvæði eða samkvæmt ábendingu hagsmunaaðila fetta fingur út í þessa lagasetningu Alþingis, sem við þessar aðstæður verður brotleg við EES-samninginn, 7. gr., og Alþingi mun vafalítið neyðast til að ógilda fyrirvarann.  Þar með verður Stjórnarskráin í uppnámi samkvæmt álitsgerð FÁFH og SMS.  Hægt verður að sækja skaðabætur á hendur íslenzka ríkinu fyrir allar tafir, sem allt þetta vafstur hefur í för með sér fyrir sæstrengsverkefnið, og að lokum verður sæstrengur lagður til Íslands til að tengja aðra af tveimur "grænum rafhlöðum norðursins" við innra raforkukerfi ESB, en hin, sem reyndar er mun stærri, er Noregur.  Belti og axlabönd ráðherranna í þessu máli eru úr hýjalíni, sem óhjákvæmilega þýðir, að þau verða með allt á hælunum, eftir að sæstrengsumsókn berst.  Þau verða ekki öfundsverð af því að hafa blekkt þingheim.

Það er til lítils að leggja aflsæstreng til Íslands, ef ekki er jafnframt virkjað.  Samkvæmt innri raforkumarkaði ESB er orkuöflun fyrir markaðinn alfarið á höndum markaðarins.  Við sjáum markaðinn hérlendis nú þegar vera í startholunum við að afla sér virkjanaheimilda fyrir vatnsvirkjunum og vindmyllum.  Allt verður hagkvæmt, bæði stórt og smátt, þegar strengurinn hefur verið tengdur.  Ísland hefur ekki lengur viðurkennda stöðu sem land "lítils og einangraðs raforkukerfis" gagnvart ESB, og þess vegna kæmi á óvart, ef sæstrengsfjárfestar létu bíða lengi eftir sér, eftir að Alþingi hefur opnað dyrnar og í raun gefið undir fótinn með tengingu við sameiginlegan raforkumarkað ESB.

ACER stjórnar orkuflutningunum á milli landa, þ.e. úthlutar fyrirtækjum aðgang að sæstrengjunum, ef hann er takmarkaður, t.d. vegna fullestunar búnaðar.  ACER hefur líka eftirlit með því, að engar hömlur verði lagðar á flutninginn, t.d. að hálfu stjórnvalda til að stemma stigu við orkuverðshækkunum innanlands.  Slíkt eru óleyfileg inngrip til verndunar innlendum samkeppnisrekstri.  Hérlendis mun kerfi af þessu tagi fljótlega leiða til orkuskorts.

   

Þróunin er lengra komin í Noregi, enda hefur orkuverðið þegar hækkað í markaðskerfinu, sem þar er við lýði með rafmagnið.  Núna nemur flutningsgeta millilandatenginga þar 54 TWh/a, sem er um fimmfaldur meðalútflutningur raforku frá Noregi á ári undanfarin ár. Yfirvöldin hafa getað temprað útflutninginn, af því að Statnett, norska Landsnet, á allar millilandatengingar. 

Flutningsgetan nemur nú 39 % af vinnslugetu virkjana Noregs.  Ef hingað verður lagður 1200 MW sæstrengur, verður hámarksflutningsgeta hans 10 TWh/ár eða um 50 % af núverandi raforkuvinnslugetu landsins.  Þetta þýðir, að öll viðbótar orka hér mun fara til útflutnings og hér verður engin umframorka, ekkert borð fyrir báru, sem þýðir meira eða minna sama orkuverð hér og í hinum enda sæstrengsins.  Þetta er grafalvarleg staða fyrir íslenzk heimili og íslenzkan atvinnurekstur.  Við þessar aðstæður minnkar aðdráttarafl Íslands fyrir fólk og fjármagn.  Lífskjör eru dæmd til að versna.  

Í Noregi eru tveir sæstrengir nú á framkvæmdastigi, hvor um sig með aflflutningsgetu 1400 MW og orkuflutningsgetu 12 TWh/ár.  Liggur annar til Þýzkalands og hinn til Englands.  Með þeim mun flutningsgetan nema 78 TWh/ár eða 56 % af núverandi raforkuvinnslugetu Noregs.  Margir Norðmenn hafa áhyggjur af mikilli raforkuverðshækkun, sem þessi staða muni leiða til, og Statnett hefur varað við að fjölga sæstrengjum meir fyrr en afleiðingar viðbótar strengjanna tveggja verða komnar í ljós.  

Nú hafa orðið straumhvörf í aflsæstrengjamálum Noregs, því að í fyrsta skipti í sögunni hefur einkafyrirtæki sótt um leyfi til að leggja slíkan streng, sem þýðir auðvitað, að búizt er við góðri arðsemi þessarar fjárfestingar.  Er það félagið NorthConnect, sem vill leggja samnefndan streng á milli Noregs og Skotlands og hefur þegar fengið leyfi orkustofnunar Bretlands, en norska orkustofnunin, NVE, dregur lappirnar, enda hefur Statnett veitt neikvæða umsögn, vill fresta ákvörðunartöku og sjá afleiðingar rekstrar hinna sæstrengjanna tveggja á norska raforkumarkaðinn, eins og áður sagði. 

Það var eitt af 8 skilyrðum norsku stjórnarandstöðuflokkanna, sem studdu innleiðingu OP#3 á Stórþinginu 22. marz 2018, að leyfisveitingarferlið yrði stöðvað og Statnett yfirtæki eignarhaldið á "NorthConnect".  Það hefur verið svikið af ríkisstjórn Noregs.  Ef OP#3 tekur gildi í Noregi við afléttingu stjórnskipulegs fyrirvara af honum á Íslandi, eins og nú eru horfur á, þá mun ESA vafalaust gera athugasemd við einokunartilburði norska ríkisins á millilandatengingum.  "NorthConnect" verður prófsteinn á valdmörk norska ríkisins gagnvart ACER/ESB varðandi millilandatengingar.  Norðmenn hafa hingað til stjórnað orkuflæðinu sjálfir, en munu missa stjórn á þessum mikilvæga þætti orkumálanna til markaðarins og ACER (ACER útdeilir orkuflutningsleyfum, þegar flutningsgetan er takmörkuð).  Eftir sitja norskir neytendur með sárt ennið út af raforkuverðshækkun. Þetta er nú hin margrómaða neytendavernd OP#3.  Þegar verð jafnast út í Evrópu, græða sumir neytendur, en aðrir hljóta að tapa. Það verður fróðlegt að fylgjast með þróun orkumálanna í Noregi ekki síður en á Íslandi eftir lögleiðingu OP#3.  Búast má við, að kjósendur verði miskunnarlaust með refsivöndinn á lofti í næstu kosningum, ef neikvæðar afleiðingar innleiðingar OP#3 verða þá þegar teknar að birtast.

Samþættingin við Orkusamband ESB og fjölgun aflsæstrengja gerir það að verkum, að í Noregi eru að þurrkast út tengslin á milli árstíðarbundinnar umframorku í kerfinu og verðs á norska raforkumarkaðinum.  Það er vegna þess, að evrópskur markaður getur tekið við öllu rafmagni, sem ekki er þörf á innanlands. NVE áætlar, að umframorka í Noregi (án útflutnings) árið 2040 verði a.m.k. 30 TWh, sem er 23 % af núverandi innanlandsnotkun.  Þetta mun allt fara í útflutninginn um millilandatengingarnar, og inn verður flutt evrópskt raforkuverð. Þegar megnið af orkufyrirtækjunum er í opinberri eigu, er ekki sjálfgefið, eins og margir halda, að aukið "gegnsæi" á markaðnum verði almenningi til hagsbóta. 

Þessi þróun mun leiða til þess, að orkukræfur iðnaður í Noregi mun missa samningsstöðu sína á orkumarkaðinum og mun í sívaxandi mæli verða boðið upp á evrópskt raforkuverð.  Það skekkir samningsstöðu þessa iðnaðar meira en hann þolir, og hið sama gildir um slíkan iðnað á Íslandi vegna meiri kostnaðar á öðrum sviðum fyrir þennan iðnað í Noregi og á Íslandi en á meginlandinu. Það er tóm vitleysa, sem jafnvel þingmaður í Kraganum hefur heyrzt halda fram, að stóriðjan á Íslandi vilji halda orkuverðinu leyndu.  Það er gert að kröfu orkubirgjanna, t.d. Landsvirkjunar, sem telur sig fá sterkari samningsstöðu með leyndinni.  Verði Landsvirkjun tætt í sundur að kröfu ESA á grundvelli samkeppnislöggjafar ESB, sem verður líklegra eftir innleiðingu OP#3 en áður vegna skylduinnleiðingar frjáls uppboðsmarkaðar með raforku, þá hríðversnar samningsstaða hennar. 

Það skýtur skökku við að sjá forystumenn í íslenzku atvinnulífi, 8 talsins, þeirra á meðal forstjóra Alcoa Fjarðaáls, mæla með innleiðingu OP#3 hérlendis.  Rök þeirra koma hins vegar OP#3 ekkert við.  Það er mælt með innleiðingu OP#3 á röngum forsendum.  

Í lok hvatningargreinar sinnar í Morgunblaðinu 8. maí 2019,

"Samstarf um orku og loftslagsmál er nauðsyn",

sem aðallega fjallar um EES-samstarfið og loftslagsmál, skrifa áttmenningarnir:

"Það er mikilvægt fyrir hagsmuni Íslands, atvinnulífsins og fólksins í landinu, að halda áfram samstarfinu við ESB um orku- og loftslagsmál með innleiðingu 3. orkupakkans.  Alþjóðleg samvinna á þessu sviði mun auðvelda viðureignina við loftslagsbreytingar og gagnast ekki einungis okkar kynslóð, heldur börnum okkar og barnabörnum."

Af þessum texta virðist helzt mega ráða, að höfundarnir vilji samþykkja OP#3 til að greiða fyrir raforkuútflutningi frá Íslandi til ESB, sem þá að sjálfsögðu yrði á grundvelli gríðarlegra orkuframkvæmda hérlendis, bæði í virkjunum og línulögnum.  Öðru vísi nýtist OP#3 ekki til að létta  undir ESB í viðureigninni við loftslagsvána.  Innleiðing OP#3 getur aðeins gagnazt orkugeiranum.  Innleiðingin verður á kostnað hinna mörgu og til ávinnings hinna fáu.   

Miklu eðlilegra og þjóðhagslega hagkvæmara er, að Alþingi ráði ferðinni í þessum efnum við orkunýtingu til atvinnu- og verðmætasköpunar í landinu.  Við þurfum sízt af öllu á því að halda, að markaðsöflin á innri raforkumarkaði ESB ráði í framkvæmd orkustefnunni á Íslandi.  Til þess að svo megi verða þarf Alþingi að neita að lyfta hinum stjórnskipulega fyrirvara af OP#3. 

OP#3 fjallar aðeins óbeint um loftslagsmál, en OP#4 gerir það í ríkum mæli.  Það er að sjálfsögðu vegna mjög mikillar losunar gróðurhúsalofttegunda við raforkuvinnslu í ESB.  Hér er losun gróðurhúsalofttegunda við raforkuvinnslu mjög lítil, og þess vegna á OP#4 ekkert erindi hingað heldur. Hann felur í sér stórhættuleg ákvæði um svæðisstjórnstöðvar fyrir raforku.  Ef Ísland undirgengst OP#4 líka, gæti kerfisstjórnun raforkukerfis Íslands, sem nú fer fram við Gylfaflöt í Reykjavík hjá Landsneti, flutzt niður til meginlands Evrópu.  Statnett hefur þess vegna lagzt gegn samþykki OP#4 í Noregi, og hérlendis mun verða lífleg umræða um hann líka.

Að lokum skal vitna í Carl Baudenbacher um rétt Íslands til að hafna OP#3:

"In order to avoid any misunderstanding, I wish to emphasise, that the right of Iceland to initiate proceedings under Article 102(5) EEA is undisputed.  In the present case, however, there is no sufficient reason to use this emergency valve."

Meirihluta íslenzku þjóðarinnar greinir einfaldlega á við Carl Baudenbacher um ályktun hans í seinni málsgreininni.  Orkumálin eru landsmönnum svo mikilvæg í bráð og lengd, að það má ekkert skref stíga í samskiptum við erlenda aðila, sem leitt getur til þess, að við gloprum niður lýðræðislegri stjórnun okkar á orkumálunum, ráðstöfun orkulindanna og jafnvel eignarhaldinu á þeim, er frá líður.   

 

Næstu skref eftir OP#3

Það er mikið fagnaðarefni, að ASÍ hefur markað sér skýra stöðu í átökunum um íslenzku orkulindirnar.  Það er engum blöðum að fletta um, að ásóknin í þær mun vaxa, ef mestur hluti orkugeirans, allt of margir og jafnvel nokkrir fórkólfar atvinnulífsins, illu heilli, þingmenn o.fl., fá þeim vilja sínum framgengt, að Orkupakki #3 verði leiddur inn í íslenzkar lögbækur. Það eru öflugir hagsmunahópar, sem hafa hagsmuni af og sjá auðgunartækifæri í hækkun raforkuverðs á Íslands, einkum með millilandatengingum, sem jafna myndu út á endanum raforkuverðsmun hérlendis og erlendis.  Allur orkugeirinn sleikir út um, og það er hald sumra, að ríkissjóðurinn muni fitna við þetta, en það getur ekki orðið, því að landsframleiðslan mun jafnvel dragast saman, þegar atvinnulífið kiknar undan byrðunum, og mörg fyrirtæki í samkeppni við útlönd munu neyðast til að draga saman seglin og jafnvel hætta starfsemi. Atvinnuframboð mun snarminnka. 

Niðurstaða ASÍ er þess vegna rökrétt.  Það eru hagsmunir verkalýðshreyfingarinnar, eins og almennings á Íslandi, að hérlendis verði raforkuverð nálægt kostnaðinum við vinnsluna.  Þá má ekki hleypa að spákaupmennsku með raforkuna og kreddum um uppboð á virkjanaleyfum til "skamms" tíma, sem auðvitað munu leiða til hærra raforkuverðs til heimila og atvinnulífs, því að reynt verður að endurheimta kostnað við að afla virkjanaleyfa með hækkun raforkuverðs. 

Hvaða samband er á milli OP#3 og afkomu almennings ?  Með OP#3 verða Íslendingar skyldaðir til að taka upp markaðskerfi Evrópusambandsins, ESB, þótt það henti engan veginn íslenzkum aðstæðum og sé þar af leiðandi líklegt til að valda hér óstöðugleika orkuverðlags, vaxandi hættu á orkuskorti og hærra meðalverði raforku yfir árið.  Mismunurinn á núverandi markaðskerfi hér og markaðskerfi ESB er, að hið síðarnefnda er uppboðskerfi fyrir raforku í orkukauphöll með afleiðuviðskiptum og spákaupmennsku með raforkuna, en núverandi kerfi er aðallega auglýstar gjaldskrár, en um stærri orkuviðskipti er hægt að fá tilboð frá orkubirgjum. 

Opinber aðstoð við orkukaupendur, sem á einhvern hátt er hægt að flokka sem markaðsskekkjandi ríkisaðstoð, verður bönnuð.  Styrkur til húsnæðishitunar er t.d. óþekktur, þar sem frjálst markaðskerfi með orku er við lýði, einnig í Noregi, þar sem raforkunotkun heimila er fimmföld á við íslenzk heimili án rafhitunar.  Rafmagnskostnaður hefur orðið tilfinnanlegur fyrir margar fjölskyldur í Noregi, þegar saman hefur farið þurrkur og útflutningur rafmagns, t.d. um sæstrengi.  Samt hefur ekkert orðið úr því, að hið opinbera hlaupi undir bagga. 

Gaspri iðnaðarráðherra um, að ríkisstjórn og Alþingi muni ráða þessu hér eftir sem hingað til, er varlegt að treysta.  Ríkisstuðningur við bændur til að létta þeim byrðar hás raforkukostnaður er óleyfilegur að Evrópurétti og ögrun við fjórfrelsið.  Það er blindingsháttur að halda að það að ganga orkupakkanum á hönd muni engar afleiðingar hafa.  Annaðhvort stafar slíkur málflutningur af fullkomnu þekkingarleysi á málefninu eða blekkingartilhneigingu, sem er í raun fullkomið ábyrgðarleysi.  

Stóra reykbomban felst svo í því, að Alþingi geti í senn lýst yfir stuðningi sínum við tengingu Íslands við sameiginlegan raforkumarkað ESB og sett lög, sem banna Landsneti að setja aflsæstreng á framkvæmdaáætlun Kerfisáætlunar, þótt Landsreglara beri að gefa Landsneti fyrirmæli um að framfylgja Kerfisþróunaráætlun ESB.  Þetta er þverstæða og algert píp.  

ESB ætlar að draga til sín öll völd yfir orkumálum aðildarlandanna, og hið sama mun gilda um EFTA-löndin, sem samþykkja orkupakkana.  Þessi valdasamþjöppun réttlætir ESB sem nauðsynlegt tæki í baráttunni við loftslagsvána.  Þessi rök eiga ekki við á Íslandi með innan við 1 % raforkuvinnslunnar úr jarðefnaeldsneyti.  Auðvitað á að hafna OP#3 og taka málið upp til vinsamlegrar viðræðu á réttum vettvangi, Sameiginlegu EES-nefndinni, í ljósi nýrra aðstæðna á Íslandi, þar sem komið hafi í ljós víðtæk andstaða um allt land og hjá öflugum verkalýðssamtökum á borð við ASÍ.

Við þessa vörðu á vegferðinni, OP#3, er rétt að velta fyrir sér, hvert leiðin liggur:

• OP#4 eflir enn hina yfirþjóðlegu þætti orkusambandsins og stangast þar af leiðandi enn meir á við Stjórnarskrána en OP#3.  ACER fær aukin völd, eins og við var að búast, og Framkvæmdastjórnin á að ástunda mun strangara eftirlit með Kerfisáætlunum aðildarlandanna, ráðstöfunum til bættrar orkunýtni og orkuskipta.  Stefnumið orkusambandsins er hnökralaust net millilandatenginga, sem skal tryggja, að orka streymi vandræðalaust frá svæðum lágs orkuverðs til svæða hás orkuverðs.  Þannig er staðan alls ekki núna og þarf líklega að þrefalda núverandi aflflutningsgetu á milli landa ESB, til að svo verði.  Niðurstaða þessarar þróunar verður samræmt evrópskt orkuverð, sem vafalaust verður hærra en raforkuverðið, sem Íslendingar hafa vanizt á þessari öld.  Hvers vegna að gefa nú undir fótinn með, að við viljum taka upp evrópskt raforkuverð gegn því að tengjast sameiginlegum raforkumarkaði ESB ?
• Í OP#4 er fyrirskrifað, að stofna skuli til Svæðisstjórnstöðva, SSS (Regional Operation Centres, ROC), til álagsstýringar og öryggisútreikninga á flutningskerfinu.  Ábyrgð á þessum málum er núna hjá hverju landi fyrir sig, hjá Statnett í Noregi og Landsneti á Íslandi til að nefna dæmi.  Norska ríkisstjórnin hefur fengið frágengnar gerðir og tilskipanir úr OP#4 og sent þær út til umsagnar.  Hvers vegna heldur íslenzka ríkisstjórnin spilunum svo þétt að sér, að halda mætti, að þau væru algerlega óboðleg ?  Er það vegna þess, að hún telji sig ekki þurfa neinar umsagnir utan úr þjóðfélaginu ?  Satt að segja hræða sporin frá Þriðja orkupakkanum, því að embættismannakerfi ráðuneytanna ræður hreinlega ekki við að leggja faglegt mat á stórmál af þessu tagi, sem raunverulega er tæknilegs eðlis, þótt lögfræðingar verði að rýna orkupakkana líka.  Það er hins vegar gagnslítið að láta þá rýna mál af þessu tagi, sem virðast eins og fiskar á þurru landi, þegar kemur að Evrópurétti og stjórnlögum landsins.  Hvað um það.  Í umsögn sinni sagði Statnett: "Ábyrgðin á afhendingaröryggi raforku á ekki að fara úr höndum ríkisins".  Þetta er hverju orði sannara.  Vonandi verður Landsnet sammála, og vonandi sammælast ríkisstjórnir Íslands og Noregs um það eigi síðar en í Sameiginlegu EES nefndinni, ef illu heilli Alþingi samþykkir OP#3, að ábyrgðin á afhendingaröryggi raforku á Íslandi og í Noregi verði hjá Landsneti og Statnett.  Þetta er lykilmál, sem þýðir í raun, að hvorki Ísland né Noregur geta samþykkt OP#3 heldur.  Að eftirláta stjórnstöð einhvers staðar á meginlandi Evrópu að stjórna íslenzka orkukerfinu, álagsdreifinu á línur, vatnshæð í miðlunarlónum og mörgu fleiru, er ófært af öryggisástæðum.  Þess vegna ætti Alþingi að girða strax fyrir vandræði og neita að aflétta hinum stjórnskipulega fyrirvara af OP#3.
• Á minnisblaði með beiðni um umsögn við frágengnar gerðir OP#4 útskýrir norska ríkisstjórnin Raforkumarkaðsreglugerðina í OP#4 þannig: "Gerðin njörvar niður nánari reglur um atriði með þýðingu fyrir viðskipti yfir landamæri [með orku].  Tilgangurinn er að ákvarða mikilvægustu grunnreglurnar fyrir velvirkandi, samþættum rafmagnsmarkaði.  Það felur í sér, að allir viðkomandi aðilar skuli fá óvilhallan rétt til markaðsaðgangs. Ennfremur eru ákvarðaðar almennar reglur um úthlutun flutningsrýmis [í millilandatengingum] og þrengslameðhöndlun.  Þar er m.a. kveðið á um, að þjóðarhagsmunir megi ekki takmarka innflutning og útflutning á rafmagni."  Þetta þýðir, að norsk og íslenzk yfirvöld mega ekki skipta sér af, hvernig straumurinn á að verða í strengjum og línum til útlanda. Þetta verður hart aðgöngu fyrir Norðmenn, eins og athugasemd Statnetts sýnir, og algerlega óaðgengilegt fyrir Íslendinga.  Innlend fyrirtæki lenda í beinni samkeppni um raforkuna hér innanlands við fyrirtæki í ESB, það lækkar hratt í miðlunarlónum og orkuverðið rýkur upp úr öllu valdi.  Innlend stjórnvöld hafa ekki leyfi til að skakka leikinn.  Í versta tilviki bilar síðan sæstrengurinn, og hér verður hrikalegur raforkuskortur að vetrarlagi. 

Það er vogunarspil og gríðarleg áhætta í því fólgin að treysta því, að bann Alþingis við því að taka sæstreng inn á framkvæmdahluta Kerfisáætlunar Landsnets haldi gagnvart Evrópurétti.  Hugmyndin sjálf er arfaslök og stngur í stúf við stefnumörkun Evrópusambandsins.  Það á í mikilli baráttu við ýmis aðildarlanda sinna út af stefnumörkuninni um hnökralausar millilandatengingar og sama orkuverð alls staðar.  Takist þetta, græðir þungamiðja framleiðslunnar, en jaðrarnir tapa.  Þetta er hins vegar barið áfram með þeim rökum, að miðstýring orkumála sé nauðsynleg til að ná tökum á loftslagsvánni.  Þessi stefnumörkun gengur öndvert á hagsmuni Íslands, sem eru fólgnir í lágu raforkuverði og nýtingu orkulindanna innanlands.  

Í þessu ljósi er deginum ljósara, að ESB getur ekki liðið það, að eitt ríki setji lagaleg skilyrði við innleiðingu OP#3, sem breyta inntaki og eðli orkupakkans.  Þess vegna velur norska ríkisstjórnin fremur þá leið að ganga á bak orða sinna gagnvart stjórnarandstöðuflokkunum Verkamannaflokknum og Græningjunum, svo alvarlegt sem það er, en að verða gerð afturreka með lagasetningu um skilyrðin 8.

Evrópusambandið hefur nefnilega vopnið, sem bítur í þessu sambandi, EES-samninginn, gr. 7. Á þetta vopn mun reyna eigi síðar en við afgreiðslu fyrstu umsóknar um aflsæstreng frá ESB-landi til Íslands.

 

 

 

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• umsogn_bjo_um_thingsalt.docx

Neytendavernd OP#3 eru öfugmæli

Það er óskiljanlegt mörgum, að ríkisstjórn Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs, Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks, skuli hafa sammælzt um tvær  þingsályktunartillögur og tvö lagafrumvörp um Orkupakka #3, OP#3, sem m.a. skylda ríkisstjórnina til að reka endahnútinn á markaðsvæðingu raforkugeirans með frjálsri samkeppni um raforku á uppboðsmarkaði að hætti Evrópusambandsins, ESB. 

Þar með verður enn ríkari ástæða fyrir ESA að hafa afskipti hér af ríkjandi markaðshlutdeild ríkisfyrirtækis og krefjast markaðsvæðingar virkjanaleyfa og einkavæðingar á eignarhaldi og rekstri hluta af virkjunum Landsvirkjunar með sama hætti og framkvæmdastjórn ESB hefur krafizt einkavæðingar af frönsku ríkisstjórninni og haft sitt fram.  Það er flestum hulin ráðgata, hvernig ríkisstjórnarflokkarnir geta sammælzt um gjörning, sem færir ESB enn ríkari ástæðu til afskipta af tilhögun eignarhalds og ráðstöfunar orku en þó er við lýði samkvæmt OP#2.

Í grein sinni í Kjarnanum 1. maí 2019, 

"Orkan er okkar",

heldur Ari Trausti Guðmundsson, ATG, þingmaður VG, því m.a. fram, að OP#3 feli í sér aukna "neytendavernd og gegnsæi á raforkumarkaði".

Þetta er ekki rökstutt nánar, og þetta étur hver stuðningsmaður OP#3 upp eftir öðrum.  Sannleikurinn er sá, að þetta er kostur, sem hægt er að tilfæra við OP#3 á meginlandi Evrópu og á Bretlandi, þar sem raunveruleg samkeppni um hylli neytenda tryggir þeim lágmarksverð á hverjum tíma, þótt það sé hátt á okkar mælikvarða.  Þar ræður eldsneytisverð mestu og koltvíildisskatturinn.  "Frjáls samkeppni" um raforku á Íslandi getur hins vegar aldrei orðið frjáls vegna fákeppni, og þess vegna mun uppboðsmarkaður með raforku verða mikil afturför fyrir raforkunotendur hérlendis. 

Afleiðingin verður sveiflukennt verð og hærra meðalverð, af því að samræmd stjórnun á nýtingu orkulindanna verður bönnuð í "frjálsri samkeppni".  Ef aukið gegnsæi hér merkir, að öll viðskipti verði uppi á borðum, þá þarf slíkt ekki endilega að vera kostur fyrir kaupendur, þar sem seljendur hafa undirtökin á markaðinum.

Þá heldur ATG því fram, að "ríki" ákveði sjálf á hverjum tíma, hvaða viðbótar orkuflutningar fari fram "yfir landamæri" eftir innleiðingu OP#3.  Ef þetta væri rétt, þá væri ekkert gagn að hinum umfangsmikla lagabálki OP#3, sem innleiðir Evrópurétt á sviði orkuflutninga og orkuviðskipta á milli landa ESB/EES og hefur það hlutverk að ryðja burt hindrunum, sem einstök ríki hafa sett upp og munu setja upp gegn slíkum orkuflutningum. 

Það er t.d. alveg skýrt, að markaðurinn á að taka völdin af stjórnvöldum um stjórnun orkuflæðisins.  Þannig hafa norsk stjórnvöld hingað til getað stjórnað orkuflæðinu til og frá Noregi og hafa t.d. getað takmarkað útflutninginn, þegar lækkað hefur í miðlunarlónum.  Eftir innleiðingu OP#3 mun ACER stjórna þessu orkuflæði og ákvarða hlutdeild hvers orkuseljanda í hámarksorkuflutningsgetu sæstrengsins í þeim tilvikum, að flutningsgetan sé takmörkuð.  Reyni yfirvöld þjóðríkis að grípa þarna inn, varðar það við bann við því, að ríkisvaldið hygli innlendum raforkunotendum á kostnað erlendra, og það varðar líka við bann gegn útflutningshindrunum í EES-samninginum, gr. 12.

Í kaflanum, "Ísland og 3. orkupakkinn" 

minnist ATG á 5 lögfræðiálit:

"Flest eru álitin í örstuttu máli jákvæð og langt í frá talið, að Ísland missi völd yfir orkulindum sínum."

Engin tvímæli eru tekin af um þetta í álitsgerð Friðriks Árna Friðrikssonar Hirst (FÁFH) og Stefáns Más Stefánssonar (SMS) í þeirra álitsgerð frá 19. marz 2019, heldur bent á vissar hættur fyrir Íslendinga í þessu sambandi.  Öruggast er hér að vitna til aðgerða framkvæmdastjórnar ESB gegn frönsku ríkisstjórninni, sem nú hafa leitt til þess, að hún hyggst selja vatnsorkuver EdF, frönsku Landsvirkjunar, til einkafyrirtækja.  Þegar sama lagaumgjörð verður um þessi mál á Íslandi og í Frakklandi með innleiðingu OP#3 hér, mun nákvæmlega hið sama verða uppi á teninginum hér gagnvart Landsvirkjun.  Þar með er komin upp stórhætta á því, að orkulindir (og virkjanir) Íslands muni ganga kaupum og sölum á EES-svæðinu.  Þessari hættu býður Alþingi heim með innleiðingu OP#3.

"Ríkisstjórnin vinnur m.a. eftir álitinu [FÁFH & SMS] með því að lögfesta samþykki Alþingis fyrir tengingu með rafstreng við umheiminn.  Hvorki ESA né ESB getur þvingað fram gerð og lagningu sæstrengs eða lagningu raflína frá nýjum virkjunum eða eldri virkjunum, sem allt í einu myndu framleiða orku á lausu, af því [að] t.d. álver lokar.  Hvergi í reglugerð um ACER stendur neitt í þessa veru og þarf vel pælda útúrsnúninga til þess að láta líta svo út, að ESB hafi vald til að skikka Ísland til að selja 1000 MW til meginlandsins. Samningar um sæstreng yrðu ávallt unnir á almennum forsendum EES-samningsins, ekki 3. orkupakkans."

Það kom fram í Kastljósviðtali við SMS að kvöldi 6. maí 2019, að aðferðin við innleiðingu OP#3 í íslenzkan landsrétt með húð og ári og síðar þingsályktun og lagasetning, sem bannar hérlendan undirbúning að lagningu sæstrengs til Íslands án samþykkis Alþingis, er upprunnin í utanríkisráðuneytinu, enda kemur hún eins og skrattinn úr sauðarleggnum í álitsgerð FÁFH & SMS og stingur þar í stúf við allt annað.

Fyrirvarinn um samþykki Alþingis er hins vegar handónýtur um leið og umsókn berst Orkustofnun frá sæstrengsfjárfestum um leyfi til lagningar og tengingar við Ísland.  Þá virkjast nefnilega reglugerð 713/2009, og fyrirvarinn um samþykki Alþingis við undirbúning á móttöku sæstrengs að hálfu Landsnets rekst á við hana.  Þar með verður fyrirvarinn brotlegur við EES-samninginn, gr. 7, og ESA mun krefjast ógildingar laganna um bann við sæstreng.  Þar með lendir Stjórnarskráin í uppnámi.  Málatilbúnaður ríkisstjórnarinnar er þannig algert klúður.

Það er röng fullyrðing, að hvorki ESA né ESB geti þvingað fram gerð og lagningu sæstrengs.  ESB hefur til þess næg tæki og tól, eftir að búið verður að fella bann Alþingis úr gildi.  Þar vegur fjórfrelsið þungt, og EES-samningurinn, gr. 11 og 12, sem banna hindranir á inn- og útflutningi vöru.  Um þetta skrifa FÁFH og SMS í neðanmálsgrein nr 62 í álitsgerð sinni:

"Ekki má þó gleyma, að hafni Orkustofnun umsókn fyrirtækis þar að lútandi [um sæstreng], gæti fyrirtækið snúið sér til ESA með kæru, sem gæti endað með samningsbrotamáli gegn Íslandi.  Slík staða gæti reynzt Íslandi erfið."

Eftir að fjárfestir væri búinn að vinna slíkt mál, er engin leið til að standa gegn lagningu flutningslína frá stofnrafkerfinu og niður að lendingarstað sæstrengs.  Landsreglarinn mun krefjast þess, að Landsnet aðlagi Kerfisáætlun sína að Kerfisþróunaráætlun ESB, þar sem sæstrengurinn er.  Allar hindranir á þessari leið verða kærðar á grundvelli óleyfilegra útflutningshindrana og jafnvel ríkisstuðnings við innlenda atvinnustarfsemi.  

Það eru útúrsnúningar hjá ATG, að hvergi í reglugerð um ACER standi,

"að ESB hafi vald til að skikka Ísland til að selja 1000 MW til meginlandsins".  

Þess þarf einfaldlega ekki.  Markaðnum er ætlað að sjá um framkvæmdina, þegar regluverkið verður búið að opna gáttirnar.  Í þessu liggur hið mikla vanmat stjórnmálamanna á áhrifum OP#3.  Þeir gleyma markaðskröftunum.  Hagnaðarvonin knýr þá áfram.  Hverjir munu sitja eftir með sárt ennið ?  Íslendingar mundu þurfa að glíma við þríhöfða þurs: OP#3, EES-samninginn og markaðsöflin.  Til varnar þessu stendur Stjórnarskráin ein.  Á grundvelli hennar væri hægt að dæma þetta allt ólögmætt.  EES-samningurinn mun þó varla lifa slíkt af.

"Sæstrengur er á forræði þjóðarinnar sjálfrar og orka til hans sömuleiðis.  Hún er ekki til núna og verður ekki framleidd, nema fyrir liggi áætlanir og samþykki stjórnvaldsstofnana.  Dreifikerfi orku í viðkomandi sæstreng er líka á forræði þjóðarinnar eða með öðrum orðum á valdi Alþingis, í öllum tilvikum.  Úrskurði ESA á næstu árum, sem er afar ólíklegt, að fyrirvarinn gangi ekki upp, verðum við að mæta því með rökum og vörnum."

Eins og sjá má, hengir ATG hatt sinn alfarið á handónýtan fyrirvara Alþingis, sem sízt hefur meira gildi að Evrópurétti en fyrirvari Alþingis um innflutning á ferskum landbúnaðarvörum frá EES. Það er sorglegt að horfa upp á pólitískar skessur leika sér með fjöregg íslenzku þjóðarinnar.

"Orkuverðið hreyfist auðvitað ekki, því að tenginguna við meginlandið vantar."

Þessi málsgrein ATG ber með sér, að hann hefur ekki gert sér grein fyrir, hvernig uppboðskerfi með raforku mundi virka við íslenzkar aðstæður.  Alls staðar, þar sem þetta kerfi er notað, verður verðið kvikt með stórri dægursveiflu og árstíðarsveiflu.  Hér munu þrjú miðlunarlón keppa við 5 jarðgufusvæði, eins og staðan er núna.  Miðlunarvirkjanir eru tæknilega sveigjanlegri og með mun lægri breytilegan kostnað en jarðgufuvirkjanir og munu hafa undirtök á markaðinum á meðan nóg er í miðlunarlónunum, en síðan hækkar kostnaður miðlunarvirkjana upp fyrir jarðgufuvirkjanir.  Nýtingin verður ójöfn og þjóðhagslega óhagstæð, af því að auðlindastýringu vantar, og hún verður óleyfileg.  Þetta mun leiða til hækkunar á meðalraforkuverði til almennings. Fullyrðing ATG er út í loftið.

"Nú hefur fýsileikakönnun sæstrengs (ICE-Link) verið hætt og könnunarverkefnið afturkallað að skipun íslenzku ríkisstjórnarinnar."

Þetta skrifar ATG að óathuguðu máli.  Hvert fór "skipun íslenzku ríkisstjórnarinnar" ?  Til aðstandendanna, Landsnets, Landsvirkjunar og National Grid Holding Co. ?  Kaupin gerast ekki svona á eyrinni hjá ESB.  Á bak við veru "Ice-Link" í Kerfisþróunaráætlun ESB og alla leið upp á forgangsverkefnaskrána PCI er ítarleg undirbúningsvinna og undirskrift margháttaðra skjala innan ESB ásamt samþykki Framkvæmdastjórnar, Ráðs og þings.  Aðeins einfeldningar trúa því, að bréf frá Íslandi geti orðið sú litla þúfa, sem velti strax þessu þunga hlassi. 

PCI er til endurskoðunar á tveggja ára fresti, næst 2020.  Ef Alþingi afléttir í millitíðinni stjórnskipulegum fyrirvara af OP#3, er komin upp alveg ný staða, sem jafngildir viljayfirlýsingu Íslands um að tengjast sameiginlegum raforkumarkaði ESB.  Það er alveg undir hælinn lagt, að ESB verði við ósk ríkisstjórnarinnar, ef aðrir hagsmunaaðilar verða á móti því.  

"Munum líka, að svo kann að fara, að Bretar standi utan ESB.  Samningar um sæstreng væru þá tvíhliða gjörningur fullvalda ríkja án virks, margþjóðlegs eftirlitsaðila, en undir gerðardómi, ef deilur yrðu uppi."

Hér er ATG enn of fullyrðingasamur m.v. staðreyndir málsins.  Það veit enginn, hvort Bretar munu standa utan Orkusambands ESB og ACER, þótt þeir fari úr ESB, því að þeir eiga nú í miklum orkuviðskiptum innan EES.  Þá er allsendis óvíst, að ESB (ACER) mundi láta það afskiptalaust, ef Íslendingar, eftir samþykkt OP#3, myndu gera sig líklega til að eiga í raforkuviðskiptum við land utan ESB.  Það er þvert á móti líklegt, að ESB myndi túlka samþykkt OP#3 sem skuldbindingu að Íslands hálfu til að tengjast innri markaði ESB, og það væri tæknilega hægt með sæstrengslögn til Írlands.  Heimurinn er ekki jafneinfaldur og ATG vill vera láta.

Við höfum fyrir sjónum nýlegt dæmi frá samstarfsverkefni Þjóðverja og Rússa um nýja gasflutningslögn á botni Eystrasalts frá Rússlandi til Þýzkalands, sem er hitamál innan ESB.  Þjóðverjar og Rússar ætluðu að halda þessu máli sem tvíhliða samstarfsverkefni sínu, og Þjóðverjar lögðu sig í líma við að fá Frakka til að samþykkja slíkt fyrirkomulag.  Nú hefur Ráðherraráð ESB hins vegar tekið þá ákvörðun, að það gangi ekki upp á grundvelli OP#3, heldur skuli ACER, Orkustofnun ESB, taka að sér að stjórna þessum gasflutningum, þótt Rússar auðvitað eigi þar enga aðkomu.  Þjóðverjar eru í sárum, telja Frakka hafa svikið sig og ekki í fyrsta skipti. 

 

Að lokum kemur hin pólitíska niðurstaða ATG á formi yfirlýsingar:

"Ég tel mikilvægt, að sem flestir sjái í gegnum málatilbúnað og rangfærslur helztu talsmanna gegn 3. orkupakkanum.  Orkuauðlindir okkar eru ekki í hættu."

Gallinn við þessa niðurstöðu þingmanns VG er, að honum hefur í þessari grein ekki tekizt að hrekja með haldbærri röksemdafærslu neitt það, sem máli skiptir í málflutningi "Orkunnar okkar" eða þeirra, sem þar mega kallast talsmenn.  Það er hægt að sanna hvað sem er út frá röngum eða ófullnægjandi forsendum. Það hefur ATG tekizt að sanna í Kjarnagrein sinni og skipar sér þar á bekk með gríska heimspekinginum, sem sannaði, að héri kæmist aldrei framúr skjaldböku, ef bara skjaldbakan fengi forskot.    

 

 

 

 

 

Verður orkan okkar ?

Þingmaður Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs, Ari Trausti Guðmundsson, ATG, jarðeðlisfræðingur, tjáði sig um orkumál Íslands í ljósi umræðunnar um Orkupakka 3, OP#3, eins og hún snýr við honum um þessar mundir, í Kjarnanum á baráttudegi verkalýðsins 1. maí 2019. Grein sína nefndi ATG "Orkan er okkar". Það má til sanns vegar færa núna, en heldur hann, að bezta leiðin til að varðveita þá stöðu mála sé að halda áfram á þeirri vegferð lagainnleiðinga frá ESB, sem hófst hérlendis árið 2003 með OP#1 ?  Í þessari grein þingmannsins eru engin bitastæð rök færð fyrir slíku viðhorfi, og þar er margt, sem orkar tvímælis.

Í ljósi lokaorða hins "gamla byltingarseggs" er sárt að horfa upp á hann láta algerlega hjá líða í téðri grein að tengja saman mátt og verkun auðmagnsins og lagasmíð Evrópusambandsins, ESB.  Með því færir hann vanheilögu bandalagi búrókrata og auðmagns Evrópu vopn í hendurnar til að vinna óhæfuverk á íslenzkri löggjöf, sem rutt getur þessu vanheilaga bandalagi brautina að nýtingarrétti yfir íslenzkum orkulindum.

Neista af byltingaranda Fylkingarinnar má greina í eftirfarandi orðum ATG.  Hann verður hins vegar að átta sig á, að baráttan er núna.  Ekki dugar að varpa vandanum margföldum yfir á komandi kynslóðir:

"Við getum lagfært innviði, bætt lífskjör fjöldans, aukið félagslegt réttlæti og jafnrétti innan ríkjandi hagkerfis, með víðtækri samstöðu ólíkra afla.  Kerfið tryggir allt slíkt ekki til langframa né leysum við loftslagsvandann og umhverfismál, nema með nýju sjálfbæru hagkerfi, sem byggir [á] samstöðu, jafnrétti og mannúð.  En baráttan fyrir því öllu saman er annað og flóknara mál."

Mótsögnin í þessu er sú, að með stuðningi sínum við OP#3 á Alþingi fjarlægist ATG hið fagra stefnumið sitt frá fornu fari.  Með markaðsvæðingu raforku á Íslandi, sem OP#3 áskilur, og aðlögun íslenzka raforkumarkaðarins að sameiginlegum raforkumarkaði ESB, fjarlægist ATG það, að nýta megi orkulindirnar hérlendis með samfélagsleg sjónarmið að leiðarljósi. 

ATG minnist í upphafi greinar sinnar á raforkuna sem vöru og telur, að þar sem 80 % raforkunnar hérlendis fari til orkukræfs iðnaðar, þá sé "varla óeðlilegt, að hún teljist vara í viðskiptum".  Þetta eru engin rök.  Það var á sínum tíma stjórnmálaleg ákvörðun, tekin á Alþingi árið 1965, að stofna Landsvirkjun til að virkja stórt, nýta þannig hagkvæmni stærðarinnar og traustar umsamdar framtíðartekjur  frá stórnotendum til að fá hagstæð lán til að byggja upp öflugt raforkukerfi, vinnslu- og flutningskerfi, sem almenningur nyti góðs af með öruggri orkuafhendingu og lágu orkuverði, er fram liðu stundir.  Allt hefur þetta gengið eftir, og nú er ögurstund að renna upp varðandi það, hvort samfélagsleg stjórn verður áfram við lýði í raforkugeiranum, eða hvort hættunni verði boðið heim með því að innleiða ESB-löggjöf fyrir millilandatengingar og gefa þannig til kynna öðrum þræði, að Alþingi óski eftir, að Ísland verði hluti af sameiginlegum raforkumarkaði ESB.

"Háspennudreifing er í höndum Landsnets."  Þetta er röng fullyrðing hjá ATG.  Rétt er, að flutningskerfi raforku á 66 kV og hærri spennu er í höndum Landsnets, skipulagning þess (Kerfisáætlun), hönnun, nývirki og rekstur.  Um er að ræða lögbundna einokunarstarfsemi.  Til að tryggja óvilhalla afstöðu flutningsfyrirtækisins gagnvart frameiðendum og kaupendum raforkunnar, stefnir ríkisstjórnin á að kaupa núverandi eigendur, LV, OR, RARIK og OV, út úr fyrirtækinu, og er það í samræmi við forskrift allra orkupakkanna.  Dreifiveiturnar sjá um raforkudreifingu samkvæmt sérleyfi hver á sínu svæði á 33 kV og lægri spennu.  Þær eru flestar í opinberri eigu á Íslandi.  Iðnaðarráðuneyti og Orkustofnun (OS) hafa nú eftirlit með starfsemi orkugeirans, einkum einokunar- og sérleyfisfyrirtækjanna, en eftirlitshlutverkið mun færast í hendur Landsreglarans. 

"Markaðsvæðing í hagkerfi er ekki sjálfkrafa vinsamleg alþýðu manna, en hún merkir heldur ekki, að vald ESB, EFTA eða annarra fjölþjóðabandalaga sé þar með orðið, eða verði, óhjákvæmilega yfirþjóðlegt, og ráði innri orkumálum ríkja.  Stjórnmálaákvarðanir innan og á milli ríkja þarf til þess, og eflaust fleira."

Þetta er ótrúlega léttvæg umfjöllun á lykilatriði í sambandi við OP#3.  Með OP#3 verður ekki lengur undan því vikizt að taka hér upp frjálsa samkeppni um raforku á heildsölumarkaði að fyrirmynd ESB.  Þar er um að ræða uppboðsmarkað í orkukauphöll.  Viðskiptakerfið er sniðið við orkukerfi og orkumarkað í þungamiðju iðnaðarframleiðslu ESB.  Þessar aðstæður eru gjörólíkar íslenzkum aðstæðum, og þessi mismunur getur leitt til þess, að þetta markaðskerfi muni aðallega virka orkuseljendum til hagsbóta á kostnað orkunotenda.  Í þessum efnum þurfa Íslendingar að fá frið til að þróa sitt eigið orkumarkaðsfyrirkomulag, sem útheimtir auðlindastýringu.  Hún er óleyfilegt ríkisinngrip í frjálst markaðskerfi ESB.

ATG er augljóslega meðvitaður um hætturnar, sem hag "alþýðu manna" stafar af markaðsvæðingu raforkugeirans á Íslandi.  Hins vegar skjöplast honum illilega um á hvaða stig hið yfirþjóðlega vald um "innri orkumál  ríkja" kemst með OP#3.  Reglugerð nr 713/2009 um ACER og millilandatengingar er skýrt dæmi um, að fjölþjóðleg stofnun, Orkustofnun ESB, fær vald til að taka lagalega bindandi ákvarðanir fyrir Ísland varðandi millilandatengingar, ef/þegar Alþingi afléttir hinum stjórnskipulega fyrirvara af OP#3.

ACER hefur þegar úrskurðað í deilumálum aðildarríkja ESB um millilandatengingar.  Skömmu eftir að OP#3 öðlaðist lagagildi í ESB í kjölfar staðfestingar Ráðherraráðsins og ESB-þingsins árið 2014, kvað ACER upp úrskurð í deilumáli Póllands annars vegar og Eystrasaltslandanna hins vegar út af kostnaðarskiptingu við gaslögn yfir landamæri.  Úrskurðurinn hljóðaði upp á greiðslur til Gaz System S.A., Póllandi, frá þremur félögum í Eystrasaltslöndunum, að upphæð MEUR 85,8 (mrdISK 12), á grundvelli 713/2009 og 347/2013.

Það er ekki lengur hægt að draga neina dul á völd ESB yfir innri orkumálum ríkja, þ.á.m. varðandi afnotarétt náttúrulegra orkulinda.  Þann 8. marz 2019 sendi Framkvæmdastjórn ESB bréf til frönsku ríkisstjórnarinnar og 7 annarra ríkisstjórna ESB-landa og bað þær að sýna fram á, að raforkusamningar opinberra fyrirtækja, sem selja raforku frá vatnsorkuverum, séu í samræmi við ESB-löggjöf.  Þetta þýðir að lágmarki, að þessi opinberu fyrirtæki verða að sýna fram á, að raforkusamningar þeirra endurspegli markaðsverð.  Það getur líka þýtt, að segja verði núverandi samningum upp, ef þeir renna ekki bráðlega út, og að bjóða verði orkuna upp á markað til skamms tíma, e.t.v. eins árs í senn.  

Í Frakklandi er ríkisraforkufyrirtækið EdF með yfirburðastöðu á markaði í svipuðum mæli og Landsvirkjun hérlendis.  Framkvæmdastjórnin hefur í nokkur ár haft uppi kröfur á hendur franska ríkinu, að það einkavæði virkjanaleyfi sín fyrir vatnsaflsvirkjanir, sem að mestu eru reknar af EdF.  Að einkavæða virkjaneyfi þýðir jafnframt einkavæðingu viðkomandi virkjana.  Í fyrra gafst franska ríkisstjórnin upp gagnvart þessari einkavæðingarkröfu framkvæmdastjórnar ESB, og í ár á þessi einkavæðing að fara fram.

Þessi einkavæðingarkrafa Framkvæmdastjórnarinnar er reist á því, að nú hefur frjálst markaðskerfi fyrir raforku verið innleitt í Frakklandi, enda skylda samkvæmt OP#3, og innan þessa kerfis er stór markaðshlutdeild ríkisfyrirtækis "tabú".  Vatnsorkuver framleiddu 12,5 % raforkuvinnslu Frakklands 2018, og í þeim er um 19 % af uppsettu afli í orkuverum Frakklands.  

Af þessari reynslu Frakkanna og annarra ESB-landa getum við Íslendingar dregið alveg óyggjandi lærdóm.  ESA mun gera þá kröfu, eftir að markaðsvæðingin hefur farið fram hér í anda ESB, að virkjanaleyfi ríkisfyrirtækisins Landsvirkjunar verði að mestum hluta einkavædd.  Þetta er stórfellt inngrip yfirþjóðlegs valds í "innri orkumál" Íslands, sem veldur gjörbyltingu á þeirri orkustefnu, sem íslenzk stjórnvöld hafa mótað og þokkaleg sátt hefur verið um í landinu.  Franskir starfsmenn EdF hótuðu verkfalli, ef einkavæðing vatnsorkuvera EdF færi fram.  Hérlendis mun verða gríðarleg óánægja með það, hvað innleiðing orkupakka ESB í EES-samninginn hefur leitt yfir þjóðina.  Til að forða landinu frá þessari alvarlegu stöðu er tvennt til: fresta afgreiðslu OP#3 á Alþingi og leita hófanna um samningaviðræður innan EES eða að fella OP#3, og þá fer hann í sáttaferli í Sameiginlegu EES-nefndinni.

"Hvernig sem fer, er ljóst, að raforka til útflutnings um sæstreng (500 - 1000 MW) er fjarri lagi."

Þessi fullyrðing er hæpin í ljósi þess, að stærsta raforkufyrirtæki landsins, Landsvirkjun, hefur rekið harðan áróður fyrir því síðan 2010, að einmitt slíkur útflutningur verði að raunveruleika.  Á vefsetri LV er fjálgleg kynning á þessum útflutningshugmyndum.  Landsvirkjun vill stækka sinn markað og fá sterkari samningsstöðu við raforkukaupendur á innanlandsmarkaði.  Gallinn á gjöf Njarðar er sá, fæst orkukræf fyrirtæki á Íslandi, þ.m.t. í landbúnaði, geta keppt við hið erlenda raforkuverð, sem verður flutt inn með aflsæstreng frá öðru Evrópulandi til Íslands. Hætt er við, að atvinnurekendasamtökin eigi eftir að iðrast þess að hafa ekki lagzt á árarnar með verkalýðssamtökunum gegn OP#3.  

"Land tengist inn á netið að eigin ákvörðun, metur orku aflögu til sölu og ákveður, ef svo ber til, að auka framleiðsluna, landinu í hag.  ...... Hún [ACER] er ekki yfirþjóðleg valdastofnun, sem getur skipað fyrir um orkusölu (magn, nýjar línur eða fleiri orkuver)."

Hér er gert ótrúlega lítið úr áhrifum lögleiðingar OP#3 og áhrifum og völdum ACER. Það er horft framhjá samverkandi áhrifum OP#3, samkeppnislöggjafar Evrópuréttarins og markaðskraftanna. Innleiðing OP#3 felur í raun í sér þá stefnumörkun að hálfu Alþingis að aðlaga íslenzka raforkumarkaðinn að sameiginlegum raforkumarkaði ESB í því skyni að tengja þessa tvo raforkumarkaði snurðulaust saman.  Strax og reynir á bann Alþingis við að setja sæstreng inn á framkvæmdahluta Kerfisáætlunar Landsnets, munu þau lög verða felld úr gildi að kröfu ESA sem brot á EES-samninginum, gr. 7, um skilyrðislausa innleiðingu reglugerða og tilskipana, eins og þær koma frá Sameiginlegu EES-nefndinni. 

Núna er sæstrengurinn "Ice-Link" inni á Kerfisþróunaráætlun ESB, og það er alveg óvíst, að ESB samþykki að taka hann út af PCI-forgangsverkefnalista sínum um millilandatengingar, þótt Landsnet eða Landsvirkjun óski þess, ef Alþingi samþykkir að aflétta hinum stjórnskipulega fyrirvara af OP#3.  

Það má hugsa sér, að fjárfestir sæki um leyfi til að leggja sæstreng á milli ESB-lands og Íslands. Hann fær umsóknina samþykkta hjá orkustofnun í hinum enda strengsins, en henni er hafnað hér vegna banns Alþingis.  Þá er komið upp vandamál, sem landsreglarar í sitt hvorum enda sæstrengsins ekki geta leyst, og þeir vísa þá málinu umsvifalaust til ACER.  ACER gefur skýrslu um málið til framkvæmdastjórnar ESB, sem kvartar við ESA yfir broti við innleiðingu OP#3, þar sem pakkinn var ekki skilmálalaust innleiddur.  Þetta leiðir til þess, að EFTA-dómstóllinn dæmir lög um bann Alþingis við sæstreng ólögmætt.  Þá verður Landsnet að taka sæstrenginn inn á Kerfisáætlun sína, enda er Landsreglarinn eftirlitsaðili með Landsneti og ber að fylgja því eftir, að Landsnet aðlagi Kerfisáætlun sína að Kerfisþróunaráætlun ESB, þar sem "Ice-Link" er.  Orkustofnun hefur þá ekki lengur nein rök fyrir því að hafna leyfisveitingu, enda vofir þá yfir stjórnvöldum brot á reglum EES-samningsins, sem banna útflutnings- og innflutningshindranir.  

Regluverk OP#3 skyldar ekki aðildarlöndin beinum orðum til að standa undir kostnaði við eflingu flutningskerfis raforku að og frá aflsæstreng, en hver annar á að standa undir þeim kostnaði hérlendis en Landsnet ?  Málið er, að þetta verður óhjákvæmileg afleiðing af tæknilegri nauðsyn hérlendis, ef ákveðið verður að leggja einn eða fleiri sæstrengi til landsins. Til að anna flutningsþörfinni og tryggja stöðugleika raforkukerfisins eftir megni verður Landsnet að setja upp ný tengivirki, leggja jarðstrengi og loftlínur, sem tengja saman stofnrafkerfi Norðurlands og Suðurlands og stofnrafkerfið við sæstrengina.  Kostnaðurinn af þessu mun leggjast alfarið á innanlandsnotendur og gæti tvöfaldað flutningsgjald raforku um tíma.  Ef ekki verður ráðizt í þessar framkvæmdir, mun verða litið á slíkt sem hindrun á vegi notkunar sæstrengsins, sem er útflutningshindrun samkvæmt EES-samninginum, gr. 12.

Það er ljóst, að með leyfi fyrir aflsæstreng á milli Íslands og sameiginlegs raforkumarkaðar ESB mun ásókn í rannsóknarleyfi og virkjanleyfi aukast hérlendis.  Þar sem íslenzk stjórnvöld munu engu ráða um orkuflæðið um sæstrenginn, þá mun hann hafa mjög mikil áhrif til hækkunar raforkuverðs, sem skapar enn meiri hvata til aukinnar orkusölu inn á strenginn.  Kerfisþróunaráætlun ESB jafngildir ákvörðun Evrópusambandsins um snurðulausa orkuflutninga innan EES.  Markaðurinn lætur orkuna fljóta frá stöðum með lágan vinnslukostnað til staða með hátt raforkuverð.

  ACER þarf ekki að skipa fyrir hér um nýjar virkjanir.  Markaðurinn mun sjá um verkið.  Ef yfirvöld ætla að draga lappirnar með leyfisveitingar fyrir framkvæmdir í tengslum við virkjanir og flutningskerfi, þá má ætla, að látið verða reyna á það, hvort þyngra vegi fyrir ESA skipulagsreglur og umhverfisvernd eða bann EES-samningsins við útflutningshindrunum á vöru.  

Ef þetta er allt saman misskilningur, þá eru búrókratar og stjórnendur ESB bjánar, sem ekkert vita, hvað þeir eru að gera með því að unga út með harmkvælum reglugerðum og tilskipunum um tilhögun orkumála.  Hvergi á byggðu bóli annars staðar en hér er gerð tilraun til að halda því fram, að orkupakkar ESB hafi engin áhrif umfram það, sem aðildarríkin kæra sig um.  Hið sanna er, að orkupakkarnir eru brimbrjótur Framkvæmdastjórnarinnar til að ná fram stefnumiði ESB um einn samfelldan, hnökralausan orkumarkað með sjálfbæra raforkuvinnslu.

Af ofangreindum ástæðum fer ATG í geitarhús að leita ullar í eftirfarandi leit sinni:

"Hvergi hefur mér tekizt að finna dæmi um, að ríki sé birtur úrskurður um, að það skuli bæta við raforku til útflutnings, leggja nýjar háspennulínur að landamærum eða leggja rafstreng í sjó."

Varðandi síðast nefnda atriðið, horfir málið alveg þveröfugt við.  Einkaaðilar um sæstrengslögn njóta forgangs umfram ríkisfyrirtæki.  Eitt af 8 skilyrðum Norðmanna fyrir því að lyfta hinum stjórnskipulega fyrirvara af OP#3 þar í landi 22. marz 2018 var, að allar millilandatengingar yrðu áfram í eigu Statnetts, norska Landsnets.  Þá þegar var umsókn einkafyrirtækis um eyfi fyrir NorthConnect á milli Noregs og Skotlands til afgreiðslu hjá NVE, norsku orkustofnuninni.  Hún stöðvaði ekki matsferlið, þótt Statnett og stjórnarandstöðuflokkarnir á Stórþinginu óskuðu eftir því, svo að Statnett gæfist kostur á að kaupa eigendur NorthConnect út.  ESA mun tæplega samþykkja slíka ríkiseinokun á öllum millilandatengingum, ef OP#3 verður staðfestur í öllum EFTA-ríkjum EES.

"Auðvelt er að halda fram fölskum orðum um yfirþjóðlegt vald ACER, en sýna aldrei fram á dæmi þess, að það hafi leitt til valdboða, sem ríki neyðist til að hlíta."

Þetta er ótrúlegur texti hjá ATG.  Það er engu líkara en hann beri brigður á yfirþjóðlegt vald ACER, sem þó var sýnt fram á í lögfræðilegri álitsgerð Friðriks Árna Friðrikssonar Hirst og Stefáns Más Stefánssonar til utanríkisráðuneytisins.  Úrskurður ACER í milliríkjadeilu um kostnaðarskiptingu á milli 4 ríkja ESB frá 11. ágúst 2014, þar sem einu ríkjanna voru úrskurðaðar MEUR 85,8 í bætur, sannar, að ACER getur beitt "valdboði, sem ríki neyðast til að hlíta", þótt íþyngjandi sé.

ATG viðurkennir, að "[í] sumum tilvikum er unnt að fara fram á viðamiklar tilslakanir eða undanþágur frá tilskipunum, en þá þarf samþykki allra 28 ESB-ríkjanna", og síðan bætir hann við:

"Beiðni um slíkt "eftir á" verður ólíklega samþykkt".

Það er hagur ESB, að Noregur og Liechtenstein verði í Orkusambandi ESB.  Það verða þau ekki, ef Ísland hafnar OP#3 og ekkert samkomulag næst í sameiginlegu EES-nefndinni (um undanþágur fyrir Ísland).  

Noregur getur hins vegar hæglega að mati Henrik Björnebye, lagaprófessors í Ósló, gert tvíhliða samkomulag við ESB um orkuviðskipti.  Það verður þá utan EES-samningsins, sem ESB mun þykja verra.  

Af þessum sökum stenzt ekki fullyrðing ATG. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Orkupakki #3 er ekki í tómarúmi

Þegar það er metið, hvað Alþingi á að gera við Orkupakka #3 (OP#3), er ekki nóg að rýna í tilskipun og reglugerðir OP#3, þótt nauðsynlegt sé, heldur verður að virða fyrir sér umhverfi hans, stefnumörkun ESB á sviði orkumála, þar sem hann er aðeins einn hluti af mörgum þáttum, og markaðsaðstæðurnar, fjórfrelsið í EES-samninginum, sem virkar sterkt á OP#3. 

OP#3 felur í sér yfirþjóðlega þætti um lagalega bindandi ákvörðunarvald ACER, Orkustofnunar ESB, sem fyrri orkupakkar innihéldu ekki. Þess vegna hafa ráðherrar utanríkis- og iðnaðarmála, sem með þetta mál hafa farið fyrir hönd ríkisstjórnarinnar, lagt lykkju á leið sína og lagt til þingsályktanir og lagasetningu, sem eiga að krækja fyrir þessa keldu.  Er þetta sýndarmennskan ein eða lagalega bindandi á einhvern hátt fyrir ESB ? Til að leita svara við þessari mikilvægu spurningu, er nóg að fara í smiðju til Friðriks Árna Friðrikssonar Hirst og Stefáns Más Stefánssonar.  Þingmenn, sem átta sig ekki á gloppunum í málatilbúnaði iðnaðarráðherra og utanríkisráðherra, hafa ekki lesið heima, eins og þar stendur.  Það er grafalvarlegt, því að áformað er, að þeir taki senn vorpróf í OP#3. Þannig stendur á, að þau, sem kosta þá í skólann, eru hins vegar langflest með öll svörin rétt við spurningum úr þessum efniviði, er Ísland varðar.  Það verður ekkert endurtekningarpróf í OP#3, og þeir sem kosta þessa óburðugu nemendur, munu ekki allir hafa hug á að senda tossana aftur í skólann.

Það er skemmst frá því að segja, að frá bæjardyrum ESB hlýtur lagasetning um að áskilja samþykki Alþingis fyrir "Ice-Link"  eða öðrum aflsæstreng inn á Kerfisáætlun Landsnets í kjölfar innleiðingar í landsrétt á allri samþykkt Sameiginlegu EES-nefndarinnar á OP#3 að virka sem skrípaleikur, ef ekki beinlínis móðgun við samstarfsaðila í EES. 

Þetta er að líkindum skýringin á því, að 14 mánuðum eftir loforð sitt um lögfestingu skilyrðanna 8 til hluta norsku stjórnarandstöðunnar gegn stuðningi við OP#3 á Stórþinginu, bólar enn ekkert á þessu lagafrumvarpi norsku ríkisstjórnarinnar.  

Sannleikurinn er sá, að lagasetning af þessu tagi á atriðum, sem ekki eru umsamin við ESB fyrirfram, t.d. í Sameiginlegu EES-nefndinni, hafa ekkert lagagildi að Evrópurétti og eru þess vegna ekki pappírsins virði í samskiptum við ESB, þegar á reynir. Hér eru prúðuleikararnir af fullkominni ósvífni og ábyrgðarleysi að setja upp leikrit fyrir landsmenn, sem þó flestir sjá gegnum svikavefinn.

Ef ESA ekki gerir athugasemd við þetta "sæstrengsbann" fljótlega eftir innleiðinguna á Alþingi til að girða fyrir frekari misskilning og gerir síðan ríkisstjórnina afturreka með þessa lagasetningu með lögsókn fyrir EFTA-dómstólinum, þá má hugsa sér eftirfarandi ferli:

• Fjárfestir fær stuðning ACER til að hvetja Landsreglarann til að fá  Kerfisstjórann í einu nágrannalanda Íslands á EES-svæðinu til að taka aflsæstreng til Íslands inn á Kerfisáætlun sína með vísun í Kerfisþróunaráætlun ESB. Í Kerfisþróunaráætlun ESB er enn sæstrengurinn "Ice-Link", og hann er enn inni á forgangsverkefnalista ESB, PCI, um millilandatengingar og verður þar áfram svo lengi sem ESB er þess fýsandi, og öll þróun orkumála og stefnumörkun ESB bendir til stöðugt vaxandi áhuga á "grænum rafgeymi norðursins" fyrir meginland í orkuhallæri. Bréf frá Íslandi um að taka "Ice-Link" út af PCI verður sennilega hlegið út af borðinu, ef/þegar Ísland tilkynnir um innleiðingu OP#3 í landsrétt.  Innleiðingin jafngildir viljayfirlýsingu um að tengjast hinum sameiginlega raforkumarkaði ESB.  Tvískinnungur af þessu tagi er forkastanlegur og ávísun á vandræði.
• Landsreglarinn á Íslandi mun strax tilkynna ACER, að Kerfisstjórinn á Íslandi, Landsnet, megi ekki að landslögum setja sæstrenginn á framkvæmdahluta Kerfisáætlunar sinnar, en hann má aftur á móti setja hann á langtímaáætlun sína.  Við þetta er kominn upp ágreiningur, sem landsreglarar landanna tveggja, sem sæstrengurinn á að tengja, geta ekki leyst sín á milli, og þá fer skýrsla frá ACER til framkvæmdastjórnar ESB.  ESB tilkynnir ESA um brot Íslands á EES-samninginum, gr.7, og þá verður ríkisstjórnin í klóm ESA/EFTA-dómstólsins með þessa lagasetningu, sem virðist hafa blekkt þingflokk Sjálfstæðisflokksins til fylgilags við trúðslegar tiltektir utanríkisráðuneytisins.  

Í þessari stöðu verður Ísland eins og fluga í köngulóarneti Evrópusambandsins, sem spinnur vef sinn til þess að tryggja sér sem mesta "græna" orku.  Sæstrengur verður lagður, og þá mun raforkan einfaldlega fara til hæstbjóðanda, því að ACER stjórnar reglusetningu um nýtingu strengsins, og útflutningshömlur til að draga úr verðhækkunum innanlands eða jafnvel draga úr hættunni á orkuskorti hérlendis verða kærðar sem ríkisstuðningur og/eða brot á EES-samninginum, gr. 12, um bann við útflutningshömlum á vörum.

Hvernig horfir framtíðin svo við í orkupakkamálum ESB ?:

• Lögfræðilegi ramminn um orkusamband ESB er nú tilbúinn.  Með OP#4, sem inniheldur 4 nýjar tilskipanir og 4 reglugerðir, lauk gerð þessa lagaramma í desember 2018. Eins og með OP#3, stendur samþykktarferlið í aðildarlöndunum.  Í apríl 2019 er formlegt samþykktarferli ESB-þingsins og ESB-ráðsins eftir fyrir eina tilskipun og tvær reglugerðir OP#4.  Eftir samþykkt hverrar tilskipunar og gerðar hefur sú verið send til kynningar hjá EFTA-ríkisstjórnunum, en það hefur ekkert heyrzt af þessu hérlendis. Það er ills viti, því að 5. maí 2017 féllu embættismenn þáverandi á prófi í OP#3.  Eins og dæmin sýna, er afar varasamt að láta embættismenn utanríkisráðuneytisins eina um að véla um jafntæknileg mál og orkupakkarnir eru.  Norska ríkisstjórnin, þótt höll sé undir ESB, sendi jafnharðan þessar orkupakkagerðir til umsagnar sérfræðinga.  Hógvær neikvæð umsögn barst frá Statnett, norska Landsnetinu.  Hún var um lífshagsmuni Norðmanna, afhendingaröryggi raforku.  Hún var á þá leið, að ekki mætti útvista ábyrgðinni á afhendingaröryggi rafmagns út fyrir valdsvið ríkisins.  Öll stjórnun raforkumála í aðildarlöndum ESB er á leiðinni til Framkvæmdastjórnarinnar. 
• Sams konar þróun verður að sjálfsögðu í EFTA-löndum EES-samstarfsins, nema þau spyrni við fótum.  Fyrir íbúa á eyju langt norður í Atlantshafi er þessi þróun mála leiðin til glötunar. Þess vegna yrði samþykkt OP#3 glapræði. Meira um þetta í seinni pistlum.
• Í viðhengi er umsögn höfundar vegna þingsályktunartillögu iðnaðarráðherra í tengslum við OP#3.  

 

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• umsogn_bjo_thalt_thkrg_1252_791_0.docx